Informacje praktyczne

OFICJALNA NAZWA – Antarktyda

Antarktyda nie należy do żadnego państwa i nie ma rządu, chociaż niektóre kraje roszczą sobie prawa do fragmentów jej terytorium. Kilka z tych krajów uznaje wzajemnie swoje prawa, ale żadne z nich nie jest powszechnie uznawane.
Roszczenia terytorialne na Antarktydzie:  Argentyna, Australia, Chile, Francja, Nowa Zelandia, Norwegia, Wielka Brytania.

Wyprawa na Antarktydę jest możliwa drogą powietrzną lub morską. Większość turystów wybiera rejs, który jest wygodny i zdecydowanie bardziej atrakcyjny ze względów przyrodniczo-widokowych. 90% rejsów wyrusza na Antarktydę  z Ziemi Ognistej. Większość statków jest komfortowo wyposażona. Niejednokrotnie znajdują się na nich baseny, sklepy, bary i mnóstwo rozrywek. Rejsy zaczynają się zwykle w Argentynie lub Chile, pasażerowie podziwiają z pokładu lodowe formacje oraz schodzą na ląd w ciekawych punktach, odwiedzają stacje badawcze różnych państw. Dla mniej wytrwałych organizowane są 12-godzinne przeloty samolotami pasażerskimi. To także niezwykłe przeżycie, bo można z lotu ptaka obejrzeć lodowe pancerze, części lądu wolne od lodu, szpice nunataków skalnych wystających z lodowej pokrywy oraz czynny wulkan Mount Erebus.
Na Antarktydzie znajduje się około 50 stacji badawczych, które są sponsorowane przez 18 państw. My także mamy tam Polską Stację Arktyczną „Arctowski”. W czasie rejsów i wędrówek turyści często odwiedzają stacje, chcąc dowiedzieć się więcej o ich pracy i obiektach badań.

WALUTA – Walutą, za jaką można kupić pamiątki na stacjach polarnych Antarktydy jest głównie dolar amerykański. Czasami można płacić w euro czy funtach brytyjskich. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

JĘZYK
Wszyscy mieszkańcy wyspy są osobami z kilkunastu państw Ameryki Południowej i Europy. Można porozumiewać się w języku danego kraju, również po angielsku i hiszpańsku oraz portugalsku.

GEOGRAFIA – Prawie cały obszar Antarktydy (95,5% powierzchni) pokryty jest największym na kuli ziemskiej lądolodem, o średniej grubości ok. 2300 m, maksymalnie ok. 4800 m. Objętość masy lodowej szacowana jest na ok. 30 mln km3. Lądolód ten na znacznych obszarach wkracza w obszary morskie, tworząc rozległe lodowce szelfowe. Niewielkie obszary Antarktydy nie pokryte lodem, zwane są oazami, znajdują się w nich jeziora odmarzające w lecie i małe strumyki.

FAUNA I FLORA – Główną atrakcją wyprawy na Antarktydę jest możliwość obserwowania zwierząt w ich środowisku naturalnym. Występują tu 53 gatunki ptaków reprezentowane przez: pingwiny, wydrzyki, mewy, warcabniki, albatrosy, fulmary, rybitwy, kormorany i 6 gatunków ssaków, w tym 4 endemiczne jak: krabojad foczy, foka Weddella, lampart morski  i foczka mała. Wśród ptaków dominują pingwiny, stanowiące 90% biomasy ptaków Oceanu Południowego. Charakterystyczne gatunki to m.in. pingwin cesarski, pingwin Adeli, pingwin maskowy oraz pingwin białobrewy. Petrel śnieżny jest jednym z trzech ptaków, które gniazdują wyłącznie w Antarktyce.
Współczesny klimat Antarktydy uniemożliwia bujną wegetację. Wzrost roślin utrudnia połączenie niskich temperatur, słabej gleby, niedoboru wilgoci i światła słonecznego. W rezultacie flora jest mało zróżnicowana i występuje tylko na ograniczonych obszarach. W dużej mierze składa się z mszaków. Występuje około 100 gatunków mchów i 25 gatunków wątrobowców, ale tylko dwa rodzime gatunki roślin naczyniowych, z których oba rosną na Półwyspie Antarktycznym: śmiałek antarktyczny i kolobant antarktyczny. Trzecim gatunkiem, który zadomowił się w Antarktyce, jest zawleczona przez człowieka wiechlina roczna. Na obszarach morskich występuje fitoplankton i makrofity będące pokarmem dla zooplanktonu.
Wbrew spotykanym czasem mitom, w Antarktyce nie żyją niedźwiedzie polarne.

POGODA – Antarktyda jest najsurowszy na całej kuli ziemskiej – polarny, bardzo suchy. Wiąże się to – oprócz szerokości geograficznej- z występowaniem nad kontynentem stałego ośrodka wysokiego ciśnienia. Średnia roczna temperatura wynosi od -10°C do -25°C (przeciętna temperatura w zimie ok. -60 do -70°C oraz -30 do -50°C w lecie). Na Antarktydzie odnotowano najniższą temperaturę na kuli ziemskiej, wynoszącą -89,2°C. Kontynent cechuje się występowaniem stałych i silnych wiatrów, a także niskich opadów (do 600 mm rocznie).
Jedynym dobrym okresem na podróżowanie jest antarktyczne lato, czyli okres od listopada do marca. Temperatury oscylują wtedy koło 0°C, choć równie dobrze mogą wzrosnąć do +10°C albo spaść do -10°C, szczególnie na początku i na końcu sezonu. Z końcem marca ruch turystyczny zamiera. Nie pozwalają na niego warunki atmosferyczne: silne wiatry, opady śniegu i góry lodowe.  Sprawdź szczegółową prognozę pogody.
W okresie listopada i na początku grudnia (wiosna) pingwiny łączą się w pary, budują gniazda i składają jaja. Można zobaczyć jak noszą kamienie potrzebne do budowy gniazd i odbywają rytuały godowe.  W drugiej połowie grudnia i w styczniu (lato) występuje długi dzień i temperatury są przyjazne. Wylęgają się też małe pingwiny. W lutym i marcu (schyłek lata) jest najlepszy czas, by podziwiać wieloryby i foki. Małe pingwiny zmieniają upierzenie i w marcu opuszczają kolonie.

WIZY – Żeby dostać się do stacji polarnej nie potrzeba wiz. Jednak wypływając z Argentyny lub Chile i potem wracając przez te państwa należy się zatroszczyć w paszporcie o stempel wjazdu i wyjazdu z tych państw. W innym przypadku mogą być problemy przy powrocie.
Argentyna nie wymaga wiz od obywateli Polski. Na lotnisku turysta dostaje pieczątkę uprawniającą do pobytu maksymalnie 90 dni (podobnie jest w Chile). Potrzebny jest tylko paszport ważny minimum 6 miesięcy od planowanej daty wyjazdu. Nie ma restrykcji jeśli chodzi o Antarktydę. Każdy uczestnik rejsu wypełnia formularz zdrowotny, wysyłany do uczestników przed rejsem.

PRZEPISY CELNE – przepisy celne i bagażowe zależne od kraju, z którego wyrusza wyprawa (Argentyna, Chile).

ZDROWIE – Większość statków oraz stacji badawczych posiada lekarza (największe stacje mogą posiadać nawet chirurga i salę operacyjną), ale zazwyczaj osprzęt medyczny jest ograniczony. W przypadku poważnych dolegliwości, wymagających natychmiastowej pomocy medycznej często jedynym rozwiązaniem jest ewakuacja helikopterem i transport drogą powietrzną lub morską w region kontynentu południowoamerykańskiego – koszt takiego transportu może wynieść dziesiątki tysięcy dolarów. Najbliższy szpital znajduje się na Falklandach.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: koniecznie trzeba zabrać ciepłą czapkę i najlepiej dwie pary rękawiczek – najlepiej jedne ciepłe i nieprzemakalne narciarskie oraz drugie cieńsze, wygodniejsze do obsługi aparatu fotograficznego i filmowania. Bardzo przydatny jest buff, który można założyć na głowę, gdy jest cieplej albo na szyję zamiast szalika, konieczne są gogle, które w czasie złej pogody ochronią twarz i oczy. Podczas rejsu pranie czy suszenie przemokniętej odzieży jest utrudnione, bardziej przydatna będzie więc syntetyczna, a najlepiej termoaktywna. Ponieważ należy ubierać się „na cebulkę” przydatne będą cieńsze koszulki zakładane pod  polary lub swetry.  Konieczne są kalesony i wszelkiego rodzaju getry oraz nieprzemakalna kurtka z kapturem i spodnie – na przykład narciarskie. Nie polecamy dżinsów, które niestety w tych warunkach pogodowych się nie sprawdzają. Sprawdzają się natomiast przylegające do skóry ubrania, które jako wewnętrzna warstwa bardzo dobrze chronią nie tylko przed niską temperaturą, ale i przed wiatrem.

Obuwie: Do chodzenia po statku dobrze mieć wygodne sportowe buty i klapki. Jeśli chodzi o buty podczas zejść na ląd, odbywa się to w kaloszach, dlatego buty trekkingowe nie są konieczne. Kalosze zwykle są dostępne na statku i można je wypożyczać, ale  lepiej mieć własne. Jeśli kalosze nie są ocieplone, trzeba mieć grube, ciepłe skarpety.
Gdyby czegoś zabrakło, można skorzystać z licznych wypożyczalni w Ushuaia.

Torby i plecaki: przyda się mały plecak, z którym będzie można zejść na „zodiak”, aby obie ręce pozostały wolne.

Kosmetyki ochronne: należy zabrać kosmetyki ochronne używane przy niskich temperaturach, szczególnie przy wrażliwej skórze. Kiedy świeci słońce, należy posmarować widoczne części ciała kremem z filtrem. Promienie słoneczne odbijają się od śniegu i pomimo zimna szybko opalają. Z tego powodu przydadzą się również okulary przeciwsłoneczne.

Aparat fotograficzny i kamera: Sprzęt fotograficzny może być narażony na deszcz i śnieg. Do ochrony można wykorzystać reklamówkę, ale należy ją przymocować np. do pokrowca na aparat, żeby nie została porwana przez wiatr (i oczywiście uzgodnić to z osobą odpowiedzialną) – właśnie z tego powodu nie wolno zabierać reklamówek na ląd. Dobrze mieć osłonę na obiektyw lub filtr polaryzacyjny. Można również zaopatrzyć się w teleobiektyw, by mieć możliwość sfotografowania zwierząt i ptaków z dalszych odległości. Warto mieć z sobą sprzęt do zgrywania zdjęć i filmów oraz kilka kart pamięci.

INFORMACJE DODATKOWE
W 1978 r. w Stanach Zjednoczonych uchwalono ustawę o ochronie Antarktydy, która przyniosła kilka ograniczeń w amerykańskiej działalności na Antarktydzie. Ustawa przewiduje kary za wprowadzenie obcych roślin i zwierząt, jak również za polowanie na gatunki rodzime.

PORUSZANIE SIĘ
Na Antarktydzie brak dróg i wytyczonych tras. Konieczna jest znajomość topografii oraz GPS. Po Wyspie Króla Jerzego latem można poruszać się pieszo. Ponieważ jednak w większości pokryta jest ona lodowcem, trzeba zabrać odpowiedni sprzęt. Oprócz odpowiedniego ubioru, potrzebny jest sprzęt do wspinaczki, uprząż, lina asekuracyjna, raki czy lodowe śruby. Zimą poruszanie jest utrudnione, stąd na lądzie wykorzystuje się skutery śnieżne oraz narty. Przy wybrzeżu turyści poruszają się na pontonach „zodiakach”. Lotnisko znajduje się przy stacji argentyńskiej Jubany i chilijskiej Frei. Lądują tutaj samoloty z zaopatrzeniem. Na stacji chilijskiej można wynająć helikopter.

LUDNOŚĆ
Antarktyda stanowi anekumenę (nie zamieszkane na stałe obszary pustynne, polarne oraz najwyższe pasma górskie). Jest jedynym kontynentem bez rdzennej ludności. Zamieszkiwana jest tylko przez pracowników stacji badawczych (około 1000, prawie wyłącznie mężczyźni). Latem na kontynencie liczba ludzi wzrasta do około 4000, głównie ze względu na wymianę załóg i zaopatrzenie. W ostatnich latach notuje się również rozwój turystyki ekstremalnej i na kontynent zaczęli przyjeżdżać turyści, których liczba przekracza obecnie ok. 10.000 rocznie.

KUCHNIA
Na poszczególnych stacjach dominuje kuchnia danego kraju.

ZAKUPY
Na stacji chilijskiej Frei znajduje się mini market i bank.

PAMIĄTKI
Na pewno ciekawą pamiątką są minerały, nie wolno jednak wywozić ani niszczyć ubogiej w tym rejonie roślinności. Warto uzbroić się w dobrej jakości aparat fotograficzny i robić jak najwięcej zdjęć. Warto też kupić oferowane na stacjach pamiątki, np. koszulki, smycze, pocztówki lub czapeczki.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki europejskie na Arctowskim. Na Ferraz wtyczki południowoamerykańskie, podobnie na Frei, napięcie 230V. Na stacji amerykańskiej Copacabana są wtyczki amerykańskie i napięcie 110V.

TELEFONY
Telefony komórkowe nie mają zasięgu. Na statkach jest do dyspozycji telefon satelitarny oraz internet, ale koszt połączenia jest wysoki. Luksusowy statek może mieć darmowe wi-fi.
Na stacji Arctowski jest dostęp do telefonu. Podobnie jak na większości innych. Z roamingu komórkowego można korzystać na stacjach Frei (Chile) i Ferraz (Brazylia).

INTERNET
Większość stacji polarnych na Wyspie Króla Jerzego posiada dostęp do internetu. Korzystanie jest darmowe. Na stacji Arctowski i Ferraz (Brazylia) jest wi-fi.

BEZPIECZEŃSTWO
Głównym zagrożeniem w regionie są polarne warunki pogodowe: bardzo niska temperatura oraz silne wiatry. Temperatury wahają się pomiędzy −80 °C w zimie w centrum lądolodu a 5-15 °C w lecie na wybrzeżach. Na Antarktydzie występują najsilniejsze na Ziemi burze śnieżne, podczas których wiatr osiąga siłę huraganu. Występują też obfite opady śniegu (rekord: 1,22 m w ciągu 48 h). Wpływ na zdrowie może też mieć olbrzymia dziura ozonowa, obejmująca prawie cały obszar Antarktyki.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

OFICJALNA NAZWA – Republika Argentyńska

STOLICA – Buenos Aires

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – peso argentyńskie (ARS), 1 peso = 100 centavos. Banknoty mają nominały 2, 5, 10, 20, 50 i 100 peso, bilon ma wartość 1 peso oraz 1, 5, 10, 25 i 50 centavos. Kurs peso argentyńskiego do walut wymiennych jest zmienny i podawany na bieżąco przez argentyńskie banki i kantory. Z powodu obecnej niestabilnej sytuacji ekonomicznej kraju pojawiają się problemy z wymianą dolarów, najlepiej wymienić je w Buenos Aires. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem
Polecamy: lepiej zabrać dolary niż Euro. Dolary USA są często przyjmowane jako środek płatniczy. Wymiana na walutę narodową jest dokonywana w bankach oraz autoryzowanych kantorach. Należy raczej unikać wymiany u przypadkowych osób ze względu na ryzyko otrzymania fałszywych pieniędzy. Najbardziej popularne karty kredytowe to American Express, VISA, Diners Club i MasterCard (przy płaceniu kartami kredytowymi należy na ogół okazać ważny dokument tożsamości). Ze względu na trudności ekonomiczne w Argentynie niektóre restauracje i sklepy wolą przyjmować zapłatę w gotówce.

CZAS – (Buenos Aires)- GMT – 3h (aktualnie -4h do czasu polskiego).

POGODA – Północna Argentyna zdominowana jest przez działanie klimatu zwrotnikowego gorącego i podzwrotnikowego, środkowa przez klimat umiarkowany ciepły, natomiast w południowej części kraju mamy do czynienia z klimatem umiarkowanym chłodnym. Tak duże zróżnicowanie klimatyczne Argentyny spowodowane jest dużą rozciągłością południkową kraju. Najcieplejszym miesiącem w roku jest styczeń, izoterma w tym miesiącu na północy kraju wynosi 28°C a na południu 8°C. W najzimniejszym miesiącu lipcu, izotermy wynoszą odpowiednio 18 i 2°C. Roczna suma opadów wynosi odpowiednio: – 1600 mm – północno – wschodnia Argentyna – 50 mm – Puna Atakamska – 2000-6000 mm – Andy – 200 mm Patagonia.
Przy planowaniu wyjazdów trzeba pamiętać o odmienności pór roku na półkuli południowej w stosunku do półkuli północnej. Warunki klimatyczne w Argentynie są bardzo urozmaicone: na równinach pampy panuje klimat umiarkowany i wilgotny, na zachodzie Patagonii – zimny i wilgotny, na północy Międzyrzecza (w widłach Parany i Urugwaju) – subtropikalny, a na północnym zachodzie kraju – gorący kontynentalny. Od listopada do marca (wiosna-lato) średnia temperatura wynosi ok. 23 st. C, od czerwca do września (jesień-zima) – ok. 12 st. C. W Buenos Aires bywa bardzo gorąco, temperatura waha się między 27 a 35 st. C, a wilgotność latem sięga 70%. Zimą temperatura wynosi ok. 11 st. C, zaś wiosną i jesienią ok. 17 st. C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody

WIZY – Paszport powinien być ważny co najmniej 3 miesiące od daty planowanego wjazdu. Polaków nie obowiązują wizy, gdy udają się do Argentyny na okres do 90 dni w celach turystycznych lub biznesowych. Przy przekraczaniu granicy wjeżdżający może być poproszony o okazanie biletu powrotnego oraz środków finansowych na pokrycie kosztów pobytu.

PRZEPISY CELNE – Restrykcje celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Nie wolno wwozić żywności, nasion, jedzenia dla zwierząt itp. Przy wyjeździe na lotnisku można odzyskać podatek VAT (IVA) od większości zakupionych na terenie Argentyny towarów o wartości ponad 70 ARS (minimalna kwota na jednym rachunku) w sklepach włączonych do systemu Global Refund.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz bagaż podręczny o wymiarze bagażu: 56 cm x 45 cm x 25 cm ( z rączką, oraz kółkami). W British Airways nie ma limitu wagowego. Każdy pasażer samodzielnie musi umieścić bagaż w samolocie w schowku, który znajduje się nad fotelami.
Limit wagi na bagaż główny na lotach wewnętrznych wynosi 23 kg oraz na bagaż podręczny o wymiar zebagażu: 55 cm x 35 cm x 25 cm ( z rączką, oraz kółkami) 8 kg.

ZDROWIE – Nie są wymagane żadne zaświadczenia o szczepieniach. Nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Opieka medyczna jest ogólnie dostępna, średni koszt wizyty prywatnej wynosi 50 USD.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Lekka przewiewna odzież, najlepiej bawełniana, polecamy zabrać przewiewne koszule z długim rękawem idealne na wysokie temperatury oraz długie lekkie spodnie z cienkiej tkaniny; klapki pod prysznic, kurtkę przeciwdeszczową, kostium kąpielowy, lekkie buty, na chłodne wieczory i noce.
W przypadku wyjazdu do Patagonii oraz Ziemi Ognistej – konieczna cieplejsza odzież, pełne buty, ciepły sweter typu polar, kurtka chroniąca przed wiatrem, cieplejsze spodnie lub getry, skarpetki do spania. Mogą się przydać rękawiczki i czapka. W przypadku dłuższych włosów gumka do włosów, która ułatwi nam życie na dużym wietrze  Przyda się odzież trekkingowa, na trekking w Chalten.
Na wieczór tango można zabrać coś bardziej „eleganckiego”. Większość odzieży powinna być wygodna, podróżować będziemy przez różne strefy klimatyczne od gorących bardzo wilgotnych po bardzo chłodne z możliwością występowania opadów. Będzie zarówno bardzo gorąco i wilgotno jak i odczucia chłodu stąd obok kostiumu kąpielowego, który może się przydać powinny znaleźć się rękawiczki i czapka.

Obuwie: Polecamy zabrać wygodne buty, niezbędne do pokonywania ścieżek i szlaków w parkach narodowych (koniecznie dobrze usztywniające stopę i trzymające się podłoża).

Torby i plecaki: Zaleca się również zabrać niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.

Leki: Lekarstwa z ulotką informującą o składzie (łatwe do odczytania przez lokalnego medyka), podstawową apteczkę, a zwłaszcza swoje codzienne leki, antybiotyki na wszelki wypadek. Ze względu na inna florę bakteryjną leki na problemy żołądkowe i ewentualnie elektrolity lub smectę.

Kosmetyki ochronne: Środek owadobójczy, środki łagodzące po ukąszeniach komarów, krem z wysokim filtrem, koniecznie nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, ewentualnie wodę w sprayu do twarzy (koniecznie zapakować do bagażu głównego); środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz drogeriach.

Uwagi dodatkowe: Koniecznie należy zabrać latarkę na wyjścia wieczorne. Jako upominki dla dzieci radzimy zabrać raczej długopisy czy małe gadżety, odradzamy natomiast słodycze. Najważniejsze jednak, by zabrać ze sobą pozytywne nastawienie i duży zapas dobrego humoru.

LUDNOŚĆ
Ludność Argentyny ukształtowała się w wyniku masowych migracji z Europy i kolonizacji prawie bezludnych terenów zamieszkanych przez nieliczne plemiona indiańskie – w czasach przedkolumbijskich zamieszkiwało tam około 300 tys. Indian. Ponad 98% ludności stanowią biali pochodzenia europejskiego (głównie włoskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, polskiego, ukraińskiego i portugalskiego), resztę Metysi, nieliczni Indianie (mniej niż 150 tys.).
Porteńos (mieszkańcy stolicy) są bardziej wyzwoleni i nowocześni od Criollos – mieszkańców oddalonych prowincji, typowych gaucho (argentyńskich kowbojów). Ci żyją wolniej, ich rytm życia wyznacza natura.

OBYCZAJE I ZAKUPY
Soczyste buziaki na powitanie, także między policjantami na służbie, są normą, w przypadku bardziej formalnych relacji jedynie wymieniają uścisk dłoni. Dystans fizyczny między mieszkańcami Argentyny jest znacznie mniejszy niż w większości krajów europejskich. Argentyńczycy często dotykają się podczas rozmowy i mogą się czuć niezręcznie, gdy przybysz zza granicy odrzuca ich próbę kontaktu. Mężczyźni i kobiety otwarcie się sobie przyglądają i wciąż na porządku dziennym jest to, że panowie komentują głośno urodę przechodzącej obok nich pani.
Nie jest to kraj dla choleryków i nie cierpiących zwłoki raptusów. Argentyńczykom się nie spieszy. Można to odczuć na każdym kroku, szczególnie w sklepach.
Wakacje w Argentynie to także raj dla tych, którzy kochają buszowanie po sklepach w poszukiwaniu ciekawych wyrobów, pamiątek i różnego rodzaju bibelotów. Szczególne pole do popisu będą mieli miłośnicy wyrobów skórzanych, w tym w szczególności kurtek, butów, pasków, z których Argentyna słynie. W niektórych regionach, zwłaszcza na południu, odnajdziemy garderobę wełnianą. Popularną pamiątką, jednak wielce kłopotliwą w zabraniu do Polski, ze względu na jej wielkie rozmiary, jest gauchowski kapelusz. Innym charakterystycznym strojem jest ciepłe ponczo z wełny guanako oraz sweter z wikunii, której wełna jest najbardziej ceniona na świecie, ale też należąca do tych najdroższych.
Częstym upominkiem, który można przywieźć z Argentyny, są przybory do parzenia mate. Są one w obiciach skórzanych, drewniane bądź w srebrnych zdobieniach.
W całym kraju na licznych targach wyrobów lokalnych artystów (ferias) można zakupić wyroby rzemiosła. Osoby lubiące alkohole powinny zaopatrzyć się w Argentynie, jak również w Chile, w mały zapas tamtejszego wina oraz w Argentynie piwa (najpopularniejsze to Quilmes).
Możemy także zakupić gadżety związane z argentyńskim tangiem lub Che Guevarą, jak na przykład koszulki, kubki, breloczki

KUCHNIA
Wprawdzie kuchnia rdzennych mieszkańców tego regionu odeszła w zapomnienie, ale za to potrawy argentyńskie smakują bardziej swojsko, niczym te przyrządzane we Francji albo we Włoszech dzięki niezliczonym ilością przypraw dodawanych do nich. Panuje tu oczywiście wspaniała wołowina, jednak równie doskonałe są owoce morza i niezapomniane desery oraz wina.
Należy skosztować na pewno befsztyk argentyński, tradycyjną yerba mate, nieodzowna dla Argentyńczyka, alfajor (ciastko przekładane dulce de leche).

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Grupa podróżować będzie małym autokarem – większy bus – będą również rejsy statkami Pomiędzy krajami i regionami liczne przeloty. Można zaopatrzyć się w aspirynę, która zalecana jest przed długimi lotami, należy jednak, zawsze w przypadkach medycznych skonsultować się ze swoim lekarzem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki takie jak w Polsce lub potrójne płaskie z uziemieniem (można kupić adapter w każdym sklepie), napięcie 220V.

TELEFONY
Kod telefoniczny +54. Zasięg praktycznie w całym kraju, poza miejscami odległymi od cywilizacji. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takiem zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Kradzieże zarówno w Argentynie zdarzają się dosyć często. Turyści stają się często ich ofiarami. Zaleca się zachowanie ostrożności i czujności. Najlepiej wystrzegać się ostentacyjnych oznak zamożności. Nie należy zapuszczać się w ubogie dzielnice, szczególnie wieczorem lub w nocy. Bilety, dokumenty, większe sumy pieniędzy lub cenne przedmioty zaleca się przechowywać w sejfie hotelowym, a przy sobie nosić jedynie niezbędne kwoty (nie nosić dokumentów i pieniędzy w plecaku na plecach). Jeśli jest konieczność noszenia przy sobie pieniędzy radzimy dobrze ukryte saszetki czy portfele, czy też wszyte tzw. kieszenie. Warto zaopatrzyć się w kopię dokumentu tożsamości (paszport), oryginał zaś przechowywać w bezpiecznym miejscu. Na wszelki wypadek zabrać zdjęcie paszportowe.

FOTOGRAFOWANIE
W przypadku fotografowania ludzi należy zawsze zapytać o zgodę, często za fotografowanie żądają opłaty lub kłóci się to z ich przekonaniami kulturowymi. Zakazane jest fotografowanie obiektów militarnych oraz miejsc strategicznych, a także służb mundurowych.

NAPIWKI
Zwyczajowo wysokość napiwku w restauracjach i kawiarniach wynosi około 10% od wysokości rachunku. Niewielkie napiwki są dawane portierom i bagażowym oraz obsłudze .

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

SŁOWNICZEK JĘZYKA HISZPAŃSKIEGO
Bardzo dziękuję! Muchas gracias. Chętnie! Con mucho gusto. Cześć! ¡Hola! Do jutra! !Hasta mañana! Do widzenia! ¡Hasta luego! Do wieczora! ¡Hasta la noche! Do zobaczenia! ¡Hasta la vista! Dobranoc! ¡Buenas noches! Dobry wieczór! ¡Buenas noches! Dzień dobry! ¡Buenos días! (rano); ¡Buenas tardes! (po południu) Dziękuję za pomoc. Gracias por su ayuda. Ile to kosztuje? ¿Cuánto cuesta? Jak się masz? ¿Cómo estás? Oczywiście! Por supuesto! Przepraszam cię. Perdona. Przykro mi! Lo siento. Słucham! (przez telefon) ¡Dígame!, ¡Hola; am. aló, bueno. To niemożliwe! Imposible. To żaden problem! No hay problema. Witaj! ¡Bienvenido! (do mężczyzny); ¡Bienvenida! (do kobiety).

AMBASADA

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Argentyńskiej
Ambasador: Marek Pernal
Argentyna, Buenos Aires, Alejandro Maria de Aguado 2870, C 1425 CEB
Tel. dyżurny: + 54 11 4808 1700
http://www.buenosaires.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Armenii

STOLICA – Erywań

JĘZYK URZĘDOWY – ormiański. Inne języki: rosyjski, angielski (młodsze pokolenie).

WALUTA – dram (AMD), 1 dram = 100 luma. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Wymiany pieniędzy można dokonywać zarówno w oddziałach banków, jak i w licznych kantorach wymiany walut. Nie ma problemów z wymianą dolarów amerykańskich lub euro. Rośnie liczba sklepów i restauracji, w których można dokonywać zapłaty międzynarodowymi kartami płatniczymi, takimi jak VISA, MasterCard czy MAESTRO. W Erywaniu i większych miejscowościach funkcjonują bankomaty obsługujące ww. karty. Mimo to należy pamiętać, że w Armenii w dalszym ciągu dominuje obrót gotówkowy.

CZAS – UTC +4. Różnica czasu między Polską a Armenią wynosi +2 godziny podczas obowiązywania w Polsce czasu letniego oraz +3 godziny – podczas zimowego. Od 2012 roku Armenia zaniechała zmiany czasu z zimowego na letni.

POGODA – Na większości obszaru Armenii panuje klimat podzwrotnikowy suchy o cechach kontynentalnych, z krótkimi, mroźnymi zimami i gorącymi latami. Średnia temperatura stycznia wynosi -3°C, a lipca od 24°C do 26°C. Roczna suma opadów waha się od 200 do 500 mm. Na wyżej położonych obszarach panuje klimat umiarkowany, a na wysokości ponad 2000 m n.p.m. – chłodny alpejski. Średnia roczna suma opadów przekracza tam 800 mm. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Od 10 stycznia 2013 r. obywatele polscy przebywający na terenie Republiki Armenii do 180 dni w ciągu roku są zwolnieni z obowiązku posiadania wiz. Osobie, która przekroczy okres legalnego pobytu grozi kara pieniężna w wysokości od 50 do 100 tysięcy AMD oraz deportacja i zakaz wjazdu do Armenii na czas określony (minimum 1 rok). Okres ważności paszportu przy przekraczaniu granicy powinien wynosić co najmniej 6 miesięcy. Służby graniczne mogą odmówić wjazdu w przypadku legitymowania się paszportem zniszczonym lub uszkodzonym.

PRZEPISY CELNE – Nie ma specjalnych regulacji prawnych dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy, a przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Przy wjeździe własnym pojazdem należy wypełnić deklarację celną oraz uiścić opłatę, której wysokość jest uzależniona od parametrów pojazdu. Więcej informacji można uzyskać bezpośrednio od służb informacyjnych Służby Celnej (ul. Movses Khorenatsi 3, 0015 Erywań, tel.: +374 60 544 444, e-mail: secretariat@minfin.am).
W przypadku wywozu antyków czy innych przedmiotów mogących mieć wartość historyczną (np. obrazów, dywanów, przedmiotów antykwarycznych, wyrobów jubilerskich itd.) konieczne jest przedłożenie certyfikatu, który należy uzyskać zawczasu w Ministerstwie Kultury.

PRZEPISY PRAWNE – Przemyt, posiadanie oraz sprzedaż nawet najmniejszej ilości narkotyków lub środków psychotropowych są surowo karane.

ZDROWIE – Nie są wymagane okresowe szczepienia. Publiczna służba zdrowia jest na bardzo niskim poziomie (szczególnie na prowincji). Opieka medyczna dla turystów jest odpłatna. Wizyta u lekarza kosztuje od 15 do 35 USD, w zależności od zakresu udzielonych usług medycznych. W aptekach nie obowiązują recepty (nawet na antybiotyki), nie ma zniżek na leki.
W nagłych przypadkach można wezwać karetkę państwowego pogotowia ratunkowego (tel. 103).
Zaleca się ścisłe przestrzeganie zasad higieny ze względu na duże zagrożenie żółtaczką oraz chorobami pasożytniczymi, szczególnie na obszarach wiejskich. Należy pić wodę przegotowaną lub dostarczaną w fabrycznych pojemnikach oraz myć warzywa i owoce przed spożyciem. Na obszarach górskich często można spotkać silnie uczulający i drażniący barszcz Sosnowskiego.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Proszę zabrać również kurtkę przeciwdeszczową. Obowiązuje zasada skromnego ubioru przy wejściu do kościoła: zakryte ramiona i kolana, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Ponadto kobiety powinny założyć chustkę przed wejściem do kościoła, w niektórych miejscach wymagana jest również długa spódnica. Uprzejmie prosimy o zabranie takiej chustki oraz cienkiej, lekkiej, długiej do kostek spódnicy lub większej chusty, które będzie można założyć przed wejściem do miejsc sakralnych.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe z antypoślizgową podeszwą.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępny w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny: Ponieważ nie mamy po drodze supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

INFORMACJE DODATKOWE
Urzędy pracują od 9.00 do 18.00 z tradycyjną przerwą obiadową między 13.00 a 14.00. Sklepy otwarte są na ogół od 12 do 24 godzin na dobę (także w dni wolne od pracy).
Zaopatrzenie sklepów zasadniczo jest dobre, jednak zdarza się, że oferowane produkty są przeterminowane, dlatego należy sprawdzać datę ważności.

OBYCZAJE
Armenia przyjęła chrześcijaństwo jako pierwsze państwo na świecie na początku IV wieku. Większość Ormian (ponad 95%) należy do Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, na którego czele stoi katolikos z siedzibą w Eczmiadzynie. Około 4% populacji należy do kościoła ormiańsko-katolickiego. Oddzielną grupę religijną stanowią Jezydzi.
Kulturowo Armenia zbliżona jest do krajów śródziemnomorskich. Nie obowiązują tu szczególne normy ubioru – zwłaszcza w odniesieniu do kobiet. Mężczyźni tradycyjnie noszą się na ciemno, ubierają długie spodnie (publicznie nie pokazują się w krótkich spodenkach, choć taka odzież nikogo nie razi) oraz posiadają krótko przystrzyżone fryzury. Długie włosy, dready, piercing u mężczyzn są postrzegane jako przejaw nadmiernego liberalizmu kulturowego i mogą w skrajnych przypadkach wywoływać nieprzychylne komentarze. Należy pamiętać, że – co do zasady – wchodząc do kościoła kobieta powinna mieć przykryte ramiona (głowa może pozostawać odkryta), a mężczyzna nosić spodnie z długimi nogawkami.
W Armenii religia odgrywa dużą rolę, jest głównym czynnikiem spajającym naród i stanowi podstawę tradycyjnej kultury. Ormianom udało się przez wieki ochronić bogactwo duchowe. We współczesnych czasach takie tradycje jak nierozerwalność małżeństwa, szacunek dla starszych, silne więzy w rodzinie, gotowość do pomocy innym i szczera gościnność są zachowane i ogólnie praktykowane. Ormianie kochają muzykę – do najbardziej popularnych piosenkarzy należą ci, którzy wykonują muzykę ludową. Wielką wagę przykłada się do literatury i oryginalnego alfabetu, które są podstawą tożsamości narodowej. Ludzie rozmawiający ze sobą stoją bardzo blisko siebie. Osoby dobrze się znające zazwyczaj podczas spotkania często się machinalnie dotykają. Przy spotkaniu mężczyźni tradycyjnie podają sobie rękę i jednocześnie całują w policzek, jeśli należą do ścisłego grona rodziny lub przyjaciół. Kobiety obejmują się i wymieniają pocałunki. Kultura jazdy pozostawia wiele do życzenia, chociaż widać, że coraz więcej obywateli przestrzega w tej dziedzinie prawa (zapinanie pasów, ograniczanie prędkości). Należy zachować ostrożność przechodząc przez ulicę lub drogę.

ZAKUPY
Urzędy pracują od 9.00 do 18.00 z tradycyjną przerwą obiadową między 13.00 a 14.00. Sklepy otwarte są na ogół od 12 do 24 godzin na dobę (także w dni wolne od pracy). Zaopatrzenie sklepów jest dobre, jednak zdarza się, że oferowane produkty są przeterminowane, dlatego należy sprawdzać datę ważności. Dniami wolnymi od pracy są soboty i niedziele. Nie działają wtedy urzędy i banki, natomiast sklepy, apteki, punkty usługowe w większości czynne są także w weekendy. W stolicy znajduje się wiele bazarów z wyrobami lokalnego rękodzieła i pamiątkami; można się na nich targować. W centrum są miejsca, gdzie można zrobić atrakcyjne zakupy, takie jak: obrazy olejne, bogato zdobione puzderka na biżuterię i sama biżuteria z rzadkich gatunków drewna o tradycyjnych kształtach i zdobieniach, unikatowe przedmioty ze złota i srebra, ręcznie tkane dywany o współczesnym i dawnym wzornictwie, ceramika. Sporo jest dewocjonaliów: chaczkary to ozdobione bogatą ornamentyką krzyże ormiańskie z kamienia o wzorach sprzed 1,5 tysiąca lat. Inne to odzież zdobiona ludowymi elementami, plakaty i kalendarze ze scenami z historii kraju, noorie – laleczki w strojach ludowych, tradycyjne instrumenty – duduk i shvi, koronki, komplety z drewna do grania w szachy.

KUCHNIA
W Armenii posiłek zaczyna się najczęściej od zakąski: chechil (tel banir) – ser w kształcie długich nitek, topig – duże wegetariańskie kulki (cebula, orzechy, porzeczka i przyprawy plus sos tahini z orzeszków sezamowych i oliwy). Spożywa się dużo sałatek, składających się z warzyw, pomidorów, cebuli, soczewicy, świeżych ziół i majonezu. Placek byorek jest zrobiony z ciasta półfrancuskiego nadziewanego serem lub szpinakiem, czasem z dodatkiem pasty tahini. Zakąską może być także: kebab z grillowanego mięsa wieprzowego, baraniny, wołowiny czy drobiu, khorovats – występujący także jako szaszłyk. Składnikami zup są: jogurt, pszenica, zioła, orzechy, mielone mięso. Najpopularniejsze zupy to: arganak – rosół z kury z kulkami mięsnymi zaprawiony żółtkiem z jajka, sokiem cytrynowym i pietruszką. Blghourapour to słodka zupa z płatków pszenicy gotowanych w sosie winogronowym, krchik – to zupa zrobiona z kiszonej kapusty, płatków pszenicy, ziemniaków i musu z pomidorów. Ryba z wód słodkowodnych jest czasem podawana w restauracjach: ishkhan – pstrąg z jeziora Sevan grillowany jak w szaszłyku albo pieczony w piecu, karmrakhayt – pstrąg rzeczny, kogak – karp z jeziora Sevan. Główne dania to przede wszystkim: fasulya – gulasz z zielonym groszkiem, baraniną z pomidorami, ghapama – gulasz z dyni, kchuch – zapiekanka z różnych jarzyn z kawałkami mięsa lub ryby na wierzchu, podawana z glinianym garnku, tjvjik – smażona wątróbka lub cynaderki z cebulą. Jako dodatek je się lavash – placek z mąki. Na deser najlepsze są: alani – suszone brzoskwinie nadziewane orzeszkami ziemnymi i cukrem, t’tu lavash – zwijany naleśnik nadziewany dżemem z kwaśnych śliwek. Najbardziej znane napoje to: Jermuk – mineralna woda, mocna kawa, kefir, Kvas – kwas chlebowy, a z alkoholi – piwo (Kotayk, Erebuni, Kilikia, Gyumri), koniak Ararat, Oghi – armeńska wódka destylowana z owoców, wino z moreli. morwy i granatów.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Armenii: z komórki: +374 ;  z tel. stacjonarnego: 00 374. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

INTERNET
W Erywaniu i większych miejscowościach nie ma problemu z dostępem do Internetu (funkcjonują kawiarenki internetowe lub jest możliwy dostęp do sieci WiFi w lokalach usługowych np. w restauracjach).

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością pospolitą jest umiarkowane, co jednak nie zwalnia z obowiązku zachowania ostrożności i podstawowej troski o swoje bezpieczeństwo. Zdarzają się drobne kradzieże w miejscach często uczęszczanych przez zagranicznych turystów (głównie na targach i bazarach), natomiast przestępstwa cięższe, jak rozboje czy napady, należą do rzadkości. Chodząc po górach, należy pamiętać o dość licznie występujących w Armenii jadowitych gatunkach węży i skorpionów.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Armenii
Armenia, Erywań, Hanrapetutian 44 a, 0010
Tel. +374 10 54 24 91
Tel. dyżurny: +374 10 54 24 97
Tel. dyżurny: +374 91 42 68 85
Faks: +374 10 542496, +374 10 54 24 98
erewan.amb.sekretariat@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Austrii

STOLICA – Wiedeń

JĘZYK URZĘDOWY – niemiecki. Inne języki: w wielu miejscach turystycznych można rozmawiać po angielsku, włosku, francusku, hiszpańsku lub rosyjsku.

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Banki są z reguły czynne od poniedziałku do piątku od 8.00 do 15.00, a w czwartki do 17.00 (z przerwami na lunch 12.30-13.30). Sieć bankomatów jest rozbudowana i funkcjonuje sprawnie. Bezgotówkowe zakupy (karty bankomatowe) są bardzo popularne, natomiast Visa lub MasterCard czasem dopiero od kwoty minimalnej ok. 50 euro. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +1 – zima, UTC +2 – lato, czas taki sam jak w Polsce.

POGODA – Najlepszy okres, by odwiedzić Austrię to kwiecień-czerwiec i wrzesień–październik oraz grudzień (targi adwentowe i piękne dekoracje). Aktywny odpoczynek w zieleni – maj-październik. Narty – listopad–kwiecień. W Wiedniu turyści są zawsze, a największy tłok jest w maju i czerwcu oraz wrześniu i październiku. Absolutnie należy unikać weekendu majowego 1-3 maja i terminu Bożego Ciała. W listopadzie jest już prawie pusto, więc weekend 11 listopada to świetna pora na odwiedziny. Tym bardziej, że właśnie w tym dniu jest wytaczane z piwniczek młode wino „Heurige”. Soboty adwentowe nie sa najlepszym terminem, bo to prawdziwy najazd na miasto, ale w pozostałe dni warto zajrzeć – Wiedeń jest wtedy wspaniale udekorowany. Sprawdź szczegółową prognozę pogody. 

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Austrii jest paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie i pozwala na stwierdzenie tożsamości.

PRZEPISY CELNE – Zgodne z normą unijną. Turystów obowiązują ograniczenia ilościowe dotyczące wwozu towarów przeznaczonych do osobistego użytku i nie podlegających odsprzedaży. Określenie „do użytku osobistego” obejmuje przeznaczenie przewożonych towarów na prezenty, lecz ich sprzedaż jest naruszeniem prawa i grozi ich konfiskatą oraz dodatkową karą. Przewożone towary uznaje się za przeznaczone „do użytku osobistego”, jeżeli nie przekraczają określonych ilości, np. papierosy – 200 szt., cygaretki – 400 szt., cygara – 200 szt., tytoń – 1 kg, spirytus – 10 l, wino ze zwiększoną zawartością alkoholu (np. sherry, porto) – 20 l, wino – 90 l (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), piwo – 110 l. Osoby, które nie ukończyły 17. roku życia, nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych ani tytoniowych.

ZDROWIE – Nie istnieją zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne, nie ma problemów z dostępem do opieki medycznej. Wizyta u internisty kosztuje ok. 60 EUR. Cena jednej doby szpitalnej wynosi od 500 do 1000 EUR (na oddziałach intensywnej opieki medycznej może być wyższa). Poziom opieki medycznej jest wysoki.

INFORMACJE DODATKOWE
W razie wypadku lub innego zdarzenia wymagającego interwencji należy powiadomić policję (tel. 133), straż pożarną (tel. 122) lub pogotowie ratunkowe (tel. 144). Połączenia te są bezpłatne. W Wiedniu można również skorzystać z pomocy medycznej pod numerem tel. 141 (opłaty pobierane za pomoc medyczną są znacznie niższe niż za pomoc pogotowia ratunkowego). Działa także uniwersalny numer pomocy – tel. 112, pod który można dzwonić w każdej sprawie.
Urzędy w Austrii są otwarte od poniedziałku do piątku, przy czym godziny ich otwarcia są różne. Większość urzędów przyjmuje interesantów od 8.00 do 14.00. We czwartki niektóre urzędy są otwarte również po południu.

LUDNOŚĆ
Austriacy są pozytywnie nastawieni do cudzoziemców – uśmiech zawsze otwiera wiele drzwi.

OBYCZAJE
W Austrii obowiązują zasady współistnienia identyczne jak w Polsce. Dozwolone jest nawet 0,5 promila alkoholu za kierownicą. Nie ma zwyczaju targowania się o cenę (choć czasem można uzyskać upusty), a napiwek nie jest obligatoryjny (choć mile widziany).  Obligatoryjne tutaj pozdrowienie „Grüss Gott” (polski odpowiednik „Szczęść Boże”) obowiązuje wszędzie bez względu na porę i miejsce. Nie należy siadać w lokalu przy stole oznaczonym jako „Stammtisch” (to miejsce zarezerwowane dla stałych bywalców i klientów).
Oczywiście Austria to walczyki i muzyka klasyczna oraz… częste występy orkiestr dętych (to absolutnie obowiązkowy punkt programu każdej imprezy na prowincji). Warto wziąć udział w lokalnych świętach kościelnych czy tradycyjnych przemarszach, procesjach, nawiązujących jeszcze do pogańskich obrzędów w Tyrolu. Bogate są też tradycje ludowe związane np. z przesileniem wiosennym czy zbiorowym świętowaniem okrągłych urodzin (Bad Ischl).

ZAKUPY
Zakupy w Austrii, a szczególnie w Wiedniu to ogromna przyjemność. Można tu nabyć oryginalne i eleganckie ubrania, wspaniałe wyroby Stauda – producenta wykwintnych warzywnych przysmaków – na wiedeńskim rynku Brunnenmarkt, ekologiczne wino od Lunzera, wyszukane mieszanki kaw z wiedeńskiej palarni, oryginalne salzburskie czekoladki Mozartkugel produkowane do dziś ręcznie według przepisu sprzed ponad stu lat… „Kulki Mozarta”są najczęściej trzywarstwowe i składają się z marcepana, nugatu i mlecznej czekolady. Sklepowe półki uginają się od słodyczy. Czelokady Zottera, fantastyczne desery, tort Sachera, czy wreszcie doskonałe szynki lub boczek i wyborne szlachetne wódki z Tyrolu, Styrii czy Karyntii, to nie tylko doskonałe prezenty. Można też zakupić ciemnozielony olej z pestek dyni o intensywnym orzechowym posmaku, który został uznany za wyjątkowy przysmak w skali światowej. Uszlachetnia nie tylko zupy i sałatki, ale także sery i desery. Do tego wszystkiego oczywiście wino i kieliszki koniecznie od tyrolskiej firmy Riedel Glas, które zostały uznane przez magazyn Time i wyrocznię winiarzy Roberta M. Parkera za takie, które czynią z picia wina przyjemność doskonałą. Należy pamiętać, że oprócz właściwości smakowych Austria to również stolica europejskiego designu. Pod nazwą manodesign – od łacińskiego „manus“ – ręka – kryją się unikatowe wyroby z porcelany autorstwa Hedwig Rotter. Naczynia, dodatki i dekoracje są produkowane tylko i wyłącznie ręcznie z najwyższej jakości porcelany i powstają w jej własnej manufakturze w dzielnicy Wiednia Ottakring. Austria słynie z pięknych kryształów Swarovskego, które możemy je kupić pod postacią nie tylko biżuterii, ale także breloczków czy zabawek.

KUCHNIA
Austriacy wymyślili wspaniałe desery – np. doskonałe torty, a dania główne „zadomowiły” się w ich kraju od sąsiadów: gulasz, knedle, pasta  czy spaghetti… W kuchni Austrii jest sporo mięsa (np. Wienerschnitzel), ale na brak sałatek też narzekać nie można (np. schopska salat). Doskonale smakuje Kaiserschmarn, co w przybliżeniu można to przetłumaczyć jako „cesarski misz-masz”, czyli oprószony cukrem pudrem i podany z powidłami lub dżemem omlet . Inne specjały to kawa „Melange”, „Mozartkugel”, czyli marcepanowo-czekoladowe „kulki Mozarta”, Apfelstrudel i tort Sachera. W Wiedniu należy spróbować sznycla po wiedeńsku a w Salzburgu – „Salzburger Nockerl”.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne i gniazdka: standard – 220 volt. W pociągach większość składów posiada specjale wagony, w których można podłączyć laptopy. Podobnie na lotniskach.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +43. Zasięg telefonii komórkowej jest niemal wszędzie, roamnig w normalnej taryfie europejskiej. Budki telefoniczne są jeszcze nadal powszechne.

INTERNET
Kafejki internetowe są w każdym mieście, w hotelach często za specjalną opłatą – od ok. 5 euro za godzinę. Bezpłatne wi-fi można znaleźć na lotnisku w Wiedniu oraz w restauracjach i kawiarniach (często nie ma oznaczeń – należy pytać). Budki telefoniczne w Wiedniu są wyposażone w połączenia internetowe – opłata za korzystanie monetami lub kartą.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie ma szczególnego zagrożenia przestępczością, zdarzają się jednak kradzieże pieniędzy i dokumentów (zwłaszcza w większych miastach).

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Republice Austrii
Hietzinger Hauptstrasse 42 c, 1130 Wiedeń, Austria
Tel. +43 1 87015100
Faks +43 1 87015222

OFICJALNA NAZWA – Republika Azerbejdżanu

STOLICA – Baku

JĘZYK URZĘDOWY – azerski: Inne języki: rosyjski, angielski (w dużych miastach, młode pokolenie).

WALUTA – manat azerski (AZM, AZN), 1 manat = 100 kapików (gapików). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Sieć punktów wymiany walut i bankomatów jest dobrze rozwinięta (akceptowane są karty VISA, MasterCard/Eurocard, American Express czy Maestro). Można płacić kartami w większych supermarketach, hotelach, restauracjach, stacjach benzynowych i centrach handlowych, przede wszystkim w dużych miastach, choć coraz częściej także na prowincji. Zdarzają się próby oszustw podczas wymiany walut – zalecamy ostrożność.

CZAS – W stosunku do czasu polskiego +2 godz. W czasie letnim.

POGODA – Latem uciążliwością są upały, przekraczające 40 st. C przy dużej wilgotności (lipiec-sierpień). Najdogodniejszymi porami do odwiedzenia Azerbejdżanu są wiosna i jesień. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Azerbejdżanu muszą posiadać wizę (z wyjątkiem posiadaczy paszportów dyplomatycznych, którzy mogą przebywać na terytorium Azerbejdżanu przez okres nie dłuższy niż 90 dni, w okresie 180 dni liczonych od daty pierwszego wjazdu). Termin ważności paszportu przy wjeździe do Azerbejdżanu nie jest określony (zwyczajowo jednak nie powinien być krótszy niż 3 miesiące).

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń we wwożeniu gotówki do sumy stanowiącej równowartość 10.000 USD, konieczne jest natomiast jej zadeklarowanie (można nie deklarować sum mniejszych niż 1.000 USD). Przy wwozie ponad 10.000 USD w gotówce na przejściach granicznych, poza deklaracją celną, wypełnia się dodatkowe zaświadczenie. Należy również zadeklarować wszelkie cenne przedmioty (komputery przenośne, dzieła sztuki, wyroby jubilerskie itp.).
Przy wywozie dywanów, przedmiotów antykwarycznych, dzieł sztuki i wyrobów jubilerskich konieczne jest przedstawienie ich certyfikatów (wystawia je Ministerstwo Kultury, pomocy w uzyskaniu certyfikatu udzielają wyspecjalizowane salony sprzedaży) oraz rachunków poświadczających ich zakup. Dozwolony jest wywóz do 0,125 kg czarnego kawioru. Aktualne informacje celne dla podróżujących można znaleźć na stronie Państwowego Komitetu Celnego Republiki Azerbejdżanu.

PRZEPISY PRAWNE – Surowo karane jest posiadanie i przewóz narkotyków oraz handel nimi. Identyczna kara grozi za handel bronią i jej posiadanie. W przypadku wyroku skazującego na pozbawienie wolności, nie ma możliwości odbycia kary pozbawienia wolności w Polsce. Osoby przyjmujące leki psychotropowe podczas podróży muszą mieć zaświadczenie lekarskie.

ZDROWIE – Nie ma obowiązkowych szczepień. Zagrożenie stanowi żółtaczka pokarmowa. Turyści odwiedzający latem azerbejdżańską prowincję, zwłaszcza południe kraju, mogą profilaktycznie zaszczepić się przeciwko błonicy i przyjmować preparaty antymalaryczne. Należy pić wodę przegotowaną lub dostarczaną w fabrycznych pojemnikach oraz myć warzywa i owoce przed jedzeniem. W nagłych przypadkach można wezwać karetkę państwowego pogotowia ratunkowego (tel. 103), której załoga udzieli podstawowej pomocy za niewielką opłatą lub bezpłatnie. W Baku istnieją też prywatne pogotowia – mają bardziej nowoczesny sprzęt, a personel mówi po angielsku. Wezwanie kosztuje ok. 100-150 EUR. Wizyta u lekarza w prywatnej klinice kosztuje ok. 30 EUR, u specjalisty nawet do 50 EUR. Standardowa usługa stomatologiczna w przyzwoitym gabinecie kosztuje nie mniej niż równowartość 80 EUR. Poza Baku dostęp do wykwalifikowanej pomocy medycznej jest utrudniony.

INFORMACJE DODATKOWE
Sklepy i punkty usługowe otwarte są codziennie (z wyjątkiem najważniejszych świąt religijnych) i pracują do późna. Dniem wolnym od pracy jest niedziela (urzędy zwykle zamknięte są również w sobotę). Piątek jest dniem roboczym.
W Azerbejdżanie obowiązuje turystów skromny strój, zarówno na ulicach i w trakcie wizyt w meczetach. Mile widziane jest zdejmowanie butów również przed wizytą w domu i zachowywanie stoickiego spokoju wobec przeciągających się toastów, które w wydaniu Azerów stanowią popis sztuki oratorskiej.

OBYCZAJE
W odróżnieniu od większości krajów muzułmańskich niezbyt restrykcyjnie przestrzega się tu praw i zasad islamu, w tym dotyczących spożywania alkoholu. Kobiety najczęściej noszą ubiory europejskie, a mężczyźni ubierają się w długie spodnie (miejscowi mężczyźni nie noszą publicznie krótkich spodenek, odzież taka może nie być mile widziana poza Baku). Azerbejdżan ma długie tradycje wielokulturowości – od setek lat na niewielkim terenie żyją obok siebie Lezgini, Udini, Cachurzy, Awarzy, Żydzi i Tałysze. Być może w tym należy upatrywać niezwykłej gościnności Azerów, w której nie ustępują Gruzinom, których otwartość na przyjezdnych jest już osławiona.

ZAKUPY
Zaopatrzenie sklepów jest dobre, choć zdarza się, że oferują one przeterminowane produkty spożywcze (trzeba sprawdzać daty ważności). UWAGA: Należy unikać alkoholu pochodzącego z niesprawdzonych źródeł (np. nabytego na bazarze). W obrocie znajduje się pewna ilość podrobionego wina i wódki marek gruzińskich i azerbejdżańskich, których spożycie stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia.

KUCHNIA
W kuchni dominuje baranina, wołowina oraz drób, wieprzowina jest trudniej dostępna. Kuchnia Azerbejdżanu to przede wszystkim ryż i mięso, zaś najbardziej rozpowszechnioną potrawą jest pilaw, którego przygotowanie Azerowie opanowali do perfekcji. Pilaw nie tylko serwuje się na co dzień, ale także podaje w trakcie ważnych uroczystości rodzinnych – nieważne, czy to ślub, czy stypa, pilaw mięsny, z dodatkiem orzechów, owoców, ziół musi pojawić się na stole. Popularne są również gołąbki – dolma. Pod tą swojsko brzmiącą nazwą kryją się faszerowane papryki, pomidory lub farsz zawijany w liście winorośli. Z mięs króluje baranina, która trafia na stół pod postacią szaszłyków, ociekających tłuszczem, ale niezwykle smacznych, podawanych w towarzystwie słonych serów, ziół, warzyw, w tym pomidorów o wyjątkowym smaku, który dla osób przyzwyczajonych do warzyw z hipermarketów przypomni smak dzieciństwa.
Wśród wielu określeń kuchni azerskiej na pierwsze miejsce wysuwa się „syta”. Ale Azerowie gotują nie tylko sycące potrawy, ale i smaczne, czego przykładem jest piti, zupa gotowana w glinianym kociołku, do którego trafia baranina, groch, ziemniaki, cebula. Na południu kraju specjalnością jest ləvəngi, tj. kurczak lub ryba z farszem orzechowo-granatowym. Wchodząc do pierwszej lepszej restauracyjki w Azerbejdżanie można pomyśleć, że oto znaleźliśmy się w sąsiedniej Turcji – döner, kebab, zupa z soczewicy, jogurt ayran, który popija się do obiadu traktowane są przez Azerbejdżan niemalże jako danie narodowe. Oprócz niezliczonej liczby restauracji tureckich, znajdziemy także knajpy gruzińskie, serwujące chaczapuri, chinkali i oczywiście popularne na całym Kaukazie szaszłyki, restauracje chińskie, hinduskie i ukraińskie.
Azerowie uwielbiają biesiadować i celebrować posiłek. W tym nie ustępują znanym ze skłonności do długiego siedzenia przy stole Gruzinom. Podobnie jak Gruzini są mistrzami w wygłaszaniu toastów, które w ich wydaniu stanowią popis oratorskiej sztuki. A więc toast krąży wokół stoły, każdy musi go wznieść, nietaktem jest, by zbyt wcześnie zakończyć posiłek. Nie, zdecydowanie należy cieszyć się posiłkiem, chwilą i towarzystwem współbiesiadników.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 220 V; 50 Hz. Typ gniazdek C.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Azerbejdżanu +994. Działają polskie telefony komórkowe wszystkich systemów. By nie wydać fortuny na rozmowy telefoniczne, najlepiej kupić kartę SIM miejscowego operatora, dzięki czemu unikniemy rozmów w roamingu. W Azerbejdżanie znajdziemy 3 operatorów: Nar Mobile – numery zaczynające się od cyfr 070, Bakcell – numery zaczynające się od cyfr 055, Azercell – numery zaczynające się od 050 i 051, to też najstarsza i najbardziej rozbudowana sieć.
W większych miast rozmowy lokalne i często także międzynarodowe można wykonywać z budek telefonicznych, wykorzystując do tego karty telefoniczne lub żetony, do kupienia w większości sklepów czy kiosków.

INTERNET
W Baku i większych miastach Internet jest powszechnie dostępny.

BEZPIECZEŃSTWO
Azerbejdżan jest krajem bezpiecznym. Zagrożenie przestępczością pospolitą jest niewielkie. Kradzieże samochodów, napady i rabunki są wciąż rzadkością. Należy zachować natomiast dużą ostrożność przy przechodzeniu przez ulicę. Liczba wypadków z udziałem pieszych jest bardzo duża.

FOTOGRAFOWANIE
Nie ma przeszkód w fotografowaniu, z wyjątkiem oznaczonych obiektów, a także okolic granicy państwowej (należy na to szczególnie uważać w Republice Nachiczewańskiej, w której strefy przygraniczne zajmują dużą część terytorium).
Azerowie chętnie pozują do zdjęć, należy jednak zawsze pytać o zgodę, choćby gestem czy uśmiechem.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Baku
Azerbejdżan, AZ-1000, Baku ul. Kiczik Gala 2, Iczeri Szeher (Stare Miasto)
Tel. +994 (12) 492 01 14
Faks +994 (12) 492 02 14
baku.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.baku.msz.gov.pl/pl

OFICJALNA NAZWA – Królestwo Belgii

STOLICA – Bruksela

JĘZYK URZĘDOWY –      niderlandzki, francuski, niemiecki. Inne języki – angielski.

WALUTA – 1 euro = 100 centów. Bankomaty są prawie wszędzie. W sklepach powszechnie akceptowane są karty płatnicze (debetowe), kredytowe – nie zawsze. Przy płatności kartą czasami wymagany jest zakup za  minimum 10 euro. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC 0 – zima, UTC +1 – lato, czas taki sam jak w Polsce.

POGODA – Belgia składa się z trzech części: Flandria – na północy, obejmuje wybrzeże – płaska, poprzecinana kanałami (mniej liczne niż w Holandii). Walonia – południowa część kraju – pagórkowata (czyli Ardeny). Bruksela stanowi odrębny region. Belgia to prawdziwa kraina deszczu, ponoć pada ok. 280 dni w roku. Najprzyjemniejsza pogoda zdarza się pomiędzy majem a wrześniem. Zdecydowanie nieprzyjemnie w listopadzie–marcu, dość wietrznie, mokro i zimno. Belgia nie jest krajem popularnym wśród turystów (z wyjątkiem Brukseli i Brugii), więc nawet latem nie jest tu zbyt tłoczno. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Królestwa Belgii do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości. Prawo swobodnego przemieszczania się i pobytu otrzymuje też członek rodziny obywatela UE, niezależnie od jego przynależności państwowej. Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie w przypadkach zagrażających polityce bezpieczeństwa państwa i zdrowiu publicznemu.
Zgodnie z prawem w przeciągu 10 dni należy zgłosić swój pobyt w urzędzie gminy miejsca zamieszkania (nie dotyczy to osób przebywających w hotelach, pensjonatach, więzieniach, szpitalach, gdzie meldunku dokonuje administracja tych zakładów). Po przekroczeniu tego terminu należy opuścić terytorium Belgii. Urzędy gminne z reguły nie wydają żadnego dokumentu potwierdzającego 3 miesięczny pobyt na terenie Belgii.

PRZEPISY CELNE – Turystów podróżujących po krajach Unii Europejskiej obowiązują ograniczenia ilościowe dotyczące wwozu towarów przeznaczonych do użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży. Określenie „do użytku osobistego” obejmuje także towary przewożone z przeznaczeniem na prezenty. Sprzedaż jest naruszeniem prawa zagrożonym ich konfiskatą oraz dodatkową karą. W poważniejszych przypadkach konfiskacie może podlegać też pojazd, którym towary były przewożone. Przykładowo, przewożone towary uznaje się za służące do użytku osobistego, jeżeli przy wjeździe do Belgii nie przekraczają one następujących ilości: 200 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 1 kg tytoniu, 10 l spirytusu, 20 l wina ze zwiększoną zawartością alkoholu (np. sherry, porto), 90 l wina (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), 110 l piwa. Osoby w wieku poniżej 17 lat nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych ani tytoniowych. Po przystąpieniu Polski do UE znikła możliwość ubiegania się przez polskich turystów wracających do kraju o zwrot podatku VAT od towarów zakupionych w krajach unijnych.

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych ani wymogu dodatkowych szczepień. Opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Cena standardowej wizyty lekarskiej wynosi ok. 30-35 EUR, doba pobytu w szpitalu – ok. 250 EUR. Dodatkowo ponosi się koszty badań i innych usług medycznych. Osoby opłacające w Polsce składki na NFZ mają – w nagłych wypadkach – prawo do korzystania w ramach tego ubezpieczenia z opieki zdrowotnej w Belgii. Dokumentem, na którego podstawie osoby przybywające w celach turystycznych mogą korzystać w Belgii z opieki medycznej, jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), a w przypadku podjęcia pracy – odpowiedni formularz serii E. Szczegółowe informacje.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
W Belgii dominuje klasa średnia – zamożna (ale nie na pokaz), kulturalna, elokwentna i dość przyjazna (choć z pewnym dystansem). I taka jest też atmosfera – bardzo spokojna, bez ekscesów. Panuje powszechna tolerancja, nic nikogo nie dziwi. Alkohol pije się w małych ilościach, imprezy z udziałem Belgów nie są zbyt żywiołowe. Mieszkańcy kraju są mili, uprzejmi, ale trochę zamknięci w sobie, jednak ciekawi świata i innych. Przy wsparciu piwa istnieje szansa na nawiązanie przyjaznych kontaktów.

ZAKUPY
Każdy turysta odwiedzający Belgię powinien zapatrzyć się w oryginalne belgijskie piwo i odpowiedni do niego kufel, a każde piwo ma oczywiście swój kufel. Takie zestawy są dostępne w specjalnych sklepach z kuflami.  Nikt nie powinien opuścić Belgii bez słynnych wspaniałych czekoladek. Z tańszych popularna jest marka Leonidas, dla smakoszy raczej Neuhaus lub Godiva. Oprócz słynnych belgijskich pralin dostępne są bloki/tabliczki czekolady sprzedawane na wagę.
Będąc w Brukseli nie można nie odwiedzić bardzo popularnych tu antykwariatów. Oferują trudno dostępne w Polsce egzemplarze komiksów, płyt winylowych nawet z lat 40., fantastyczne ubrania, aparaty fotograficzne lub meble. Warto zapuścić się w boczne uliczki, by poczuć atmosferę minionych lat.

KUCHNIA
Kuchnia belgijska jest niezbyt wyszukana i uzasadniona historycznie, ale też wręcz doskonała. Serwuje się gównie frytki, które ponoć wywodzą się z Belgii i jada się je zwykle z kiełbaskami zwanymi frykadele wprost z budek na ulicy. Można tu znaleźć liczne pizzerie i inne jadłodajnie serwujące kuchnię międzynarodową. Przysmakiem są oczywiście świeże małże z frytkami, najlepsze w Brukseli i najlepsze belgijskie piwo gueze. Każdy turysta znajdzie tu coś dla siebie z powodu zróżnicowania etnicznego mieszkańców Brukseli. Oprócz rodzimych funkcjonują restauracje włoskie, francuskie, marokańskie, chińskie… podające wszystko, czego dusza zapragnie. Belgowie niestety nie przywiązują zbyt wielkiej wagi do pieczywa, jedyne godne polecenia to bagietki bądź lokalny specjał – suikerbrood, czyli słodki chleb a’la polska chałka z kawałkami cukru, który doskonale sprawdza się jako śniadanie.
Niezwykle klimatycznym miejscem godnym odwiedzenia są etniczne targi spożywcze w Brukseli – przy dworcu Bruxelles Midi oraz targ Abattoir (przy stacji metra Delacroix) – czynne w niedziele rano do 13.00.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +32. Zasięg prawie wszędzie. Koszty roamingu według stawek unijnych. Budki telefoniczne – w miastach wciąż można je znaleźć.

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością w Belgii stale wzrasta. Plagą są kradzieże kieszonkowe lub bagaży podręcznych, a także włamania do samochodów i kradzieże pozostawianych tam rzeczy. Dotyczy to głównie dużych miast, zwłaszcza Brukseli i Antwerpii. W związku ze wzrastającym zagrożeniem terrorystycznym na świecie należy liczyć się z możliwością wystąpienia zamachów, zwłaszcza w Brukseli, która jest siedzibą wielu instytucji międzynarodowych, w tym NATO i UE.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Brukseli
Rue Stevin 139, 1000 Bruksela
Fax: +32 (0)2 73 61 881

OFICJALNA NAZWA – Mjanma, Republika Związku Mjanmy

STOLICA – Naypyidaw

JĘZYK URZĘDOWY – birmański. Inne języki: angielski

WALUTA – Waluta: kyat (kiat) birmański Podział: 1K = 100 pya. Kod waluty: MMK. W obiegu są następujące monety: 1, 5, 10, 25, 50 pia, 1, 5, 10, 50, 100 kiatów, zaś banknoty występują w nominałach: 50 pia, 1, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 5000 kiatów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem

Istnieje możliwość korzystania z bankomatów oraz płacenia kartą płatniczą jedynie w dużych miastach (Rangun), niektórych hotelach i centrach turystycznych.  Polecamy zabrać USD. Należy mieć przy sobie zapas środków pieniężnych (USD). Banknoty USD które są stare, zniszczone, brudne, z napisami, z zagięciami, z numerami seryjnymi zaczynającymi się literami „CB” nie są wymieniane w Birmie. Radzimy zabrać jak najnowsze banknoty i bez żadnych zapisów odręcznych.

CZAS –  Różnica czasu między Birmą a Polską to + 5,5 godziny w czasie zimowym, + 4,5 godziny w czasie letnim (w Birmie nie ma zmiany czasu z zimowego na letni).

POGODA – Mayanmar położony jest w strefie klimatu dwóch klimatów. Wybrzeże morskie oraz zachodnie stoki Gór Arakańskich znajdują się w strefie klimatu monsunowego. Pora sucha trwa w miesiącach zimowych (od października do stycznia z temperaturą 20-24 stopni C) a wilgotna latem. Średnia temperatura powietrza wynosi odpowiednio: – miesiące letnie – 30-32°C – najchłodniejszy miesiąc – 21-25°C W północnej części kraju dominuje klimat podzwrotnikowy monsunowy. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 25°C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody

WIZY – Okres ważności paszportu nie może być krótszy niż 6 miesięcy od daty planowanego powrotu. Obywateli polskich obowiązują wizy turystyczne. W Państwa imieniu aplikować będziemy o elektroniczne wizy – tzw. e-visa approval document – zezwalające na jednorazowy wjazd na teren Birmy oraz pobyt maksymalnie 28-dniowy.

PRZEPISY CELNE – Zagraniczne środki płatnicze powyżej 2000 USD, biżuteria, sprzęt elektroniczny i fotograficzny muszą być ujęte w deklaracji celnej. Jedynym ograniczeniem dotyczącym środków finansowych jest zakaz przywozu i wywozu waluty miejscowej. Można ją wymienić tylko na bony płatnicze (towarowe). Przy wyjeździe jedynie bony wykupione na kwotę wyższą niż 300 USD mogą być ponownie zamienione na walutę wymienialną. Wywóz wizerunków Buddy wymaga uprzedniej zgody władz Myanmaru (nie dotyczy wyrobów rzemieślniczych). Nie ma możliwości zwrotu podatku VAT. Zakaz wywozu lokalnych zwierząt i roślin i wyrobów z nich wykonanych.

ZDROWIE – Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki antymalarycznej oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Sprawdź szczegółowe informacje
Nie występują szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Nie są wymagane szczepienia profilaktyczne (za wyjątkiem sytuacji, w której turysta mniej niż 6 dni wcześniej przebywał na obszarze dotkniętym epidemią żółtej febry). Wskazane są jednak szczepienia według wskazań lekarza, w związku z zagrożeniem ptasią grypą. Opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Nie ma formalnych problemów z dostępem do opieki medycznej. Poziom świadczeń medycznych zazwyczaj jest niższy od europejskich standardów. Nie wolno pić wody z kranu. Należy myć owoce i ręce przed jedzeniem. Potrawy powinny być ugotowane lub usmażone, unikać surowych. Na obszarach wiejskich leżących poniżej 1000 m n.p.m. przez cały rok istnieje zagrożenie malarią. Komary atakują zwłaszcza nocą. Należy okrywać ciało (długie rękawy, długie spodnie) i stosować repelenty przeciw komarom. Warto poza lekami na dolegliwości żołądkowe, wziąć też coś na przeziębienie z powodu klimatyzacji w hotelach. Proszę zabrać również plastry na odciski – niezbędne podczas trekkingu.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: W ciepłym i wilgotnym klimacie najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub bluzę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem. Proszę również na czas trekkingu zabrać ze sobą oddychającą odzież termo-aktywną.  Ze względu na zwiedzanie świątyń, gdzie należy dostosować się do miejscowych zwyczajów, co dotyczy zwłaszcza ubioru (zakryte nogi i ramiona) prosimy zabrać odpowiednie nakrycia (Paniom sugerujemy lekką chustę). Na nogi sugerujemy stopki gdybyśmy wstępowali do buddyjskich świątyń.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub wygodne półbuty, a także letnie sandały i klapki. Koniecznie należy zaopatrzyć się w wygodne obuwie trekkingowe.

Lekki jedwabny śpiwór będzie przydatny podczas noclegu w klasztorze – dla uczestników zapewnione na miejscu będzie: cienkie materace, poduszki, koce. Łazienka i toaleta na miejscu będą wspólne.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się plecak – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania i trekkingów. Na czas trekkingu główny bagaż będzie zabrany bezpośrednio do hotelu nad Jeziorem Inle, natomiast na wyprawę należy zabrać ze sobą jedynie plecak z najpotrzebniejszymi rzeczami.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z wysokim filtrem oraz środek przeciw komarom, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępy w drogeriach i aptekach oraz szminkę wazelinową i środek grzybobójczy do stóp (czasem wchodzimy do świątyń bez obuwia).

Aparat fotograficzny: Ponieważ po drodze może nie być supermarketów, radzimy zabrać kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

Inne: Suche przekąski na czas trekkingu oraz ewentualnie napoje izotoniczne i shoty witaminowe jako źródło witamin i składników mineralnych. – W sklepach elektrycznych lub na lotnisku można nabyć kostkę – zmiennik napięcia, posiadającą wielorakie końcówki wysuwane – doskonała na każdą podróż. Polecamy!

Uwagi dodatkowe: Proszę zrobić kopię paszportu i nosić ją w innym miejscu aniżeli paszport, zalecamy noszenie identyfikatora z adresami i telefonami do hoteli.

MIEJSCOWA KULTURA
Niezastosowanie się do obowiązujących norm (reguły zachowania w świątyniach oraz miejscach kultu religijnego) może spowodować konflikt z miejscową ludnością. Odwiedzając świątynie czy inne miejsca kultu religijnego, trzeba być stosownie ubranym (odkryte ramiona, szorty czy klapki są niedozwolone). Okazywanie emocji, zwłaszcza gniewu czy zdenerwowania jest bardzo źle przyjmowane i uważane za niegrzeczne oraz nieskuteczne. Przed wejściem do świątyń lub klasztorów należy zdjąć buty i skarpetki, dotyczy to także zabytkowych ruin (np. w Bagan) – w niektórych dla wygody turystów rozłożone są maty. Nie należy pozować do fotografii stojąc na tle posągów Buddy. Bardzo niebezpieczne jest podejmowanie dyskusji na tematy społeczno-polityczne, a także zaczepianie kobiet birmańskich. Jak w innych krajach buddyjskich, głowa jest najważniejszą częścią ciała, więc nie wolno dotykać nikogo, nawet dzieci. Natomiast stopa to najniższa, a więc najgorsza część ciała – nie należy stopą wskazywać nikogo, ani niczego (np. siedząc bez butów na podłodze świątyni buddyjskiej, schować stopy pod siebie, by nie „wskazywały” wizerunków Buddy). Nastąpiwszy komuś na nogę, trzeba zaraz grzecznie przeprosić. Kobiety nie mogą dotykać mnichów, ani nawet siedzieć w ich pobliżu. Dając komuś jakiś przedmiot jest grzecznie podawać go prawą ręką, nie lewą.  Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie! Warto zabrać ze sobą akcesoria szkolne – drewniane kredki i ołówki, strugaczki dla dzieci – idealny prezent dla dzieciaków podczas wizyty w szkole i u lokalnych plemion

ELEKTRYCZNOŚĆ
230V / 50 Hz Większość hoteli posiada własne generatory prądu. W niektórych jednak nie ma generatorów i zdarzają się przerwy w dostawie elektryczności, co może spowodować uszkodzenie sprzętu. Prosimy na to uważać i sprawdzić czy zabrany sprzęt elektryczny posiada zabezpieczenia. Koniecznie należy zabrać ze sobą latarkę. Wtyczki elektryczne: typ A, typ C, typ D, typ G, typ I .

TELEFONY
Na terenie całego kraju istnieją spore utrudnienia w dostępności sieci GSM. Telefony komórkowe, korzystające z ogólnie dostępnych operatorów sieci, na terenie Birmy nie działają. W niektórych hotelach istnieje możliwość korzystania z internetu. Korzystanie z telefonów hotelowych, podobnie jak z dostępu do Internetu (o ile jest to możliwe) jest kosztowne. Numer kierunkowy do Birmy: z komórki: +95; z tel. stacjonarnego: 00 95.

PAMIĄTKI
Poleca się kupowanie pamiątek na prywatnych straganach, gdyż poza niską ceną, w ten sposób pomaga się lokalnej społeczności. Atrakcyjną formą zakupów jest wymiana towaru. Gadżety reklamowe, podkoszulki (nawet używane), breloczki, długopisy, pomadka do ust – można zamienić na miejscowe wyroby rękodzieła. Na lokalnych bazarach – zei – kupić można sporo wyrobów z kolorowej, intarsjowanej laki, jak np.: szkatułki, pudełka, filiżanki, popielniczki, talerze, wazy i wiele innych. Należy uważać z przewozem większych przedmiotów z laki, gdyż są one narażone na uszkodzenia w transporcie. Warto kupić niezwykle barwne kawałki tkanin (kalaga), bogato zdobione srebrnym i złotym kolorem, wyszywane metalowymi cekinami i szklanymi paciorkami. W licencjonowanych sklepach można podziwiać biżuterię z miejscowych kamieni szlachetnych: rubinów i szafirów (trzeba rachunek zachować do kontroli, gdyż mogą o niego pytać celnicy przy wyjeździe). Niedrogie są perły. Oryginalną pamiątką może być malowana parasolka z rączką z drewna lub ze srebra. Większość tradycyjnych wyrobów, wyglądających na antyki zostało wyprodukowanych współcześnie. Dla wielu handlarzy turyści są przede wszystkim źródłem pieniędzy. Koniecznie należy się targować – czasami uda się uzyskać cenę prawie o połowę niższej niż na samym początku.

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA

Brak polskiej placówki dyplomatycznej Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Bangkoku (Tajlandia).

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Tajlandii
Tajlandia, Bangkok, 100/81-82. 25th floor. Vongvanij Building B, Rama 9 Road, Huaykwang, 10310
Tel.: +66 2645 0367- 9 Faks: +66 2645 0365
Tel. dyżurny: +66 819 364 618
bangkok.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.bangkok.msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Wielonarodowe Państwo Boliwia

STOLICA – La Paz

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański. Inne języki: quechua, aymara

WALUTA – Walutą Boliwii jest boliviano (BOB). 1 BOB = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Wymiany pieniędzy można dokonywać w kantorach lub w bankach. Najłatwiej jest wymienić USD, bowiem inna waluta jak np. EUR jest wymieniana tylko w niektórych bankach. Wymiany można dokonać w kantorach na granicy, przy wyjeździe z Boliwii można wymienić nadmiar gotówki na sole.
Bankomaty są ogólnie dostępne w większych miastach i miasteczkach turystycznych (jak np. Uyuni). Pieniądze można także wymieniać po nieco mniej korzystnym kursie w bankach, których w miastach jest wiele, lub na ulicach (punkty są oznaczone i oficjalne).
Przed wyjazdem w góry lub na wieś należy zaopatrzyć się w gotówkę i drobne monety. Ich brak może utrudnić robienie zakupów. Kupując przekąski na ulicy, zawsze należy mieć odliczone pieniądze, by uniknąć odpowiedzi: „Nie mam wydać”. Odliczone pieniądze warto mieć także w taksówce.

CZAS – Różnica czasu UTC/GMT -4 godz. Nie ma czasu letniego.

POGODA – Kraj znajduje się w dwóch strefach klimatycznych: równikowej i zwrotnikowej. Ze względu na duże różnice wysokości warunki klimatyczne części górskiej i nizinnej kraju są odmienne. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Polscy turyści udający się do Boliwii są zwolnieni z obowiązku wizowego w przypadku pobytu do 90 dni. Paszport powinien być ważny co najmniej 6 miesięcy od daty wjazdu.

PRZEPISY CELNE – Wwóz, wymiana i wywóz pieniędzy nie podlegają ograniczeniom do kwoty 10 tys. USD. Nie ma ograniczeń celnych, które odbiegałyby od powszechnie stosowanych. Obowiązują restrykcyjne przepisy dotyczące wywozu materiału roślinnego i zwierzęcego; nieprzestrzeganie ich podlega surowym karom. Przy zakupie pamiątek imitujących wyroby kultur prekolumbijskich należy zachować dowód zakupu w celu okazania go podczas kontroli bagażu na lotnisku.
W żadnym wypadku nie należy podejmować się przewożenia przez granicę przesyłek lub paczek z nieznaną zawartością lub pochodzących od nieznajomych osób.

ZDROWIE – W większych miastach turyści mogą korzystać z ogólnie dostępnej pomocy i opieki lekarskiej, nie zawsze jednak jest ona na wysokim poziomie. Pić należy jedynie butelkowaną wodę mineralną! Unikać napojów z lodem. Owoce i warzywa należy koniecznie umyć dokładnie przed spożyciem! Dobrze zaopatrzyć się przed wyjazdem w leki łagodzące skutki zmiany flory bakteryjnej – czyli leki na problemy żołądkowe. Ponieważ znaczna część Boliwii leży na obszarze wysokogórskim (np. stolica La Paz na wysokości ok. 4000 m n.p.m.), trzeba się liczyć z możliwością wystąpienia objawów choroby wysokościowej (soroche), takich jak bóle głowy, jamy brzusznej i torsje. Objawy te na ogół ustają po mniej więcej dobie, jednakże osoby cierpiące na choroby układu krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem podróży. By uniknąć efektu soroche lub przynajmniej go złagodzić, należy przestrzegać odpowiedniej diety (posiłki lekkostrawne, bez mięsa, mleka i alkoholu

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież:

Obuwie:

Torby i plecaki:

Leki:

Kosmetyki ochronne:

Uwagi dodatkowe: Należy kupować tylko butelkowaną wodę i najlepiej sprawdzać, czy jest zabezpieczona. Nie należy pić wody z kranu, rzek czy źródeł. W górach trzeba odkażać wodę – istnieje zagrożenie problemami żołądkowymi. Należy również uważać pod prysznicem, gdyż woda podgrzewana jest elektrycznymi podgrzewaczami.

LUDNOŚĆ
Boliwijczycy to bardzo zamknięta grupa społeczna. Słyną ze swojej narodowej dumy i kultywowania tradycji przed-kolonialnych. Uważają, że ich kraj jest sercem Ameryki Południowej. Jednym z bardzo wyraźnych obecnie w Boliwii trendów społecznych jest powrót do tradycji. Na ulicach bardzo często widuje się cholity, czyli Boliwijki, ubrane w tradycyjne stroje, których wygląd zależy od regionu. Coraz powszechniejsze w miastach stają się języki quechua i aymara. Społeczeństwo boliwijskie do tej pory jest silnie podzielone na Indian, którzy stanowią większość niższej i biedniejszej klasy oraz Kreoli, potomków Europejczyków, którzy są bogatszą częścią społeczeństwa, zamieszkującą miasta.
80% Boliwijczyków jest katolikami, 19% protestantami, 1% praktykuje inne wyznania. Kościół znajdziemy prawie w każdym małym miasteczku. Obok religii katolickiej w Boliwii stale funkcjonują wyznania synkretyczne lub pogańskie. Wszechobecna jest bogini ziemi Pacha Mama – w każdy pierwszy piątek miesiąca przed domami, sklepami i restauracjami tlą się węgle na jej cześć.

ZAKUPY
Urzędy pracują od 8.30 do 16.30, a sklepy otwarte są na ogół w godz. 10.00–13.00 i 15.00–19.00.

KUCHNIA
Cherimoya – owoc ten ma wielkość pięści a jego kształt często jest kojarzony z sercem. Skórka tego owocu jest miękka oraz porowata z łuseczkowatą strukturą. Miąższ posiada czarne niejadalne pestki. Cherimoya ma bardzo ciekawy słodki smak, który można porównać z truskawkami. Owoc ten jest bardzo zdrowy, zawiera witaminę C, wapń i fosfor.
Chicha – tradycyjny napój alkoholowy robiony z gotowanej i sfermentowanej kukurydzy białej lub czerwonej. Chichę pije się w małych miseczkach, których zawartość należy wypić do końca. Boliwijczycy często wylewają na ziemię kilka kropel na ofiarę dla Pachamamy – Matki Ziemi.
Salteña – ciastko pikantne, zapiekane, w kształcie pieroga, wypełnione ziemniakami i warzywami. Empañada – ciastko pieczone, nadziewane żółtym serem lub pikantnym farszem. Humintas – ryżowo-rybne lub serowe nadzienie owinięte w liście kukurydzy, zapiekane.
Zupa z orzeszków ziemnych (sopa de mani), z soczewicy (sopa de lentejas), rosół z makaronem (sopa de fideos). Do wielu zup dodawane są chunios, czyli suszone ziemniaki.
Silpancho (ryż, frytki, kawałek smażonego mięsa, jajko sadzone).
Antiquchos (smażone na grillu serca wołowe podawane z ziemniakami), lapping (stek wieprzowy podawany z chochlo – południowoamerykańską białą kukurydzą i bobem) oraz pique (talerz frytek ze smażonym mięsem i parówkami, cebula, papryka, gotowane na twardo jajko).
Najpopularniejsze boliwijskie piwa to Huari, Pacena, Tropical Extra, Surena i Potosina.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne i napięcie: 230V/50Hz, wtyczki typu: A, C.

TELEFONY
Zasięg telefonii komórkowej jest tylko w miastach. Typ sieci taki jak w USA czyli GSM 1900, w Europie GSM 1800. Starsze komórki mogą nie działać. Zasięg w górach zależy od pogody, w tropikach często zanika. Bardzo popularne są telefony publiczne, które spotkać można na targu, na straganach, w urzędach, sklepach spożywczych. W miastach jest dużo kafejek z dobrym Skype i tzw. „llamad”, skąd można tanio dzwonić do wszystkich krajów.

INTERNET
W miastach kafejek internetowych jest pod dostatkiem. Cena 2-6 bolivianos za godzinę. Gorzej w małych miejscowościach. Czasem trzeba czekać w kolejce.

BEZPIECZEŃSTWO
Należy uważać na kieszonkowców, ale także na duży bagaż. Trzeba bardzo uważać podczas wsiadania do autobusów. Plecaki w luku bagażowym dobrze jest związać stalową linką, nie należy kłaść rzeczy na półkach nad siedzeniem. Nie należy pokazywać dokumentów nieumundurowanym oraz wsiadać do obcych samochodów.

FOTOGRAFOWANIE
Należy bardzo uważać podczas fotografowania ludzi. Boliwijczycy bardzo tego nie lubią.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Limie
Av. Salaverry 1978, Jesús María – Lima 11, Peru
Tel.: +51 1 4714813 Tel.: +51 1 4713925 Tel.: +51 1 4713920
Faks: +51 1 4714813
Tel. dyżurny: +51 999 400 552
http://www.lima.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Botswany

STOLICA – Gaborone

JĘZYK URZĘDOWY – angielski, tswana.

WALUTA – pula (BWP), 1 pula = 100 tebe. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Na wyjazd najlepiej zabrać dolary. W przypadku dolarów wymagane są nowe (emitowane po 2006 r., z dużymi portretami).
W bankach i kantorach dokonuje się wymiany większości walut bez ograniczeń. Istnieje sieć bankomatów, które akceptują głównie karty VISA.

CZAS – UTC +2.

POGODA – Botswana reprezentuje typowy dla południowej Afryki klimat zwrotnikowy – ciepły i suchy, nieróżniący się znacząco od sąsiedniej Namibii i przyjazny dla europejskich turystów. Od października do marca temperatura oscyluje w okolicy 25-30°C. Na suchych terenach Kalahari w południowej części kraju mogą zdarzać się większe wahania temperatur, podczas gdy na północy (okolice delty Okawango) pogoda jest stabilna i bardziej przewidywalna. Wysokiej temperaturze towarzyszy łagodna pora deszczowa. Podobnie jak w Namibii, kwiecień i maj są miesiącami pięknej zieleni i czystego nieba, które docenią amatorzy fotografii. W tych miesiącach temperatura zaczyna spadać, szczególnie w porze nocnej i w okolicach Kalahari. Koniecznie trzeba zabrać ze sobą ciepły polar na chłodne wieczory i poranki. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP są zwolnieni z obowiązku posiadania wizy przy pobytach do 90 dni. Okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi minimum 6 miesięcy. Wymaga się okazania biletu powrotnego lub tranzytowego oraz środków pieniężnych wystarczających na pokrycie kosztów pobytu. Minimalna kwota na dzień pobytu nie jest określona.

PRZEPISY CELNE – Nie ma limitów przy przewozie obcych środków płatniczych. Swobodnie można wywieźć pieniądze do kwoty zadeklarowanej przy wjeździe. Czeki podróżne i karty kredytowe są powszechnie akceptowane. Posiadanie i przywożenie narkotyków jest karalne.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych linią SOUTH AFRICAN AIRWAYS (przelot Warszawa – Monachium –  Johannesburg – Victoria Falls, Windhoek – Johannesburg – Monachium – Warszawa) wynosi 23 kg (suma wymiarów nie może przekroczyć 158 cm) oraz 8 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: 56 cm (l) x 36 cm (w) x 23 cm (h)).
Na przelotach wewnętrznych (Kasane – Okavango Delta – Maun) obowiązuje łączny limit bagażu 20 kg w miękkiej torbie.  Wynajęcia samolotu, który mógłby przewieźć dodatkowy bagaż uczestników z Kasane bezpośrednio do Maun to koszt 1780 USD/samolot.

ZDROWIE – Szczepienia nie są obowiązkowe, ale osoby przybywające z terenów i krajów, w których panuje żółta febra, powinny przedstawić dowód szczepienia (żółta książeczka). W północnej części kraju (Okavango, Maun, Chobe) występuje malaria. W porze suchej istnieje mniejsze prawdopodobieństwo zachorowania na malarię, niż w porze wilgotnej (od listopada do maja w północnej części kraju); dotyczy to niemal wyłącznie okolicy rejonu Okavango. Mimo tego zaleca się stosowanie ogólnych środków profilaktyki przeciwmalarycznej. Niezależnie od profilaktyki ogólnej, zaleca się również stosowanie miejscowych środków profilaktyki przeciwmalarycznej w postaci kremów, aerozoli itp. Odnotowuje się bardzo wysoką zachorowalność na AIDS i przypadki zachorowań na bilharcjozę. Dostęp do opieki medycznej o standardzie europejskim jest możliwy tylko w Gaborone i głównych ośrodkach turystycznych. W ośrodkach prywatnej służby zdrowia wymagana jest płatność przed świadczeniem usług.
Zalecane szczepienia podczas wyjazdu: WZW A i B, BTP, dur brzuszny. Szczegółowe informacje. 

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, filtr ochronny, kapelusz do ochrony przed słońcem, czapka z daszkiem , lekkie ubranie na dzień i cieplejsze, z długimi nogawkami i rękawami na wieczór, kurtka polarowa, ubranie przeciwdeszczowe, przeciwwiatrowe jeśli planujemy zwiedzać Wodospad Wiktorii, zapas potrzebnych lekarstw, obuwie: trekkingowe, sportowe, sandały/klapki pod prysznic, lornetka na safari. Oprócz tego należy zabrać z sobą mały, miękki plecak.

LUDNOŚĆ
Botswanę zamieszkuje ponad 2 mln osób. Gęstość zaludnienia wynosi 3 osoby/km². Większość z mieszkańców jest rolnikami, a o ich statusie i zamożności przesądza wielkość posiadanego stada. W 95% kraj ten zamieszkują Murzyni Bantu i Buszmeni. Najliczniejszym ludem jest Bamangwato, który stanowi niemal 40% całej populacji. Inne plemiona to m.in.: Kwena, Ngwaketse, Tawana, Lete, Tlokwa. Pustynie Kalahari, niezbyt gościnna, nadal stanowi „adres” zamieszkania dla wielu tysięcy zbieraczy i myśliwych wywodzących się z Buszmenów lub grupy San.

OBYCZAJE
Pozdrawianie nawet obcych ludzi należy do podstawowych reguł zachowania. Pozdrawia się wchodząc do sklepu i wychodząc z niego. Znajomi witają się podawaniem lub dotykaniem ręki i często rozmawiają dalej ściskając wzajemnie dłonie. Ludzie pozdrawiają znajomych z daleka uśmiechając się i machając ręką. Nie jest wstydliwe prosić kogoś o coś np. pieniądze. Przyjęte jest otwarcie wyrażać swoje potrzeby i prośby. Ale nie jest także obraźliwe odmówić proszącemu. W języku setswana nie istnieje słowo: dziękuję. Chcąc przejść przez zgromadzonych ludzi należy powtarzać kilkakrotnie: sorry, sorry, sorry.

ZAKUPY
Produkty lokalne są tańsze od 50% do 70% od podobnych w Europie Zachodniej, ale towary importowane mogą osiągać nawet podwójne ceny w porównaniu z tymi, które są w Europie. Produkty sprzedawane w supermarketach, posiłki w fast-foodach i restauracjach dla cudzoziemców są drogie. Tradycyjne wyroby rękodzieła są bardzo oryginalne i w dobrym gatunku. Zaliczają się do nich bogato zdobione koszyki, drewniane figurki zwierząt, wyroby ze skóry, nasion, orzechów, malunki na jedwabiu, koraliki z jaj strusia, ozdoby z rzeźbionych kości, ceramika. Plemię San jest słynne z oryginalnej biżuterii, toreb myśliwskich, łuków. Wysoką cenę osiągają bardzo ładne, wielobarwne, ręcznie tkane, materiały z Odi. Plemię Herero sprzedaje ubrane na ludowo lalki, wyobrażające ich kobiety w różnym wieku. Generalnie warto kupować wyroby ze zwierząt (skóra, futro, kości) w specjalistycznych sklepach z rękodziełem, gdzie zostaną zarejestrowane; tego typu produkty kupowanie od tubylców mogą zostać skonfiskowane na granicy.

KUCHNIA
Kuchnia Botswany jest uwarunkowana klimatem panującym w tym południowo afrykańskim kraju. Tylko 2% terenów państwa stanowią grunty orne a aż 70% to pastwiska. Już z tego można się domyślić, że ludność botswańska jada głównie mięso, chociaż z powodu szczególnie dotkliwej suszy pogłowie bydła i owiec, tam hodowanych znacznie zmalało. Produkcja żywności pokrywa jedynie połowę potrzeb, więc nie można się spodziewać w Botswanie szczególnych frykasów. Serwowane posiłki mają spełniać jedyne, podstawowe zadanie – dostarczać energii na cały dzień. Do tego dochodzi problem przechowywania żywności w wysokich temperaturach, więc nic dziwnego, że wszędzie można spotkać biltong (suszone mięso, często dziczyzna).
Botswana od 1885 roku znajdowała się pod protektoratem brytyjskim, toteż dania serwowane w hotelach większych miast (Gaborone, Tshabong, Maun) są skażone kulturą brytyjską. W Botswanie nie ma kuchni narodowej, która wyraźnie różniłaby się od tego, co się je na południu Afryki. Wołowina jest towarem eksportowym i dlatego potrawy z niej oferuje większość restauracji. Także potrawy z ryby, baraniny i drobiu są podawane w restauracjach hotelowych. Miejscowe przysmaki to poza kurczakiem, frytkami, tłustymi smażonymi przekąskami także: mabele lub bogobe – kleik z prosa lub sorgo; albo phaletshe – kukurydza z dodatkiem odrobiny mięsa. Na deser można spróbować vetkoek – tłuste ciastko, rodzaj pączka. U niektórych plemion zakazuje się jedzenia ryb mięsa z krokodyla; bowiem od wieków wykonują z nich totemy. Rosnąca na pustyni roślina – morami, przypomina groch; absorbuje ona w swoich bulwach korzeniowych wodę i jest składnikiem pożywienia wielu tubylców.  Na pustyni rosną także owoce i warzywa: dzikie śliwki, jagody, melony tsama, owoc marula, dzikie ogórki. Przysmakiem są grzyby przypominające europejskie trufle. Pożywne są, przypominające orzech nerkowca, orzechy mongongo, które je się na surowo i prażone. W sklepach sprzedaje się wiele butelkowanych soków importowanych z RPA. Najpopularniejsze gatunki piwa to: Lion, Castle i Black Label.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230V/50 Hz, dwa rodzaje gniazdek: D i G (brytyjskie).

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju  +267. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takim zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Aby czuć się w pełni bezpiecznie: nie należy nosić przy sobie dużych ilości pieniędzy, dobrze jest rozłożyć  pieniądze w kilka różnych miejsc (kieszenie). Torbę lub plecak trzeba mieć na piersiach a nie na plecach. Nie obnosić się z drogim aparatem fotograficznym na szyi (lepiej trzymać go w torbie i wyjmować tylko do zrobienia zdjęć). Nie zakładać zwracającej uwagę, drogiej biżuterii na spacery po ulicach. Nie spacerować pustymi ulicami w nocy samotnie. Na lotnisku nie zostawiać toreb i walizek bez opieki. Ważne dokumenty można zdeponować w sejfach hotelowych.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.

Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Na terenie Botswany nie ma polskiej placówki dyplomatycznej. Kraj podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Pretorii (RPA).

Ambasada Botswany w Sztokholmie, Szwecja
Tyrgatan 11 10041 Stockholm Sweden
Telefon: 6 8 545 258 80
Faks: +46 8 723 00 87

OFICJALNA NAZWA – Federacyjna Republika Brazylii

STOLICA – Brasilia

JĘZYK URZĘDOWY – portugalski

WALUTA – Real brazylijski (l.mn. reais), wewnętrznie oznaczana jest jako R$. 1 real = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Ceny w Brazylii są mniej więcej zbliżone do cen w Polsce, od kawy po noclegi. Jedynie poza miejscami uczęszczanymi przez turystów jest taniej. Rio De Janeiro należy oceniać z perspektywy nie brazylijskiego reala, tylko dolara USA, czyli ponad dwa razy drożej.
W zdecydowanej większości miejsc można zapłacić kartą (sklepy, knajpy, transport), ale warto mieć zapas gotówki. Może się okazać, że w miejscu, gdzie najmniej byśmy się tego spodziewali, nie można zapłacić kartą.

CZAS – W Brazylii obowiązują 3 strefy czasowe, dlatego podróżując na duże odległości zdarza się, że musimy przestawiać zegarek mimo, iż nie opuszczamy kraju.
Czas w Rio de Janeiro oraz Foz de Iguacu: UTC/GMT – 03 godz.
Czas w Manaus: UTC/GMT – 04 godz. Jest to 5h/ 6h wcześniej w stosunku do czasu w Polsce (czas letni).

POGODA – Brazylia jest krajem o ogromnym obszarze, co sprawia, że warunki pogodowe są tam bardzo zróżnicowane. W okolicach Rio de Janeiro zaobserwować można dwie pory roku. Łagodna zima trwa od czerwca do września i jest to pora sucha. Natomiast latem pada więcej deszczu i bywa duszno. Temperatury powietrza ok. 25 ºC między kwietniem a październikiem. Przez cały rok możemy spodziewać się obecności dokuczliwych owadów, zwłaszcza w Amazonii i poza obszarami miejskimi. W dolinie Amazonki panuje przede wszystkim klimat równikowy. Warunki klimatyczne i pogodowe ulegają niewielkim wahaniom w ciągu całego roku. Klimat jest tutaj bardzo typowy dla strefy równikowej.
Temperatury są przez cały rok wysokie i wynoszą od 27°C do 32°C. Nie ma też, z wyjątkiem krótkich okresów chłodu na południu, prawdziwie chłodnej pogody. Jeśli nawet rzadko temperatura powietrza osiąga tutaj wartość +40°C, to klimat w regionie Amazonki ze względu na wysoką wilgotność powietrza nie jest do końca przyjazny. Od czerwca do września jest w tej części regionu stosunkowo sucho. Dolina staje się coraz wilgotniejsza przemieszczając się w kierunku Andów. Po Amazonii najlepiej podróżować od czerwca do końca października, kiedy występuje „pora sucha” co wcale nie oznacza, że nie będzie padać. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy przybywający do Brazylii w celu turystycznym na okres do 90 dni w ciągu roku są zwolnieni z obowiązku wizowego. Paszport musi być ważny minimum 180 dni od dnia przekroczenia granicy. Przy przekraczaniu brazylijskiej granicy podróżujący otrzymuje kartę wjazdu. Należy ją bezwzględnie zachować, gdyż okazanie tej karty jest niezbędne podczas kontroli granicznej przy wyjeździe z Brazylii. Służby graniczne mogą żądać okazania biletu powrotnego, jak również odpowiednich środków finansowych na czas pobytu (karty kredytowe, czeki podróżne bądź gotówka). W przypadku imprez zorganizowanych, gdzie wszystkie świadczenia są już zapłacone nie muszą to być wysokie kwoty.

PRZEPISY CELNE – Przy wwozie i wywozie waluty do 4000 USD nie ma obowiązku wypełniania deklaracji celnej. Wwiezienie wyższej kwoty należy zadeklarować. Wywóz dewiz powyżej 4000 USD jest możliwy tylko do wysokości zgłoszonej kwoty. Szczegółowych informacji o obowiązujących procedurach można zasięgnąć w brazylijskich placówkach dyplomatycznych i konsularnych lub na granicy. Podczas odprawy celnej należy wypełnić odpowiednią deklarację i okazać ją służbom celnym. W razie stwierdzenia niezgodności pomiędzy deklaracją a stanem faktycznym wymierzana jest dotkliwa kara finansowa. Przewożona żywność powinna mieć pieczęć kontroli sanitarnej. Legalne wywożenie wszelkich okazów flory i fauny oraz produktów wykonanych ze skóry zwierząt chronionych jest możliwe jedynie za specjalną zgodą kompetentnych władz. Bezcłowo można wwozić upominki do łącznej wartości 500 USD. W Brazylii nie ma ogólnokrajowego podatku VAT i brazylijskie prawodawstwo nie przewiduje zwrotów podatków uiszczonych przez podróżującego.

PRZEPISY PRAWNE – Za nielegalny wwóz i wywóz, a także posiadanie narkotyków grozi kara pozbawienia wolności od 5 do 15 lat. W prawie istnieje pojęcie finansującego przemyt narkotyków, za co grozi kara od 8 do 25 lat pozbawienia wolności. Ze względu na działalność zorganizowanych międzynarodowych grup przestępczych, należy zachować szczególną ostrożność i w każdej sytuacji bezwzględnie unikać przyjmowania przesyłek, pakunków lub bagażu od przypadkowych osób.
W Brazylii obowiązuje bardzo rygorystyczne ustawodawstwo ochrony środowiska.

BAGAŻ – Bagaż podręczny do 12 kg, wymiary 55 cm (d) x 35 cm (s) x 25 cm (w) – łącznie z kieszonkami, kółkami i uchwytami, bagaż główny do 23 kg. Bagaż podręczny na wszystkich rejsach wewnętrznych do 5 kg (suma wymiarów max. 115 cm), bagaż główny do 23 kg.

ZDROWIE – Nie ma OBOWIĄZKOWYCH szczepień dla osób przybywających z Europy. Lista szczepień ZALECANYCH. Na obszarze tropikalnym Brazylii – Amazonia – należy wystrzegać się picia nieprzegotowanej wody. Zaleca się również: mycie rąk wodą z mydłem przed jedzeniem (jeśli woda i mydło nie są dostępne, stosować żele, chusteczki ze środkiem dezynfekcyjnym), – picie tylko butelkowanej lub przegotowanej wody, szyjkę plastikowej butelki, o ile nie jest zabezpieczona folią należy zdezynfekować! – unikanie spożycia napojów z lodem niewiadomego pochodzenia, – unikanie spożycia żywności pochodzącej od ulicznych sprzedawców, chyba że będą to owoce do obrania ze skóry np. banany, – unikanie spożycia produktów mlecznych, jeśli nie mamy pewności, czy były pasteryzowane.
Przychodnie i szpitale publiczne są bezpłatne w ramach posiadanego ubezpieczenia, ale usługi w nich świadczone są często na niskim poziomie. Obowiązuje zakaz wwozu lekarstw do Brazylii (głownie psychotropowych). Jeśli podróżujący wymaga stałego przyjmowania lekarstw, należy uzyskać stosowne zaświadczenie od polskiego lekarza, przetłumaczyć je na język portugalski u tłumacza przysięgłego a następnie dokonać legalizacji tłumaczenia w MSZ RP. Następnie, w Wydziale Konsularnym Ambasady Brazylii w Warszawie należy uzyskać dalszą legalizację. Zaświadczenie należy okazać brazylijskim służbom kontrolnym na granicy.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Lekkie, bawełniane ubrania, ale przynajmniej jeden ciepły sweter! Spodnie i koszulki z krótkim i z długim rękawkiem (zwłaszcza te ostatnie stanowią ochronę przed owadami), lekką kurtkę lub płaszcz przeciwdeszczowy (niezbędny zwłaszcza na małych łódkach, którymi będziemy pływać), wygodne spodenki i spodnie (nie zabierać jeansów, które schną długo a dodatkowo, gdy mokre, są ciężkie i niewygodne w noszeniu), kostium kąpielowy, bielizna i skarpety, ewentualnie kapelusz z szerokim rondem (niezbędny jako ochrona przed słońcem i przydatny na wypadek deszczu).

Obuwie: Mogą to być adidasy o dość twardej podeszwie z głębokimi traktorami. Najlepiej jednak zabrać tzw. „wodne buty” typu adidas, które co prawda nabierają wodę ale szybko ona z nich wypływa, a cała stopa jest chroniona siateczką. Ważne jest, aby buty te były już wcześniej używane. Proszę przy tym mieć na uwadze, że wędrując przez dżunglę i doświadczając Amazonii obuwie będzie nieraz mokre i oblepione błotem. Ale przy każdym strumieniu będzie łatwo je umyć. Obuwie gumowe czyli gumiaki, też spisuje się w warunkach lasu tropikalnego znakomicie, jest stosunkowo niedrogie, łatwe w użyciu i utrzymaniu a przede wszystkim stanowi doskonałą ochronę przeciwko ukąszeniom przez węże, owady i kolcom, nie wspominając o błocie. Na naszą trasę powinny być wystarczające adidasy lub buty terenowe. Warto też pomyśleć o obuwiu na zmianę, gdy wrócimy ze szlaku. Wtedy najlepsze będą tenisówki, lub inne płócienne obuwie o gumowej podeszwie, szybkoschnące i oczywiście klapki na plażę.

Torby i plecaki: Nieduży plecak odporny na działanie czynników atmosferycznych, do którego np. można spakować wodę do picia i inne niezbędne drobiazgi.

Leki: Leki profilaktyczne: repelenty, lek przeciwbiegunkowy (Nifuroksazyt, Smecta – 6 saszetek, lek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy, środki dezynfekcyjne do odkażania skóry, środki opatrunkowe – plastry, opatrunki, gaziki leko, bandaż zwykły, bandaż elastyczny, altacet, aspiryna, lek z paracetamolem, krem antyhistaminowy (po ugryzieniach owadów), żel arnikowy (łagodzi podrażnienia), maść z antybiotykiem (Neosporin lub podobna), Pepto – Bismol lub inny podobny środek na zatrucia pokarmowe.
Zażywane leki dostępne na receptę – w ilości wystarczającej na cały pobyt oraz na kilka dodatkowych dni bo mogą być kłopoty z ich nabyciem na miejscu.
Środki owadobójcze (Muskol, Jungle Juice, etc – o wysokiej zawartości DEET). Citronella i inne „naturalne” środki przeciw komarom nie mają pożądanej skuteczności w amazońskiej dżungli.
Środki przeciw malarii (o ile zdecydujecie Państwo o ich użyciu), aby były skuteczne konieczne jest rozpoczęcie kuracji przed wyjazdem, jej kontynuacja w trakcie wyprawy a także po wyjeździe z miejsca występowania choroby. W celu uzyskania szczegółowej informacji na temat stosowanych Śródków i przebiegu kuracji prosimy o jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem prowadzącym. Odradzamy „Lariam” jako środek przeciw malarii o nieprzyjemnych skutkach ubocznych. Polecamy natomiast Malarone i Doxycycline. Każdy z tych środków ma silne działania uboczne.

Kosmetyki ochronne: Krem ochronny z bardzo wysokim filtrem, kapelusz/czapkę do ochrony przed słońcem, płyn do dezynfekcji rąk (np. Carex) lub chusteczki do dezynfekcji rąk.

Aparat fotograficzny, kamera: wraz z ładowarką i zapasem baterii, gdyż te w miejscach turystycznych bywają znacznie droższe, torbę lub plecak (przydane podczas wycieczek) – nosić z przodu ze względu na kradzieże kieszonkowców, głównie w Rio.

Uwagi dodatkowe: Należy zabrać okulary przeciwsłoneczne – przydatne zwłaszcza podczas podróży po rzece, kiedy odbicie słońca w tafli wody może być intensywnie oślepiające i ew. pływackie. Druga para okularów (osoby z wadą wzroku). Latarka z zapasowymi bateriami i żarówką na wymianę – w dżungli nie ma prądu. Sprzęt fotograficzny z zapasowymi bateriami i kartami pamięci oraz lornetka. Dodatkowo można zabrać nóż, który może przydać się w dżungli (koniecznie spakować do bagażu głównego), ale będą też dostępne na miejscu. Produkty na wymianę z tubylcami: D-cell batteries (w oryginalnych opakowaniach), latarki, T-shirty (mniejsze rozmiary!), ubrania dla dzieci i kobiet, zabawki, haczyki na ryby i linki rybackie, czapki baseballowe i inne. Również podstawowe pomoce szkolne (kredki) i środki medyczne – mogą okazać się miłym podarunkiem.

Nie zabieramy: łańcuszków, eleganckich i przyciągających wzrok zegarków czy sygnetów. Można wówczas zostać napadniętym na tle rabunkowym. Aparat lub kamerę chowamy najlepiej do czarnej lub innej nieprzezroczystej reklamówki albo nie zwracającego uwagi plecaczka, noszonego z przodu.

OBYCZAJE I ZAKUPY
Do najatrakcyjniejszych zakupów w Brazylii należą kamienie szlachetne. Po pierwsze są one zwykle w bardzo atrakcyjnych cenach, a po drugie jest ich tutaj niesamowity wybór. Niedoświadczonym turystom zaleca się dokonywanie zakupu biżuterii w większych, renomowanych salonach. Dużą popularnością wśród turystów cieszą się również produkowane w Brazylii wyroby skórzane, takie jak buty, paski, torebki i portfele. Warto wiedzieć, że najlepszej jakości skóra pochodzi z południowej Brazylii. Niezwykle piękne są tutaj również wszelkiego rodzaju wyroby z drewna, chociaż akurat ten rodzaj biznesu przyczynia się w znacznej mierze do stopniowego wyniszczenia lasów Amazonii.
Ciekawostką i miłą pamiątką z pobytu w Brazylii mogą być też oryginalne instrumenty muzyczne, ceramika, ręcznie robione koronki, wyroby ze słomy czy rękodzieła indiańskie.
W pamiątki z podróży zapatrywać można się zarówno w dużych centrach handlowych jak i na targach. Zakupów można także dokonać wprost w sklepach w dzielnicach turystycznych.

KUCHNIA
Kuchnia brazylijska słynie przede wszystkim z obfitości podawanych posiłków. W sztuce kulinarnej Brazylijczyków dominują mięsa i niezbędne do ich serwowania sosy. Sosy przyrządzane w Brazylii mają intensywne smaki i często są pikantne a nawet bardzo pikantne. Brazylijczycy nie przepadają zaś za pikantnymi daniami. Głównym sposobem przygotowywania posiłków jest w Brazylii grilowanie. Griluje się w każdym zakątku Brazylii od Rio Grande Do Sul, przez Rio De Janeiro, Sao Paulo, Mato Groso i dorzecza Amazonii aż do Rio Grande Do Norte. Na grilu podsmaża się praktycznie wszystko, od wszelkiego rodzaju mięs, przez ryby do owoców. W kuchni brazylijskiej są wykorzystywane wszystkie rodzaje mięsa począwszy od wieprzowiny a kończąc na drobiu. W czasie posiłków można przebierać w różnorodności dań, można wszystkiego próbować po trochu, jednak nawet i na to może nie wystarczyć miejsca w żołądku. Wszystkie mięsa przed podaniem są oczywiście marynowane w odpowiednim sosie, który nadaje miękkości oraz zapachu. Do tradycyjnych dań Brazylii należy zaliczyć feijoada completa (gulasz z dodatkiem fasoli, suszonego mięsa, ogonami wieprzowymi, kiełbasą, szczypiorkiem, czosnkiem oraz papryczkami) oraz sopa de palmito (zupa z serc palmowych). Brazylijczycy uwielbiają słodkości, dlatego też ich desery są niesamowicie słodkie i pyszne np. beijinhos de coco (kulki z żółtek, skondensowanego mleka oraz wiórków kokosowych), cajuzinho (Kuleczki z czekolady i orzeszków ziemnych).

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Brazylia to oczywiście słońce, plaże, karnawał i samba. Ale przede wszystkim to największy kraj Ameryki Południowej, zajmujący niemal połowę kontynentu. 8,5 mln km². Pełna oszałamiającej przyrody Amazonka, lasy deszczowe, Pantanal, wodospady Iguaçu, piękne plaże, góry i ogromne pustkowia. Wielkie metropolie i małe urocze miasteczka. To także prawdziwa mozaika kulturowa i niezwykli ludzie – wyjątkowo otwarci, bezpośredni i przyjaźni. Wyjątkową atrakcją kraju są Wodospady Iguaçu – Cataratas do Iguaçu (w języku guaraní – Wielka Woda), w 2011 wybrane zostały jednym z siedmiu naturalnych cudów świata. Ta niesamowita energia wody i niezwykła moc sił przyrody, zachwyci chyba wszystkich odwiedzających. Na całość składa się 275 oddzielnych wodospadów, których wysokość sięga 72 metrów, rozciągniętych na długości niemal 3 kilometrów. Położone są na pograniczu Brazylii i Argentyny i jedynie kilka kilometrów od granic Paragwaju. Obszar objęty jest ochroną w ramach utworzonego Parku Narodowego Iguazú, który w 1984 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Amazonia, z kolei, to terytorium stworzone w 85% przez dorzecze rzeki Amazonki, ale zalicza się do niej również dorzecze Orinoko i kilku innych mniejszych rzek. Amazonka (Rio de las Amazonas, Río Amazonas), znajdująca się w Ameryce Południowej, posiadająca największe dorzecze na świecie (o powierzchni ok. 7 mln km²) i największe zasoby wodne. Dlatego też w jej dorzeczu wyrastają największe lasy tropikalne. Została odkryta w roku 1540 Hiszpana Francisco de Orellana, który jako pierwszy przepłynął rzekę z Andów do ujścia. Amazonia jest domem dla ponad 2,5 miliona gatunków owadów, dziesiątek tysięcy odmian roślin i około 2000 rodzajów ptaków i ssaków. Na terenie Amazonii istnieje największa na świecie różnorodność roślin, że na jeden kilometr kwadratowy przypada ponad 75.000 typów drzew i 150.000 gatunków innych roślin. Jeden kilometr kwadratowy Amazonii zawiera około 90.000 ton żyjących roślin. Mieszka tam też około 20% ze wszystkich ptaków na Ziemi. Do dnia dzisiejszego skatalogowano ponad 438.000 gatunków roślin, ale nadal pozostało jeszcze dużo, nieopisanych a nawet nie odkrytych. Lasy Amazonii są zwane “zielonymi płucami świata”. To tu występuje największa produkcja tlenu, a zarazem pochłaniane jest najwięcej dwutlenku węgla na świecie. Panuje tam wilgotny klimat równikowy, o wysokiej średniej sumie opadów (do 4000 mm), ze średnimi rocznymi temperaturami od 24 do 27°C. Wilgotność sięga 97%.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie od 100V- 127V/50 Hz – stany północne (w niektórych miejscach 220V-240V/60Hz – stany centralne i południowe). Warto zabrać ze sobą adapter oraz aparaturę na wtyczki bez uziemienia.

TELEFONY
Aby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Numer kierunkowy do Brazylii z komórki: +55; z tel. stacjonarnego: 00 55. Sugerujemy korzystanie z aplikacji What’s Up albo innego komunikatora. W Amazonii będzie zasięg mocno ograniczony.

BEZPIECZEŃSTWO
We wszystkich, a zwłaszcza w wielkich miastach trzeba zachować szczególną ostrożność. Dotyczy to przede wszystkim miast: Rio de Janeiro, Vitoria, Sao Paulo, Salvador, Recife, Fortaleza i Manaus. Kradzieże i napaści na turystów są bardzo częste a zagrożenie przestępczością pospolitą bardzo duże.
Wskazane jest unikanie bocznych ulic oraz dzielnic uważanych za niebezpieczne. Nie należy poruszać się w nocy – jeżeli zaistnieje taka konieczność, trzeba szukać miejsc uczęszczanych i oświetlonych, patrolowanych przez policję. Turyści powinni zachować szczególną ostrożność na plażach, w pobliżu hoteli, dyskotek, klubów nocnych, banków i bankomatów, z uwagi na wzmożone zagrożenie przestępczość w tych miejscach. Przypadki kradzieży w miejskich autobusach i na lotniskach są również bardzo częste. Wskazane jest zachowanie ostrożności, gdy ktoś nieznajomy proponuje pomoc lub podwiezienie. Najlepiej korzystać wyłącznie z taksówek zrzeszonych w korporacjach. Nie należy nosić przy sobie kosztowności, zwłaszcza zegarków i biżuterii oraz innych cennych przedmiotów. Ważne dokumenty i większe sumy pieniędzy należy deponować w hotelowych sejfach. Dobrym pomysłem jest zrobienie kserokopii paszportu i pozostawienie oryginału w hotelu.
W przypadku kradzieży należy udać się na policję oraz żądać wydania protokołu policyjnego, co ułatwi ewentualne późniejsze uzyskanie odszkodowania.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacyjnej Republice Brazylii
Ambasador: Andrzej Maria Braiter
Brazylia, Brasilia, SES, Av. das Nações, Qd. 809, Lt. 33, 70.423-900, Brasilia-DF, Brasil
Tel.: +55 61 32128000 Tel. dyżurny: +55 61 81431200 Faks: +55 61 32428543
brasilia.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.ambasadyikonsulaty.pl/brazylia/

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Kurytybie
Konsul Generalny: Marek Makowski
Brazylia, Kurytyba, Av. Agostinho Leao Junior, 234, 80030-110 Curitiba – PR
Tel.: +55 41 3019 4662 Tel.: +55 41 3019 7909 Tel. dyżurny: +55 41 9953 6670
kurytyba.kg.sekretariat@msz.gov.pl
www.kurytyba.msz.gov.pl

Zakres terytorialny stany: Paraná, Rio Grande do Sul, Santa Catarina,São Paulo, Minas Gerais, Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Rio de Janeiro, Espírito Santo, Bahia,Sergipe, Alagoas, Pernambuco

OFICJALNA NAZWA – Republika Chile

STOLICA – Santiago de Chile

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański. W stolicy, w miejscach turystycznych i w niektórych hotelach można porozumieć się po angielsku.

WALUTA – peso chilijskie (CLP). W Santiago de Chile wymienić chilijskie pesos (CLP) można w banku lub w kantorze (najpopularniejszymi walutami są EURO i USD). Radzimy wymienić więcej gotówki w Santiago de Chile, na prowincji bywają problemy z wymianą czy płatnością kartą. W samym Santiago w centrum jest wiele banków i bankomatów, liczne kantory. San Pedro de Atacama – mała turystyczna wioska na północy kraju, miejsce wypadowe na wycieczki po Pustyni Atacama – jest bankomat. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
W niektórych miejscach – hotele, restauracje, sklepy, przyjmowana jest płatność w dolarach amerykańskich. W powszechnym użyciu są czeki oraz karty kredytowe i debetowe.

CZAS – CHILE (Santiago)- GMT – 4h; czas letni GMT – 3h (aktualnie -4h do czasu polskiego). WYSPA WIELKANOCNA – GMT – 6h; czas letni GMT –5h (aktualnie -6h do czasu polskiego).

POGODA – Północne Chile charakteryzuje się klimatem zwrotnikowym wybitnie suchym, kształtowanym przez zimny Prąd Peruwiański. Roczna suma opadów atmosferycznych może wynosić nawet poniżej 20 mm w strefie wybrzeży. Na pustyni Atakama są miejsca, gdzie deszcz nie padał od 400 lat. Środkowe Chile zdominowane jest przez klimat podzwrotnikowy morski. Na południu kraju panuje klimat umiarkowany morski. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.
Najlepszy okres do odwiedzenia Chile: od września/października do marca/połowa maja; najgorszy okres: od kwietnia do września – zima, niskie temperatury. Patagonia: najcieplej w grudniu, styczniu i lutym. Lato, przypadające od końca listopada do końca lutego, to gorące i suche dni (temperatury powyżej 30 stopni). Zima, czyli okres od końca lipca do października, w środku lądu przypomina polską złotą jesień – ciepła i słoneczna (temperatura w okolicach 10-15 stopni), a wieczory są dość chłodne.

WIZY – Obywatele RP nie potrzebują wizy na pobyt do 90 dni. Nie dotyczy to przyjazdów na pobyt stały, którego celem jest podjęcie pracy lub nauki. Minimalny okres ważności paszportu przy wjeździe nie jest określony.

PRZEPISY CELNE – Do Chile można wwieźć gotówkę do 10 tys. USD. Większe sumy należy zadeklarować. Obowiązuje bezwzględny zakaz wwozu nasion, wędlin, konserw mięsnych, świeżych artykułów spożywczych, w tym owoców. Rygorystyczne przepisy fitosanitarne zakazują przywozu do Chile artykułów spożywczych w stanie surowym oraz nasion i roślin. Zakaz przywozu produktów spożywczych, w przypadku braku deklaracji takiego produktu (również owoce, kanapki itp. ) wymierzana jest kara pieniężna w wysokości od kilkudziesięciu do nawet kilkuset dolarów.Można wwieźć bez opłat celnych do 400 szt. papierosów i 2,5 l napojów alkoholowych, najlepiej jednak zakupionych na lotnisku – proszę zachować paragon do okazania.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych (przelot Warszawa – Paryż – Santiago; Buenos Aires – Paryż – Warszawa) wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: 55 cm (l) x 35 cm (w) x 25 cm (h)). Dodatkowo do bagażu podręcznego może być komputer lub aparat ale całość nie może przekroczyć 12 kg.
Na przelotach wewnętrznych Santiago – Calama – Santiago linią Sky Airlines obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.
Na przelotach wewnętrznych Santiago – Wyspa Wielkanocna – Santiago oraz Santiago – Punta Arenas, linią LAN Airlines, obowiązuje limit bagażu 23 kg oraz 8 kg na bagaż podręczny. Na przelotach wewnętrznych Calafate – Ushuaia – Buenos, linią Aerolineas Argentinas obowiązuje limit bagażu 15 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Szczepienia ochronne nie są obowiązkowe. Należy pić wodę butelkowaną lub przegotowaną, unikać spożywania surowych warzyw lub dezynfekować je specjalnymi płynami. Zaleca się używanie kremów z wysokim filtrem ze względu na silne promieniowanie UV. Prywatna Opieka medyczna jest na dobrym poziomie. Cena standardowej wizyty lekarskiej wynosi ok. 60 USD.
Pustynia Atacama – tu, przy temperaturze w ciągu dnia 30 stopni, a w nocy nawet minus 5 stopni życie nie jest łatwe. Największa i jedyna przygotowana pod turystów wioska San Pedro de Atacama położona jest na 2400 m. Wydaje się więc, że to nie dużo, ale aby zobaczyć te najpiękniejsze cuda przyrody codziennie trzeba wznieść się co najmniej na ponad 3000 lub 4000 tysiące metrów. Chilijczycy północnych regionów mają na te wysokości sposoby- piją herbatę z coci, chachacomy, rica rica i wielu innych ziół, by lepiej znosić objawy choroby wysokościowej. Przystosowali się do tego klimatu na tyle, że prawie nie odczuwają już większych dolegliwości. Zawsze jednak są wyjątki od reguły, a choroby wysokościowej przewidzieć się nie da – składa się na nią wiele czynników. Jednego dnia możemy się wznieść na 5000m i nic nam nie będzie, drugiego już przy 4000m odczuwamy ogromny ból głowy zawroty i inne objawy.
Na północy zatem główne problemy zdrowotne to choroba wysokościowa i odwodnienie; Ze względu na duże wysokości, na których będziemy przebywać pomiędzy 2500-4200 m n.p.m. należy pić codziennie minimum 1,5 litra wody, ograniczać spożycie produktów wysokobiałkowych, alkoholu, zaopatrzyć się w leki przeciwbólowe, które zwykle stosujemy, gdyż mogą wystąpić dolegliwości w postaci uciążliwego bólu głowy. Na południu, gdzie daje o sobie znać dziura ozonowa, należy koniecznie stosować kremy z filtrem UV i nosić okulary przeciwsłoneczne.
Radzimy również zabrać środek przeciw insektom.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Lekka przewiewna odzież, najlepiej bawełniana, polecamy zabrać przewiewne koszule z długim rękawem idealne na wysokie temperatury oraz długie lekkie spodnie z cienkiej tkaniny; klapki pod prysznic, kurtkę przeciwdeszczową, kostium kąpielowy, lekkie buty, na chłodne wieczory i noce w regionie Atakamy koniecznie ciepły sweter lub piżama i skarpety do spania.
W przypadku wyjazdu do Patagonii – konieczna cieplejsza odzież, pełne buty, ciepły sweter typu polar, kurtka chroniąca przed wiatrem, cieplejsze spodnie lub getry. Mogą się przydać rękawiczki i czapka. W przypadku dłuższych włosów gumka do włosów, która ułatwi nam życie na dużym wietrze.

Obuwie: Polecamy zabrać wygodne buty, niezbędne do pokonywania ścieżek i szlaków w parkach narodowych (koniecznie dobrze usztywniające stopę i trzymające się podłoża).

Kosmetyki ochronne: Środek owadobójczy, środki łagodzące po ukąszeniach komarów, krem z wysokim filtrem, koniecznie nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, ewentualnie wodę w sprayu do twarzy (koniecznie zapakować do bagażu głównego); środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz drogeriach.

LUDNOŚĆ
Społeczeństwo tworzą w ogromnej większości Metysi (92% ogółu), poza którymi jedyną liczniejszą grupą są Indianie (7%). Chilijczycy są bardzo grzeczni i pomocni. Zaczepieni na ulicy, chętnie wdają się w pogawędkę, opowiadają o kraju, o miejscu, o zwyczajach. Jedyne na co warto uważać, to rozmowy o Argentynie. Chilijczycy nie bardzo lubią Argentyńczyków, z wzajemnością.

KUCHNIA
Warto spróbować:  Cazuela – zupa, rosół. Empanadas – duży pieróg z mięsem, cebulą, jajkiem, oliwkami, a czasami nawet z rodzynkami, serem, owocami morza lub rybami. Humitas – masa zgniecionej i ugotowanej kukurydzy o konsystencji gęstego budyniu zawijana w duże liście kukurydzy. Pastel de choclo – zapiekanka na bazie kukurydzy. Curanto – w typowym curanto można znaleźć: ryby wszelkiej maści, owoce morza, ostrygi, mięso wołowe, wieprzowe, kurczaka, kiełbaski, placki mączne, ziemniaki i tak dalej… Paila marina – zupa z owoców morza. W Chile bardzo dużą popularnością cieszy się Pisco, który może być winiakiem lub wódką.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Grupa podróżować będzie małym autokarem – większy bus – będą również rejsy statkami Pomiędzy krajami i regionami liczne przeloty. Można zaopatrzyć się w aspirynę, która zalecana jest przed długimi lotami, należy jednak, zawsze w przypadkach medycznych skonsultować się ze swoim lekarzem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220 V, dwa rodzaje gniazdek: takie jak w Polsce lub np. we Włoszech (szeregowe trzy bolce).

TELEFONY
Kod telefoniczny +56. Zasięg GSM bez większych problemów. Problemy mogą się pojawić w górach. Roaming jest bardzo drogi (trzecia strefa taryfowa u większości operatorów).

BEZPIECZEŃSTWO
Kradzieże zarówno w Chile zdarzają się dosyć często. Turyści stają się często ich ofiarami. Na Wyspie Wielkanocnej jest znacznie mniejsze ryzyko. Zaleca się zachowanie ostrożności i czujności. Najlepiej wystrzegać się ostentacyjnych oznak zamożności. Nie należy zapuszczać się w ubogie dzielnice, szczególnie wieczorem lub w nocy. Bilety, dokumenty, większe sumy pieniędzy lub cenne przedmioty zaleca się przechowywać w sejfie hotelowym, a przy sobie nosić jedynie niezbędne kwoty (nie nosić dokumentów i pieniędzy w plecaku na plecach). Jeśli jest konieczność noszenia przy sobie pieniędzy radzimy dobrze ukryte saszetki czy portfele, czy też wszyte tzw. kieszenie. Warto zaopatrzyć się w kopię dokumentu tożsamości (paszport), oryginał zaś przechowywać w bezpiecznym miejscu. Na wszelki wypadek zabrać zdjęcie paszportowe.

FOTOGRAFOWANIE
W przypadku fotografowania ludzi należy zawsze zapytać o zgodę, często za fotografowanie żądają opłaty lub kłóci się to z ich przekonaniami kulturowymi.Zakazane jest fotografowanie obiektów militarnych oraz miejsc strategicznych, a także służb mundurowych.

NAPIWKI
Zwyczajowo wysokość napiwku w restauracjach i kawiarniach wynosi około 10% od wysokości rachunku. Niewielkie napiwki są dawane portierom i bagażowym oraz obsłudze.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Chile
ambasador: Aleksandra Piątkowska
Chile, Santiago de Chile, Mar del Plata 2055, Providencia
Tel.: +56 2 2041213
Tel. dyżurny: +56 (9) 913 900 87
http://www.santiagodechile.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Chińska Republika Ludowa

STOLICA – Pekin

JĘZYK URZĘDOWY – mandaryński. Z języków obcych najbardziej rozpowszechniony jest angielski. W hotelach i biurach podróży w większości przypadków można się nim porozumieć. Na prowincji trzeba się liczyć z trudnościami.

WALUTA – 1 yuan = 10 jiao = 100 fenów (CNY, ¥). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Podstawową jednostką monetarną jest yuan, który dzieli się na dziesięć jiao, a ten na dziesięć fenów. W Chinach można wypłacić gotówkę bezpośrednio z bankomatów przy pomocy międzynarodowej karty w bankomatach banków chińskich, na których znajduje się logo Maestro lub Visa. Zazwyczaj limit jednej wypłaty wynosi 2500 RMB, czyli ok. 312 Euro, jednak można dokonywać kilku wypłat bezpośrednio po sobie. Karty kredytowe są zazwyczaj akceptowane, ale przed dokonaniem zakupu należy sprawdzić możliwości płatności kartą. Większość bankomatów przyjmuje jedynie karty wydane przez chińskie banki. Udając się w odległe rejony Chin, lepiej upewnić się (np. przy zamawianiu hotelu), czy można posłużyć się tam konkretną kartą płatniczą, lub wcześniej zaopatrzyć się w gotówkę. Karty płatnicze są przyjmowane zwykle tylko w hotelach co najmniej średniej klasy oraz w większych sklepach i supermarketach w dużych miastach. Ostatnio na południu Chin (Kanton, Shenzhen) odnotowuje się przypadki wypłaty przez bankomaty fałszywych banknotów, o czym należy natychmiast powiadamiać miejscową policję. Nie należy udostępniać kart miejscowej obsłudze, która powinna zrealizować rachunek za pomocą tzw. terminalu w obecności klienta. Należy zapisać numer konta bankowego, EC lub kart kredytowych, numeru telefonu do swojego banku oraz nazwy wydawcy kart na wypadek ich utraty lub kradzieży.
Wymiany dewiz można dokonać w bankach i ich filiach na lotniskach, dworcach, w hotelach. Stanowczo przestrzega się przed korzystaniem z przypadkowych usług wymiany pieniędzy (proceder prawnie zabroniony, ponadto zdarzają się oszustwa – istnieje duże ryzyko otrzymania fałszywych banknotów chińskich).

CZAS – UTC +8 (nie ma czasu letniego).

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Chin muszą mieć ważną wizę pobytową lub tranzytową.
Pobyt na terytorium ChRL bez ważnej wizy (przedłużenie okresu pobytu poza termin ważności wizy) karany jest grzywną w wysokości ok. 500 CNY za każdy dzień pobytu bez ważnej wizy oraz pozbawieniem wolnosci. Paszport natomiast powinien być ważny co najmniej 6 miesięcy ponad termin upływu ważności chińskiej wizy.
Cudzoziemiec musi mieć przy sobie paszport z ważną chińską wizą – jest on niezbędny m.in. przy meldowaniu się w miejscu czasowego pobytu (hotele, pensjonaty), przy zakupie biletów na wszystkie rodzaje środków komunikacji, a także przy wejściu na lotniska i wymianie pieniędzy w banku. Zaleca się posiadanie kserokopii pierwszej strony paszportu oraz strony, na której znajduje się ważna wiza chińska ze stemplem wjazdowym.
Wyjazd z terytorium Chin kontynentalnych do Specjalnej Strefy Administracyjnej Hongkongu i/lub Makao traktowany jest jako opuszczenie granic ChRL i automatycznie anuluje ważność posiadanej wizy jednokrotnej. Szczegółowe wymagania wizowe ChRLD.

PRZEPISY CELNE – Wwożąc do Chin środki płatnicze w kwocie powyżej równowartości 5 tys. USD, cudzoziemcy obowiązani są do złożenia stosownej deklaracji celnej; na jej podstawie przy wyjeździe przeprowadzana jest kontrola i odprawa dewiz wywożonych. Aby wywieźć nie zadeklarowane przy wjeździe dewizy o równowartości od 5 tys. do 10 tys. USD, cudzoziemiec musi mieć pisemne zezwolenie banku, o które może wystąpić, przedstawiając dokument podróży (paszport) oraz dokumentację pochodzenia środków płatniczych. Jeśli wywożone środki przekraczają równowartość 10 tys. USD, oprócz zezwolenia banku wymagana jest także zgoda Biura Kontroli Dewizowej. W deklaracji celnej wjazdowej (declaration form for incoming passengers) cudzoziemiec ma obowiązek zgłosić wszystkie wartościowe przedmioty, które ma przy sobie (np. kamerę wideo, aparat fotograficzny, odbiornik radiowy, cenną biżuterię). Nie wolno wwozić narkotyków, broni, przedmiotów ostrych, amunicji i materiałów wybuchowych, waluty chińskiej, publikacji uznawanych przez prawo chińskie za szkodliwe (w tym pornografii i wydawnictw krytykujących władze i ustrój ChRL oraz materiałów propagujących działanie zakazanych w Chinach sekt, np. Falungong), żywności, roślin, probówek z krwią. Władze chińskie wprowadziły również zakaz posiadania roślin żywych, suszu, nasion, wyciągów oraz ekstraktów z czuwaliczki jadalnej (Catha edulis). Roślina ta została uznana za narkotyk psychotropowy, w Chinach nielegalny. Podczas opuszczania terytorium ChRL należy wypełnić tzw. deklarację wyjazdową (declaration form for outgoing passengers), zgodnie z którą wolno wywieźć jedynie ograniczoną ilość alkoholu (zwykle jest to 1 litr, nie może znajdować się w bagażu podręcznym), kamer, laptopów, aparatów fotograficznych o wartości przekraczającej 5 tys. CNY, waluty chińskiej w gotówce w kwocie wyższej niż 20 tys. CNY (lub 5 tys. USD), dóbr kultury, zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, przekaźników i odbiorników radiowych, a także wszelkich próbek, przedmiotów przeznaczonych do handlu, reklam i ogłoszeń. Złamanie tych przepisów karane jest konfiskatą zakwestionowanych artykułów przy przekraczaniu granicy. Bez certyfikatu zakupu nie wolno wywozić dzieł sztuki, rzadkich wydawnictw, wyrobów z kamieni szlachetnych oraz samych kamieni szlachetnych. Antyków, które nie posiadają czerwonej pieczątki władz chińskich nie można wywieźć z kraju.

PRZEPISY PRAWNE – Uczestnictwo w jakichkolwiek demonstracjach lub rozdawanie ulotek nie jest tolerowane i może skutkować aresztowaniem. Przebywanie w stanie nietrzeźwym w miejscach publicznych nie jest akceptowane i stanowi wykroczenie. Posiadanie i zażywanie narkotyków jest zabronione. Za przestępstwa związane z narkotykami prawo chińskie przewiduje surowe kary, z karą śmierci włącznie. Za popełnione przestępstwa cudzoziemcom grożą kary określone w przepisach prawa miejscowego. Dopuszczenie się przez cudzoziemców drobniejszych wykroczeń skutkuje zwykle natychmiastowym wydaleniem z Chin. Prostytucja jest zakazana, cudzoziemcom za korzystanie z niej grożą wysokie grzywny oraz kara pozbawienia wolności do 15 dni.

ZDROWIE – Ważna książeczka szczepień jest wymagana, jeśli turysta przybywa z kraju lub regionu umieszczonego na liście zagrożeń epidemiologicznych WHO. Przynajmniej na sześć tygodni przed wyjazdem należy upewnić się jakie szczepienia są wymagane. Nie wpuszcza się do Chin chorych na gruźlicę, trąd, tyfus i cholerę, osób zarażonych wenerycznie, a także chorych psychicznie. Szczepienia zalecane w Chinach.
Opieka medyczna – poza rejonami głębokiego interioru (Tybet, Xinjiang, Gansu, Qinghai, Mongolia Wewnętrzna, część Sichuanu, Guizhou i Yunnanu) – nie stanowi problemu. W wielkich miastach działają szpitale wszystkich specjalności, wyposażone w najnowocześniejszą aparaturę medyczną. Ceny usług medycznych w prywatnych punktach medycznych są wyższe niż w Polsce. Cena za dobę pobytu cudzoziemca w szpitalu wynosi od 60 do 200 USD i nie obejmuje kosztów usług medycznych, badań ani leków, za które płaci się dodatkowo.
Ze względu na wilgoć powietrza i smog w miesiącach letnich, osoby z chorobami układu oddechowego powinny szczególnie na siebie uważać. Niektóre szpitale międzynarodowe posiadają własne apteki, w których dostępne są lekarstwa importowane. Niestety, nie wszystkie zagraniczne leki można znaleźć w Chinach, a ich cena jest w większości bardzo wysoka. Doradza się zabranie wystarczających zapasów własnych leków. Przy wwozie lekarstw należy zabrać ze sobą receptę. Tylko wówczas możliwy będzie wwóz leków do Chin. Szczegółowe informacje. 

INFORMACJE DODATKOWE
Urzędy i przedsiębiorstwa pracują w Chinach od poniedziałku do piątku zwykle od 8.00 do 17.00, z przerwą na obiad. Nie dotyczy to sklepów i firm usługowych, które pracują w każdy dzień tygodnia. Sklepy rzadko są zamykane przed godziną 20.00.
Przydatne numery telefonów: ogólny numer alarmowy 110, policja – 110, pogotowie -120, straż pożarna – 119, wypadki na drodze – 122.

OBYCZAJE
W Chinach nie spotyka się szczególnych restrykcji związanych ze zwiedzaniem przez turystów miejsc kultu. W klasztorach buddyjskich, świątyniach taoistycznych i meczetach islamskich należy zachowywać się z szacunkiem właściwym miejscom religijnym i respektować obowiązujące tam zalecenia, np. nie fotografować wnętrz zwiedzanych obiektów.
Chińczycy są bardzo przywiązani do ustalonej w społeczeństwie hierarchii, której złamanie może bardzo źle wpłynąć na relacje społeczne. Nie lubią w dyskusji otwartej konfrontacji i rzadko kiedy możemy spodziewać się, iż usłyszymy to, co Chińczyk naprawdę myśli. Zwykle powie to, co chcemy usłyszeć.
Powitalne wyciągnięcie ręki jest często spotykane w Chinach, jednak powinno się zaczekać na inicjatywę Chińczyka. Niejednokrotnie przywitanie to tylko skłonienie głowy i/lub lekki pokłon. Europejskie patrzenie podczas przywitania w oczy może wprowadzić Chińczyka w zakłopotanie, więc warto spuścić wzrok.
Prezenty w Chinach wręcza się zwykle podczas pierwszego spotkania. Prezent, opakowany w kolor czerwony lub złoty, podajemy i odbieramy dwiema rękami – to wyraz szacunku. Nigdy też nie można odpakować prezentu w otoczeniu osoby obdarowującej. Prezent pomaga budować długotrwałe relacje przyjaźni. Obdarowywany zwykle odmawia przyjęcia prezentu, co jest elementem etykiety, i przyjmuje go po kilkukrotnym naleganiu. Tak samo należy zachować się w przypadku otrzymania prezentu od Chińczyka – nigdy nie można przyjąć go od razu.
W kulturze europejskiej uśmiechamy się, aby wyrazić zadowolenia, Chińczycy zaś zakładają uśmiech nawet w bardzo nieprzyjemnych sytuacjach.
Chińczycy zupełnie inaczej niż Europejczycy pokazują cyfry na palcach od sześciu wzwyż: 6 – gest trzymania w ręce telefonu komórkowego, 7 – połączone wszystkie palce, symulujące ptasi dziób, 8 – kciuk i palec wskazujący w geście strzelania z pistoletu (w Europie 2), 9- zaciśnięta pięść ze zgiętym i wystającym ponad palcem wskazującym, 10 – to zaciśnięta pięść lub dwa skrzyżowane palce. „Ręczne” liczenie odbywa się zawsze przy pomocy jednej ręki.
Jedzenie pierwszy zawsze zaczyna gospodarz. Jedząc pałeczkami, należy je co jakiś czas odkładać. Nigdy nie wolno ich trzymać w ręce, gdy zaczynamy mówić lub gdy sięgamy po inne danie. Podczas jedzenia resztki odkładamy zawsze na talerz. Zawsze należy spróbować każdej potrawy, ale też nigdy nie wolno zjeść wszystkiego do końca.

ZAKUPY
Zakupy w Chinach są narodowym sposobem spędzania wolnego czasu. Jednak markowe ubrania, papierosy, kosmetyki, DVD, itp. oferowane na ulicach po zniżkowych cenach są kopiami. Podrabianie towarów jest nielegalne i produkty te mogą zostać skonfiskowane przy wyjeździe. Chińskie władze celne mogą zażądać dodatkowych opłat. W małych sklepach i na targowiskach należy się targować. Niektóre wyprzedaże mogą wydawać się atrakcyjne, ale należy podchodzić do nich rozważnie i płacić jedynie ceny, które wydają się rozsądne. W dużych sklepach nie negocjuje się cen, ale można poprosić o zniżkę.

KUCHNIA
Jedzenie jest zróżnicowane i niedrogie. Tam gdzie kelnerzy nie mówią po angielsku, należy wybierać restauracje z ilustrowanym menu. Woda butelkowana jest powszechnie dostępna. Wodę z kranu należy przegotować przed spożyciem. Królem kuchni chińskiej jest ryż, ale też pierożki z nadzieniem mięsnym lub warzywnym. Kuchnia Chin dzieli się na północną, południową, syczuańską i wschodnią. Najostrzejsza jest syczuańska, ze słynnymi kociołkami, a najbardziej oryginalna kantońska, z owadzimi (i nie tylko) potrawami. Będąc w Pekinie warto spróbować kaczki po pekińsku, a w Kantonie dla odważnych coś specjalnego – pies, kot lub mysz w sosie własnym. Chińska kuchnia jest dość nieprzewidywalna dla osoby hołdującej kulinarnym tradycjom. Wizualne walory mogą czasem sprawić przykrą niespodziankę i zmusić turystę do przejścia na „dietę ciasteczkową”.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie i wtyczki elektryczne takie samo jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +86. Chińska karta SIM, telefon trzyzakresowy oraz zdjęty simlock zapewnią możliwość połączeń telefonicznych pod numerem miejscowym podczas podróży. Karty SIM można zakupić na miejscu.

INTERNET
Internet jest dostępny w większości hoteli oraz kawiarni internetowych w mieście. Większość z nich jest oznaczona z zewnątrz.

BEZPIECZEŃSTWO
Chiny należą do krajów stosunkowo bezpiecznych. Najczęstsze są kradzieże kieszonkowe w miejscach uczęszczanych przez turystów oraz w trakcie imprez masowych, w tym targów. Należy zwracać szczególną uwagę na dokumenty i w przypadku ich utraty natychmiast udać się na najbliższy posterunek policji w celu uzyskania zaświadczenia o kradzieży paszportu. Nowym zjawiskiem zgłaszanym przez turystów jest kilkakrotne ściąganie należności z konta bankowego podczas płacenia rachunku kartą płatniczą – zwłaszcza w restauracjach, barach, sklepach oraz podczas pobierania pieniędzy z bankomatów. Wypożyczając rower, nie należy oddawać swoich dokumentów „w zastaw”. Szczegółowe informacje. 

NAPIWKI
Nie ma obowiązku ani zwyczaju dawania napiwków w Chinach. Jednak, jeżeli jest to wycieczka zorganizowana, pilot może zasugerować wręczenie stosownych gratyfikacji przewodnikom i kierowcom.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Pekinie
1 Ritan Rd. Beijing, China, Post code: 100600
Tel. +86 10 653 21 235 ext. 110
Fax +86 10 653 21 745
Tel. alarmowy do konsula dyżurnego: +86 13810175087
http://www.pekin.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny Ambasady
1, Ritan Lu, Jianguomenwai, 100600 Beijing, Peoples Republic of China
Tel: (+86 10) 65321235 wew. 101, 102, 103, 104, 108
Fax: (+86 10) 65323567
Tel. dyżurny wyłącznie w sprawach konsularnych: +86  13810175087
pekin.amb.wk@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Ekwadoru

STOLICA – Quito

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański. Inne języki: keczua.

WALUTA – dolar amerykański (USD). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Honorowane są karty kredytowe, m.in. VISA i American Express. Bankomaty są w każdym większym mieście i w mniejszych miejscowościach turystycznych. Czasem trzeba mieć cierpliwość, bo nie zawsze wydają pieniądze lub informują, że karta jest uszkodzona. Nie warto zabierać ze sobą euro, ponieważ kurs jest gorszy niż w Europie, a banki pobierają nawet 20% prowizji! W Ekwadorze panuje zwyczaj płacenia małymi nominałami, szczególnie monety i banknoty 5-dolarowe, większe nominały należy więc rozmienić. Na targowiskach należy sprawdzać wydawane pieniądze bo zdarza się, że możemy dostać fałszywy banknot. Jeśli to rozpoznamy i zażądamy wymiany, prawdziwe pieniądze trafią do naszej kieszeni.
W sklepach przy większych zakupach warto płacić gotówką, a nie kartą – można wywalczyć do 15% zniżki.

CZAS –   UTC -5.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Ekwadoru są zwolnieni z obowiązku wizowego przy pobytach do 90 dni. Pobyty przekraczające 90 dni wymagają uzyskania wizy w jednym z konsulatów Ekwadoru, lub w Dyrekcji Generalnej ds. Migracyjnych i Cudzoziemców Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ekwadoru. Przy wjeździe wymagany jest 6-miesięczny okres ważności paszportu. Nie ma obowiązku meldunkowego. Podczas wjazdu do kraju wręczany jest specjalny formularz wjazdowy, tzw. Tarjeta Andina, który należy zachować i bezwzględnie zwrócić przy wyjeździe (jego utrata przedłuża odprawę na granicy).

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń i regulacji prawnych dotyczących wwozu, wymiany i wywozu pieniędzy w kwocie mniejszej niż 10 tys. USD na osobę (większe kwoty lub ich równowartość, np. w papierach wartościowych, należy zadeklarować podczas przekraczania granicy). Restrykcje celne nie odbiegają od powszechnie obowiązujących. Należy jednak zwrócić uwagę na przepisy dotyczące transportu materiału roślinnego i zwierzęcego, których naruszanie podlega surowym karom. Wywóz wyrobów rzemiosła artystycznego i ludowego poddany jest kontroli. Zabronione jest wywożenie dóbr kultury o znacznej wartości, w szczególności archeologicznej, bez specjalnych zezwoleń. Przy zakupie wyrobów artystycznych imitujących wyroby kultur prekolumbijskich należy zachować dowód zakupu (niektórzy rzemieślnicy stosują charakterystyczne oznaczenia swoich wyrobów). Przy zakupie roślin lub eksponatów przyrodniczych (gabloty z owadami) należy zachować dowód transakcji, jak również skonsultować ze sprzedawcą ew. kwestię odpowiednich zezwoleń władz na wywóz tych rzeczy z kraju. Surowo zabroniony jest przemyt substancji odurzających.

PRZEPISY PRAWNE – Należy ponadto wystrzegać się jakichkolwiek konfliktów z miejscowym prawem – cudzoziemiec jest często bezradny wobec skomplikowanego systemu sądowniczego , jak również postępowania niektórych przedstawicieli policji. Uwaga: za przemyt narkotyków i handel nimi przewidziane są wysokie kary (8-25 lat pozbawienia wolności). Należy bezwzględnie wystrzegać się przyjmowania od osób nieznanych lub przygodnie poznanych jakichkolwiek przesyłek czy paczek w celu przewiezienia ich przez granicę.

ZDROWIE – Zagrożenie chorobami tropikalnymi jest stosunkowo niewielkie, jednak na wybrzeżu (głównie okolice Guayaquil) i w dżungli na wschodzie kraju występuje zagrożenie malarią i dengą. Wskazane są szczepienia przeciw żółtej febrze przy podróżach na obszary tropikalne. Okresowo występują lokalne epidemie cholery. W roku 2015 i 2016 odnotowano przypadki zarażenia wirusem Zika. Zalecamy stosowanie się do zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego, szczególnie dotyczy to kobiet w ciąży lub planujących zajście w ciążę.
Podczas podróży w wyżej położone regiony Ekwadoru (np. do Quito, ok. 2800 m n.p.m.) u wielu osób występują objawy choroby wysokościowej (soroche): bóle głowy, brzucha czy torsje. Ustają one na ogół po mniej więcej jednej dobie, jednakże osoby cierpiące na choroby układu krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem podróży w Andy. Sprawdzonym sposobem na złagodzenie efektu soroche jest przestrzeganie odpowiedniej diety (posiłki lekkostrawne, bez mięsa, mleka i alkoholu) w przeddzień i w pierwszych dniach pobytu w rejonie wysokogórskim.
Opieka lekarska jest ogólnie dostępna w miastach, jednak jej koszt w przypadku usług o europejskim standardzie jest relatywnie wysoki. Wizyta u lekarza ogólnego kosztuje ok. 100 USD, doba w szpitalu ok. 100 USD (bez zabiegów i leków).

DODATKOWE INFORMACJE
Urzędy pracują w godzinach 9.00-13.00 i 14.00-18.00; sklepy otwarte są w godzinach 10.00-20.00. Są również sklepy całodobowe.
Przydatne TELEFONY: Pogotowie alarmowe: 911 / Policja: 101 / Straż pożarna: 102 / Pogotowie czerwonego krzyża: 131 / Narodowy Instytut Obrony Cywilnej: 2469009.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Warto pamiętać, że zawsze należy uścisnąć wyciągniętą ku nam prawicę, niezależnie od tego, jak dawno była ona myta. Kobiety zwykle są całowane w policzek. Nie należy wdawać się w dyskusje na temat sytuacji Indian. Ekwadorczycy uwielbiają opowiadać o swoich koneksjach, należy wysłuchać tego z nalezytym szacynkiem i uwagą. Ekwador jest krajem bardzo zróżnicowanym pod względem etnicznym. Warstwą najlepiej sytuowaną i najlepiej wykształconą są biali. Większość mieszkańców to wszelkiego rodzaju „mieszanki” – mulaci, metysi, kreole, cholos, montubios… Rdzenni Indianie (indigenas, indio to słowo obraźliwe!) to ok.30%, żyją w większości w Sierra i w el Oriente. Costa – wybrzeże – zamieszkana jest głównie przez murzynów i mulatów. Ok. 70% społeczeństwa żyje poniżej poziomu nędzy, ale jak mało kto potrafią cieszyć się życiem, być uprzejmi i gościnni. Dzielą się na mieszkańców wybrzeża – costeños i serranos – mieszkańców gór. Jest jeszcze kolejna grupa, mieszkająca w regionie Oriente, ale niewielka, stanowi zaledwie kilka procent całości. Jest to też zupełnie inny świat, odizolowany przez wieki od reszty kraju, aż do czasu kiedy odkryto ropę naftową i na ich tereny wkroczyły firmy zajmujące się wydobyciem ropy i wyrębem lasów.
Costeños zostali hojnie obdarzeni przez naturę ciepłym klimatem, bujną roślinnością, żyznymi glebami, uprawiają więc kawę i banany. Ludzie zamieszkujący regiony ciepłe i wilgotne są bardziej wyluzowani, spontaniczni, energiczni. Inaczej jest w przypadku Indian z regionu Sierra. Doświadczeni chłodem, trudami życia w wysokich Andach, smagani wiatrem, uprawiający ziemię na polach tarasowych często ulegających podmywaniu i erozji, charakteryzują się mniejszą chęcią do zabawy, są bardziej zamknięci w sobie, ale nie mniej uprzejmi czy gościnni.
W Ekwadorze pojawili się niedawno stosunkowo młodzi, około 30-letni yuppies – dobrze wykształceni, zatrudniani przez międzynarodowe korporacje. Garnitur, lśniące buty, komórka, laptop są ich znakami rozpoznawczymi. Podkreślają kontrast pomiędzy uboga społecznością indiańską a współczesnymi światowymi standardami.

ZAKUPY
W Ekwadorze możemy się zapatrzyć w wyroby wełniane z alpaki, wytwarzane ręcznie swetry, szaliki, skarpety, czapki, poncza, tkane makatki, obrazy ścienne, obrazy olejne, rysunki indiańskich dzieci, skórzane portfele, wełniane pacynki przedstawiające zwierzęta, wyroby drewniane jak figurki ptaków i zwierząt, wyroby z superlekkiego drewna balsa, biżuterię ze złota, srebra i innych surowców, a także w słynne kapelusze panama. W Guayaquil można nabyć doskonałe hamaki z naturalnych włókien.

KUCHNIA
Ryż i kukurydza we wszelkich odmianach, soczewica, groch i banany na sto sposobów, wieprzowina (hornado, fritada chugchucaras) czy kurczak, to podstawowe smaki Ekwadoru. Ale nie tak szybko, tutejsi także mają swoje tajemnicze przysmaki, nieznośne dla europejskiego podniebienia. Świnka morska z rożna (cuy asado) podawana w całości, co skutecznie utrudnia konsumpcję lub prażona, smażona czy gotowana świńska skóra… Costa ma swoje ceviche – marynata z ryb i frutti di mare albo w postaci zupy albo dania głównego.
Śniadanie w Ekwadorze trzeba zamówić kontynentalne, dostaniemy wtedy bułkę i jajko w dowolnej postaci, jeśli zaś odważymy się na śniadanie miejscowe, przeważnie będzie to rosół, ryż i mięso.
Podstawą pożywienia w Andach są ziemniaki serwowane prawie do każdego dania, również do gęstych zup. Występują w wielu gatunkach i przygotowywane są na różne sposoby. Popularna jest kukurydza, podawana w całych kolbach na gorąco, prażona lub gotowana. Do potraw dodaje się także kluski, smażone banany i bulwy juki. W regionach nizinnych, na wschodzie i zachodzie od Andów je się głównie ryby i owoce morza. Ekwador to też bogactwo owoców, począwszy od bananów w wielu odmianach, poprzez awokado, mango, ananasy i pomarańcze, na papaji, marakuji, tamaryndowu czy naranjilli kończąc. Owocowe soki z Ekwadoru nie mają nigdzie żadnej konkurencji!

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie elektryczne 110 V; 60 Hz, wtyczki typu A i B.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Ekwadoru: 00 593. Telefony w Ekwadorze działają bez problemu – w najmniejszej nawet miejscowośći istnieją cabinas (budki telefoniczne) z tanimi połączeniami. Komórki mają zasięg w zasadzie wszędzie (wyjątek: El Oriente). Uwaga! – komórki w Ekwadorze działają na innej częstotliwości, przed wyjazdem trzeba sprawdzić, czy posiadana koomórka będzie działać. Na miejscu można kupić telefon na kartę za 30-50 USD. Do wyboru jest sieć Alegro (słaby zasięg), Porta i Movistar. Wysyłanie sms do Polski jest możliwe tylko z Movistaru.

INTERNET
W wielu hostelach jest dostęp do internetu (czasami 1h gratis) i wi-fi, w Ekwadorze kafejki internetowe są bardzo popularne.

BEZPIECZEŃSTWO
Ekwador jest krajem stosunkowo bezpiecznym dla turystów, jednakże w ośrodkach miejskich (zwłaszcza Quito i Guayaquil) odnotowuje się większe zagrożenie przestępczością pospolitą (kradzieże i napady). Dobrą praktyką jest deponowanie większych kwot pieniędzy, kart kredytowych oraz dokumentów w hotelowych sejfach. Bolączką jest agresywny sposób jazdy miejscowych kierowców, szczególnie narażenie są piesi. Przepisy drogowe łamane są nagminnie. Ważne dokumenty można zdeponować w sejfach hotelowych. Nie należy nosić przy sobie dużej ilości pieniędzy ani paszportu. Turyści powinni koniecznie mieć przy sobie fotokopię paszportu, najlepiej poświadczaną przez Ambasadę RP w Limie.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej

Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Limie (Peru).
Ambasada RP w Limie
Peru, Lima, Av. Salaverry 1978, Jesús María, Lima 11
Tel. +51 1 4713920
Tel. alarmowy: +51 999 400 552

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Guayaquil
Ekwador, Guayaquil, Av. 9 de Octubre No. 100 y Malecón Simón Bolivar, Guayaquil
Tel. (00-59-342) 325-555
Tel. (00-59-342) 325-757
Faks (00-59-342) 326-111, (00-59-342) 325-957
frizzo@andinave.com

Konsulat Honorowy Rzeczypospolitej Polskiej w Quito
Ekwador, Quito, Gen. Leonidas Plaza 1157 y Cordero, Casilla Postal 9461
Tel. (00-59-322) 229-293
Tel. (00-59-322) 546-296
Faks: (00-59-322) 566-787
morawski@uio.sat.net

OFICJALNA NAZWA – Federalna Demokratyczna Republika Etiopii

STOLICA – Addis Abeba

JĘZYK URZĘDOWY –amharski. Inne języki: arabski, angielski, francuski.

WALUTA – birr (ETB), 1 birr = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem. Tylko banki uprawnione są do wymiany pieniędzy. Nie ma bankomatów, urządzeń do przyjmowania opłat kartą (poza kilkoma hotelami w Addis Abebie – karty Visa). Należy mieć ze sobą banknoty dolarowe wydane po 2001roku! Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one zniszczone ani lekko uszkodzone.

CZAS – Różnica czasu między Warszawą a Etiopią wynosi +2 godziny.
Obowiązuje czas etiopski, liczony od godziny 6 rano, kiedy to wschodzi słońce. I tak nasza 7 jest 1 rano, 8 to 2 itd., zaś o 19 zaczyna się 1 w nocy. Dlatego umawiając się z kimkolwiek należy określić czy chodzi o czas europejski, czy też miejscowy.
Ludzie mieszkający w Afryce nie poddają się presji czasu, nigdzie się nie śpieszą i zawsze powtarzają „powoli, powoli – nie śpiesz się”.

POGODA – Większość obszaru Etiopii to tereny wyżynno – górzyste, co powoduje że na obszarze tym występuje górska odmiana klimatu podrównikowego wilgotnego z wyraźną piętrowością klimatyczno-roślinną. W południowo – wschodniej części kraju dominuje klimat podrównikowy suchy, a w północno – wschodniej Etiopii klimat zwrotnikowy skrajnie suchy. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Etiopii muszą posiadać wizę. Wiza turystyczna dla polskich obywateli wydawana jest na lotnisku w Addis Abebie. Wiza turystyczna uzyskana na lotnisku jest jednokrotna i ważna przez 30 dni. Koszt wizy to 20 USD/os.  Prosimy o przygotowanie drobnych pieniędzy na wizy, dolary nowe, niezniszczone, najlepiej wydane po 2001 roku. Prosimy także o zabranie w bagażu podręcznym 2 fotografii (na wszelki wypadek). Paszport musi być ważny minimum 6 miesięcy i mieć wolne strony na pieczątki. Prosimy zrobić ksero paszportu i nosić je w innym miejscu niż paszport.

PRZEPISY CELNE – Osoby przybywające do Etiopii oraz opuszczające jej terytorium zobowiązane są zgłosić na przejściu granicznym wwóz/wywóz wszelkiej obcej waluty o wartości przekraczającej 3000 USD. Opuszczając terytorium Etiopii należy przedstawić stosowną dokumentację źródła wszelkiej obcej waluty przekraczającej powyższą wartość (dokumentacja sporządzona przed datą wygaśnięcia ważności etiopskiej wizy). Wwóz profesjonalnego sprzętu (kamery wideo, aparaty fotograficzne, urządzenia nagrywające oraz broń strzelecka) wymaga zgody ministerstwa kultury i informacji lub urzędu ds. ochrony środowiska. Amatorski sprzęt turystyczny można wwozić bez ograniczeń. Kontrola na lotnisku skrupulatnie prześwietla bagaż wyjeżdżających. Sprawdzane są zwłaszcza krzyże metalowe oraz wyroby ze skóry i kości zwierząt chronionych.
Przy wywozie pamiątek o większej wartości oraz dzieł sztuki należy się liczyć z tym, że celnik kontrolujący bagaże może zażądać pozostawienia tych przedmiotów na lotnisku przed odprawą w celu sprawdzenia ich wartości. Przedmioty te nie są zwracane. Dlatego najlepiej wcześniej uzyskać zgodę Muzeum Narodowego w Addis Abebie na ich wywóz, zaś na wywóz wyrobów ze skór i kości dzikich zwierząt – zgodę urzędu ds. ochrony środowiska. Lokalny sprzedawca z reguły powinien znać powyższe procedury.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 30 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny. Na przelotach wewnętrznych obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Nie ma wymogów odnośnie jakichkolwiek szczepień, niemniej jednak zaleca się posiadanie międzynarodowej książeczki szczepień z ważnym szczepieniem przeciw żółtej febrze. Zaleca się także dokonanie szczepień przeciw żółtaczce typu A i B, tężcowi, ewentualnie także przeciwko tyfusowi, zapaleniu opon mózgowych i wściekliźnie. Szczepienia zalecane w Etiopii. Na terenach położonych poniżej 2000 m n.p.m. sporadycznie występuje zagrożenie malarią. Zaleca się spożywanie wody butelkowanej, unikanie napojów z lodem oraz częste mycie rąk (koniecznie przed każdym posiłkiem). Należy o tym pamiętać zwłaszcza na prowincji, gdzie warunki higieniczne w hotelach i restauracjach są dalekie od europejskich. Tutaj świetnie sprawdzają się małe płyny i żele antybakteryjne, noszone pry sobie, w kieszeni. Posiłki w restauracjach, szczególnie tych często uczęszczanych, zwykle są bezpieczne. Należy unikać spożywania surowych jarzyn, zwłaszcza sałaty, w przygodnych restauracjach, a także pamiętać, że małe restauracje mogą nie mieć urządzeń chłodniczych. Państwowa opieka zdrowotna jest na bardzo niskim poziomie. Należy korzystać z prywatnych klinik. Stosunkowo tani  i godny polecenia jest szpital Balcha w Addis Abebie, w którym pracuje personel rosyjski, choć oferowane usługi obejmują jedynie podstawowy zakres. W przypadkach poważnych oraz gdy trzeba wykonać specjalistyczne badania, zaleca się klinikę przy Ambasadzie Szwedzkiej. Na prowincji dość często można spotkać ośrodki zdrowia prowadzone przez misjonarzy. Koszt wizyty u lekarza wynosi około 10,00 USD (szpital Balcha) oraz 150,00 USD (Klinika Szwedzka), a doby w klinice prywatnej – minimum 50 USD. Warto być zaopatrzonym w podstawowe leki przeciwgorączkowe i regulujące przemianę materii. Zaleca się przyjmowanie tabletek antymalarycznych, takich jak Malarone – pierwszą tabletkę należy przyjąć najpóźniej na dzień przed podróżą, potem przyjmować po jednej tabletce każdego dnia podróży, a po zakończeniu podróży jeszcze przez okres tygodnia codziennie (szczegóły w opisie leku na ulotce).

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Polecamy zabrać z Polski nie noszone już Tshirty, czapki bejsbolówki (zwłaszcza w logo Nike, Adidas, NY, etc…. długopisy, breloczki czy też inne gadżety – bardzo często można wymienić je na przepiękne lokalne pamiątki lub pozostawić ubogim i potrzebującym tubylcom. Dla dzieci można zabrać kredki, ołówki, notesiki, małe maskotki, odradzamy słodycze, gdyż afrykańskie dzieci nie stosują higieny jamy ustnej jak europejskie i możemy narazić je na próchnicę.
Zaleca się również zabrać ze sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.
W części południowej noclegi w lokalnych hotelach a także na kempingach i na kemping sugerujemy zabranie własnego małego śpiworka, albo prześcieradła zszytego tak, aby wsunąć się w lokalne śpiwory (śpiwory są czyste ale wiele osób woli posiadać własną pościel na kempingu, stad sugestia), można zabrać małą latareczkę albo latarkę-czołówkę z paskiem na głowę, niezbędnik, spraye, płyny antykomarowe, żele po ukąszeniu, plastry, bandaże, gaziki jałowe.

OBYCZAJE
Ludność Etiopii jest bardzo religijna i skrupulatnie przestrzega licznych postów określonych przez Etiopski Kościół Ortodoksyjny. Wchodząc do kościołów etiopskich, należy zdjąć buty. Turyści zwykle obowiązani są do wykupienia biletów wstępu do świątyń, a także do wniesienia opłat za prawo do wykonywania zdjęć. Dość liczną grupę wyznaniową stanowią też muzułmanie.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 220 lub 240V / 50 Hz. Wtyczki elektryczne i napięcie takie jak w Polsce (220v, 50Hz). Sugerujemy jednak zabranie ze sobą płaskich wtyczek z cienkimi bolcami. Przerwy w dostawie prądu są dosyć częste.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Etiopii: z komórki: +251 z tel. stacjonarnego: 00 251. Jeśli chodzi o telefony komórkowe to są dziury na mapie zasięgu, zazwyczaj poza miastami komórki są nieprzydatne. W miastach natomiast na każdym rogu są call-centers. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Etiopia jest uważana za kraj stosunkowo bezpieczny. Należy zachować środki ostrożności w miejscach publicznych (m.in. na największym targu Addis Abeby – Merkato czy w dzielnicy Piazza) ze względu na kradzieże kieszonkowe. Raczej należy unikać nocnych spacerów w miastach, zwłaszcza w Addis Abebie.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Addis Abebie
Dej. Belay Zeleke Road, Guelele Sub-City, Kebele 08, House No. 583, P.O. Box 27207/1000
Tel. (+251 11) 157 41 89
Tel. (+251 11) 157 41 90
http://www.addisabeba.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Filipin

STOLICA – Manila

JĘZYK URZĘDOWY – tagalski (filipino), angielski. Inne języki: hiszpański

WALUTA – peso filipińskie (PHP). Bankomaty są wszędzie. Nie ma problemu z wybraniem pieniędzy. Bez problemu można też wymieniać dolary czy euro w bankach. Kantory często znajdują się wewnątrz supermarketów (mall), nie posiadają szyldów, należy więc o nie pytać. Na prowincji nie można liczyć na udogodnienia i należy zaopatrzyć się w gotówkę. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +8

POGODA – Najlepsza pogoda na Filipinach panuje od grudnia do kwietnia. Jest sucho i praktycznie brak opadów. Istotnym czynnikiem kształtującym klimat i pogodę Filipin jest wpływ morza. Żadne miejsce w tym wyspiarskim państwie nie jest oddalone od morza więcej niż 100 km, a na większości wysp ten dystans jest znacznie mniejszy. Ciągła lekka bryza łagodzi klimat w przyjemny sposób. Dzięki temu prawie nigdy nie powstaje tak nieznośny upał. Od czerwca do listopada pogoda na Filipinach znajduje się pod wpływem monsunu. Przy temperaturach rzędu 30°C pada wówczas średnio 13 dni w miesiącu gwałtownie i długo. Wilgotność wzrasta do 90%. W sierpniu, wrześniu i październiku nad Filipiny nadciągają tajfuny. Na kąpiele morskie i nurkowanie najlepiej jest zaplanować urlop w porze suchej. Temperatura wody wynosi przez cały rok 26°C do 29°C. Idealne piaszczyste plaże, turkusowe laguny z niezwykle bogatym podwodnym światem zwierząt przyciągają turystów na Filipiny przez okrągły rok. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy (posiadacze zarówno paszportów biometrycznych, bez cech biometrii oraz paszportów tymczasowych) zwolnieni są z obowiązku wizowego przy pobycie do 30 dni. Przy wjeździe na Filipiny dokument paszportowy musi być ważny co najmniej 6 miesięcy. Na granicy wymagane jest jedynie okazanie biletu powrotnego lub biletu do innego kraju, dokumentów potwierdzających cel przyjazdu, a także środków finansowych na pokrycie kosztów pobytu (wysokość kwoty na dzień pobytu nie jest określona). Turyści nie mogą przedłużyć pobytu bezwizowego. W przypadku obywateli polskich planujących dłuższy pobyt, należy wystąpić przed podróżą o wizę, która wystawiana jest przez filipińskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne na okres do 59 dni. Opłata lotniskowa pobierana przy wylocie wynosi 750 PHP.
Na Filipinach praktycznie nie funkcjonuje system ewidencji ludności, gdyż nie ma obowiązku meldunkowego. Przedłużenie jednak pobytu ponad okres określony w wizie zagrożone jest karą grzywny.

PRZEPISY CELNE – Nie istnieją ograniczenia dotyczące przywozu i wymiany pieniędzy. Przy wywozie 10 tys. peso należy mieć zgodę banku centralnego. Walutę obcą można wywieźć w ilości nie większej niż zostało to zgłoszone w deklaracji celnej. Nie ma żadnych szczególnych, odbiegających od powszechnie obowiązujących standardów restrykcji celnych. Nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT.

PRZEPISY PRAWNE – Przestępstwa narkotykowe, zwłaszcza próby przemytu narkotyków na Filipiny, zagrożone są wieloletnią karą więzienia. Poza tym nie istnieją szczególne normy prawne i zwyczajowe odbiegające od ogólnie przyjętych, których niezachowanie może spowodować sytuacje konfliktowe.

ZDROWIE – Nie występują szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Nie ma też obowiązku szczepień profilaktycznych. Nie ma problemów z dostępem do opieki medycznej. Wizyta u lekarza kosztuje około 20 USD, a doba w szpitalu (bez badań) – 40 USD. Woda z sieci wodociągowej nie jest zdatna do picia. W sprzedaży ogólnie dostępna jest butelkowana woda pitna pozbawiona jednak mikroelementów. Trzeba uważać na moskity i zabezpieczyć się w środki przeciwko owadom.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Najbardziej przydadzą się lekkie koszulki i krótkie spodenki, z obuwia klapki czy lekkie sandały, długie spodnie i kryte obuwie przydadzą się na podróż z i do Europy. W panującym na Filipinach klimacie prysznic bierze się kilka razy dziennie, dobrze więc zaopatrzyć się w szybkoschnący ręcznik, który jest lżejszy i zajmuje mniej miejsca w bagażu. Produkty higieniczne i kosmetyczne lepiej zabrać z Polski, ponieważ na Filipinach są one dwu-, trzykrotnie droższe lub ich po prostu nie ma. Warto również mieć z sobą konieczną w tych warunkach klimatycznych apteczkę. Miłośnicy nurkowania powinni zabrać maskę i rurkę do snorkelingu, oczywiście obydwie te rzeczy są dostępne na miejscu, ale ich jakość jest słaba, a dodatkowo cena nie zachęca do zakupu.

LUDNOŚĆ
Filipiny są krajem katolickim (ponad 80 procent ludności), w którym święta kościelne obchodzone są podobnie jak w Polsce. Największą mniejszością religijną są muzułmanie (odłam sunnicki). Większość Filipińczyków to potomkowie różnych grup austronezyjskich imigrantów, którzy sukcesywnie przenosili się na teren kraju przez tysiąc lat z Tajwanu. Mieszkańcy ci należą do wielu różnych grup etnolingwistycznych (między innymi Bisaya, Tagalog, Ilocano, Moro, Bicolano, Igorot, Lumad).

OBYCZAJE
Rozbudowana rodzina jest na Filipinach najważniejszą jednostką społeczną, zwłaszcza dla kobiet. Mieszkające razem kobiety podejmują wspólnie decyzje dotyczące domu bez udziału mężczyzn.
Bycie poprawianym lub poprawianie kogoś publicznie jest nie do przyjęcia. Odmowa na Filipinach może spowodować utratę twarzy, a że ludzie pragną spełnić prośby innych, czasami mówią tak myśląc nie. Niewywiązywanie się ze spełnienia prośby jest więc tutaj dopuszczalne i ogólnie zrozumiałe.
Jeśli Filipińczyk zapraszany jest do czyjegoś domu na obiad, musi odmówić. Dopiero gdy zaproszenie jest ponawiane, może je przyjąć. Mieszkańcy kraju szczycą się swoją gościnnością. Chętnie wskazują drogę turystom. Nie są natomiast zbyt punktualni, bo nie przywiązują zbyt dużej wagi do czasu.
Dwie najpopularniejsze dyscypliny sportowe na Filipinach to walki kogutów i tzw. „sepa”, gra zespołowa polegająca na przekopaniu miękkiej piłki przez wysoką siatkę rozpiętą na środku boiska o rozmiarach podobnych do boiska tenisowego. W grze biorą udział dwie drużyny po 2 lub 4 osoby każda (mogą również grać dwie osoby rywalizujące ze sobą). Inne popularne dyscypliny to boks, bilard, koszykówka i piłka nożna.

ZAKUPY
Dość unikalnym podarunkiem z Filipin może być np. dżem czy cukierki z duriana. Cukierki pozbawione są paskudnego odoru, który rozsławił ten owoc o wykwintnym samku, ale dżem może nam o nim przypomnieć. Filipińczycy mówią o durianie: „Smells like hell, taste like heaven”. Na miejscowych targach dostępna jest różnego rodzaju biżuteria, także magiczna i mnóstwo ozdobnego rękodzieła.

KUCHNIA
Ze względu na położenie wysp i tradycyjne kontakty handlowe, kuchnia Filipin wykazuje silne wpływy chińskie i malajskie. Chiński rodowód ma pasta krewetkowa bagoong i różnego rodzaju makarony. Kuchnia wysp południowych wykorzystuje przyprawy podobne do używanych w kuchni indonezyjskiej. Od XVI w. zaznaczyły się również wpływy kuchni hiszpańskiej, dominującej obecnie na północy. Podstawą pożywienia jest ryż oraz owoce morza. Bardzo cenione są krewetki tygrysie, zwane sugpo, a z ryb lapu-lapu i bangus. Od innych krajów azjatyckich kuchnię filipińską odróżnia zamiłowanie do słodyczy, występujących w wielu rodzajach. Lody filipińskie mają czasami zaskakujące smaki: yamu, dżakfruta, awokado czy serowy. W przyrządzaniu potraw często wykorzystuje się makapuno, specjalny rodzaj orzechów kokosowych oraz cytrusy kalamansi. Z owoców, obok mango i ananasów, popularny jest santol. Śniadanie jest skromne, ogranicza się do małej bułeczki z dżemem i kawy. Do zwyczaju należy merienda – przekąska kończąca popołudniową sjestę. Głównym posiłkiem jest kolacja spożywana około godziny 18–19.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Nie ma żadnych ograniczeń w podróżowaniu po kraju. Nie jest jednak zalecana podróż w rejony, w których działają zbrojne oddziały ekstremistów islamskich czy partyzantki komunistycznej. Należy zachować szczególną ostrożność podczas podróżowania w późnych godzinach wieczornych.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci 220V/60Hz, wtyczki amerykańskie – dwa płaskie, blaszkowate bolce.

TELEFONY
Używanie roamingu jest dość kosztowne, lepiej więc zaopatrzyć się w kartę pre-paid lokalnego operatora i posługiwać się sms-ami.

INTERNET
Powszechne jest bezpłatne wi-fi w centrach handlowych, restauracjach typu McDonald’s, ale też w większości hoteli. W kafejkach internetowych płaci się od 15 do 60 pesos za godzinę w zależności od miejsca.

BEZPIECZEŃSTWO
Ministerstwo Spraw Zagranicznych zaleca powstrzymanie się od podróżowania do południowej części Filipin szczególnie w rejon wyspy Mindanao oraz na archipelag Sulu oraz zachowanie szczególnej ostrożności podczas podróży na południową część wyspy Cebu.

NAPIWKI
Napiwki są mile widziane, przeważnie wynoszą one 10% wartości rachunku. Bardzo często napiwek jest już wliczony w rachunek.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w Manili
Polish Consulate General in Manila, the Philippines UPI Building 1 One Fort Santiago, Sta. Clara Street Intramuros Manila Philippines
Numer telefonu: (+63) 2 527-74-91, faks (+63) 2 527-16-03
Konsul: Mr Fernando V. Lising

OFICJALNA NAZWA – Finlandia

STOLICA – Helsinki

JĘZYK URZĘDOWY – fiński, szwedzki.

WALUTA – euro. Karty kredytowe i płatnicze są w powszechnym użyciu. Banki czynne są wyłącznie w dni robocze w godz. 9.00–16.00. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – GMT +1h w stosunku do czasu w Polsce – czas zimowy.

POGODA – Południowa część Finlandii leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego. Natomiast północ (w tym Fińska Laponia) jest w zakresie umiarkowanego chłodnego. Średnie temperatury lipca  na południu wynoszą 17-18 °C i 14-15 °C na północy (w najchłodniejszym miejscu pod Kilpisjärvi) 12 °C. W styczniu średnie temperatury wynoszą -4 °C na południowym wybrzeżu, w środkowej części kraju od -8 do -10 °C i -14 °C na północy. Okres zimowy na północy występuje zwykle od końca października do końca kwietnia.  Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Od 21 grudnia 2007 r. Polska stała się członkiem układu Schengen, co m.in. oznacza zniesienie kontroli paszportowych na granicach wewnętrznych lądowych i morskich. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Finlandii do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości.

PRZEPISY CELNE – Wewnątrz Unii Europejskiej nie ma granic celnych. Turyści podlegają jednak ograniczeniom dotyczącym wwozu ilości zakupionych i przewożonych towarów przeznaczonych do użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży. Określenie „do użytku osobistego” obejmuje towary przewożone z przeznaczeniem na prezenty, jednakże ich sprzedaż jest naruszeniem prawa i grozi ich konfiskatą oraz dodatkową karą. Przykładowo, przewożone towary uznaje się za służące do użytku osobistego, jeżeli nie przekraczają ilości: 200 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 1 kg tytoniu, 10 l mocnego alkoholu (np. wódki lub spirytusu), 90 l wina (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), 110 l piwa.
Osoby poniżej 17. roku życia nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych ani tytoniowych. Polscy turyści, podobnie jak obywatele innych krajów UE, nie mogą ubiegać się o zwrot podatku VAT od towarów zakupionych w krajach unijnych.
Obywatele polscy mogą przywozić do i wywozić z innych krajów Unii Europejskiej broń i amunicję odpowiadającą celom łowieckim lub w celu wzięcia udziału w imprezach sportowych. Niezbędne jest do tego posiadanie Europejskiej Karty Broni Palnej wydanej przez państwo członkowskie, wpisanie do niej broni oraz uwiarygodnienie powodu podróży z bronią.

BAGAŻ – Przelot obsługuje fińska linia lotnicza Finnair.
Bagaż główny: pasażer jest uprawniony do przewozu jednej sztuki bagażu o wadze nieprzekraczającej 23 kg. Suma wymiarów zewnętrznych (długość + szerokość + wysokość) sztuki bagażu nie może przekraczać 158 cm. Mały element bagażu specjalnego również może zostać uznany za sztukę bagażu – na przykład, instrument muzyczny lub zestaw sprzętu sportowego (takiego jak sprzęt do golfa, narty lub snowboard). Bagaż podręczny: tylko jedna sztuka bagażu o wadze do 8 kg i maksymalnych wymiarach zewnętrznych 56x45x25 cm.
Catering na pokładzie samolotu dodatkowo płatny!

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych; szczepienia nie są obowiązkowe. Osoby ubezpieczone w polskim NFZ podróżujące po Finlandii mają prawo do skorzystania w nagłych przypadkach z publicznej opieki medycznej w ramach ubezpieczenia. Udając się do lekarza, należy okazać dokument potwierdzający ubezpieczenie, tj. Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), wydawaną przez NFZ. W Finlandii obowiązuje częściowa odpłatność za korzystanie z pomocy medycznej oraz odpłatność za lekarstwa. Wydatki te pokrywa pacjent. Koszt wizyty lekarskiej to ok. 50 EUR za wizytę u lekarza internisty, ok. 80 – 100 EUR za wizytę u lekarza specjalisty. Informacje o ewentualnej refundacji poniesionych wydatków można uzyskać w NFZ.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ – bieliznę: „oddychającą”, bieliznę termiczną, skarpety: bawełniane skarpetki nakładane pod wełniane skarpety, luźne spodnie polarowe, bawełniane lub podobne, luźne koszulki, wysoki kołnierz, bawełniane lub podobne, sweter wełniany, polarowy lub podobny, krem na mróz (do rąk i do twarzy) np. firmy Neutrogena, szminkę wazelinową do ust, przekąski energetyczne, np. kabanosy, batoniki, które dodadzą siły podczas sportowych zmagań na mrozie i koniecznie dobry humor!

INFORMACJE DODATKOWE
W Finlandii dużą wagę przywiązuje się do ochrony środowiska naturalnego, a jej obywatele oczekują pełnego respektowania tej zasady przez turystów (zabieranie odpadków z miejsc biwakowania). Łowienie ryb dozwolone jest po wykupieniu pozwolenia ważnego na dane województwo – można je kupić w fińskich kioskach z prasą i rzeczami codziennego użytku (R-kioski) oraz na większości stacji benzynowych. Na zbieranie grzybów i owoców leśnych na własny użytek nie są potrzebne zezwolenia. Palenie ognisk i biwakowanie poza wyznaczonymi miejscami bezwzględnie wymaga zgody właściciela terenu. Należy pamiętać o zachowaniu stosownej odległości od domostw położonych w lasach i zwracać uwagę na oznaczenia dróg i terenów prywatnych: yksityistie lub yksityisalue oznacza zakaz wchodzenia i wjazdu.
Numer 112 to numer telefonu alarmowego służącego do kontaktowania się w nagłych wypadkach z policją, pogotowiem i strażą pożarną.

ZAKUPY
Sklepy czynne są przeważnie od godz. 9.00 do 21.00 w dni powszednie i od 9.00 do 18.00 w soboty. W niedziele można zrobić zakupy w mniejszych sklepach otwartych od 12.00 do 18.00 lub 21.00. Od czerwca do sierpnia oraz od połowy listopada do świąt Bożego Narodzenia sklepy są czynne także w niedziele.

ELEKTRYCZNOŚĆ
230V / 50 Hz.

BEZPIECZEŃSTWO
Poziom przestępczości w Finlandii jest średni; należy uważać na coraz częstsze kradzieże kieszonkowe, wyrywanie torebek, telefonów komórkowych itp., zwłaszcza w dużych centrach handlowych, na dworcach, w zaludnionych centralnych punktach miast i podczas imprez masowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Finlandii
Ambasador: Przemysław Grudziński
Armas Lindgrenintie 21, 00570 Helsinki, Finlandia
Tel.: +3589 618 280
Tel. dyżurny: +358 503 293 567
Faks: +3589 684 74 77
http://www.helsinki.msz.gov.pl/pl/
helsinki.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.helsinki.polemb.net

LAPONIA
(Rosja). W okresie średniowiecza wypierani przez napływającą ludność skandynawską, Lapończycy osiedlili się w pn. części Płw. Skandynawskiego, gdzie zamieszkują do chwili obecnej.
Nazwy Laponia użyto po raz pierwszy w XVII wieku. Słabo rozwinięte struktury społeczne i polityczne powodowały, że Laponia nigdy nie istniała jako samodzielne państwo, pozostając pod kontrolą Norwegii, Szwecji, Finlandii. Główne miasta: Narwik (Norwegia), Kiruna (Szwecja), Rovaniemi (Finlandia) i Murmańsk (Rosja).
Na dalekiej północy Finlandii mieszka ponad 6 tys. rdzennych mieszkańców Laponii, Samów. Większość z nich nadal prowadzi tradycyjny tryb życia, zajmując się hodowlą reniferów, myślistwem i rybołówstwem. Ich kultura i religia są wciąż bardzo żywe, a język Sami jest także jednym z oficjalnych języków Finlandii. Pojęcie Lapończyk to też pojęcie bardziej ogólne. Po fińsku wyróżnia się saamelainen – to jest rdzennych Samów oraz lappalainen – osobę, która prowadzi tradycyjny lapoński tryb życia i wykonuje tradycyjne zajęcia Samów. Mogą to być zarówno Finowie jak i Samowie. W Finlandii bowiem, inaczej niż w Szwecji czy Norwegii, prawo do hodowli reniferów mają także nie- Samowie. Wyróżnia się, także lappilainen –po prostu każdego, kto mieszka na terytorium Laponii. Przy okazji warto wiedzieć, że obszar hodowli reniferów wykracza nawet nieco na południe poza granice Laponii.
Mieszkańcy Laponii mają mentalność i twardość charakteru podobną trochę do polskich górali. Zazdrośni są o swoje tradycyjne dobra, wprost wyrażają co myślą, a odległości oceniają bardzo subiektywnie.

SŁOWNICZEK FIŃSKIEGO – WAŻNIEJSZE ZWROTY I WYRAŻENIA
Hyvää päivää – dzień dobry/ Mitä kuuluu? – jak się masz? /Hei – cześć /Moikka – cześć /Tervetuloa – witam /Hauska tavata – miło mi cię poznać /Hyvää huomenta – dzień dobry (rano) /Hyvää iltaa – dobry wieczór /Hyvää yötä- dobranoc / Kiitos – dziękuję /Anteeksi – przepraszam /Näkemiin – do widzenia /Anteeksi, en puhu suomea – przepraszam, nie mówię po fińsku /Puhutteko englantia? – czy mówisz po angielsku? /Mitä tämä on? – co to jest? /Paljonko tämä maksaa? – w jakiej to jest cenie?

OFICJALNA NAZWA – Republika Francuska

STOLICA – Paryż

JĘZYK URZĘDOWY – francuski. Dodatkowo za język regionalny oficjalnie został uznany język niemiecki, dialekt alemański w Alzacji oraz dialekt górnofrankijski w Mozelii.

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce

POGODA – Francja jest położona w obszarze klimatu umiarkowanego, a nad Oceanem Atlantyckim panuje klimat oceaniczny.  We Francji północnej i zachodniej panuje umiarkowany klimat morski z mało zróżnicowaną roczną amplitudą temperatur i opadów. Najbardziej obfita w opady jest późna jesień. W środkowej Francji i na wschodzie dominuje klimat kontynentalny z gorącymi latami i chłodnymi zimami. Od maja do października w całym regionie śródziemnomorskim panują letnie temperatury i słoneczna pogoda. Zimy są zazwyczaj łagodne. Do Francji warto wybrać się w czerwcu bądź we wrześniu. Prowansję warto odwiedzić wiosną lub jesienią. Paryż najpiękniejszy jest na wiosnę oraz jesienią – we wrześniu i na początku października. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu na terytorium Republiki Francuskiej jest ważny polski paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości. Te same zasady obowiązują przy podróżach do francuskich departamentów zamorskich, tj. Gwadelupy, Martyniki, Gujany Francuskiej, Reunion i Mayotte. Natomiast przy wyjazdach na obszar francuskich zamorskich wspólnot terytorialnych (poza metropolią i wymienionymi wyżej departamentami zamorskimi) na okres przekraczający 90 dni niezbędna jest wiza.

PRZEPISY CELNE – Zgodne z normą unijną funkcjonariusze francuskich służb celnych mogą przeprowadzać kontrole na całym obszarze Republiki Francuskiej, także w mieszkaniach prywatnych.

PRZEPISY PRAWNE – Za przemyt narkotyków i handel nimi grozi kara do 10 lat pozbawienia wolności. Wwóz podrobionych artykułów znanych firm francuskich jest karany.

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, szczepienia nie są obowiązkowe.
Obywatele polscy przybywający do Republiki Francuskiej na pobyt krótkotrwały (turystyka, odwiedziny itp.) powinni przed wyjazdem z Polski zaopatrzyć się we właściwym oddziale NFZ w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Karta ta uprawnia do korzystania jedynie z podstawowych usług medycznych i pokrywa część poniesionych kosztów.
Szczegółowe informacje na temat limitu zwrotów oraz zasad opłacania usług medycznych znajdują się na stronie internetowej NFZ.
Ze względu na bardzo wysokie koszty leczenia we Francji (koszt wizyty u lekarza specjalisty wynosi od 30 do 150 EUR; doba leczenia w szpitalu – od 600 do 1500 EUR), turyści powinni przed wyjazdem wykupić dodatkową prywatną polisę ubezpieczeniową. Ważne, by polisa pokrywała także koszty hospitalizacji spowodowanej nagłymi objawami przewlekłej choroby leczonej w kraju (np. chorób krążenia, cukrzycy), transportu medycznego, a w razie śmierci – koszt transportu ciała do Polski.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież lekka bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. W Paryżu mamy klimat o silnych wpływach oceanicznych, stąd często występują przelotne deszcze, ponadto, temperatury są niższe do ok 11.00, po tej godzinie pogoda zwykle się poprawia. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kurtka przeciwdeszczowa lub parasol.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty. Zwłaszcza kiedy poruszamy się po Paryżu na piechotę i metrem.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

DODATKOWE INFORMACJE
Znaczki pocztowe najlepiej zakupić w sklepikach i barach oznaczonych TABAC, to są niewielkie sklepiki lub bary, które mają pozwolenie a sprzedaż papierosów, znaczków, kuponów loterii, kart telefonicznych. Są rozmieszczone dosyć „gęsto” w danej dzielnicy.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Francuzi lubią wiedzieć, dlatego nie należy się dziwić, gdy podczas np. nawiązanej w bistro porannej rozmowy usłyszymy poważne pytania dotyczące Polski. Natomiast poważne pytania, głównie o zarobki, może być przez Francuza bardzo źle widziane. Raczej nie jest drogą do sukcesu w towarzyskiej konwersacji rozmawianie po angielsku. Interlokutor może wtedy ignorować próbę nawiązania przyjaznych stosunków. Warto więc nauczyć się podstawowych zwrotów po francusku. Francuzi uważani są za kulturalny naród, jednak są miejsca gdzie panuje prawo dżungli i warto o tym pamiętać wsiadając np. do paryskiego metra. Francuzi uwielbiają rozmowy na temat kuchni i można zjednać sobie ich sympatię nawiązując rozmowy o… winie czy serach.  Zaproszenia na obiad do francuskich domów nie są zbyt częste ale jeśli już nam się to przydarzy warto pamiętać o kwiatach lub deserze dla gospodarzy. Podczas powitań i pożegnań wymienia się pocałunki w policzek. Ich liczba zależna jest od regionu w którym aktualnie przebywamy – w Bretanii dwa całusy, a w Paryżu nawet cztery.
We wszystkich barach i restauracjach Francji obowiązuje zakaz palenia tytoniu.
Francuzi są święcie przekonani, że żyją w najpiękniejszym z możliwych krajów świata, posługują się najpiękniejszym językiem i mają najwykwintniejszą kuchnię, a przysłowiowa arogancja Francuzów stała się już zasadą. Nie należy więc zbytnio liczyć na pomoc w odnalezieniu miejsca, do którego zmierzamy lub w dźwiganiu ciężkiego bagażu.

ZAKUPY
Z Paryża przywozimy miniaturki wieży Eiffla, które są do kupienia niemal wszędzie, akwarele z uroczymi zaułkami Paryża czy tematyczne magnesiki na lodówkę. Na Montmartre można kupić eleganckie materiały w przystępnych cenach. Oczywiście polecamy zakup wybornych win i serów oraz żabich udek. Z Prowansji z kolei najlepiej przywieźć pyszną oliwę z oliwek, woreczki lawendowe do umieszczenia w szafie  oraz przyprawy prowansalskie

KUCHNIA
Dla Francuzów spożywanie posiłków, kupowanie i przygotowywanie odpowiednich produktów jest częścią art de vivre, czyli sztuki życia. Kuchnia francuska jest znana na całym świecie dzięki swojej jakości oraz różnorodności posiłków i wina. Każdemu obszarowi, który posiada odrębne warunki klimatyczne, ziemię, różnorodność roślinną i zwierzęcą oraz recepty postępowania, odpowiadają produkty unikatowe.
Według Maurice’a E.S. Curonosky’ego (1872-1956), słynnego francuskiego gastronoma i autora „La France gastronomique” (Francja gastronomiczna), wyróżnia się cztery typy francuskiej kuchni: La Haute Cuisine (Kuchnia Wykwintna), La Cuisine Bourgeoise (Kuchnia Burżuazji), La Cuisine Régionale (Kuchnia Regionalna), La Cuisine Improvisée (Kuchnia Improwizowana). Dziś, po ponad 50 latach te 4 kategorie wciąż są aktualne.
La Haute Cuisine (Kuchnia Wykwintna) jest domeną najwybitniejszych profesjonalistów. Obecnie, określenie to odnosi się do pracy kucharzy wielogwiazdkowych restauracji (według klasyfikacji Michelin). Jest to kuchnia oparta na klasycznych, tradycyjnych daniach francuskich z dużą ilością sosów, warzyw gotowanych tradycyjnie, smażonego mięsa oraz produktów mącznych.
La Nouvelle Cuisine (Kuchnia Nowoczesna) była współczesną interpretacją tego typu kuchni w latach 80. XX w., kiedy to wybitni kucharze przystosowali klasyczne francuskie potrawy do gustów współczesnych, a więc mniejsza ilość masła, śmietany i ciężkich sosów. Dania sporządzone zgodnie z la Nouvelle Cuisine miały za zadanie zaspokoić 5 zmysłów, a przede wszystkim zmysł wzroku.
La Cuisine Improvisée (Kuchnia Improwizowana) to kuchnia wywodząca się z chłopskich tradycji. Podstawowymi składnikami są: szynka, kiełbasa, gulasz i omlet. Według zaleceń tej kuchni przygotowywanie posiłków jest proste i nieskomplikowane, często posiłek składa się z jednego dania.
La Cuisine Bourgeoise (Kuchnia Burżuazji) to prosta kuchnia klasy średniej. Dania przygotowywane według jej zaleceń składają się z produktów danego regionu, a jednocześnie sposób ich podania jest bardzo elegancki. Dużą wagę przykłada się do wyglądu posiłku oraz sposobu przyprawiania potrawy.
Na La Cuisine Régionale (Kuchnia Regionalna) składają się liczne regionalne specjalności, m.in. takie klasyczne dania, jak bouillabaisse (zupa rybna) z Prowansji, coq au vin (kogut w winie) z Burgundii i cassoulet (potrawka z gęsi) z Tuluzy (Południowe Pireneje).
Większość Francuzów zaczyna dzień od dużego kubka kawy z mlekiem i tartine (kromka chleba z masłem i dżemem). Następnym posiłkiem jest obiad, zaczynający się najczęściej zupą i prawie zawsze obejmujący danie mięsne. Dzień kończy obfita kolacja, którą rozpoczyna aperitif: napój alkoholowy, do którego podaje się drobne przekąski, oliwki, paluszki lub słone ciasteczka. Następnym etapem jest zupa oraz ciepła przystawka (np. danie rybne, ślimaki, żabie udka, sosy). Danie główne składa się z mięsa lub dziczyzny z dodatkiem warzyw, następnie podawana jest zielona sałata z sosem vinaigrette, a później półmisek serów. Na deser podawane jest ciasto, owoce, lody lub czekolada, a na zakończenie kawa i nalewki lub likiery ziołowe ułatwiające trawienie.
Spożywanie posiłków w restauracjach to jeden z narodowych sposobów spędzania wolnego czasu. Restauracje bardzo różnią się między sobą. Najprostsze restauracje to niewielkie, rodzinne przedsiębiorstwa, które oferują domowe posiłki i lokalne sery oraz wina podawane w karafkach. Często nazywane są one bistro. Brasseries (piwiarnie) to ruchliwe restauracje oferujące te same posiłki o każdej porze, często do późnej nocy. Nadal pija się tam piwo, ale w niektórych z nich menu jest bardzo bogate. Typowymi daniami są stek pommes frites (stek z frytkami), blanquette de veau (wołowina) oraz mięsa na zimno i sery. Kawiarnie (café) i bary skupiają się głównie wokół skrzyżowań i placów. W tych obiektach do napojów podaje się lekkie posiłki albo tylko sandwicze. Poza miastem można spotkać: auberge (oberża – gdzie serwowane są niedrogie posiłki i napoje), relais de campagne (gospoda, gdzie można zjeść skromny posiłek), relais routier oraz restauroute (restauracje dla kierowców).
Regionalne różnice są bardzo wyraźnie, pielęgnowane i dumnie podkreślane. Na chłodnej północy, gdzie podstawową rolę odgrywa nabiał, to masło, śmietana i sery tworzą podstawę bogatej kuchni. W kierunku południa, orzechy, kasztany i trufle stają się dominującymi składnikami dań, opartych na kaczym i gęsim tłuszczu. Śródziemnomorska natura dostarcza oliwę, czosnek, pomidory i paprykę, a w tamtejszej kuchni widać silne wpływy Hiszpanii i Włoch.
Francja posiada największą w Europie liczbę zarejestrowanych serów (około 400). Sery to jeden z głównych atutów kraju. Wytwarza się je w przeróżnych rozmiarach i kształtach: kwadratowe, walcowate, stożkowate, a nawet w formie serca. Niektóre układa się w wiklinowych koszach (paillons), inne zawija w liście orzecha włoskiego lub kasztana jadalnego. Klasyczne gatunki sera są oznakowane etykietami appellation d’origine contrôlées (kontrolowana nazwa pochodzenia), świadczącymi o wysokiej jakości (podobnie jak wina).
Winnice ciągną się nie tylko wzdłuż dróg w Burgundii i Bordeaux, ale także wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego i Loary. Można je znaleźć w pobliżu niemieckiej granicy, a nawet w samym Paryżu (wzgórze Montmartre). Z każdego punktu Francji odległość do najbliższego miejsca produkującego wino wynosi nie więcej niż 160 km. Wrażenie robi nie tylko ogrom obszarów przeznaczonych pod uprawę winogron, lecz także jakość i różnorodność produkowanych trunków. We Francji można wyróżnić 11 głównych miejsc produkujących wino: okolice miasta Bordeaux (Bordelais), region Szampania (Champagne), region Burgundia (Bourgogne), region Beaujolais, region Alzacja (Alsace), dolina Rodanu (Vallée du Rhône), dolina Loary (Vallée de la Loire), Prowansja (Provence), Langwedocja-Roussillon (Languedoc), Południowy-Zachód (Sud-Ouest) i region Franche-Comté. Na ogół północne winnice specjalizują się w znakomitych winach białych, a na południu powstają wspaniałe wina czerwone. Nazwa wina pochodzi od gatunku winogron, na przykład Chardonnay lub Merlot, ale we Francji dominuje inna tradycja: nazwa wina wiąże się z miejscem jego powstania.
Chociaż szlachetne odmiany winogron bardzo dobrze rosną w całym kraju (wystarczy wymienić trzy najpopularniejsze: Cabernet Sauvignon, Pinot Noir i Chardonnay), nie wszędzie jest sens je uprawiać. Kwestie związane z lepszymi gatunkami podlegają bardzo surowym przepisom, w myśl których nie wolno wykorzystywać tych winogron w niektórych winach o statusie appellation d’origine contrôlée (kontrolowana nazwa pochodzenia) w regionach, gdzie tradycyjnie uprawia się inne odmiany.
Nie wszyscy Francuzi piją wino do posiłku. W Normandii i Bretanii rolnicy produkują cydr (jabłecznik, czyli napój otrzymywany w wyniku fermentacji alkoholowej soku jabłkowego), a na północy, zwłaszcza w pobliżu granicy z Belgią, popularne jest piwo.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie same jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +33. W kwestii możliwości korzystania z telefonu komórkowego na terenie Francji proszę skontaktować się bezpośrednio z właściwym operatorem sieci. Można zakupić kartę sim francuskiego operatora, najlepiej to zrobić w małych sklepikach ze telefonami, dostępnymi w każdej dzielnicy. Karty telefoniczne kupujemy w podobnych punktach, kawiarniach internetowych lub w sklepach i barach z oznaczeniem TABAC.
Ważne telefony we Francji
Pogotowie ratunkowe (SAMU) 24h/24h : tel. 15
Policja (Police) : tel. 17
Straż Pożarna (Pompiers) : tel. 18

INTERNET
Internet dostępny w hotelach, jednak niekoniecznie we wszystkich pokojach. Należy upewnić się w recepcji, jaka jest forma korzystania z internetu. W każdej dzielnicy dostępne są kawiarenki internetowe.

BEZPIECZEŃSTWO
Po atakach terrorystycznych we Francji w styczniu 2015 r. został wdrożony tzw. „planVigipirate”, wprowadzający stałe środki wzmożonej czujności w celu zapobieżenia kolejnym zamachom. W związku z tym, w miejscach publicznych w całej Francji, m.in. na dworcach, w pobliżu atrakcji turystycznych oraz przy urzędach państwowych, można spotkać liczne patrole służb mundurowych. Odwiedzając te miejsca należy być przygotowanym na ewentualną kontrolę bagażu. Nie powinny także dziwić ogłoszenia nawołujące do zachowania czujności. Więcej informacji.

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. W większości restauracji napiwek doliczany jest automatycznie do rachunku i zamówionych potraw, na rachunku oznaczony jest jako service np. 10%; w przypadku braku takiego oznaczenia można zostawić napiwek.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Paryżu
1, rue de Talleyrand, 75343 Paris Cedex 07
Tel. +33 1 43 17 34 00
Fax. +33 1 43 17 34 01
paris.amb.info@msz.gov.pl

Wydział konsularny
Tel.  +33 1 43 17 34 22

OFICJALNA NAZWA – Republika Grecka

STOLICA – Ateny

JĘZYK URZĘDOWY – grecki

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Urzędy pracują przeważnie w godz. 8.00-14.00 od poniedziałku do piątku (dotyczy to także banków, ale realnie do godz. 13.00). Większe hotele oraz biura podróży także oferują usługi wymiany waluty, ale musimy liczyć się z dodatkową opłatą.

CZAS – Obowiązuje strefa czasowa UTC+2h. W stosunku do czasu polskiego +1 godz.

POGODA – Grecja charakteryzuje się klimatem podzwrotnikowym śródziemnomorskim, w którym występują długie, gorące i suche lata oraz łagodne i wilgotne zimy. Lato w okolicach Aten jest bardzo ciepłe, zima natomiast pełna jest opadów deszczu, czasem nawet śniegu. Północ kraju zdominowana jest przez klimat podzwrotnikowy kontynentalny, który jest chłodniejszy i wilgotniejszy. Średnie temperatury Grecji Środkowej oraz Południowej wynoszą zimą 8 – 10 °C oraz 27-28°C latem. Najgorętsze latem są wyspy Rodos oraz Kreta, gdzie średnie temperatury w zimie wynoszą 13 °C, natomiast w lecie 29°C. Roczne opady na wyspach Jońskich oscylują między 1000 a 2000 mm, natomiast na wyspach Morza Egejskiego 1000 mm.
Raczej nie należy wybierać się do Grecji w sierpniu ponieważ większość osób jest wtedy na urlopach, co może utrudnić wypoczynek. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu do 90 dni (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Greckiej jest ważny paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i czy pozwala na stwierdzenie tożsamości.
Zgodnie z przepisami UE pobyt powyżej 90 dni wymaga uzyskania pozwolenia. Szczegółowe informacje.

PRZEPISY CELNE – Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE.
Z Grecji możemy przywozić pamiątki w nieograniczonej ilości, jeśli są one przeznaczone do użytku osobistego oraz nie zamierzamy prowadzić ich sprzedaży. Za towary przeznaczone do użytku osobistego uznaje się towary w ilości nie przekraczającej 800 papierosów, 200 cygar, 1 kg tytoniu, 10 litrów spirytusu, 20 litrów wina ze zwiększoną zawartością alkoholu, 90 litrów wina (maksymalnie 60 litrów wina musującego), 110 litrów piwa.
Nie wolno wywozić przede wszystkim gatunków roślin/zwierząt zagrożonych wyginięciem, objętych ochroną, ani produktów z nich wykonanych umieszczonych na liście Konwencji Waszyngtońskiej (CITES). Jest to lista uwzględniająca chronione gatunki zwierząt/roślin, produktów i innych rzeczy mogących być dla turystów atrakcyjnymi pamiątkami z wyjazdu.

PRZEPISY PRAWNE – Posiadanie i obrót narkotykami są w Grecji zagrożone karą pozbawienia wolności. Wobec szczególnego zagrożenia Grecji nielegalną imigracją, za nadzwyczaj poważne przestępstwo uznawane jest ułatwianie nielegalnego przekroczenia granicy, które jest zagrożone karą od 5 lat pozbawienia wolności oraz grzywną w wysokości od 10.000 euro za każdą nielegalnie przewożoną osobę.

BAGAŻ – Waga bagażu przysługującego pasażerowi (w tym dzieci): 20 kg. Waga bagażu przysługującego dzieciom poniżej 2 lat: 0 kg. Bagaż podręczny: waga: 5 kg, wymiary:56 x 45 x 25 cm.

ZDROWIE – Osoby opłacające składki na NFZ, mają w Grecji prawo do opieki medycznej w ramach ubezpieczenia. Aby z niej skorzystać należy przedstawić zaświadczenie o ubezpieczeniu (karta EKUZ). W celu jej otrzymania wystarczy zgłosić się do właściwego oddziału NFZ. Więcej informacji.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach, klapkach pod prysznic. Należy również zabrać krem z filtrem, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust. Lekkie, bawełniane ubrania, ale nie zapomnijmy o stroju na kolację wymaganym przez restauracje. Wygodne obuwie niezbędne podczas wycieczek, przynajmniej jeden ciepły sweter i kurtkę przeciwdeszczową na wszelki wypadek. Zaleca się również zabrać z sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie wycieczek i do której spakujemy najpotrzebniejsze rzeczy. Aparat/kamerę.

LUDNOŚĆ
Z większością Greków, zwłaszcza tych związanych z usługami turystycznymi, można bez większych kłopotów porozumiewać  się w języku angielskim lub niemieckim. Grecy bardzo życzliwie odnoszą się do przyjezdnych.

OBYCZAJE
Nie obowiązują tu szczególne normy prawne ani zwyczajowe, które mogłyby prowadzić do konfliktów. Należy jednak pamiętać o odpowiednim stroju przy zwiedzaniu świątyń – ramiona i kolana muszą być zakryte. W wielu świątyniach można pożyczyć spodnie lub chusty, które należy nałożyć podczas zwiedzania. Może się zdarzyć, że nieodpowiednio ubrana osoba nie zostanie wpuszczona.

INFORMACJE DODATKOWE
W większości miast i ośrodków turystycznych w Grecji znajdują się biura Narodowej Organizacji Turystycznej (EOT) www.gnto.gov.gr, www.visitgreece.gr, gdzie udostępniane są bezpłatne informatory turystyczne, mapy, rozkłady jazdy pociągów, autobusów, promów. Centrala EOT znajduje się w Atenach przy ul. Tsocha 7, 115 21 Athens, tel. ( +30) 210-87-07-000. Biuro informacji EOT ul. Dionisiou Areopagitou 18-20, 105 58 Athens tel. (+30) 210-331-03-92, (+30) 210-331-07-16; e-mail: info@gnto.gr; skargi: complaints@gnto.gr.
Ważne telefony: karetki pogotowia: 166, dyżurujące szpitale, apteki, lekarze: 14944, policja: 100, Europejski nr dot. sytuacji nagłych: 112, straż pożarna: 199, informacje o środkach transportu miejskiego (bieżący rozkład jazdy, informacje o strajkach): 11185.
Departament Policji Turystycznej Aten uruchomił całodobowy numer telefonu 1571, dostępny na terenie całej Grecji. Informacje na temat m.in. rozkładów jazdy środków komunikacji miejskiej i krajowej, statków, pociągów, skarg na podmioty z branży turystycznej, porad w sytuacji zdarzeń losowych itp. udzielane są w języku greckim, angielskim, francuskim, hiszpańskim i włoskim.

ZAKUPY
Sklepy są zazwyczaj czynne do godz. 20.00 lub 21.00 (z przerwą w ciągu dnia) we wtorki, czwartki i piątki. W poniedziałki, środy i soboty handel kończy się w porze sjesty (ok. godz. 15.00).
Atrakcyjnymi pamiątkami z wczasów w Grecji będą z pewnością wyroby rękodzielnicze oraz produkty spożywcze, jak przyprawy, miody, czy chałwa grecka, które przedłużą nasze doświadczenie z wyjątkową kuchnią grecką. Można także zakupić Tavli – ulubioną grę Greków, których często można zobaczyć grających w kawiarenkach. Popularne wśród turystów są także kamyczkowe bransolety, naszyjniki, czy haftowane obrusy.
Miłośnicy dobrej jakości trunków powinni zaopatrzyć się w butelkę dobrego greckiego wina, czy Metaxy – słynnej greckiej brandy.
Będąc u źródeł kultury europejskiej warto zakupić dzieła wielkich twórców jak Homer, Arystoteles, czy Platon. Turyści często także wybierają na pamiątkę figurki bogów greckich.

KUCHNIA
Kuchnia Grecka charakteryzuje się różnorodnością warzyw oraz owoców, a także ziół, które nadają potrawom niepowtarzalnego smaku. Specyficzne dla tego kraju jest używanie oliwy z oliwek wraz z ziołami takimi jak m.in. bazylia, tymianek, rozmaryn oregano itp. Taka kombinacja nadaje potrawom wyjątkowy smak. Ważnym elementem każdego posiłku jest chleb, którego różne rodzaje są codziennie dostarczane mieszkańcom przez piekarnie. Podczas obiadu Grecy zazwyczaj zjadają danie główne oraz różnego rodzaje sałaty, sery oraz popijają wino.
Charakterystycznym alkoholem Grecji jest Metaxa, brandy przygotowywana z różnych odmian winogron. Metaxę można pić czystą, lub w postaci różnego rodzaju koktajli alkoholowych. Z trunków warto także spróbować tradycyjnego wina Samos produkowanego na wyspie o tej samej nazwie, które charakteryzuje się bardzo słodkim smakiem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci 230 V, 50 Hz, wtyczki elektryczne takie jak w Polsce, ale najlepiej jest zabrać przedmioty z cienkimi bolcami i bez uziemienia.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +30. Rozmowy telefoniczne w Grecji są dość drogie, ale jest mnóstwo miejsc (tzw. call centre), z których można dzwonić bardzo tanio. Można też kupić karty w kioskach i dzwonić bardzo tanio z budek telefonicznych. Można również korzystać z numeru dostępowego umożliwiającego zniżki w opłatach za połączenia z Polską – Poland Direct – 008004811.
W przypadku telefonów komórkowych należy upewnić się, czy mają Państwo włączoną usługę roamingu, można także zamówić na czas pobytu usługę „tania Grecja”, który obniża koszt połączeń z danego kraju. Aktualne oferty dostępne u operatorów. Telefonując z Grecji do Polski należy wybrać najpierw numer kierunkowy do Polski 00 48, następnie numer kierunkowy miasta, bez poprzedzającego go zera, i numer rozmówcy. Dzwoniąc z hotelu należy najpierw ustalić cenę połączenia gdyż te z reguły są droższe od standardowych o około 30%.

BEZPIECZEŃSTWO
Jednym ze skutków kryzysu gospodarczego oraz napływu dużej liczby uchodźców do Grecji jest wzrost przestępczości, powodujący konieczność zwiększonej czujności przed złodziejami, szczególnie w zatłoczonych miejscach turystycznych, w środkach transportu miejskiego oraz na plażach. Należy pamiętać by zamykać samochody oraz nie pozostawiać bez nadzoru rzeczy osobistych i dokumentów w miejscach publicznych. Wybierając się promem z Grecji do Włoch, trzeba mieć na uwadze, że zdarzają się przypadki włamań nielegalnych imigrantów do samochodów i przyczep kempingowych, próbujących w ten sposób przekroczyć granicę. Z tego względu należy zachować szczególną ostrożność i nie pozostawiać pojazdów w niestrzeżonych miejscach w miastach portowych.

FOTOGRAFOWANIE
Zabronione jest robienie zdjęć we wnętrzu kościołów i klasztorów. W muzeach na ogół można robić zdjęcia, ale bez flesza. Czasem jednak trzeba wykupić dodatkowe zezwolenie. Uwagi te dotyczą również filmowania. Oprócz wielojęzycznych zakazów, zawsze są odpowiednie piktogramy. Nie wolno fotografować osób na tle starożytnych rzeźb. Grecy zwykle chętnie pozują do zdjęć, zwłaszcza w tradycyjnych wioskach, ale zawsze należy wcześniej zapytać o zgodę.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Atenach
ul. Chryssanthemon 22, 154 52 Paleo Psychiko
e-mail: ateny.amb.sekretariat@msz.gov.pl
Tel. +302106797700
Faks +302106797711

 Wydział Konsularny Ambasady RP w Atenach
ul. Kontoleontos 1, 154 52 Paleo Psychiko
Tel. (+30) 210 6771997, -8 / (+30) 210 6726178, -9
Tylko w nagłych wypadkach (24h) – (+30) 6936 554 629
Faks (+30) 210 6771996
E-mail: ateny.amb.wk@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Gruzja

STOLICA – Tbilisi

JĘZYK URZĘDOWY – gruziński. Inne języki: rosyjski, armeński.

WALUTA – lari (GEL), 1 GEL = 100 tetri. Obecnie coraz powszechniej dostępne są bankomaty, w wielu można poza lari wypłacić dolary. Walutę wymienia się głównie w kantorach. Praktycznie nie ma możliwości zapłacenia kartą kredytową, wyjątek stanowią hotele znanych na całym świecie sieci i supermarkety. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Można zabrać ze sobą USD lub EURO, wymiana PLN na GEL jest praktycznie niemożliwa.
Szacunkowe ceny – zbliżone do cen w Polsce

CZAS – UTC +4 h w stosunku d czasu polskiego.

POGODA – Obszar Gruzji leży głównie w strefie klimatów podzwrotnikowych. Gruziński klimat uderza przede wszystkim licznymi kontrastami i silną piętrowością. Ogromne bogactwo warunków pogodowych na tak niewielkim obszarze jest efektem zróżnicowanej rzeźby, jednoczesnej bliskości morza i rozległych połaci lądu. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Wszyscy obywatele Polski, bez względu na cel przyjazdu, mogą wjechać do Gruzji w ruchu bezwizowym oraz pozostać na terytorium Gruzji do 365 dni. W tym okresie muszą opuścić terytorium Gruzji, przy czym kolejny wjazd rozpoczyna nowy okres 365 dni w ruchu bezwizowym. Obywatele Polski mogą przekraczać granicę zarówno na podstawie paszportu jak i dowodu osobistego. Paszport, ważny co najmniej sześć miesięcy dłużej niż deklarowany czas pobytu.

PRZEPISY CELNE – Nie ma specjalnych przepisów prawnych dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy, a przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów.

BAGAŻ – Bagaż rejestrowany: 1 sztuka do 23 kg (suma 3 wymiarów nie może przekroczyć 158 cm). Bagaż podręczny: 1 sztuka do 8 kg (suma 3 wymiarów nie może przekroczyć 118 cm). Nie można posiadać 1 walizki 46-kilogramowej na dwie osoby!

ZDROWIE – Opieka medyczna dla turystów jest odpłatna. W Tbilisi i większych miastach czynne są prywatne przychodnie lekarskie (istnieje możliwość hospitalizacji).
W Gruzji nie ma poważnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych i dlatego szczepienia ochronne nie są wymagane. Przed każdą podróżą warto jednak zaszczepić się przeciw tężcowi i żółtaczce pokarmowej.
WODA – najlepszym źródłem wody pitnej w miastach są wysokiej jakości butelkowane wody mineralne i źródlane. W obszarach górskich można bez obawy pić wodę ze źródeł i publicznych ujęć wody, która rurociągami jest sprowadzana bezpośrednio z okolicznych gór.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Proszę zabrać również kurtkę przeciwdeszczową/przeciwwietrzną lub parasol. W Batumi przewidziany jest czas na wypoczynek, więc przy sprzyjającej pogodzie przyda się strój kąpielowy i ręcznik.
W Gruzji obowiązuje zasada skromnego ubioru przy wejściu do kościoła: zakryte ramiona i kolana, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Ponadto kobiety powinny założyć chustkę przed wejściem do kościoła, w niektórych miejscach wymagana jest również długa spódnica. Uprzejmie prosimy o zabranie takiej chustki oraz cienkiej, lekkiej, długiej do kostek spódnicy lub większej chusty, które będzie można założyć przed wejściem do miejsc sakralnych.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe z antypoślizgową podeszwą. Do Batumi koniecznie należy zabrać ze sobą obuwie ochronne – plaże są żwirowo-kamieniste.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępny w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny: Ponieważ nie mamy po drodze supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

OBYCZAJE
Gruzja to kraj wielonarodowościowy i zarazem wielowyznaniowy. Najliczniej wyznawaną, a zarazem oficjalną religią jest prawosławie (65% ludności to wierni Gruzińskiej Cerkwi Prawosławnej), następnie islam (11%). Kolejną dużą grupę stanowią wierni kościoła ormiańskiego (8%) oraz wyznawcy judaizmu. Katolicy to zdecydowana mniejszość. W większości cerkwi dostępnych dla turystów od zwiedzających wymaga się skromnego ubioru, długiej spódnicy lub spodni, a w sporadycznych przypadkach nakrycia głowy u kobiet (chusta).
Gruzini mają wiele wspólnego z innymi narodowościami śródziemnomorskimi. Powszechnie uznawanymi wartościami jest lojalność wobec przyjaciół i rodziny oraz hojność wobec gości.
Zgodnie z gruzińskim powiedzeniem, ‚gość jest zesłany przez Boga’ (polski odpowiednik ‚gość w dom, Bóg w dom’). Goście są zawsze traktowani z hojnością, nawet jeśli gospodarzy tak naprawdę na to nie stać. Goście zazwyczaj przynoszą ze sobą symboliczny prezent – na przykład kwiaty lub czekoladę. Najlepszym sposobem okazania szacunku gościowi jest ugoszczenie go tzw. ‚keipi’. Keipi to rodzaj przyjęcia, który jest ważną częścią gruzińskiej kultury i życia społecznego. W jego trakcie tzw. tamada, czyli rodzaj mistrza ceremonii, wznosi kolejne (często poetyckie) toasty, przy których czasem uczestnicy przyjęcia śpiewają. Nikt nie może dotknąć kubka z winem, dopóki toast się nie zakończy. Nie wypada wznosić toastu piwem bo Gruzja to stolica wina. Gruzini są dumni ze swojej kultury i swojego folkloru.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą całować się nawzajem w policzki w miejscach publicznych, ale całowanie w usta i obejmowanie nie jest już aprobowane.
Podawanie rąk przy powitaniu jest powszechne, ale raczej wśród mężczyzn. Powitanie inicjować powinna osoba o wyższym statusie społecznym lub kobieta.
Na terenach wiejskich na porządku dziennym jest pozdrawianie obcych.

ZAKUPY
Większość urzędów pracuje od 10.00 do 18.00 (z godzinną przerwą między 13.00 a 14.00). Sklepy z reguły otwarte są w godz. 10.00-18.00 lub 19.00, sklepy spożywcze od 9.00 do 20.00, a często do 23.00.

KUCHNIA
Na gruzińskim stole rzadko goszczą zupy, ale za to podaje się mnóstwo przekąsek. Przed głównym daniem pojawiają się pyszne sery, np. delikatny sulguni a także długo dojrzewający pleśniowy ser dambali chaczo. Przyprawy takie jak kolendra, natka pietruszki czy koper podaje się bez uprzedniego siekania. Wiele potraw przyrządza się na bazie bakłażanów – badridżani. Są to zarówno nadziewane bakłażany, jak i duszone z warzywami (adżapsandali). Przekąską może też być kurczak na zimno w sosie orzechowym, czyli sacwi. W tej części ucztowania podaje się również lobio (przetarta fasola) i najczęściej kojarzony z Gruzją placek serowy – chaczapuri (chaczo-ser + puri-chleb).
Głównym daniem bywa często chinkali. Jest to rodzaj pieroga, który faszeruje się mięsem. Chinkali posiadają swój oryginalny kształt, a podawane na gorąco zawierają wewnątrz aromatyczny rosół.
Mcwadi – szaszłyki posypane przyprawami. Na jesieni przyprawia się je ziarenkami granatów. Kaszi to rodzaj gulaszu przyrządzany z flaków.
Gdy uczta zmierza ku końcowi na stole pojawiają się słodkie konfitury, suszone i świeże owoce, np. figi, karalioki, arbuzy, melony, mandarynki, winogrona, jabłka, pomarańcze. Nie brakuje też słodyczy. Jedną z bardziej oryginalnych słodkości jest churkchela. Przypomina ona długie sople. Są to nawleczone na nitkę orzechy laskowe zatopione w cieście, które powstaje z gęstego soku winogron.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne takie, jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Gruzji: z komórki: +995 ; z tel. stacjonarnego: 00 995, Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Gruzji, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Zasięg jest praktycznie wszędzie, nawet w górach. Najpopularniejsze dwie sieci to Geocel i Magti.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Gruzji
ambasador: Andrzej Cieszkowski
Gruzja, Tbilisi, Br. Zubalashvili 19, 0108
Tel.: +995 322920398
Tel. dyżurny: +995 599701279
Faks: +995 322920397
tbilisi.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.tbilisi.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Gwatemali

STOLICA – Gwatemala

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – quetzal (GTQ), 1 quetzal = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Najlepiej posługiwać się gotówką w małych nominałach, duże nominały ogą wzbudzać podejrzenia, że są fałszywe. Banki w Gwatemali są niemal w każdym mieście czy miasteczku, ale są czynne krótko i nieraz zamykane w dowolnym momencie. Banki w Gwatemali dokonują transferów międzynarodowych. W małych miejscowościach bankomaty są nieliczne lub nie ma ich wcale, w większych miastach owszem są, czasami nawet sprawne, ale trzeba uważać, bo albo zjadają karty albo je blokują. Odradzamy pokątną wymianę waluty na ulicy, bo można zostać oszukanym. Fałszywki raczej się nie zdarzają.

CZAS – UTC -6.

POGODA – Od stycznia do połowy kwietnia panuje gwatemalskie lato. Czas najlepszy na wylegiwanie się na plaży i korzystanie ze słońca. Wielu turystów zjeżdża się w tym okresie, by podziwiać unikalne obchody Semana Santa (Świętego Tygodnia). Od kwietnia do czerwca zaczyna się pora deszczowa – rano jest piękna pogoda, a późnym popołudniem ulewa. Lipiec-sierpień – powietrze jest mniej wilgotne, to bardzo dobra pora dla amatorów górskiego i wulkanicznego trekkingu. Listopad i grudzień to bardzo dobry czas na odwiedzanie Gwatemali ze względu na zbliżające się Święta Bożego Narodzenia i hucznie obchodzony Nowy Rok. Ulice są gwarne, słychać wszędzie religijne pieśni i przygotowania do licznych przedstawień. Czerwiec-listopad to okres huraganów. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP przebywający w Gwatemali w celach turystycznych nie dłużej niż 90 dni nie podlegają obowiązkowi wizowemu. Paszport musi być ważny minimum 6 miesięcy od chwili przekroczenia granicy. Należy okazać bilet powrotny lub uprawniający do kontynuacji podróży. Przy wylocie należy opłacić podatek wyjazdowy i opłatę lotniskową w wysokości ok. 35 USD; przekraczanie granicy lądowej jest zwolnione z opłat. Dodatkowo, przy wyjeździe z kraju pobierana jest opłata 20 Quetzali (2,5 USD) jako opłata turystyczna.

PRZEPISY CELNE – Brak szczególnych regulacji dotyczących wwozu, wymiany i wywozu pieniędzy. Restrykcje celne nie odbiegają od ogólnie przyjętych standardów; na granicy wypełnia się deklarację celną. Surowo zabronione jest wywożenie znalezisk z wykopalisk archeologicznych. Brak szczególnych regulacji dotyczących wwozu, wymiany i wywozu pieniędzy. Restrykcje celne nie odbiegają od ogólnie przyjętych standardów; na granicy wypełnia się deklarację celną. Surowo zabronione jest wywożenie znalezisk z wykopalisk archeologicznych.

ZDROWIE – Szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne nie występują. Wymagane jest szczepienie ochronne przeciw żółtej gorączce, o ile podróżujący wjeżdża z kraju zagrożonego ta chorobą. Zalecane: szczepienia przeciwko żółtaczce typu A i błonicy.
W roku 2015 i 2016 odnotowano przypadki zarażenia wirusem Zika. Zalecamy stosowanie się do zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego, szczególnie dotyczy to kobiet w ciąży lub planujących zajście w ciążę.
Opieka medyczna jest łatwiej dostępna w miastach. Zarówno wizyta lekarska, jak i pobyt w szpitalu są płatne.

DODATKOWE INFORMACJE
Telefon alarmowy dla turystów z obsługą w j. hiszpańskim i angielskim: 1500.

LUDNOSĆ I OBYCZAJE
Dwiema głównymi grupami etnicznymi kraju są: Mayowie (45% populacji) i Metysi –Ladinos (45%). Kolejne 5% stanowią biali (potomkowie Europejczyków – głównie Hiszpanów, ale również Niemców, Włochów i Skandynawów), a 2 % Garifuna.
Gwatemalczycy to bardzo życzliwi i pomocni ludzie. Na ogół są otwarci i sami chętnie rozpoczynają rozmowę. Mają zawsze na wszystko czas, nawet w drodze do pracy chętnie zatrzymają się na krótką pogawędkę. W chickenbusie nie trzeba się obawiać, że nie wie się, gdzie wysiąść – zawsze znajdzie się ktoś pomocny, kto wskaże drogę i poinstruuje, co ciekawego jest w okolicy. Często się zdarza, że miejscowi wiedzą lepiej, gdzie turysta chce pojechać, co wynika z nadmiernej opiekuńczości i chęci zadowolenia turysty. Inaczej reagują Maya, są raczej ostrożni i płochliwi w kontaktach z obcymi, ale  czasami ciekawość przeważa.

ZAKUPY
Na plantacjach w Caban i Antigua wciąż można zakupić jedną z najlepszych kaw świata. Polecamy ozdoby z jadeitu z Sierra de las Minas, gdzie znajdują się liczne kopalnie tego szlachetnego kamienia, używanego nie tylko przez ludy Maya do wyrobu ozdób, masek i figurek, ale również wykorzystywanego przez wielu jubilerów do wyrobu biżuterii. Warto zakupić wyroby skórzane jak paski, obuwie, kapelusze, przepiękne ozdobne siodła, torby. Jeśli chodzi o rękodzieło, Gwatemalczycy nie mają sobie równych w wyrobie obrusów, bieżników, chust, odzieży tradycyjnej i użytku codziennego. Także biżuteria jest niezwykle zróżnicowana w zależności od formy i kolorów. Wszystkie te wspaniałości można odnaleźć na targach w czwartki i niedziele w Chichicastenango, na głównej ulicy prowadzącej nad jezioro Atitlan w Panajachel lub na Mercado de Artesanias w Antigua.

KUCHNIA
Kuchnia gwatemalska ma wiele wspólnego z kuchnią meksykańską. Dania w Gwatemali opierają się na tych samych zasadach oraz składnikach np: kukurydzy, fasoli, bananach, ryżu, kurczaku, natomiast posiłki nie są aż tak pikantne jak w Meksyku.
Śniadanie w Gwatemali przygotowuje się na bazie dużej ilości warzyw. Do każdego dania podaje się tortille z mąki kukurydzianej. Je się tu zwykle gorącą pastę z czerwonej fasoli, jajka, oczywiście obowiązkowo musi być do tego tortilla, smażone banany, a do popicia słaba kawa. Na obiad zwykle jest tortilla,kurczak smażony lub gotowany, ryż, fasola i kukurydza i do tego zupa, na deser Gwatemalczycy jedzą smażone banany. Przed wieczorem jada się niewielkie przekąski takie jak catrachitas albo enchilados. Są to tortille w kształcie pierogów nadziewane serem z czerwoną fasolą lub mięsem mielonym z kapustą i jajkami na twardo.
Przez cały dzień można jeść mnóstwo owoców, które są tu w ogromnym wyborze, smakowite pomarańcze, papaja, kokosy, mango, lichi, pomarańcze, ananasy i avocado
Kawę w Gwatemali pija się zwyczajowo po kolacji, choć nie jest to ulubiony napój Gwatemalczyków, znacznie większe powodzenie ma rum. Jeśli Gwatemalczycy jeśli już piją kawę to jest ona bardzo słaba, bardzo słodka i z dodatkiem mleka z proszku.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne i napięcie, takie jak w USA 120 V; 60 Hz, typ wtyczki A, B – dwa płaskie pionowe bolce (potrzebny transformator).

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +502. Nawet w małych miasteczkach jest kilka miejsc (zazwyczaj są one połączone z kawiarenkami internetowymi), z których można zadzwonić do Polski.

INTERNET
Internet w Gwatemali jest wszędzie. Na każdym rogu można znaleźć co najmniej 2-3 kafejki. Oczywiście w zależności od sprzętu, dostępności kamer i szybkości przesyłania danych ceny są zróżnicowane. W większości komputerów jest już zainstalowany Skype i można również przegrać zdjęcia na płytę.

BEZPIECZEŃSTWO
Podczas pobytu zalecane jest zachowanie następujących środków ostrożności: nie należy nosić przy sobie większej ilości gotówki i kart kredytowych (często są skanowane). Należy zabierać tylko niezbędną sumę pieniędzy a resztę zostawiać w hotelowym depozycie / sejfie; mieć przy sobie fotokopię paszportu, najlepiej poświadczoną urzędowo za zgodność z oryginałem; nie powinno się wyróżniać ubiorem i zachowaniem, aby nie przyciągać uwagi potencjalnych przestępców; wskazane jest unikanie poruszania się po mieście nocą; unikać noszenia pieniędzy, dokumentów i przedmiotów wartościowych w widocznych miejscach, szczególnie torbach i torebkach; mieć przy sobie numery telefonów do polskiego konsula w Meksyku i do konsulów honorowych w tych krajach.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
W Polsce nie ma przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularnego Gwatemali.
Szczegółowe informacje można uzyskać w ambasadach tego kraju w:
Berlinie (tel. 0049 30 206 43 63)
Moskwie (tel. 0070 95/238 22 14).

Konsulat RP w Gwatemali
Eva Lerner de Escamilla
1a. Calle 17-61, zona 15, Vista Hermosa 2, Casa 18-72, La Hondonada, Guatemala, Guatemala 01015
Tel. 502 55550775
lernereva@gmail.com

OFICJALNA NAZWA – Królestwo Hiszpanii

STOLICA – Madryt

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański (kastylijski), lokalnie także kataloński, galicyjski, baskijski.

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Walutę można wymieniać w bankach i kantorach zlokalizowanych najczęściej w centrach dużych miast i na lotniskach. Pobierana jest niewielka prowizja. W powszechnym użyciu są karty płatnicze i kredytowe. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce.

POGODA – Kontynentalna Hiszpania jest różnorodna klimatycznie, co nie trudno odczuć – wilgotną północ (zwłaszcza północny zachód) cechuje niższa temperatura aniżeli gorące i suche południe. Pogoda północy Hiszpanii jest bardzo urozmaicona, zarówno w poszczególnych regionach, jak i pomiędzy porami roku. Regiony zwane Zieloną Hiszpanią – czyli tereny od Kraju Basków wzdłuż wybrzeża Atlantyku poprzez Kantabrię i Asturię do Galicji – wyróżniają znaczne opady deszczu. Bilbao i Santiago de Copostela są znane jako deszczowe miasta, a otaczające je wzgórza są często spowite mgłą. Zimą pogoda na północy Hiszpanii i północnym zachodzie bywa bardzo deszczowa, a nawet śnieżna. Lata są zaś ciepłe i słoneczne na całym obszarze Hiszpanii północnej. Im dalej w głąb lądu i w Górach Kantabryjskich temperatury rosną. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) do 90 dni na terytorium Królestwa Hiszpanii jest paszport bądź dowód osobisty.
Istnieje obowiązek meldunkowy, niemniej nie jest on restrykcyjnie przestrzegany. W przypadku turystów, pobyt zgłaszają na policji służby hotelowe. Przy dłuższym pobycie należy samemu zarejestrować miejsce zamieszkania w urzędzie miasta.

PRZEPISY CELNE – Zgodnie z normą unijną dozwolony jest przywóz towarów przeznaczonych do osobistego użytku (nie podlegających sprzedaży). Za taki uznaje się przywóz wyrobów alkoholowych i tytoniowych, jeżeli nie przekraczają one następujących ilości: 10 l alkoholu mocnego (powyżej 22%), 20 l napojów z mniejszą zawartością alkoholu (np. porto, sherry), 90 l wina stołowego (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), 110 litrów piwa, 800 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 1 kg tytoniu. Wyroby alkoholowe oraz tytoniowe nie mogą być przewożone przez osoby poniżej 16 roku życia. Wwóz lub wywóz środków płatniczych o wartości przekraczającej 10.000 EUR lub więcej należy zgłosić w Urzędzie Celnym i Podatkowym.
Należy pamiętać, że Ceuta i Melilla dwa miasta hiszpańskie leżące na marokańskim wybrzeżu nie należą do Unii Celnej i mają odrębne, korzystne dla turysty przepisy celne: przy zakupie towarów nie płaci się podatku VAT. Wyspy Kanaryjskie, choć należą do Unii Celnej, nie podlegają unijnemu ustawodawstwu o ujednoliceniu podatków, toteż tam również nie ma zastosowania podatek VAT. Oznacza to, że wjazd z nich na terytorium Półwyspu Iberyjskiego zawsze wiąże się z kontrolą dokumentów oraz ewentualną kontrolą celną.

BAGAŻ – Bagaż podręczny, który może zostać umieszczony w luku bagażowym lub pod siedzeniem pasażera, o maksymalnych wymiarach 115 cm- 55x40x20 cm – 1 sztuka, o maksymalnym ciężarze 8 kg, bagaż rejestrowany 23 kg.
Poza dopuszczalnym bagażem podręcznym możesz zabrać na pokład tylko jeden z poniższych przedmiotów:  torba na komputer albo torebka na ramię (maksymalne wymiary: 40x30x10 cm) lub sprzęt pomagający w poruszaniu się lub urządzenia medyczne.
Płyny w bagażu podręcznym nie mogą być w opakowaniach większych jak 100 ml.

ZDROWIE – Nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Publiczna opieka zdrowotna jest bezpłatna w podstawowym zakresie. Mają do niej dostęp wszystkie osoby opłacające składki ubezpieczenia zdrowotnego oraz turyści legitymujący się Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Szczegółowe informacje o EKUZ zamieszczone są na stronach internetowych NFZ.
Dokument ten nie jest honorowany w prywatnych klinikach i gabinetach lekarskich w Hiszpanii. Koszt zwykłej wizyty lekarskiej waha się w granicach od 40 do 100 EUR, doba pobytu w szpitalu (bez badań) kosztuje ok. 180 EUR.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, filtr ochronny (ze względu na bryzę odczuwalna temperatura może być niższa niż faktyczna, co grozi poparzeniem), kapelusz do ochrony przed słońcem, płyn do dezynfekcji rąk (szczególnie przydatny podczas wycieczek), zapas potrzebnych lekarstw (głównie tych na receptę), podstawowe lekarstwa są powszechnie dostępne, lekkie, bawełniane ubrania, ale również ciepłe swetry, spodnie i kurtkę przeciwdeszczową, chroniącą przed wiatrem zwłaszcza podczas rejsów, gdyż region, w który jedziemy jest dosyć wilgotny, a pogoda bywa zmienna. Wygodne obuwie (w wielu miejscach ulice są brukowane), eleganckie obuwie (do kolacji w niektórych hotelach wskazany jest odpowiedni strój). Aparat/kamerę wraz z ładowarką i zapasem baterii, gdyż te w miejscach turystycznych bywają znacznie droższe, torbę lub plecak.

INFORMACJE DODATKOWE
Ceuta i Melilla, dwa miasta stowarzyszone z Hiszpanią i mające status wspólnot autonomicznych, leżą na marokańskim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Choć stanowią część terytorium hiszpańskiego, zostały wyłączone ze strefy Schengen. Oznacza to, że o ile wjazd do nich z Półwyspu Iberyjskiego nie stanowi żadnego problemu, to powrót na Półwysep zawsze jest związany ze szczegółową kontrolą dokumentów i bagaży. Ceuta i Melilla nie należą do Unii Celnej i mają odrębne, korzystne dla turysty, przepisy celne: przy zakupie towarów nie płaci się podatku VAT. Wyspy Kanaryjskie, choć należą do Unii Celnej, nie podlegają unijnemu ustawodawstwu o ujednoliceniu podatków, toteż tam również nie ma zastosowania podatek VAT. Inne przepisy, np. dotyczące pobytu czy opieki zdrowotnej, są takie same jak na pozostałym obszarze Hiszpanii.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Kultura i mentalność Hiszpanów są niby europejskie i zbliżone do polskich, ale okazuje się, że w wielu sprawach są oni bardziej tradycyjni. Jeśli chodzi o związki partnerskie, które są na porządku dziennym w dużych miastach, to na prowincji sytuacja w tej kwestii wygląda jeszcze jak dziesiątki lat temu. Są mimo tego otwarci i towarzyscy, czas spędzają głównie w barach i kawiarniach, sącząc wino, piwo lub kawę oraz żywiołowo dyskutując, a wyznacznikiem popularności baru jest ilość śmieci na podłodze. Nie należy się więc przejmować nie zamiataną podłogą, bo znaczy to tylko tyle, że miejsce, do którego trafiliśmy jest bardzo popularne i na pewno można tu dobrze zjeść. Hiszpanie żyją powoli, nie śpiesząc się, obowiązki odkładają „na jutro”, zawsze używają magicznego terminu „mañana” (jutro), co może oznaczać równie dobrze na przykład za trzy dni oraz „tranquilo” (spokojnie). Takie podejście do życia oszczędza im stresów, ale dla osób, które nie są przyzwyczajone, może stanowić powód do zdenerwowania, gdy trzeba akurat załatwić jakąś pilną sprawę urzędową. Hiszpanie to także wielbiciele nocnego stylu życia, szczególnie latem. Fiesta przy gorących rytmach salsy, imprezy na plaży przy gitarze i śpiewach flamenco trwają zawsze do białego rana. Dopiero po wspólnym śniadaniu  można iść spać  lub do… pracy. Podczas pierwszego spotkania Hiszpanie zwykle nie podają sobie ręki, ale całują w oba policzki i nie ma znaczenia czy witają się mężczyźni czy kobiety. Na pewno mają wiele zalet, ale ich wadami są zdecydowanie niepunktualność i niesłowność. Ta pierwsza jest tak powszechna, że o zwyczajowy „studencki kwadrans” spóźnienia nikt się nie obraża. Mężczyźni są w Hiszpanii jak ogień, nie dziwi więc, że otwarcie komentują urodę nie tylko znajomych kobiet. Często można usłyszeć zaczepki, miłe komentarze, pogwizdywania, ale robią to z pewnej odległości i nie narzucając się, panie więc nie powinny czuć się urażone, bo taki panuje tu styl. Czasami w sklepach pracownicy zwracają się do swoich klientek i to zupełnie niezależnie od wieku per „piękna”, „kochanie”czy „skarbie”, co bywa ujmujące, jednak pod warunkiem, że zdajemy sobie sprawę iż to jedynie zwrot grzecznościowy. Hiszpanie są mistrzami życia chwilą. Nierzadko w restauracji ktoś zaczyna śpiewać, dołączają do niego wszyscy, znajomi i nieznajomi i wkrótce cała restauracja wspólnie się bawi. Hiszpanie są bardzo naturalni, większość mieszkańców Andaluzji zachowuje się bardzo głośno, spontanicznie i zwyczajnie robi to, na co ma w danym momencie ochotę. Hiszpanie mają też swoją kulturę plażowania. Większość uwielbia słońce i morze, więc latem każdy wolny dzień spędza na plaży. Nigdy samemu. Zawsze z rodziną lub większą grupą znajomych. Nigdy nie jest tak, że tylko się leży i nic więcej. Przede wszystkim się rozmawia, plotkuje, wygłupia i śmieje. Oczywiście wszystko to bardzo głośno. Oprócz tego kąpiel w morzu jest obowiązkowa, a przeróżna aktywność fizyczna typu tenis plażowy czy zabawy z piłką również są popularne. Warto także wspomnieć o corridzie, która wśród samych Hiszpanów wywołuje znaczące podziały. Turyście corrida może się podobać lub nie, jednak w dobrym tonie jest niewyrażanie głośno negatywnych opinii.
Sympatię Hiszpanów można sobie zaskarbić, adaptując się do ich sposobu życia. Cieszy ich, jeśli ktoś chwali ich kuchnię, stara się mówić w ich języku, demonstruje ciekawość w stosunku do ich zwyczajów i sposobu życia.

ZAKUPY
Hiszpania mimo kryzysu pełna jest wysokiej jakości supermarketów, sklepów z odzieżą i najnowszymi modelami z ostatnich kolekcji. W największych miastach Hiszpanii spotkamy sklep „El Corte Ingles”, który należy do sieci sklepów z wysokiej jakości biżuterią, perfumami, markową odzieżą i sprzętem AGD, sam w sobie będąc również marką jako symbol klasy średniej i dobrego gustu. Co więc kupować? W Madrycie znaleźć można dobrej klasy antyki czy światowej klasy galerie sztuki z obrazami, rzeźbami, sztuką współczesną i przeróżnymi kolekcjami. Na pchlim targu El Rastro w Madrycie znaleźć można absolutnie wszystko, od staroci po luksusowe meble i elementy wystroju wnętrz. Warto zainteresować się również dywanami, biżuterią, szczególnie tą z Cordoby. Absolutnym hitem w Hiszpani są buty. Alicante na Costa Blanca we Wspólnocie Walencjańskiej, Elche koło Alicante, oraz Baleary mają najlepsze fabryki produkujące hiszpańskie obuwie z najlepszej na światowym rynku skóry. Znajdziemy tu więc światowe marki obuwia w każdym większym mieście. Doskonałe dla domu lub na prezent są ozdobne płytki ceramiczne. Słyną z nich Triana i Sewilla, a niektóre wzory mogą kosztować fortunę.
Jeśli chodzi o produkty spożywcze, koniecznie trzeba kupić jamón – hiszpańską szynkę, z której słyną Alpujarra, Granada a także Rioja, następnie chorizo, czyli pikantną i tłustą kiełbasę, której w Hiszpanii znajdziemy aż kilka tysięcy gatunków. Dla koneserów wspaniałym momentem będzie na pewno możliwość kupienia oryginalnego szafranu, najdroższej wagowo przyprawy świata, czyli suszonych pałeczek kwiatu krokusa, nadającej nie tylko hiszpańskim potrawom wspaniałego charakterystycznego smaku. Hiszpańskie wino również należy do produktów bez których turysta nie powinien opuszczać tego słonecznego kraju. Można je nabywać w supermarketach albo wyspecjalizowanych sklepach. Na uwagę zasługują także hiszpańskie koniaki, brandy czy wiśniówka. Będąc w Hiszpanii nie można zapomnieć o wspaniałych wachlarzach i  kastanietach, będących akcesoriami słynnego hiszpańskiego tańca – flamenco. Niektóre z nich to prawdziwe dzieła sztuki o odpowiednio wysokich cenach, ale dostępna jest cała gama tych wyrobów  na każda kieszeń.
Większość dużych centrów handlowych i sklepów w Hiszpanii jest otwarta od 10.00 do 21.00. Mniejsze sklepiki i rodzinne biznesy, często zamykane są na popołudniową sjestę, trwającą zwykle od 14.00 do 17.00. Zanim wybierzemy się na zakupy warto sprawdzić godziny otwarcia. Zwykle niedziele i święta są wolne od pracy, a większość sklepów jest wtedy zamknięta. Duże centra handlowe w niedziele w okresie letnim są czynne nawet do godziny 23.00.

KUCHNIA
W północno-zachodniej części Hiszpanii, w Galicji, kuchnia oparta jest na tradycjach celtyckich. Dlatego więc, mieszkaniec tego regionu ochoczo zje na obiad placki rybne i mięsne, małże, bądź cielęcinę. Galicja, od lat posiada zasłużoną reputację jako miejsce w Hiszpanii, gdzie jada się najlepsze owoce morza w kraju i są to głównie mięczaki i skorupiaki, wyławiane na galicyjskim wybrzeżu Hiszpanii. Jeśli ktokolwiek ma zamiar spróbować ośmiornicy, to Galicja powinna być idealnym miejscem, sławne Pulpo a la Gallega jest najlepsze na świecie. Inną miejscową specjalnością jest empanada Gallega, placek upieczony na cieście drożdżowym z nadzieniem warzywnym, tuńczykiem i jajkiem na twardo. Kolejne danie Pimientos de Padrón, te małe zielone papryczki, które smakują bardzo słodko. To tylko kilka potraw z kuchni galicyjskiej, najlepiej samemu wybrać się do Galicji w podróż kulinarną i odkryć smaki kuchni galicyjskiej w małych, przytulnych restauracyjkach, winiarniach i tawernach z owocami morza. Osoby z zamiłowaniem do suchych, ostrych białych win, po prostu zakochają się w białym Ribeiro. Warto także zwrócić uwagę na wina, które posiadają Rias Bajas na etykiecie, w kraju, słynącym z win z mocną czerwienią, te wina stanowią orzeźwiającą alternatywę dla smakosza hiszpańskich win.

ELEKTRYCZNOŚĆ
230V / 50 Hz. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce. Sugerujemy zabranie sprzętu (aparaty, kamery, telefony komórkowe, suszarki, golarki, etc….) z cienkimi bolcami i płaska wtyczką.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju – z komórki: +34; z tel. stacjonarnego: 00 34. Aby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Z powodu zagrożenia ze strony terroryzmu międzynarodowego oraz ETA kontrole na lotniskach oraz dworcach z reguły są bardzo dokładne. Najbardziej realnym zagrożeniem dla turystów jest przestępczość pospolita, głównie napady rabunkowe i kradzieże kieszonkowe. Należy uważać na rabusiów na motocyklach lub motorowerach, którzy wyrywają torebki przechodniom, a także na celowe przebijanie opon samochodowych i kradzieże w trakcie udzielania przez przygodnych przechodniów „bezinteresownej” pomocy przy wymianie koła.
UWAGA – Kradzież dokumentów należy zgłosić na najbliższym posterunku policji i zabrać ze sobą wydane tam zaświadczenie o dokonaniu zgłoszenia.

W przypadku kradzieży pieniędzy i braku środków finansowych na pobyt czy na powrót do kraju można zadzwonić na telefon stacjonarny krewnych lub znajomych za pomocą linii Poland Direct (rozmowa na koszt abonenta) – nr 900990481. Firmy przekazujące pieniądze, np. Western Union, umożliwiają błyskawiczny przelew pieniędzy, które można pobrać w Hiszpanii w wielu punktach usługowych Western Union, biurach podróży, na poczcie i w bankach na podstawie dokumentu tożsamości i numeru-hasła ustalonego z nadawcą.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Madrycie
c/Guisando 23 bis, 28035 Madrid
Tel. +34 913 736 605
Faks +34 913 736 624

OFICJALNA NAZWA – Holandia

STOLICA – Amsterdam (stolica konstytucyjna) Haga (stolica administracyjna).

JĘZYK URZĘDOWY – niderlandzki, fryzyjski (jako drugi język we Fryzji).

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Bankomaty są niemal wszędzie, wymiana walut za to tylko w biurach GFK (jak polski kantor), które mieszczą się zazwyczaj na dworcach kolejowych lub autobusowych i na lotniskach. W sklepach, restauracjach czy na stacjach benzynowych akceptowane wszystkie karty płatnicze (Maestro, Visa czy Mastercard, nieco trudniej z American Express). Bankomaty bez problemu obsługują polskie karty. Kursy między bankami są często korzystniejsze niż wymiana w kantorach. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce.

POGODA – Najlepszy sezon, by odwiedzić Holandię to koniec wiosny – początek jesieni. Zazwyczaj w innych miesiącach pada, wieje i jest zimno. W przypadku Holandii nie można mówić o tłumie turystów, choć oczywiście Amsterdam jest zawsze oblegany bez względu na porę roku. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do wjazdu i pobytu na terytorium Królestwa Niderlandów jest ważny paszport bądź dowód osobisty.
W przypadku pobytu dłuższego niż 90 dni należy dopełnić obowiązku meldunkowego. Formalności meldunkowych dokonuje się we właściwym dla miejsca pobytu urzędzie gminy (Gemeentehuis). Uwaga: większość gmin niderlandzkich w procedurze meldunkowej odnoszącej się do cudzoziemców żąda przedstawienia paszportu, odmawiając uwzględnienia dowodu osobistego. Więcej informacji.

PRZEPISY CELNE – W związku ze zniesieniem granic wewnętrznych w państwach Unii Europejskiej kontrole celne osób i pojazdów przeprowadzane są na całym terytorium Niderlandów. Policja oraz służby celne (Douane) mogą kontrolować legalność pobytu cudzoziemców oraz posiadanych przez nich przedmiotów, sprawdzać dokumenty, zawartość bagażu, przeszukiwać samochody oraz znajdujące się w nich skrytki. Kontrole celne są przeprowadzane głównie na parkingach przy autostradach.

PRZEPISY PRAWNE
Obowiązuje bezwzględny wymóg posiadania przy sobie dokumentu tożsamości – dotyczy to obywateli niderlandzkich oraz cudzoziemców. Obejmuje on nie tylko osoby pełnoletnie, ale również młodzież od 14 roku życia. Nieposiadanie dokumentu karane jest mandatem.
W Niderlandach tolerowane jest posiadanie tzw. miękkich narkotyków (soft drugs), ale tylko w niewielkich ilościach przeznaczonych na własny użytek (do 5 mg marihuany, haszyszu, itd.). Posiadanie większej ich ilości, przewożenie lub handel nimi to czyny zabronione podlegające karze. Całkowicie zabronione jest posiadanie twardych narkotyków (hard drugs).

ZDROWIE – W Niderlandach nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne; nie są wymagane żadne szczepienia ochronne. W przypadku pobytów turystycznych korzystanie z usług medycznych w podstawowym zakresie zapewnia Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Biorąc pod uwagę wysokie koszty usług medycznych nierefundowanych w ramach EKUZ, wskazane jest wykupienie dodatkowych ubezpieczeń indywidualnych, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, jak również koszty opieki medycznej w prywatnych szpitalach i klinikach. Więcej informacji.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Mieszkańcy Holandii stanowią mieszankę kulturową, dlatego w większych miastach istnieje podział na właściwe dzielnice, np. tureckie czy marokańskie.  Holendrzy szczycą się swoją tolerancją i bezpośredniością i są diametralnie różni od np. Anglików. W zasadzie wszędzie można rozmawiać po angielsku, większość Holendrów zna również niemiecki, a na południu można mówić również po francusku.

ZAKUPY
Ceny w Holandii nie różnią się znacząco od polskich. Trzeba jednak uważać na centra miast, w których jest zwykle kilkukrotnie drożej niż np. w tureckich dzielnicach. Warto wybrać się do holenderskiego odpowiednika dawnej polskiej Cepelii i kupić na pamiątkę klompy, czyli drewniane chodaki lub replikę wiatraka, z alkoholi wart polecenia jest jenever, rodzaj holenderskiego ginu , dużą popularnością cieszą się stroopwaffels, czyli okrągłe miękkie wafelki z karmelem no i oczywiście fani sera mogą buszować w niemal setkach gatunków. Można tu również kupić cebulki nietypowych tulipanów, by cieszyć się nimi we własnym ogródku. Obiad najwygodniej zjeść w tureckim barze, a drobne zakupy zrobić w sieciach Lidl czy Aldi. W prawie każdym wielkim mieście można znaleźć sklepy z polskimi towarami, ale zazwyczaj poza centrum.

KUCHNIA
Z oryginalnych holenderskich potraw warto spróbować śledzi z cebulką oraz Stampoot (tłuczone ziemniaki), które są zwykle zmieszane z warzywami lub mięsem. Za typowo holenderską potrawę uważa się tez erwten soep, czyli bardzo gęstą i sycącą grochówkę, którą jada się zwykle zimą. Ze względu na kolonialną historię w Holandii nietrudno o bardzo dobre specjały kuchni orientalnej.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie same jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +31. Budki telefoniczne są na każdym rogu. Warto kupić kartę do rozmów międzynarodowych za 10 euro, z której minuta połączeni kosztuje około 5 eurocentów.  Ofertę roamingową najlepiej sprawdzić wcześniej na stronach internetowych operatorów.

INTERNET
Kafejki internetowe można znaleźć wszędzie, są oznakowane jako „Internet caffe” lub „BelHuis”. W tych drugich oprócz dostępu do komputera można tanio zadzwonić. Minuta połączenia do Polski, na numer stacjonarny, to koszt 10 eurocentów za minutę.Wi-fi jest wszędzie, ale zazwyczaj zabezpieczone, wyjątki to biblioteki oraz większość lunch barów.

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością nie jest większe niż w innych państwach europejskich. W Amsterdamie oraz w innych dużych miastach, z uwagi na kradzieże kieszonkowe, należy zachować szczególną ostrożność w środkach komunikacji publicznej, na ulicach oraz w sklepach.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Hadze
Alexanderstraat 25, 2514 JM Haga, Królestwo Niderlandów
Tel. +31 (0) 70 79 90 100
Faks +31 (0) 70 79 90 137

OFICJALNA NAZWA – Republika Indii

STOLICA – Delhi (New Delhi)

JĘZYK URZĘDOWY – hindi, angielski oraz 21 lokalnych języków urzędowych.

WALUTA – rupia indyjska (INR). 1 INR = 100 PAIS. Walutę można wymienić na lotniskach, w hotelach, upoważnionych bankach i w uprawnionych punktach wymiany. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Karty płatnicze są przyjmowane w większości dużych hoteli, restauracji i domów towarowych. Większość banków zagranicznych i wiele indyjskich ma w dużych miastach całodobowe bankomaty. Przed wyjazdem należy sprawdzić w swoim banku, które banki w Indiach obsługują daną kartę, bowiem nie wszystkie bankomaty są kompatybilne.
Należy się wystrzegać podartych lub uszkodzonych banknotów, gdyż sprzedawcy i banki bardzo często nie chcą ich przyjmować. Najlepiej zabrać nowe dolary emitowane po 2003 roku, z tzw. „dużymi portretami” i niezniszczone. Dla drobnych zakupów czy na napiwki sugerujemy dużą ilość 1 dolarówek.
Cudzoziemcy nie mogą wywozić rupii poza teren Indii.

CZAS – +4,5 godziny do czasu obowiązującego w Polsce w czasie zimowym.

POGODA – Indie położone są w strefie klimatu zwrotnikowego monsunowego. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Przebywanie na terenie Indii bez ważnej wizy jest traktowane jako poważne wykroczenie. W przypadku utraty paszportu i otrzymania nowego dokumentu podróży istnieje obowiązek uzyskania nowej wizy na dalszy pobyt i/lub wyjazd z Indii. Zaleca się wykonanie kopii paszportów i indyjskich wiz wjazdowych, co znacznie przyspiesza uzyskanie nowych dokumentów, w tym wizy indyjskiej, w przypadku utraty oryginalnych dokumentów podróży.

PRZEPISY CELNE – Nie ma obowiązku udokumentowania określonej kwoty środków pieniężnych na każdy dzień pobytu. Nie ma ograniczeń co do wysokości kwot przewożonych pieniędzy. Należy zgłaszać gotówkę równą lub przewyższającą kwotę 10 tys. USD, zaleca się jednak zgłaszanie nawet niższych sum. Bez wcześniejszej deklaracji wwozu można wywieźć bez zezwolenia do 2500 USD. Bez cła można wwieźć: rzeczy osobiste, upominki o wartości do 100 USD na osobę, 200 szt. papierosów i 1 l mocnego alkoholu. Bezwzględnie zabroniony jest przywóz broni i amunicji. Nie wolno wwozić złota i srebra poza przedmiotami osobistego użytku.
Z Indii nie wolno wywozić: antyków (przedmiotów mających ponad 100 lat), wyrobów z kości słoniowej, skór zwierząt (szczególnie gadów), skorup żółwi.

BAGAŻ – Bagaż główny nie może przekroczyć 17 kg, bagaż podręczny do 5 kg. Nie można posiadać 1 walizki 34-kilogramowej na dwie osoby! W bagażu podręcznym nie mogą być przewożone płyny w opakowaniach większych aniżeli 100 ml.

PRZEPISY PRAWNE – Zabrania się wwozu i wywozu narkotyków. Za samo posiadanie małej ilości środków odurzających na potrzeby osobiste grozi kara pozbawienia wolności na okres min. 6 miesięcy. Osoby zatrzymane za próbę przemytu narkotyków podlegają karze pozbawienia wolności nie mniejszej niż 10 i więcej lat. Powolne procedury sądowe powodują, że oczekiwanie na wyrok oznacza przebywanie w areszcie przez okres kilku lat.
W Indiach od niedawna obowiązuje podatek VAT.

ZDROWIE – Nie występują szczególne zagrożenia epidemiami i nie są wymagane żadne szczepienia. Zaleca się osobom często podróżującym do różnych regionów świata szczepienia przeciw żółtaczce typu A i B oraz tężcowi. W sprawie szczegółowej i aktualnej informacji dotyczącej szczepień należy kontaktować się z wojewódzką stacją sanitarno – epidemiologiczną. Zaleca się przestrzeganie higieny, picie wody wyłącznie przegotowanej lub płynów z zamkniętych fabrycznie butelek (koniecznie z zafoliowaną nakrętką). Nie należy spożywać owoców i warzyw bez ich uprzedniego wymycia w płynach dezynfekujących i zdjęcia skórki. Należy unikać żywienia się w ulicznych punktach gastronomicznych lub lokalach gastronomicznych niższych kategorii. W przypadku problemów żołądkowych należy udać się do lekarza (mając na uwadze specyficzną florę bakteryjną stosowanie środków powszechnie używanych w Europie nie jest zalecane). Należy powstrzymywać się od picia napojów z lodem (niewiadome pochodzenie wody). Dobrze jest zjadać dania ostre z curry lub papryką (sa także dezynfekujące przewód pokarmowy).
Dostęp do opieki medycznej zależy od miejsca pobytu. W dużych miastach nie ma problemów z uzyskaniem fachowej pomocy w prywatnych ośrodkach zdrowia i szpitalach. Apteki są dobrze zaopatrzone w lekarstwa.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. W Indiach obowiązuje zasada skromnego ubioru przy wejściu do świątyń: zakryte ramiona i kolana, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Sugerujemy zabranie cienkiego pareo albo chusty dla Pań (łatwo zapakować do torebki i zajmuje mało miejsca) i spodni z dopinanymi nogawkami dla Panów.

Obuwie: Podczas zwiedzania niezbędne będą wygodne buty – np. adidasy. Obuwie powinno być łatwe do ściągania – należy je zdejmować przed wejściem do świątyń. Sugerujemy płyn odkażający (antybakteryjny) do stóp na wszelki wypadek oraz dla Pań skarpetki „stopki” jednorazowe, aby nie stąpać bosą stopą.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ST wazelinową, małe kosmetyki (szampon/balsam do ciała/dezodorant) na czas objazdu Złotego Trójkąta.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Hindusi chętnie widzą uczestnictwo turystów w uroczystościach religijnych. Należy jednak pamiętać, że dostęp do niektórych świątyń może być ograniczony. W miejscach uczęszczanych przez turystów należy liczyć się z żądaniem drobnej opłaty. Zaleca sie konserwatywny ubiór. Szorty, mini spódnice czy zbyt wydekoltowane bluzki u kobiet mogą wzbudzać ciekawość i prowadzić do niepożądanych sytuacji. Także mężczyźni nie noszą w Indiach szortów. Swobodny styl zachowania może wywołać zgorszenie.
Tradycyjne pozdrowienie przy powitaniu lub pożegnaniu brzmi nam namaskar lub namaste. Razem złożone dłonie wznosi się ku lekko pochylonej głowie. Używanie jedynie czyjegoś imienia może zostać odebrane jako nadmiernie poufałe. Najlepiej zwracać się do nowo poznanych osób per „pani”, „pan” – co jest oznaką szacunku.
Hindusi nie krępują się zadawać bardzo osobistych pytań już po kilku minutach znajomości, więc nie należy się obrażać jeżeli będą chcieli wiedzieć, ile ktoś zarabia lub czy ma współmałżonka. Takie pytania są traktowane jako przejaw przyjaznego zainteresowania nowo poznaną osobą.
Stopy są najmniej poważaną częścią ciała a obuwie – traktowane jako nieczyste, dlatego przed wejściem do domówi świątyń należy je zdjąć. Aby uniknąć nieporozumień związanych z różnicami kulturowymi, należy zdejmować buty, gdy wchodzi się do miejsc kultu religijnego. Podczas zwiedzania obiektów religijnych nogi i ramiona powinny być zakryte.

ZAKUPY
Indie to Raj dla wielbicieli pięknych tkanin, biżuterii, aromatycznych herbat, przypraw czy nawet mebli kolonialnych. Sklepy są przeważnie otwarte w godz. 10:00-19:00, czasem z przerwą obiadową. Niedziela jest dniem wolnym od pracy, ale w miejscach, do których przyjeżdżają turyści wiele sklepów jest i wtedy czynnych. W Indiach bardzo znanym wyrobem są także dywany. Najładniejsze z nich są utkane z jedwabiu. Nie mniej popularne są przedmioty z cienkiego marmuru, który przepuszcza światło i nie pozostawia śladu przy pocieraniu o nierówną powierzchnię. Popularnym wyrobem są materiały ręcznie tkane i farbowane; często tkaniny są zdobione złotem lub wzorzystymi motywami. Na tkaninach maluje się także obrazy. Atrakcyjne dla turystów są kamienie i biżuteria ze złota oraz kamieni szlachetnych, wyroby z metali półszlachetnych. Może się podobać ręcznie malowana ceramika o niebieskiej i białej barwie, zdobiona w kwiaty lub wzory geometryczne. Obuwie reczie szyte ze skory czy haftowanych materiałów. Dla Pań wspaniałe będą jedwabne sari – kupony materiału liczące 5,5 metra długości metra każdy i co ważne – nie ma dwóch jednakowych, tak więc kreacja z nich uszyta będzie niepowtarzalna.
Indie to również kraj, gdzie cena wielu usług i towarów jest negocjowalna. Warto pamiętać o tym i poznać lokalne ceny i zawsze być gotowym na targowanie się. Pokus będzie tak wiele, że warto zostawić sobie sporo miejsca w walizce.

KUCHNIA
Indie są słynne z kuchni wegetariańskiej. Podstawą każdego posiłku jest ryż serwowany z warzywami duszonymi lub suszonymi. Wiele potraw jest przygotowanych na bazie zsiadłego mleka. W całym kraju powszechnie je się chlebki, placki, bułki smażone w głębokim tłuszczu. Potrawy przyrządzane w piecu ziemnym, zwane ogólnie tandoori – jak. np. kurczak lub ryba – są popularne w wielu prowincjach. Hindusi dodają do swoich potraw wielu przypraw. Słodycze są bardzo słodkie. Tradycyjnym daniem jest dal bali choorma. Są to trzy potrawy: curry z soczewicy polewanej gęstym sosem, gorących podpłomyków i słodkiego deseru na bazie masła ghee, cukru, rodzynek i orzechów. Popularna jest słona przekąska z nasion ciecierzycy, często podawana z różnymi warzywnymi sosami, zwana besan.
Zamiast chleba Hindusi jedzą ćapati – smażony placek z pszennej mąki. Podczas jedzenia praktykuje się zakaz używania lewej ręki. W kuchni indyjskiej zdumiewa różnorodność smaków połączonych na jednym talerzu. Taki sposób jedzenia powoduje, że smaki nakładają się na siebie i następuje ich połączenie. Przy wyjściu z miejsca gdzie spożywa się posiłek często stoi spodeczek z ziarnami anyżku, które gryzie się po posiłku, oby odświeżyć sobie smak w ustach. Szczególne miejsce w kuchni indyjskiej zajmuje chili. Indyjskie przyprawy korzenne są darami tropikalnego lasu. Używa się zwłaszcza: kardamon, kolendra, imbir, kurkuma, cynamon, masala, haldi.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Wymagane jest specjalne zezwolenie (wydawane za pośrednictwem biur rejestracji cudzoziemców lub przez przedstawicielstwa stanowe) na wjazd do Sikkim, Arunaćal Pradeś, Nagaland, Manipur, Mizoram, oraz archipelag Andamanów i Nikobarów.
Poza podróżowaniem po głównych szlakach prowadzących do punktów kontroli granicznej, należy unikać podróżowania w pobliżu granicy z Pakistanem. W niektórych regionach z uwagi na ukształtowanie terenu brak jest widocznego oznakowania granicy państwowej, co może prowadzić do nieświadomego, nielegalnego przekroczenia granicy pomiędzy dwoma państwami.
Przed podróżowaniem po Indiach należy upewnić się, że region do którego się udajemy nie będzie w tym czasie miejscem pielgrzymek religijnych. Uroczystości religijne potrafią sparaliżować komunikację, uniemożliwiając wydostanie się z regionu.
Pomiędzy grudniem a kwietniem wszystkie połączenia lotnicze na trasie z Indii do Europy są przepełnione. Zdarza się, że nawet dla pasażerów posiadających rezerwacje nie starcza miejsc w samolotach i są oni przenoszeni na loty w dniu następnym. Celem uniknięcia takich sytuacji zaleca się potwierdzanie rezerwacji u przewoźnika na 72 godziny przed planowanym lotem oraz przybywanie na lotnisko z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym.
W miesiącach od grudnia do lutego pasażerowie podróżujący przez lotnisko w Delhi muszą liczyć się z częstymi, wielogodzinnymi opóźnieniami w lotach. W okresie tym w Delhi występują bardzo gęste mgły paraliżujące pracę lotniska.
Osoby udające się w góry powinny być świadome tego, że na obszarach górskich nie ma komercyjnych usług ratunkowych operujących na wysokościach powyżej 3000 m. W niektórych przygranicznych regionach górskich pomoc może być świadczona wyłącznie przez siły powietrzne Indii, które mają ograniczone możliwości logistyczne w tym względzie, a świadczenie pomocy ratunkowej nie należy do ich obowiązków.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 230V / 50 Hz. Rodzaj wtyczki – Typ D – z trzema okrągłymi bolcami ustawionymi w kształcie trójkąta.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Indii: z komórki: +91; z tel. stacjonarnego: 00 91. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Indiach, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.
Z zasięgiem telefonów komórkowych w miastach nie ma problemu.
Istnieje bezwzględny zakaz korzystania z satelitarnej łączności telefonicznej. Za łamanie zakazu grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat, grzywna oraz przepadek sprzętu telekomunikacyjnego.

INTERNET
Większość hoteli oferuje dostęp do sieci. Kawiarenki i punkty internetowe można znaleźć w centrach i dzielnicach handlowych dużych miast, a czasem nawet mniejszych miejscowości. W hotelach jest także WIFI, czasami odpłatne.

BEZPIECZEŃSTWO
Odnotowuje się zwiększone zagrożenie zamachami terrorystycznymi i przestępczością pospolitą. Szczególnie uważać należy na kradzieże kieszonkowe w miejscach tłumnie odwiedzanych przez turystów. Problemem są też nieuczciwi sprzedawcy, kierowcy riksz i taksówek (szczególnie na lotniskach zaleca się korzystanie wyłącznie z tzw. pre-paid taxi lub radio-taxi). W przypadku korzystania z taksówek i ryksz przy poruszaniu się po mieście ustalanie przed rozpoczęciem podróży opłaty za przejazd i waluty płatności).
Szczególnie zagrożone atakami terrorystycznymi są miejsca odwiedzane przez turystów w dużych aglomeracjach miejskich oraz tereny stanów: Dżammu i Kaszmir, Assam, pozostałych stany północno-wschodnie. Ze względu na zamieszki na tle religijnym wskazane jest zachowanie ostrożności w miejscach skupisk mniejszości wyznaniowych.
Obywatele polscy powinni – dla bezpieczeństwa – mieć przy sobie kopie paszportów i wiz wjazdowych indyjskich, co znacznie przyspiesza uzyskanie nowych dokumentów, w tym wizy indyjskiej w przypadku utraty oryginalnych dokumentów podróży.
W związku z informacjami o zgłaszanych przypadkach przestępstw na tle seksualnym, których ofiarami padają również zagraniczne turystki, kobiety powinny zachować szczególną ostrożność i wystrzegać się samotnego podróżowania po Indiach.

FOTOGRAFOWANIE
Korzystanie z lornetek, teleskopów oraz aparatów fotograficznych z silnymi transfokatorami może wzbudzać zainteresowanie służb policyjnych i porządkowych i wymagać składania wyjaśnień przez osobę korzystającą z takiego sprzętu. Odradza się korzystanie z tego sprzętu w pobliżu miejsc objętych zakazem fotografowania oraz innych typu: porty morskie, porty lotnicze, obiekty wojskowe, dworce kolejowe, przejścia graniczne.
Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie!

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Republice Indii
Ambasador: Tomasz Łukaszuk
Indie, New Delhi, 50-M Shantipath, Chanakyapuri, 110 021
Tel.: +91 11 41496900
Faks: +91 11 26871914
Tel. dyżurny: +91 11 41496955
http://www.newdelhi.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny Ambasady RP w Nowym Delhi
50-M Shantipath, Chanakyapuri, New Delhi 110 021
Tel. +91 11 41496975 (w godz. 14:00-16:00)
newdelhi.amb.wk@msz.gov.pl

Konsulat Generalny RP w Mumbaju
Indie, Mumbaj, Nirmal Building, 11A, 11th Floor, 241/242 Backbay Reclamation, Nariman Point , 400021
Telefon: +91 22 22852641/631
Telefon dyżurny: +91 98 2199 5595
mumbaj.kg.info@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Indonezji

STOLICA – Dżakarta

JĘZYK URZĘDOWY – indonezyjski. Inne języki: angielski.

WALUTA – rupia indonezyjska (IDR), 1 IDR = 100 senów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Wymiany gotówki najkorzystniej dokonywać w kantorach zlokalizowanych w dużych centrach handlowych lub dobrych hotelach. Należy dokładnie przeliczyć kwotę wydaną przez kasjera walutowego. W Indonezji pewne trudności może przysporzyć wymiana dolarów amerykańskich gdyż większość kantorów akceptuje tylko banknoty nowe i niezniszczone.

CZAS – UTC +7 do +9.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Polscy turyści mogą wjeżdżać do Indonezji bez wiz wyłącznie w celu turystycznym, na pobyt do 30 dni. Wjazd bezwizowy w celu turystycznym nie może zostać przedłużony, ani zamieniony na inny rodzaj wizy, bez opuszczenia Indonezji. Jest on ograniczony do pięciu następujących lotnisk międzynarodowych: Jakarta Sukharno Hatta, Bali International, Medan International, Batam International oraz Surabaya International. Więcej informacji.

PRZEPISY CELNE – W Indonezji obowiązuje limit wwozu i wywozu obcych środków płatniczych stanowiących ekwiwalent 100 mln IDR (około 7 tys. USD). W przypadku wwozu większej kwoty należy wypełnić deklaracje celną, a przy wywozie uzyskać zgodę Centralnego Banku Indonezyjskiego. Nie wolno wwozić, wywozić ani posiadać narkotyków – grożą za to surowe kary, łącznie z karą śmierci. Obowiązują ograniczenia i zakazy wywozu rzadkich gatunków lokalnej fauny i flory. Wątpliwości służb celnych może wzbudzić większa ilość lekarstw, jeśli nie mają one nazw międzynarodowych. Przy wyjeździe z Indonezji nie ma możliwości otrzymania zwrotu podatku VAT.

ZDROWIE – Przy wyjeździe do Indonezji nie ma obowiązkowych szczepień. W celu zapoznania się ze szczepieniami aktualnie rekomendowanymi, zaleca się konsultację z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną (Sanepid). Do zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych należą: pasożyty układu trawiennego, dur brzuszny, biegunka, żółtaczka typu A i B. Należy pamiętać, że woda w kranie nie jest zdatna do konsumpcji. Zalecane jest picie wody butelkowanej lub przegotowanej, unikanie w napojach kostek lodu oraz surowych i niedogotowanych potraw. U dzieci nadal poważny problem stanowi polio i odra. W większości prowincji istnieje zagrożenie wścieklizną u psów (szczególnie na Bali). Poza dużymi skupiskami ludzkimi występuje zagrożenie malarią (niskie ryzyko na Jawie i Bali) oraz w dużych miastach – gorączką krwotoczną denga (liczba zachorowań wzrasta szczególnie w okresie pory deszczowej od października do kwietnia, nie ma skutecznego środka zabezpieczającego przed zakażeniem). W przypadku podróży poza Jawę i Bali miejscowe władze zalecają profilaktyczne przyjmowanie lekarstw antymalarycznych oraz zwracanie uwagi na dobre zabezpieczenia przeciw komarom. Szczególną uwagę należy zwrócić na pojawianie się wśród drobiu i ludzi ognisk ptasiej grypy wywołanych szczepem wirusa grypy H5N1. Przed wyjazdem do Indonezji warto zaszczepić się przeciw zwykłej grypie, co znacznie skraca czas zdiagnozowania ptasiej grypy. Należy unikać kontaktu z drobiem i dzikimi ptakami, a także miejsc, gdzie może być obecny drób zakażony wirusem H5N1 takich jak targowiska, fermy, zakłady przetwórstwa drobiu. Wirus jest wrażliwy na wszystkie rodzaje detergentów, jak i temperaturę powyżej 70 st. C. Należy szczególnie dbać o czystość rąk. Zagrożenie wirusem H1N1 nie stanowi dużego zagrożenia w Indonezji. Szczepienia zalecane w Indonezji.
Opieka medyczna, zarówno państwowa, jak i prywatna, jest płatna. Poziom usług, zwłaszcza w szpitalach państwowych, jest niezadowalający; znacznie lepszy jest w klinikach prywatnych. Koszt wizyty lekarskiej wynosi przeciętnie od 20 do 50 USD (w nagłych i ciężkich przypadkach – do 200 USD); koszt jednej doby pobytu w szpitalu – od 15 USD w szpitalu państwowym (np. Szpital Wydziału Medycyny Uniwersytetu Indonezja Cipto Mangkusumo w Dżakarcie) do 250 USD w prywatnej klinice. Przeciętny koszt pobytu w szpitalu wynosi 150 USD dziennie, nie licząc opłat za usługi medyczne, badania laboratoryjne i lekarstwa.

INFORMACJE DODATKOWE
Z uwagi na dominujący w Indonezji islam, oprócz takich wysp jak Bali, Sulawesi Północne (d. Celebes), Papua Zachodnia i Małe Wyspy Sundajskie, niewskazane jest noszenie skąpych ubrań w dużych skupiskach miejskich, a szczególnie podczas zwiedzania świątyń i miejsc kultu. Wchodząc do meczetów, należy pamiętać o zdejmowaniu butów, natomiast kobiety powinny okryć głowy chustą. Na wyspie Bali podczas zwiedzania świątyń buddyjskich i hinduistycznych należy nałożyć sarong; udostępniany jest na miejscu, najczęściej bezpłatnie.
Wszystkie duże centra handlowe są czynne od godziny 10.00 do 22.00 (również w soboty i niedziele). Ceny w sklepach są stałe.
W Indonezji hazard jest zakazany.

LUDNOŚĆ
Indonezję zamieszkuje kilkaset różnych grup etnicznych, a każda z nich ma swoją odrębną kulturę. Zwiedzając kraj warto dowiedzieć się kto zamieszkuje dany region, gdzie obecnie przebywacie i czym się ta grupa charakteryzuje. Mieszkańcy kraju są życzliwi, mili, uczynni, ciekawscy, szczerzy, rozmowni i religijni niezależnie od wyznania. Dodatkowo Indonezyjczycy uwielbiają piłkę nożną.

OBYCZAJE
Sfera prywatna nie jest aż tak strzeżona jak w Europie. Często jednym z pierwszych pytań, które się pojawia w rozmowie, jest „czy jesteś zamężna / żonaty”. Podczas wspólnego posiłku płaci z reguły jedna osoba za wszystkich, najczęściej ta, która zaproponowała wyjście. Indonezyjczycy korzystają ze wspólnej łazienki mandi, gdzie jest duży zbiornik z wodą. Małym naczyniem nabiera się z niego wody i polewa myte części ciała.

ZAKUPY
W Indonezji koniecznie trzeb kupić sarong, zarówno dla panów jak i dla pań. Można go używać jako prześcieradła lub okrycia podczas noclegu, jako stroju codziennego, bo jest wygodniejszy i bardziej przewiewny niż szorty czy sukienki, jako stroju odświętnego. Bez sarongu nie można wejść do żadnej świątyni na Bali! Sarong to również ręcznik, plażowe prześcieradło, torba na zakupy… Sarongi bywają różne, tańsze lub droższe, są zwykłe turystyczne, których nie szkoda używać lub przepiękne np. batikowe czy z ikat (materiał utkany z kolorowych nitek).
Warto przywieźć choćby malutki tradycyjny balijski obrazek ptaków lub kwiatów, lub album z balijskim malarstwem. Można też kupić książkę kucharską, by gotować ulubione potrawy w domu. Interesujące są też fantastyczne drewniane maski i indonezyjska muzyka gamelan lub sundanese.
Na Sumatrze i Sulawesi można kupić ciekawe wyroby z drewna, na Kalimantanie i na Sulawesi biżuterię i ozdoby z koralików, na Flores tradycyjny ręcznie tkany ikat, z którego robi się szale czy sarongi. Koniecznie też trzeba nabyć przyprawy i kawę.

KUCHNIA
Na terenie całej Indonezji, a w szczególności na prowincji, nie należy spożywać posiłków w tanich restauracjach bądź małych przydrożnych straganach. Grozi to poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Bezpieczniejsze są na ogół większe restauracje o odpowiednim standardzie oraz restauracje hotelowe. Ceny usług hotelowych oraz restauracyjnych są znacznie niższe od polskich, a serwis jest na dobrym poziomie.

ELEKTRYCZNOŚĆ
127 V / 230 V; 50 Hz, wtyczki takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +62. Karty lokalne SIM są dostępne wszędzie i warto je nabyć. Telefony komórkowe na wszystkich czterech wyspach działają bez problemu. Najlepiej korzystać z karty Simpati, ma największy zasięg.
Z powodu wilgoci sprzęt elektroniczny może doznać uszkodzeń. W etui na komórkę, lub torebce, torbie na laptop i aparat fotograficzny można umieścić torebki z żelem krzemikowym. Znajdujące się w opakowaniu kuleczki żelu wchłoną wilgoć i zabezpieczą sprzęt.

INTERNET
W centrach handlowych czy Starbucks jest darmowe wi-fi, niestety niezmiernie powolne. Dostęp do sieci w dużych miastach Jawy, Bali, Lomboku jest bezproblemowy, można znaleźć kafejki, gdzie nbez kłopotu przegramu zdjęcia. Ceny w kafejkach internetowych wahają się między 1-2 zł za godzinę.

BEZPIECZEŃSTWO
Przed podróżą należy zawsze wykonać kserokopię paszportu, biletów lotniczych i wiz. Zagrożenie przestępczością pospolitą w stolicy kraju nie jest zbyt duże. Gorzej wygląda sytuacja na prowincji (kradzieże i rozboje). Coraz częściej odnotowujemy przypadki okradania turystów przebywających na Bali. W przypadku gdy wraz z innymi kosztownościami zostanie utracony polski paszport, paszport tymczasowy może wystawić wyłącznie konsul RP w Dżakarcie. Aby móc opuścić Indonezję na podstawie nowo wydanego paszportu tymczasowego, należy uzyskać w Urzędzie ds. Cudzoziemców (Emigration Office) pieczątkę zezwalającą na wyjazd. W przeciwnym wypadku straż graniczna na lotnisku odmówi dokonania odprawy paszportowej uniemożliwiając wyjazd. Więcej informacji.
Uwaga na metanol: Z uwagi na fakt, że na Bali, Lombok i Gili odnotowano wiele przypadków śmiertelnego zatrucia alkoholem metylowym, należy unikać tanich pubów oferujących promocyjne drinki w skład, których wchodzi tradycyjny „arak”.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Dżakarcie
Jl. Rasuna Said Kav. X Blok IV/3, 12 950 Dżakarta, Indonezji
Tel.+62 21 25 25 938
Fax: +62 21 25 25 958
http://www.dzakarta.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Islamska Republika Iranu

STOLICA – Teheran

JĘZYK URZĘDOWY – perski

WALUTA – rial irański (IRR). 1 rial = 100 dinarów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
W Iranie nie są akceptowane karty kredytowe i płatnicze inne niż wydane przez banki irańskie, nie ma natomiast problemu z wymianą euro lub dolarów amerykańskich (w kantorach, banki na ogół nie zajmują się wymianą walut). Należy unikać płacenia w dolarach czy w euro w hotelach, restauracjach czy sklepach (możliwość zawyżania cen).
Ceny towarów i usług potocznie bywają podawane w tumanach (1000 tumanów = 10.000 riali lub wg innego przelicznika: 1 tuman = 10.000 riali). W wypadku niejasności należy dopytać, o którą jednostkę chodzi.

CZAS – UTC +3:30.

POGODA – Iran to kraj, w którym w tym samym czasie mogą występować wszystkie pory roku. W grudniu na północy panuje zima, na południe od Teheranu jest jesień, w okolicach Sziraz będzie wiosna, a nad Zatoką Perską upalne lato.Region Morza Kaspijskiego charakteryzuje się dość duża ilością opadów, szczególnie pomiędzy październikiem a marcem, nie poleca się podróżować w tych miesiącach. W Iranie panują dość duże dobowe amplitudy temperatur. W grudniu i styczniu temperatura w Sziraz w dzień może wynosić +25 stopni Celsjusza a w nocy spada do +2 stopni. Zawsze więc trzeba być przygotowanym na szybką adaptację i zmianę odzieży. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP udający się do Iranu na podstawie zwykłych paszportów w celach turystycznych muszą posiadać wizę (maksymalny czas pobytu – 30 dni) zarówno na pobyt, jak i tranzyt przez Iran. Można ją uzyskać w Ambasadzie Iranu w Warszawie. Procedura wydania wizy może trwać nawet do miesiąca. Dokumenty niezbędne do uzyskania wizy: paszport ważny co najmniej przez 6 miesięcy od daty przylotu do Iranu, powrotny bilet lotniczy, jedno zdjęcie paszportowe. Istnieje możliwość przedłużenia ważności wizy na terenie Iranu. W sprawie szczegółów uzyskania wizy prosimy o bezpośredni kontakt z Ambasadą Iranu w Warszawie.

PRZEPISY CELNE – Wwóz i wywóz pieniędzy odbywa się na ogólnych zasadach (deklaracja celna). Wwóz/wywóz większych kwot (ponad 5000 USD) należy zadeklarować przedstawiając źródło ich pochodzenia. Obowiązuje zakaz wwozu i wywozu alkoholu (w tym piwa), narkotyków, pornografii lub materiałów, które mogą być uznane za pornografię (np. czasopisma), wieprzowiny, wszelkich towarów wyprodukowanych w Izraelu lub mających do tego kraju odniesienie. Kasety magnetofonowe, wideo, płyty DVD, VCD lub CD mogą być sprawdzane na granicy. Zakazany jest wywóz przedmiotów i sprzętów mogących uchodzić za antyki. Bagaż pasażerów przylatujących do Iranu może być dodatkowo sprawdzony przed opuszczeniem lotnisk.
Na teren Iranu mogą być wwożone papierosy i perfumy.

PRZEPISY PRAWNE – Przemyt lub posiadanie narkotyków zagrożone są bardzo surowymi konsekwencjami karnymi, łącznie z karą śmierci.
Iran nie uznaje podwójnego obywatelstwa. Obywatele polscy posiadający również irańskie obywatelstwo są w świetle irańskiego prawa traktowani jako obywatele Iranu.
Relacje homoseksualne są zakazane przez irańskie prawo. Irańskie prawodawstwo za stosunek homoseksualny przewiduje kary chłosty, więzienia, a nawet karę śmierci. Z uwagi na uwarunkowania kulturowe wszystkie pary (nie tylko homoseksualne) powinny powstrzymać się przed okazywaniem swoich uczuć w miejscach publicznych.

ZDROWIE – W Iranie, zgodnie z regulacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), żadne dodatkowe szczepienia nie są wymagane. Opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Usługi świadczone są zarówno w państwowych jak i prywatnych placówkach zdrowotnych; cudzoziemiec w każdym przypadku musi za te usługi płacić. Pomoc medyczna w placówkach prywatnych w każdym zakresie jest na wysokim poziomie, porównywalnym z europejskim. Znajomość języka angielskiego wśród irańskich lekarzy jest dość powszechna. Większość lekarstw jest dostępna w aptekach, najczęściej są to lokalne odpowiedniki zagranicznych leków, dostępne są również specyfiki zagraniczne.
We wschodnich prowincjach Iranu (granica z Afganistanem i Pakistanem) występuje zagrożenie zarażenia się cholerą. Zaleca zachowanie ostrożności – przestrzeganie zasad higieny, picie wody wyłącznie przegotowanej lub butelkowanej, powstrzymanie się od picia napojów z lodem, stosowanie środków dezynfekcyjnych oraz niezwłoczne zgłaszanie się do lekarza w razie wystąpienia objawów infekcji przewodu pokarmowego.
W przypadku podróży poza obszary niezamieszkanie, szczególnie obszary górskie, należy rozważyć szczepienie przeciwko wściekliźnie (zagrożenie ze strony psów pasterskich). Szczepienia zalecane w Iranie.

OBYCZAJE
Oficjalną religią jest islam szyicki. Prawo irańskie opiera się na prawie koranicznym (szariacie) i w niektórych aspektach może odbiegać od międzynarodowych standardów. Ubiór kobiety – obowiązek noszenia chusty we wszystkich miejscach publicznych (chustę należy mieć przygotowaną do założenia już po wylądowaniu na terenie Iranu); zakaz noszenia krótkich rękawów powyżej łokcia, dekoltów, garsonek oraz krótkich spódnic i sukienek – dozwolona jest długa spódnica do ziemi, luźna tunika lub spodnie (albo legginsy) wraz z luźnym płaszczem (np. letni płaszcz) – tunika lub płaszcz powinny sięgać do połowy uda.
Noszenie odkrytych butów (sandały, japonki itp.) jest właściwie zabronione, jednakże cudzoziemki traktowane są bardziej tolerancyjnie. W przypadku odwiedzin meczetów i innych miejsc kultu kobiety mogą zostać poproszone o założenie czadoru (istnieje możliwość jego wypożyczenia przed wejściem do meczetu).
Należy również mieć na względzie różnice w podejściu do stroju cudzoziemek przez Irańczyków – różnice między konserwatywną prowincją a bardziej liberalnym Teheranem (szczególną jego częścią północną).
Ubiór mężczyzn: zakaz noszenia krótkich spodni oraz podkoszulków (zakaz nie dotyczy plaż).
W okresie ramadanu w miejscach publicznych nie można spożywać posiłków, pić napojów ani palić papierosów.
W oficjalnych kontaktach kobiety nie podają ręki mężczyznom, mężczyźni nie podają ręki kobietom.

ZAKUPY
W sklepach w Iranie karty płatnicze i kredytowe się nie przydają. Jedynym wyjątkiem są sklepy z dywanami, które często posiadają terminale podłączone do bankowego systemu Emiratów Arabskich i bez problemów zaakceptują europejskie karty płatnicze, przy czym należy spodziewać się prowizji nawet za płatności w granicach 500 dolarów.

KUCHNIA
Iran to raj dla tych, co lubią orzechy, owoce i warzywa. Wszystko jest świeże i kusząco ułożone na bazarach. Nic tylko kupować i jeść. Poza tym żadna wyprawa do Iranu nie obejdzie się bez zjedzenia przynajmniej kilku rodzajów kebabu. Nie będzie to kebab znany nam z naszych ulic, ale mięso grillowane na szpadzie z różnymi przyprawami. Miejsc serwujących kebaby są w zasadzie setki, ale warto tez spróbować innych specjałów. Są to różnego rodzaju gulasze/potrawki z dodatkiem na przykład soczewicy. Dla mnie odkryciem była potrawka z wołowiny bądź wielbłąda z dodatkiem orzechów włoskich i koncentratu soku z granatów. Poza tym irańska kuchnia pełna jest bakłażanów przyrządzonych na różne sposoby. Do wszystkich potraw serwowany jest ryż, często zapieczony w bardzo specyficzny sposób tak, że na brzegach tworzy się chrupiąca skórka, o którą każdy młody Irańczyk chętnie powalczy przy stole. Nie wszystko jednak brzmi tak apetycznie – gotowana głowa owcy ani nie kusi wyglądem, ani zapachem, ale w większości restauracji wyprzedaje się bladym świtem. Uwaga, serwowany jest także mózg i oczy! Irańskie śniadania to prawdziwa uczta dla tych, którzy lubią słodkie przebudzenie. Dżemy, w tym przepyszny marchewkowy, miód a do tego bardzo dobre pieczywo.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 230 V, 50 Hz. Typ wtyczki C.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Iranu +98. Występują problemy z roamingiem polskich sieci komórkowych (problemy z wysyłaniem i odbieraniem smsów, połączeń przychodzących i wychodzących). Istnieje możliwość zakupienia kart SIM irańskich sieci komórkowych (w tym również dostępem do Internetu 3G).

INTERNET
Internet jest cenzurowany, niedostępne są również niektóre polskie portale pocztowe. Na stronie internetowej: http://www.blockediniran.com istnieje możliwość sprawdzenia, czy dana strona może być w Iranie blokowana. Prędkość internetu w Iranie jest bardzo wolna, a na zablokowane strony Irańczycy znaleźli sposób. W każdej kafejce internetowej dostępne są nielegalne VPN-y, które przekierowują połączenie internetowe na serwery w innych krajach i chwilę wcześniej niedostępne strony stają się nagle dostępne. Wystarczy poprosić obsługę kafejki o pomoc.

BEZPIECZEŃSTWO
Iran można uznać za kraj stosunkowo bezpieczny. Ambasada RP w Teheranie odradza podróżowanie wzdłuż granicy z Irakiem, Pakistanem i Afganistanem. Zagrożenie przestępczością jest umiarkowane. Turyści najczęściej stają się ofiarami pospolitych kradzieży, jak wyrwanie torebki z ręki; często sprawcami takich napadów bywają motocykliści (należy pamiętać, że motocykliści często jeżdżą chodnikami dla pieszych). Napady takie zdarzają również z użyciem broni (noże).
Kobiety powinny unikać samotnych spacerów po zmroku.
Należy zachować dużą ostrożność przy przechodzeniu przez jezdnię oraz mieć na uwadze, że motocykliści korzystają również z chodników dla pieszych.
Na terenie Iranu, szczególnie w Teheranie, odnotowywany jest wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza.
Na całym terytorium Iranu występuje stałe zagrożenie trzęsieniem ziemi.
Hotele na ogół proszą o pozostawienie paszportów w recepcji.

FOTOGRAFOWANIE
Fotografowanie: dla własnego bezpieczeństwa lepiej pytać o zgodę osób fotografowanych. Obowiązuje zakaz fotografowania obiektów rządowych, wojskowych, posterunków policji, lotnisk, portów, ambasad, w tym również żołnierzy, policjantów i innych osób umundurowanych oraz ich pojazdów (szczególnie należy unikać fotografowania żołnierzy, policjantów i in. osób umundurowanych).

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Teheranie
No. 2 Pirouz St, Africa Expressway (Nelson Mandela Ave.) 19-174 Tehran, Iran
Tel. +98 21 88 78 72 62/ 63/ 64
Faks +98 21 88 78 87 74
http://www.teheran.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Irlandia

STOLICA – Dublin

JĘZYK URZĘDOWY –irlandzki – iryjski (Gaeilge), angielski

WALUTA – euro. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Z pieniędzmi nie ma większego problemu. Bankomaty i banki znajdują się na każdym rogu, a w prawie każdym sklepie można płacić kartą.Poza okolicami banków, bankomaty najczęściej można je znaleźć w pobliżu centrów handlowych, stacji benzynowych lub lokalnych sklepów spożywczych.

CZAS – GMT, w stosunku do aktualnego polskiego czasu – 1h

POGODA – W Irlandii, która ma klimat umiarkowany, morski, słońce nie jest regularnym gościem. Natomiast udział wiatrów jest ogromny, a północne wybrzeże Irlandii uznawane jest za najbardziej wietrzne miejsce w Europie. Na zachodnim wybrzeżu przez wiele dni niebo jest zachmurzone i regularnie pada deszcz. Na południowym wybrzeżu, w okolicach Cork występuje największa liczba mglistych dni. Najbardziej słonecznymi miesiącami są maj i czerwiec, a słońce świeci najintensywniej w części południowo-wschodniej kraju. Najbardziej wilgotne miesiące to grudzień i styczeń. Temperatura w zimie wynosi około 8°C. Latem w głębi lądu temperatury w ciągu dnia oscylują w okolicy 20°C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu na terytorium Irlandii jest ważny paszport bądź dowód osobisty.

PRZEPISY CELNE – Mimo zniesienia granic celnych między Polską a krajami UE ilość wwożonych towarów przeznaczonych do użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży podlega ograniczeniom. W Irlandii przewożone towary uznaje się za przeznaczone do użytku osobistego, jeżeli nie przekraczają następujących ilości: 800 szt. papierosów, 400 szt. cygaretek, 200 szt. cygar, 1 kg tytoniu, 10 l alkoholu spirytusowego (np. whisky, wódka, gin), 20 l wina ze zwiększoną zawartością alkoholu (np. sherry, porto), 90 l wina (w tym maksymalnie 60 l wina musującego), 110 l piwa.
Obywatele UE są zobowiązani do zgłaszania odpowiednim organom celnym (Customs) posiadanej przy sobie gotówki (lub jej ekwiwalentu w innych walutach, czekach podróżnych lub innych aktywach) w kwocie równej i wyższej niż 10.000 EUR.

BAGAŻ – Limit wagi bagażu podręcznego na przelocie liniami lotniczymi Ryanair o wadze do 10 kg i maksymalnych wymiarach 55 x 40 x 20 cm oraz 1 małą torebkę o maksymalnych wymiarach 35 x 20 x 20 cm.
Istnieje możliwość indywidualnego dokupienia bagażu rejestrowanego o wadze do 15 kg w cenie 98PLN/os./w jedną stronę czyli 196PLN/os./2 strony lub bagażu rejestrowanego o wadze do 20 kg w cenie 145PLN/os./w jedną stronę czyli 290PLN/ os./2 strony.

ZDROWIE – Szczepienia nie są wymagane, nie występują też żadne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Nie ma problemu z dostępem do opieki medycznej, choć najczęściej jest ona płatna.
Leczenie szpitalne w nagłych wypadkach (tel. pogotowia w Irlandii: 999 lub 112) jest bezpłatne w szpitalach publicznych. Regulacja UE przewiduje także prawo do bezpłatnych lekarstw na podstawie specjalnego rodzaju recept wypisywanych wyłącznie przez lekarzy mających kontrakt z HSE.

INFORMACJE DODATKOWE
Banki i urzędy otwarte są zwykle w godz. 10.00-16.00. Jeden dzień w tygodniu (zazwyczaj w czwartek) instytucje te otwarte są do godz. 17.00. Sklepy otwarte są od poniedziałku do soboty (często także w niedzielę), najczęściej w godz. 10.00-18.00, duże obiekty handlowe w godz. 9.00-20.00. Czwartek jest w Irlandii dniem handlowym: sklepy są otwarte do godziny 20.00, czasem nawet do 21.00.
Pomoc w nagłych wypadkach można uzyskać pod numerem telefonu 999 lub 112.

LUDNOŚĆ
Nie ma szczególnych norm prawnych lub zwyczajowych, których nieprzestrzeganie mogłoby powodować sytuacje konfliktowe. Irlandczycy w kontaktach towarzyskich są bardzo otwarci i przyjacielscy, jednak w rozmowach z przypadkowo poznanymi osobami (w pociągu, pubie itp.) należy unikać sporów lub kategorycznych opinii na temat konfliktu w Irlandii Północnej, języka i religii.

ZAKUPY
Warto przywieść trufle, wełniane swetry (robione z wełny owiec pasących się na wyspach Aran), porcelanę, a także oryginalny irlandzki alkohol (Baileys i Jameson Whiskey).
W sklepach z pamiątkami znajdziecie też takie rarytasy jak marmoladę na bazie wspomnianej irlandzkiej whiskey Jameson lub musztardę z dodatkiem piwa Guinness.
Miłośnikom muzyki polecamy bodhran, czyli celtycki jednostronny bęben, wykonany w tradycyjny sposób. Najbardziej znane są te z Ballycastle, obciągnięte kozią skórą z wymalowanymi ręcznie wzorami celtyckimi.

KUCHNIA
Irlandia jest wyspą, a więc kuchnia tego kraju w dużym stopniu opiera się na daniach rybnych ale także na baraninie, ponieważ kraj ten od wieków słynie z hodowli owiec. Trzeba spróbować tradycyjnego fish&chips (smażony na głębokim oleju wędzony dorsz i domowe frytki z octem) lub typową irlandzką zupę chowder, na bazie bekonu, ryb i owoców morza. Na deser apple pie lub pyszne banoffe pie z bananami i toffi, przykryte warstwą śnieżnobiałej bitej śmietany.
Szwajcarzy wymyślili absynt, a Irlandczycy Poteen (czyt Poczin) – wysokoprocentowy (70%) alkohol, oparty na wieloletniej tradycji pędzenia bimbru w tym kraju. Z ciekawostek – produkcja Poteen była zakazana w Irlandii aż do marca 1997 roku. Obecnie nie jest także łatwo dostępny. Nie kupicie go w zwykłym supermarkecie, tylko w specjalnych sklepach na lotniskach i promach, które posiadają licencję na sprzedaż trunku.
Z napojów, oprócz ciemnego piwa, jak Guinness czy Beamish, polecamy czerwone piwo Kilkenny. Z cydrów Bulmers (dostępnego również pod nazwą „Magners”), który dobrze smakuje z lodem. Jeżeli chodzi o coś mocniejszego, to może być Bushmills whiskey. Z takim alkoholem jest podawana m.in. kawa po irlandzku, czyli mocna kawa, bita śmietana i whiskey.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220 – 240 V; Brytyjskie (trzy bolce ułożone w literę T), potrzebna przejściówka, którą można nabyć np. na lotnisku.

TELEFONY
Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Irlandii, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora. Do najpopularniejszych operatorów sieci telefonii komórkowej w Irlandii zalicza się O2, Vodafone, Meteor, 3 i Tesco. Operatorzy ci konkurują ze sobą oferując klientom coraz atrakcyjniejsze pakiety usług, kosztów połączeń i SMS-ów. Cenniki te zmieniają się systematycznie, właściwie z każdą kolejną promocją i nową ofertą, dlatego przed podjęciem decyzji o wyborze operatora porównajcie ich aktualne propozycje.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Irlandii
Ambasador Ryszard Sarkowicz
5 Ailesbury Road, Ballsbridge, D04 W221, Dublin, Irlandia
Telefon:  (+353) 1 283 08 55
Faks: (+353) 1 269 83 09
http://www.dublin.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny Ambasady RP w Dublinie
4-8 Eden Quay, D01 N5W8, Dublin, Irlandia
Telefon:  (+353) 1 871 80 20
Faks: (+353) 1 872 77 92

Informujemy, że wszystkie sprawy konsularne (wizy, paszporty, poświadczenia podpisów i inne) prowadzone są wyłącznie przez Konsulat.

OFICJALNA NAZWA – Republika Islandii

STOLICA – Reykyavik

JĘZYK URZĘDOWY – islandzki. Inne języki: angielski.

WALUTA – korona islandzka (ISK), 1 korona = 100 eyrir (l.mn. aurar). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Przy wymianie waluty urzędnik bankowy ma prawo poprosić o okazanie dokumentu tożsamości. O taki dokument może być również poproszona osoba dokonująca płatności kartą płatniczą lub kredytową wydaną poza Skandynawią. Należy pamiętać, iż obowiązują ograniczenia w obrocie walutami zagranicznymi (np. nie można swobodnie wymieniać waluty islandzkiej na inną walutę) . Kurs waluty jest ustalany centralnie i podlega sporym wahaniom.

CZAS – UTC ±0.

POGODA –  Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP korzystają z prawa do swobodnego przepływu ludności w ramach UE/EOG. Z uwagi na przynależność Polski i Islandii do strefy Schengen zniesiono kontrolę dokumentów uprawniających do podróży na granicach lądowych i morskich. Stan ten nie zwalnia jednak obywateli polskich od obowiązku posiadania ważnego paszportu lub dowodu osobistego, który na życzenie odpowiednich władz należy okazać.

PRZEPISY CELNE – Islandia nie jest w pełni objęta unią celną, dlatego też obowiązują tu inne niż w Unii Europejskiej przepisy dotyczące wwozu towarów przez turystów. Bez cła i innych podatków można wwieźć do Islandii, oprócz rzeczy osobistych potrzebnych na czas podróży:  żywność (do 3 kg o wartości zakupu nie przekraczającej równowartość 25.000,- ISK (ok. 750,- PLN), z wyjątkiem surowych produktów żywnościowych) / napoje alkoholowe w następujących kombinacjach: 1 litr alkoholu o zawartości alkoholu powyżej 21% oraz 1 litr wina oraz 6 litrów piwa, lub 1 litr alkoholu o zawartości alkoholu powyżej 21% oraz 9 litrów piwa, lub 1,5 litra wina i 9 litrów piwa, lub 3 litra wina i 6 litrów piwa, lub 12 litrów piwa / 200 szt. papierosów lub 250 g innych wyrobów tytoniowych. UWAGA: napoje alkoholowe mogą wwozić osoby, które ukończyły 20 rok życia, wyroby tytoniowe i papierosy osoby, które ukończyły 18 rok życia.
Przedmioty, których wwóz jest zabroniony: narkotyki i środki odurzające, tytoń do żucia i tabaka, surowe produkty żywnościowe: np. mięso i wędliny nie poddane przegotowaniu – zakaz dotyczy również suszonego, wędzonego, solonego mięsa i innych suszonych produktów żywnościowych, niepasteryzowane mleko i wyroby mleczne, surowe jaja, itp., różnego rodzaju broń, w tym noże i sztylety o ostrzu przekraczającym 12 cm, noże sprężynowe, kastety, pałki, kusze, kajdanki, itp. Obowiązkiem turysty jest zgłoszenie służbom celnym przedmiotów, których wwóz objęty jest ograniczeniem lub zakazem.
Osoba wjeżdżająca do Islandii lub opuszczająca ten kraj jest obowiązana zgłosić służbom celnym posiadane środki finansowe w gotówce przekraczające równowartość 10 tys. EUR.
Więcej informacji o przepisach celnych w Islandii.

PRZEPISY PRAWNE – Policja i służby celne w Islandii mają bardzo szeroki zakres uprawnień. W szczególności uprawnione są do kontrolowania pojazdów i osób nie tylko na przejściach granicznych, ale również na terenie całego kraju i w każdej sytuacji. Noszenie w miejscu publicznym noża lub ostrego narzędzia o długości ostrza ponad 7 cm jest traktowane przez policję na równi z posiadaniem broni. W związku z tym na jego posiadanie wymagane jest specjalne zezwolenie miejscowych władz. W przypadku konfliktu z prawem karnym i zatrzymania przez policję każdy cudzoziemiec ma prawo do tłumacza i bezpłatnej pomocy adwokackiej.

ZDROWIE – W Islandii nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Szczepienia przed przyjazdem nie są obowiązkowe. Obywatele RP objęci systemem ubezpieczenia (NFZ) w kraju mają zagwarantowany dostęp do pomocy medycznej na terenie Islandii w nagłych przypadkach na takich samych zasadach jak osoby objęte islandzkim systemem ubezpieczenia zdrowotnego – po okazaniu Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). EKUZ uprawnia tylko do korzystania z podstawowych usług medycznych, dlatego wyjeżdżającym do Islandii zaleca się wykupienie dodatkowych ubezpieczeń, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, ew. następstwa nieszczęśliwych wypadków oraz transport chorego do kraju. Szczegółowe informacje o EKUZ zamieszczone są na stronach internetowych NFZ: www.nfz.gov.pl.
Uzyskanie porady medycznej związane jest z opłaceniem tzw. udziału własnego (opłata zryczałtowana nie podlegająca refundacji). Dotyczy to również osób objętych islandzkim systemem ubezpieczenia. Koszty leczenia w Islandii dla osoby nie ubezpieczonej są bardzo wysokie.

INFORMACJE DODATKOWE
Działa zintegrowany system alarmowy policji, pogotowia ratunkowego i straży pożarnej. Numer telefonu – 112.

OBYCZAJE
Islandczycy to w większości luteranie, przy czym odsetek osób wierzących jest dość wysoki (między 80 a 90 proc., w zależności od źródła). Sprawą dyskusyjną jest wiarygodność tych liczb, coraz więcej mieszkańców wyspy mimo oficjalnej przynależności do kościoła, deklaruje ateizm. Islandia należy do kręgu kultury skandynawskiej, jej mieszkańcy są potomkami norweskich Wikingów i Celtów. To dziedzictwo ma odzwierciedlenie w ciągle aktualnych legendach, obyczajach i wierzeniach. W 1972 roku Asatru, religia politeistyczna oparta na mitach skandynawskich została zalegalizowana na Islandii. Wyznawcy stanowią niewielki procent społeczeństwa, jednak zjawisko to jest zdecydowanie warte uwagi ze względu na rytuały i święta, tak różne w swym przebiegu i istocie od chrześcijańskich. To kraj ludzi otwartych i tolerancyjnych, którzy są w większości dobrze wykształceni i… bardzo zdrowi (średnia długość życia kobiet wynosi ponad 80 lat!

KUCHNIA
W Islandii najpopularniejszymi produktami, z których przygotowuje się potrawy są mięso, głównie jagnięcina i baranina oraz ryby. Może być mięso solone, marynowane, wędzone, również ryby spożywa się w tej postaci. Istotnym składnikiem islandzkiej diety są także owoce morza. Jada się tu węgorze dorsze, pstrągi, łososie, halibuty, łupacze, sole, cierniki, krewetki i wiele innych morskich stworzeń. Islandczycy przystosowali się do skąpych zasobów, jakie oferuje wyspa i w swojej kuchni wykorzystują wszystkie dostępne składniki. Do tradycyjnych potraw należą svið – marynowana lub gotowana barania głowa, hangikjöt – mięso jagnięce lub baranie, lifrarpylsa – pudding z owczej wątroby, z mąką żytnią i owsianymi płatkami, statur (nazwa dosłownie oznacza „rzeźnię”) – mieszanka owczych resztek, krwi i tłuszczu zaszyta w żołądku, blódmór – zapakowane w żołądek serce, wątroba i płuca baranie. Konsumuje się również baranie oczy i jądra, a nawet robi się z nich rzadko spotykaną kiełbasę. Turyści najczęściej rezygnują z tych regionalnych rarytasów i najchętniej rozkoszują się najbardziej „normalnym” regionalnym przysmakiem, czyli wędzoną baraniną z ziemniakami.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 230 V, 50 Hz. Typ wtyczki C.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Islandii +354. Nie ma problemów z używaniem telefonów i internetu.

BEZPIECZEŃSTWO
Islandia jest krajem bezpiecznym, w którym nie istnieje szczególne zagrożenie przestępczością.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Reykjaviku
Þórunnartún 2, 105 Reykjavik
Tel. +354 520 50 50 (godz. 9-16)
Tel. alarmowy +354 520 50 50 (24h)
Faks +354 511 11 20
reykjavik.info@msz.gov.pl
http://www.reykjavik.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Japonia

STOLICA – Tokio

JĘZYK URZĘDOWY – japoński. Inne języki: angielski.

WALUTA – yen (JPY) = 100 senów, 1000 rinów. W obiegu są banknoty o nominałach: 1000, 2000, 5000, 10000 JPY oraz monety o wartości: 1, 5, 10, 50, 100, 500 senów.  Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Pieniądze można wymieniać w bankach lub nielicznych kantorach wymiany walut, po kursie dnia, okazując paszport. W większości japońskich banków można dokonać wymiany dolarów i euro na jeny. Inne waluty można wymienić w Mitsubishi Bank, który ma swoje oddziały w większych miastach. Bardzo często można spotkać kantor wymiany w punktach pocztowych (oferują one najkorzystniejsze kursy sprzedaży i są dłużej czynne niż banki). Pieniądze można wymieniać po kursie dnia. Obowiązuje okazanie paszportu. Wymieniając pieniądze lepiej poproś o banknoty o nominałach 5000 jenów i 1000 jenów. Większość kart kredytowych jest akceptowana w Japonii. Najlepiej posiadać karty kredytowe Visa lub Mastercard, karty typu Visa Electron mogą stwarzać kłopoty w komunikacji z rodzimym bankiem. Polecamy też kartę American Express.
W przypadku dolarów najlepiej zaopatrzyć się w banknoty o nominałach 20 i 50 USD, gdyż nie ma kłopotów z ich wymianą. Najlepiej zabrać ze sobą nowe banknoty dolarowe. Dotyczy to zwłaszcza banknotów 100 USD. Zdarza się, że starych banknotów (z małym portretem prezydenta) jak również banknotów 20, 50 i 100 USD z lat 1993 i 1996 kantory japońskie nie chcą wymieniać. Bankomaty są ogólnie dostępne.

CZAS – (Tokio)-  GMT + 9h; nie ma czasu letniego w 2015 (aktualnie +7h do czasu polskiego).

POGODA – Klimat Japonii jest bardzo zróżnicowany. Wyspy leżą w zasięgu 3 stref klimatycznych: od zwrotnikowej na południu, przez podzwrotnikową do umiarkowanie ciepłej na północy. Nakłada się na to klimat monsunowy. Najlepsze okresy do podróży to wiosna (kwiecień, maj), temperatury umiarkowane i stosunkowo mało opadów, oraz jesień (wrzesień, październik). Z kilkoma wyjątkami w Japonii wyraźnie zaznaczają się 4 pory roku. Zimą w górach, na zachodzie i północy kraju występują bardzo obfite opady śniegu, podczas gdy na południu jest sucho i słonecznie – głównie dzięki wpływowi ciepłego prądu Kuro Siwo. Okres kwitnienia japońskich wiśni i śliw trwa od końca lutego na południu do połowy kwietnia na północy. Mniej więcej w czerwcu i lipcu rozpoczyna się gorące i wilgotne lato. W czerwcu i lipcu trwa w Japonii pora deszczowa. Wczesną jesienią zdarzają się tajfuny, oraz częste ulewne deszcze przynoszone przez wiatry monsunowe. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP nie potrzebują wizy na pobyt do 90 dni. Nie dotyczy to przyjazdów na pobyt stały, którego celem jest podjęcie pracy lub nauki. Przy wjeździe bezwizowym – do 90 dni – paszport powinien być ważny co najmniej 3 miesiące od daty planowanego wjazdu na terytorium Japonii

PRZEPISY CELNE – Towary zwolnione z cła to ubrania, artykuły toaletowe, przedmioty osobistego użytku, przedmioty potrzebne do wykonywania zawodu, podczas pobytu w Japonii. Alkohol i wyroby tytoniowe mogą bez cła wwozić osoby dorosłe, po ukończeniu 20 roku życia, w następujących ilościach: 3 butelki alkoholu – jedna butelka = ok.760 cc, cygara – 100 szt., papierosy  – 400 szt., inny rodzaj tytoniu – 500 g, 2 uncje perfum – 1 uncja = ok. 28 cc, prezenty i przedmioty osobistego użytku w ilości  nie wskazującej  na to, że przeznaczone są na sprzedaż, których łączna wartość – w cenach z kraju zakupu – nie przekracza 200 tys. JPY. Można wwieźć dowolną ilość pieniędzy, ale kwotę przekraczającą 1 mln  JPY należy zadeklarować. Do Japonii można wwieźć zapas leków na własny użytek, na okres 2 miesięcy oraz 24 szt. paraleków, do stosowania zewnętrznego. W przypadku przekroczenia tych limitów należy skontaktować się z regionalnymi biurami do spraw zdrowia i opieki lek.( na lotniskach ). Obowiązuje zakaz wwożenia żywności pochodzenia zwierzęcego –  (różnego rodzaju wędlin itp. nawet, jeżeli są to produkty zakupione w sklepach bezcłowych na europejskich lotniskach ), kwiatów ( także ciętych ), owoców, roślin i nasion. Ponadto obowiązuje bezwzględny zakaz wwożenia narkotyków, stymulantów (amfetamina, met-amfetamina), substancji psychotropowych. Nie wolno wwozić przedmiotów imitujących monety lub banknoty papierowe, a także książek, rysunków i innych przedmiotów o treści pornograficznej, broni i amunicji. To samo dotyczy przedmiotów chronionych prawem patentowym, wobec których są zastrzeżone prawa autorskie ( np. projektów ).

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych linią EMIRATES (przelot Warszawa – Dubaj –  Tokio; Osaka – Dubaj -Warszawa) wynosi 30 kg oraz 7 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: 55 cm (l) x 38 cm (w) x 20 cm (h)). Na dolotach krajowych linią LOT obowiązuje limit bagażu 23 kg oraz 8 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych  w Japonii. Nie wymaga się zaświadczeń o szczepieniach od osób przyjeżdżających do Japonii. Kwarantanną objęci są wyłącznie obywatele tych państw, które  zostały uznane za zagrożone epidemią. Osoby cierpiące na choroby przewlekłe (np. układu krążenia) powinny wiedzieć, że zdarzają się tu zmiany ciśnienia nawet o kilkadziesiąt jednostek w ciągu dnia a latem jest tu wyjątkowo duszno i parno. Alergicy powinni mieć na uwadze koncentrację alergenów przez cały rok (pleśni, grzybów, pyłków kwitnących roślin ).  Dlatego celowe jest zabranie ze sobą zapasu leków na cały okres  pobytu. Warto mieć list od lekarza, w jęz. angielskim, przydatny w razie kontroli celnej. Tylko niektóre leki importowane do Japonii można kupić w American  Pharmacy w Tokio, w dzielnicy Ginza. Podstawowe leki można kupić w większych sklepach. W zakresie usług medycznych panuje duża konkurencja, stąd różnice w ich cenach: koszt  wizyty lekarskiej może wahać  się od  ok. 8 do  30 tys. JPY, doba pobytu w szpitalu kosztuje od 10 do 40 tys. JPY, plus kilka tys. JPY za wyrobienie specjalnej karty pacjenta. Zdarzenia nagłe, wymagające wezwania karetki i badania – to usługi kosztujące nawet 80 tys. JPY.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Ubrania powinny być dostosowane do trasy i terminu (proszę sprawdzić tabelę klimatyczną). Radzimy zabierać lekkie, aktywnie oddychające, wygodne ubrania. Sweter lub inne ciepłe okrycie może się przydać podczas pobytu w klimatyzowanych pomieszczeniach, np. w pociągu, w hotelach czy restauracjach jak również w niektórych odwiedzanych miejscach – okolice góry Fudżi. W klasztorze buddyjskim może być chłodno – warto wziąć grubszy polar. Rekomendowane jest wygodne obuwie, które łatwo daje się zdjąć – zwłaszcza przy wchodzeniu do świątyń, ryokanów i niektórych restauracji; okrycie głowy dla ochrony przed słońcem, okulary przeciwsłoneczne, krem z filtrem, balsam nawilżający, płyn dezynfekujący do rąk (bardzo przydatny w podróży), strój przeciwdeszczowy, podstawowe leki, takie które najczęściej używa się w domu, konwerter przetwarzający napięcie oraz przejściówkę (adapter), filmy, karty pamięci do aparatu fotograficznego lub kasety video.
Zaleca się również zabrać torbę lub większy plecak, w którą będziemy mogli przepakować się na 1 lub 2 noclegi podczas, gdy bagaż główny będzie podróżował w inne miejsce Najważniejsze jednak by zabrać ze sobą pozytywne nastawienie i duży zapas dobrego humoru.

OBYCZAJE
Japonia jest odmiennym kulturowo krajem i kieruje się odrębnymi zasadami obyczajowymi. Japończycy są narodem tolerancyjnym, należy jednak unikać niezręcznych sytuacji, respektować miejscowe zwyczaje. Właściwym gestem przy powitaniu się i pożegnaniu jest ukłon. W wielu miejscach (świątynie, restauracje, łaźnie publiczne, domy prywatne) przed wejściem do pomieszczenia należy zdjąć obuwie. W butach nie powinno się chodzić po tatami, czyli specjalnych grubych matach, które są zamiast klepki na podłodze. Tatami możemy spotkać w hotelach czy schroniskach młodzieżowych, także w restauracjach czy innych lokalach gastronomicznych o tradycyjnym wystroju. Czasem w hotelach, ale nie tylko, w ubikacji są często plastikowe klapeczki. Powinno się więc przed wejściem do ubikacji zdjąć swoje buty i założyć klapki. Jeśli ktoś planuje wizytę w onsenie, czyli w gorących źródłach (bardzo polecane), musi się przygotować na to że może być obserwowany przez innych kąpiących. Oczywiście dyskretnie, jak to w Japonii. Niemile widziane jest zakładanie kąpielówek czy kostiumu, należy rozebrać się do naga. Można zabrać tylko mały ręczniczek, który służy nie do zasłaniania się, lecz do wycierania potu z twarzy.
W porównaniu z innymi krajami azjatyckimi, Japonia jest spokojna a ludzie delikatni i nienachalni. Mało kto zaczepi, zagada, raczej samemu trzeba zacząć rozmowę by nawiązywać kontakty z Japończykami. Przywiązuje się tu dużą wagę do statusu poznawanego człowieka, do jego wykształcenia, miejsca pracy. Stąd też ważna jest w tym kraju wizytówka, zawsze wręczana obiema rękoma. Przed wejściem do metra, pociągu, autobusu należy ustawić się w kolejce osób oczekujących. Bilety do metra i pociągów JR kupuje się w automatach, zaś opłatę za jazdę autobusem uiszcza się bezpośrednio u kierowcy. Przyjęte jest poruszanie  się lewą stroną chodnika, schodów.
Głośne czyszczenie nosa w miejscu publicznym nie jest mile widziane.

ZAKUPY
Sklepy są otwarte w godz. 10 do 19 (lub 20). 24 godziny na dobę są otwarte sklepiki tzw. convenience stories, np. Lawson, Family Mart, Seven-Eleven (7-11), które oferują artykuły pierwszej potrzeby i podstawową żywność. Najpopularniejszymi pamiątkami i upominkami są m.in.: kimono i yukata, ceramika, tradycyjna grafika, drzeworyty, lakierowane pałeczki, wachlarze, zestawy do picia sake. Ostrożnie należy kupować wyroby elektroniczne z powodu różnych niż stosowane w Europie, parametrów (np. 100V i 50MZ). Warto przywieźć japońską zieloną herbatę i typowe bardzo słodkie ciasteczka, jakie do niej jadają Japończycy. Można zakupić misternie zdobioną porcelanę np. czajniczek i czarki do herbaty, fikuśne talerzyki i miseczki o niepowtarzalnych wzorach. Warto przywieźć wino ze śliwek – Ume, rewelacyjny smak. Godne polecenia są też ciasteczka ryżowe owijane nori lub w polewie sojowej.

KUCHNIA
Mieszkańcy Japonii jedzą pałeczkami. Łyżki używają do jedzenia ryżu z curry, gulaszu i deserów. Zupę pije się podnosząc miseczkę do ust (można „siorpać” :)). W restauracji można poprosić o widelec (foku) i nóż (naifu). Najbardziej znane i popularne na całym świecie potrawy to: sushi – grudka gotowanego ryżu zawiniętego w płaty różnych gatunków surowej ryby, tempura – duże krewetki i jarzyny panierowane w oleju, okonomiyaki – mieszanka warzyw, jajek, krewetek i kawałków mięsa smażona na patelni na stole gości jak omlet, yakitori – szaszłyki z mięsem kurczaka, produkty z soji – np. tofu i z czerwonej fasoli (np. słodycze!). Japończycy wykorzystują w kuchni bardzo dużo ryb i owoców morza. Dużą popularnością cieszą się również zupy a także jedzenie mięs, ryb i warzyw zanurzanych we wrzątku. W wielu restauracjach można dostać potrawy chińskie, np. ramen – rosół z cienkim makaronem i z wkładką mięsną. Japońskie napoje to: różne gatunki zielonej herbaty, sake – ryżowe wino, piwo Sapporo, Asahi i whisky Suntory. Sake, narodowy trunek Japonii, to wino ryżowe o zawartości alkoholu od 15-17%. Produkuje się je z ryżu poddawanego trwającemu ok. 6 tygodni procesowi fermentacji. Występują w zasadzie dwa gatunki sake (podobnie jak win): wytrawna i słodka. Przed wyjazdem warto poćwiczyć jedzenie pałeczkami.
W programie: śniadania są spożywane w hotelu. Zazwyczaj mają formę bufetu, w większości hoteli jest kuchnia japońska i europejska oraz specjały regionalne. Obiadokolacje serwowane w restauracjach poza hotelem lub w hotelach. Do posiłków używa się pałeczek, ale w prawie wszystkich restauracjach można na życzenie uzyskać widelec i nóż.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Grupa podróżować będzie minibusem i transportem publicznym: shinkanseny między miastami,  metro w miastach. Można zaopatrzyć się w aspirynę, która zalecana jest przed długimi lotami z/do Europy, należy jednak, zawsze w przypadkach medycznych skonsultować się ze swoim lekarzem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
W Japonii jest inne napięcie prądu niż w Europie – 100V prąd zmienny 50 Hz w Tokio i w rejonie Oceanu Spokojnego – nie warto zabierać ze sobą urządzeń elektrycznych, niedostosowanych do tych parametrów. Wtyczki typu: A, B.

TELEFONY
Kod telefoniczny +81. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takim zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Kraj w powszechnej opinii jest uważany za bezpieczny.

FOTOGRAFOWANIE
W przypadku fotografowania ludzi należy zawsze zapytać o zgodę. Zakazane jest fotografowanie obiektów militarnych oraz miejsc strategicznych, a także służb mundurowych oraz wnętrz niektórych atrakcji (szczególnie z fleszem).

NAPIWKI
Nie ma zwyczaju dawania napiwków.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Japonii
Japonia, Tokio, 2-13-5 Mita, Meguro-ku, 153-0062
Tel. +813 57947020
Tel.: +813 57947040 w godzinach pracy
Tel. dyżurny: +81 08046107020
Faks: +813 57947024
tokio.amb.sekretariat@msz.gov.pl

SŁOWNICZEK JĘZYKA JAPOŃSKIEGO

Witam – Konnichiwa / Jak się Pan/Pani miewa? – O-genki desu ka? / Dobrze, dziękuję – Genki desu / Jak się Pan/Pani nazywa? – O-namae wa nan desu ka? /Nazywam się… – ….desu / Miło cię poznać – Hajimemashite / Proszę – Onegai shimasu (prośba o coś)/Dōzo (ofiarowanie czegoś) / Dziękuję – Dōmo arigatō / Nie ma za co – Dō itashi mashite / Tak – Hai / Nie – Iie / Przepraszam – Sumimasen / Do widzenia –Sayōnara / Nie mówię [dobrze] po japońsku -Nihongo o [yoku] hanasemasen. / Czy mówisz po angielsku? – Eigo o hanasemasuka? / Czy jest tu ktoś, kto mówi po angielsku? – Dareka eigo o hanasemasuka? / Pomocy! – Tasukete! / Uwaga! – Abunai! / Dzień dobry – Ohayō gozaimasu / Dobry wieczór – Konbanwa / Dobranoc – Oyasuminasai / Nie rozumiem –Wakarimasen / Gdzie jest toaleta? – Toire wa doko desu ka?

OFICJALNA NAZWA – Królestwo Kambodży

STOLICA – Phnom Penh

JĘZYK URZĘDOWY – khmerski. Inne języki: angielski, francuski, chiński.

WALUTA – riel kambodżański (KHR). 1 riel = 100 senów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Sugerujemy zabrać na wyjazd USD. Powszechnym środkiem płatniczym są dolary amerykańskie (nie są akceptowane uszkodzone i zużyte banknoty), miejscowa waluta jest używana głównie na prowincji. W Phnom Penh i innych dużych miastach istnieje możliwość płacenia kartą kredytową (za dodatkową opłatą) oraz wypłacania USD z bankomatów niektórych banków. Należy zachować szczególną ostrożność przy wypłacaniu pieniędzy z bankomatów (kradzieże).

CZAS – UTC +7. +5 godzin w stosunku do czasu polskiego – czas letni.

POGODA – W Kambodży panuje klimat zwrotnikowy monsunowy z wyraźnym podziałem na dwie główne pory roku: suchą i deszczową. Wiejący od połowy maja do połowy października południowo-zachodni monsun przynosi ulewne deszcze. Od początku listopada do połowy marca słabe wiatry północno-wschodnie. W porze tej zachmurzenie jest zmienne, wilgotność powietrza niska, a deszcze padają sporadycznie. Średnia temperatura miesięczna waha się od 21 °C w grudniu do 30 °C w maju. Średnia temperatura roczna na terenach nizinnych wynosi ok. 25 °C. Najlepszy pogodowo okres, aby odwiedzić Kambodżę to listopad – styczeń. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy są objęci obowiązkiem wizowym. Wizy (do 30 dni) można uzyskać w przedstawicielstwach dyplomatycznych Kambodży (najbliższa Ambasada znajduje się w Berlinie) oraz podczas wjazdu lotniczymi/lądowymi przejściami granicznymi (potrzebne 2 fotografie paszportowe). Istnieje również możliwość ubiegania się o wizę za pośrednictwem Internetu (e-visa):www.evisa.gov.kh. Wymagany jest przynajmniej sześciomiesięczny okres ważności paszportu, licząc od daty wjazdu do kraju. Nie ma obowiązku okazywania biletu powrotnego, ani też środków na pokrycie kosztów pobytu.
Nie ma obowiązku meldunkowego. Hotele i pensjonaty rejestrują gości na podstawie paszportów lub ich fotokopii.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń przy wwozie, a jedynie przy wywozie dewiz – maksymalnie do 10.000 USD przy jednoczesnym udokumentowaniu źródła ich pochodzenia. Nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT od zakupionych towarów. Władze miejscowe mogą wprowadzać czasowo bardziej restrykcyjne przepisy dotyczące wwozu/wywozu broni, antyków, lekarstw czy wyrobów z kości słoniowej.

PRZEPISY PRAWNE – Niedozwolony jest handel narkotykami oraz ich posiadanie, wywóz oryginalnych dzieł sztuki khmerskiej, zwierząt objętych ochroną oraz wyrobów pochodzących od gatunków objętych ochroną.

BAGAŻ – Linie: LOT, VIETNAM AIRLINES na biletach EMIRATES, powrót realizuje linia QATAR – bagaż główny maksymalnie do 30 kg o sumie wymiarów (długość+szerokość+wysokość) do 150 cm. Bagaż podręczny do 7 kg – albo torebka albo torba na laptopa, której wymiary nie mogą przekraczać 55 cm x 38 cm x 20 cm.
CAMBODIA ANGKOR AIR – Bagaż główny do 20 kg. Bagaż podręczny do 5 kg, wymiary 56 cm (d) x 36 cm (s) x 23 cm (w) – łącznie z kieszonkami, kółkami i uchwytami.

ZDROWIE – Nie ma OBOWIĄZKOWYCH szczepień od osób przybywających z Europy. Listę szczepień ZALECANYCH można odnaleźć pod linkiem, należy jednak wziąć pod uwagę charakter pobytu. Szczepienia zalecane w Kambodży.
Rejony występowania malarii: na terenie całego kraju. Prawdopodobieństwo zachorowania na malarię występuje jednak głównie w dżungli, na terenach podmokłych i bagiennych. Istnieje natomiast ryzyko zarażenia wirusem HIV, ptasiej grypy, dengą, amebą oraz licznymi chorobami skórnymi. Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Nie zaleca się picia wody pochodzącej z otwartych zbiorników, źródeł, studni, jak również nieprzegotowanej wody z sieci wodociągowej. Ogólnie dostępna w sprzedaży i zalecana do spożycia jest woda butelkowana. Surowe owoce i warzywa należy dokładnie myć i obierać. Zalecane jest częste mycie rąk, w szczególności po zakupach na miejscowych bazarach.
W Kambodży nie ma państwowego systemu ubezpieczeń zdrowotnych. Opieka medyczna jest płatna i dostępna głównie w miastach. Koszt wizyty u lekarza wynosi w granicach 15-40 USD. Dobowy pobyt w miejscowym szpitalu wynosi ok. 70 USD, przy czym pacjent obowiązany jest dodatkowo pokryć koszty specjalistycznych badań, lekarstw, środków opatrunkowych. Transport do szpitala zapewniają tylko prywatne kliniki, w których koszt dziennego pobytu wynosi od 80 do 200 USD. Cudzoziemcy z poważnymi dolegliwościami kierowani są najczęściej do szpitali w Bangkoku (Tajlandia) oraz Ho Chi Minh City (Wietnam).

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne i ew. pływackie, filtr ochronny z bardzo wysokim filtrem, kapelusz/czapkę do ochrony przed słońcem, płyn do dezynfekcji rąk (np. Carex) lub chusteczki do dezynfekcji rąk, wygodne przewiewne buty, klapki na plażę, strój kąpielowy. Lekkie, bawełniane ubrania takie jak: koszulki z krótkim rękawkiem, krótkie spodenki, bluzki, spodniczki, wygodne obuwie (najlepiej typu adidasy) – zarówno na deszczową, jak i słoneczną pogodę, przynajmniej jeden ciepły sweter, długiem spodnie i kurtkę przeciwdeszczową (na wszelki wypadek), • Aparat/kamerę wraz z ładowarką i zapasem baterii, gdyż te w miejscach turystycznych bywają znacznie droższe, torbę lub plecak (przydane podczas wycieczek) – nosić z przodu ze względu na kradzieże kieszonkowców. NIE zabieramy łańcuszków, eleganckich i przyciągających wzrok zegarków czy sygnetów. Można wówczas zostać napadniętym na tle rabunkowym. Aparat lub kamerę chowamy najlepiej do czarnej lub innej nieprzezroczystej reklamówki albo nie zwracającego uwagi plecaczka, noszonego z przodu. – Leki: repelenty, leki antyseptyczne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, środki na zatrucia pokarmowe, leki przeciwbiegunkowe, altacet, aspiryna, krem antyhistaminowy (po ukąszeniu przez komary zapobiega powstawaniu reakcjom alergicznym), żel arnikowy (łagodzi podrażnienia po ukąszeniu przez komary), które najlepiej pakować w specjalnie zamykane, szczelne, foliowe woreczki. Dodatkowo można zabrać – opcjonalnie – produkty na wymianę z tubylcami: D-cell batteries (w oryginalnych opakowaniach), latarki, T-shirty (mniejsze rozmiary!), ubrania dla dzieci i kobiet, zabawki, czapki baseballowe i inne, podstawowe pomoce szkolne (kredki) i środki medyczne – mogą okazać się miłym podarunkiem.

DODATKOWE INFORMACJE
W Kambodży obowiązują zasady buddyzmu. Przed wejściem do czyjegoś domu, do świątyń i niektórych punktów usługowych zdejmuje się buty. Nie należy dotykać niczyjej głowy ani wskazywać niczego stopami. Witając się, raczej nie podajemy ręki, tylko kłaniamy się lekko z dłońmi złożonymi jak do modlitwy. W ten sam sposób się żegnamy lub dziękujemy za coś. Podając komuś jakiś przedmiot, na przykład prezent, warto zrobić to oburącz, chociaż w stosunku do białych Khmerzy nie są wymagający, jeśli chodzi o savoir-vivre.

ZAKUPY
Instrumenty muzyczne, dwustrunowe, smyczkowe (na centralnym targu w Phnom Penh, Psah Thmey, sprzedają prawdziwe dzieła sztuki, za 60-120 USD, w turystycznych miejscowościach tańsze atrapy – ale też grają – nawet za 8 USD). Na dowolnym targu można znaleźć też żeliwne figurki bóstw i postaci historycznych, naprawdę imponujące. Warto kupić kramy, tradycyjne chusty-szaliki, które Khmerowie wiążą na głowie (ogrom kolorów i wzorów, tradycyjne to te w biało-czerwoną lub ewentualnie biało-czarno-czerwoną kratkę). Na każdym kroku dostępne są książki o tematyce kambodżańskiej. Targować się można, ale nie zawsze warto. Oczywiście nie można dać się oszukać, ale należy pamiętać, ze dla Khmerów pieniądze mają nieporównywalnie większą wartość niż dla nas. W stosunku do Europejczyka są zawsze uprzejmi i pomocni, nawet jeśli w ogóle nie rozumieją, co ten do nich mówi.

KUCHNIA
Kuchnia Kambodży niewiele różni się od kuchni graniczących z nią krajów: jest ona mieszanką wpływów tajskich i wietnamskich. W obu tych krajach podstawowym składnikiem jest oczywiście ryż. Z niego przyrządza się właściwie wszystko, w tym również napoje alkoholowe. Ryż gotowany na parze jest zapożyczeniem z kuchni Tajlandii środkowej, natomiast wszelkiego rodzaju makarony ryżowe, sojowe i maniokowe to specjalności kuchni wietnamskiej. Kuchnia Kambodży swoje tradycje czerpała również z kuchni dalekich Chin, Birmy oraz Indii. Chiński sposób przygotowywania wielu potraw w woku to najbardziej widoczny wyraz tych wpływów. Birmański jest natomiast sposób przyrządzania wieprzowiny czy innych dań z mięsa. Dzięki kuchni laotańskiej stosującej duże ilości przyprawy chili, kuchnia kambodżańska jest czasem bardzo ostra. Lokalne potrawy są zwykle duszone bądź gotowane na parze, a do ich urozmaicenia stosuje się różnorodne sosy, w tym najbardziej popularne – sosy rybne. W porównaniu z innymi krajami Azji Południowo-Wschodniej, jedzenie w Kambodży to jest bardziej skromne. Oczywiście sporo ryżu z różnymi dodatkami. Lokalny przysmak to smażone na rozgrzanych węglach zawiniątka z liścia bananowca z ryżem, bananami i formą marmolady w środku, które można kupić na ulicy. Inny z przysmaków kuchni tajskiej to amok, ryba gotowana na parze w liściach bananowca, z dodatkiem aromatycznej pasty kroeung. Sporządzana jest z takich składników jak czosnek, cebula szalotka, galagal, trawa cytrynowa, ostryż długi, mleczko kokosowe, sól, jajko, prahok i kawałek cytrusa pofałdowanego. Czasami także mała papryczkę chilli. Lok Lak to cienkie paski wołowiny, marynowane w sosie sojowo-rybnym i przygotowana w woku. Podawana jest z ryżem na liściach sałaty z ogórkiem, cebulą i pomidorami. Najważniejszym posiłkiem dnia są jednak zupy, na zachodzie przygotowywane z rozmaitych owoców morza z dodatkiem kokosu. Z mleczka kokosowego i miąższu robi się także pyszne, delikatne sosy. W mleczku kokosowym dusi się mięso, owoce morza i ryby. Do najpopularniejszych zup należy bambusowy rosół z ryżowym makaronem, z tofu, ślimaków, bulion mięsny, pyszna zupa z zielonych bananów. Dla poszukiwaczy mocnych wrażeń – Khmerowie w roli przekąski jadają smażone chrząszcze i pasikoniki, larwy, a nawet pająki w całości. Można je kupić zazwyczaj przy drogach i na bazarach. W miastach można kupić bez trudności bagietki i inne echa francuskiej kolonizacji. Zdecydowanym hitem są grillowane, faszerowane żaby dostępne w każdym zajeździe i na każdym targu. Nie jest również niczym nadzwyczajnym danie z kraba czy węża. Kobrę należy jednak spożywać w odpowiednim momencie. Tubylcy wierzą, że mięso kobry zjedzone przed pełnią księżyca przynosi pecha. Najlepiej smakuje ona w sosie słodko-kwaśnym. To samo dzieje się z psiną… Nie każda pora dnia jest odpowiednia na posiłek z psa. Na szczęście kambodżańskie restauracje informują turystów o tym, że można u nich zamówić takie danie.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230V/50 Hz. Wtyczki typu A, C, G. Warto zabrać ze sobą uniwersalny adapter. Do nabycia również na lotnisku.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Kambodży z komórki: +855; z tel. stacjonarnego: 00 855. Aby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Zasięg bywa różny. Można odbierać/wysyłać wiadomości, bywają natomiast problemy z połączeniami. Warto rozważyć zakup karty pre paid.

BEZPIECZEŃSTWO
Kambodża ma wysokie wskaźniki przestępczości, w tym ulicznej, a cudzoziemcy stanowią atrakcyjny cel. Należy zachować szczególną ostrożność, gdyż zdarzają się ataki na turystów w szczególności w Phnom Phen i w Sihanoukville, także w hotelach. W przypadku zgłoszenia kradzieży policja może pobierać od cudzoziemców opłatę (20-100 USD).
Należy unikać samotnych spacerów po zmroku, w szczególności w Sihanoukville oraz zachować szczególną ostrożność w czasie dorocznych festiwali organizowanych w dużych miastach. Z uwagi na niestabilność polityczną istnieje możliwość lokalnych zamieszek. Należy unikać większych zgromadzeń, demonstracji i spotkań politycznych oraz nie okazywać swoich sympatii wobec lokalnych polityków.

FOTOGRAFOWANIE
Nie należy fotografować/filmować obiektów wojskowych i związanych z bezpieczeństwem (także budynków rządowych, lotnisk czy mostów).

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią przeważnie 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej w Kambodży

Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Bangkoku (Tajlandia).
Ambasada RP w Bangkoku
100/81-82. 25th floor. Vongvanij Building B, Rama 9 Road, Huaykwang, 10310 Bangkok, Tajlandia
Tel. +6626450367 – 9
Faks +6626450365

Opiekę konsularną nad obywatelami RP przebywającymi w Kambodży sprawuje Ambasada Republiki Francuskiej
Ambasada Republiki Francuskiej W Kambodży
1 boulevard Monivong, Boîte Postale 18, Phnom Penh, Cambodia
Tel. +855-23-430020
Tel. alarmowy: +855-12-591209
www.ambafrance-kh.org
consulat.phnom-penh-amba@diplomatie.gouv.fr

Francuskie Konsulaty Honorowe
SIEM REAP – Ecole Francaise d’Extreme-Orient Phum Boeing Don Pa Khum Slakram, Siem Reap
Tel. +855-63-964099, +855-16-548280, +855-12-634906
SIHANOUKVILLE – National Bank Cambodia, Krom Boulevard 24, Sihanoukville
Tel. +855-92-440069
jcollineau@hotmail.com

OFICJALNA NAZWA – Kanada

STOLICA – Ottawa

JĘZYK URZĘDOWY – angielski, francuski.

WALUTA – Dolar kanadyjski (CAD). 1 CAD = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC –3,5 do –8 – zima, UTC –2,5 do –7 – lato.

POGODA – Terytorium Kanady znajduje się w strefie oddziaływania następujących klimatów: umiarkowany ciepły – południowa część kraju, subpolarny i polarny – północna część kraju, górski – Kordyliery. Jednym z ważniejszych czynników kształtujących klimat Kanady jest zimny Prąd Labradorski i ciepły Prąd Północnopacyficzny. Średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi odpowiednio: w lipcu -5°C na  północy kraju i w  lipcu +21°C na południu kraju. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Z dniem 1 marca 2008 r. Kanada zniosła obowiązek wizowy dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Od 1 stycznia 2009 roku bezwizowy wjazd możliwy jest jedynie dla posiadaczy paszportów biometrycznych tj. wydawanych w Polsce od 28 sierpnia 2006 r. Od osób legitymujących się paszportami bez cech biometrycznych nadal wymagane jest posiadanie wizy. Zniesienie obowiązku wizowego nie daje automatycznej gwarancji wjazdu na terytorium Kanady. Decyzję tą podejmuje urzędnik imigracyjny na przejściu granicznym. Niektóre kategorie osób – w szczególności osoby, które były w przeszłości deportowane z Kanady lub które były karane – mogą być pozbawione prawa wjazdu. Decyzję co do długości pobytu w Kanadzie podejmuje urzędnik imigracyjny na granicy kanadyjskiej. Okres bezwizowego pobytu wynosi maksymalnie 6 miesięcy, o ile przy wjeździe nie zostanie określony krótszy czas pobytu. Praca bez zezwolenia jest nielegalna. Dokładne informacje na temat wjazdu do Kanady można uzyskać na stronie internetowej ambasady tego kraju w Warszawie: http://www.canadainternational.gc.ca/poland-pologne/index.aspx?lang=pol

PRZEPISY CELNE – Odwiedzający Kanadę mogą przywieźć bez opłat celnych: rzeczy osobiste, 1,14 l wina lub innego alkoholu albo 24 x 355 ml piwa (jeżeli podróżujący ukończył 19 lat), 200 szt. papierosów lub 50 szt. cygar lub 200 g tytoniu (jeżeli podróżujący ukończył 19 lat), prezenty dla mieszkańców Kanady o jednostkowej wartości nie przekraczającej 60 CAD (z wyjątkiem alkoholu, papierosów i próbek reklamowych). Wwożone zwierzęta domowe i rośliny podlegają ścisłej kontroli sanitarnej i celnej. Nie wolno wwozić zwierząt chronionych i wykonanych z nich rzeczy. Wwożenie żywności podlega dużym ograniczeniom (dotyczy to np. wędlin) lub jest wręcz zakazane (np. świeże owoce). Produkty te należy zgłosić do kontroli celnej. Za zatajenie przewozu produktów żywnościowych grozi kara grzywny lub skierowanie sprawy do sądu kryminalnego. Przed wjazdem do Kanady wypełnia się deklarację celną, w której należy zgłosić walutę powyżej 10 tys. CAD (nie ma ograniczeń we wwozie i wywozie walut, ale można spotkać się z żądaniem przedstawienia dokumentów potwierdzających źródło ich pochodzenia – dokument bankowy). Bagaże mogą być prześwietlane i kontrolowane. Kanadyjskie służby celne są bardzo restrykcyjne.
W Kanadzie do prawie wszystkich towarów (z wyjątkiem żywności) i usług doliczany jest podatek federalny GST w wysokości 6% oraz (z wyjątkiem Alberty) podatek prowincjonalny PST, którego wysokość jest różna w poszczególnych prowincjach. Zachowanie rachunków za dokonane w Kanadzie zakupy (z wyjątkiem posiłków i drobnych sprawunków do 50 CAD) i za hotele, upoważnia do ubiegania się o zwrot podatku w urzędzie podatkowym (CanadaRevenue Agency). W tym celu przy wyjeździe z Kanady należy wypełnić odpowiedni formularz i załączyć oryginały rachunków. Stosowne informatory i formularze dostępne są na lotniskach i w agendach urzędów federalnych a także na stronie internetowej: www.cra-arc.gc.ca

PRZEPISY PRAWNE
W Kanadzie za przemyt narkotyków grożą surowe kary – do dożywocia włącznie. Za handel narkotykami i ich posiadanie, jak również za posiadanie instrukcji i urządzeń do produkcji narkotyków grozi kara pozbawienia wolności.

ZDROWIE – W Kanadzie nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Dostęp do opieki medycznej nie nastręcza trudności, aczkolwiek wymaga długiego oczekiwania, zwłaszcza na wizytę u specjalisty. Średni koszt doby w szpitalu obejmujący opiekę medyczną wynosi ok. 1500-2000 CAD (bez kosztów operacji i innych zabiegów). Przewiezienie chorego karetką pogotowia i zabieg na pogotowiu może kosztować ok. 500 CAD. Państwo macie ubezpieczenie tak więc te koszty pokrywa w razie czego ubezpieczyciel.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież:

Obuwie:

Torby i plecaki:

Leki

Kosmetyki ochronne:

Uwagi dodatkowe:.

OBYCZAJE
Na temat mniejszości seksualnych i etnicznych należy wypowiadać się bardzo oględnie; określenia „Indianie” i „Eskimosi” uchodzą za obraźliwe (Indian nazywa się „członkami pierwszych narodów”, Eskimosów – „Inuitami”). Niedopuszczalne jest używanie określeń wskazujących na dyskryminowanie z powodu pochodzenia lub przynależności. Kanada jest krajem szanującym swą wieloetniczność i wielokulturowość, gdzie bardzo zwraca się uwagę na tzw. poprawność polityczną.
Polonia kanadyjska liczy ok. 800 tysięcy osób i stanowi jedną z większych grup etnicznych; skupiona jest głównie w aglomeracji Toronto Mississauga, w Montrealu i Vancouver.
Nie wolno spożywać alkoholu w miejscach publicznych innych niż bary ani na otwartej przestrzeni, z wyjątkiem posesji prywatnych. Niedozwolone jest posiadanie w kabinie pasażerskiej samochodu otwartych lub napoczętych napojów alkoholowych. W większości prowincji obowiązuje zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych.
W prowincji Quebec poza dużymi miastami, zwłaszcza w części północnej, turysta może mieć trudności z porozumiewaniem się w języku angielskim, gdyż większość mieszkańców posługuje się wyłącznie językiem francuskim. Napisy przy drogach i na tablicach informacyjnych często są wyłącznie po francusku.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Nie ma ograniczeń. Należy jednak liczyć się z tym, że do pewnych obszarów (w tym skupisk ludzkich) dotrzeć można wyłącznie samolotem lub pociągiem, które kursują co kilka dni (dotyczy to zwłaszcza obszarów północnej Kanady). Zagrożenie dla życia i zdrowia turystów, którzy udają się na wycieczki w plener (zwłaszcza w Kolumbii Brytyjskiej, Jukonie i na innych obszarach o niewielkim zaludnieniu), może stanowić przyroda. Często nawet tereny tuż za miastem (góry i lasy) bywają niebezpieczne ze względu na brak dróg i słabo zagospodarowane szlaki turystyczne, na których łatwo zabłądzić. Żyjące tu, często blisko siedzib ludzkich, dzikie zwierzęta (niedźwiedzie, pumy, wilki, kojoty, skunksy itp.), w sytuacji zagrożenia mogą zaatakować. Na wybrzeżu Pacyfiku niebezpieczne są niespodziewane wysokie fale (zdarzają się nieszczęśliwe wypadki, gdy fale zmywają turystów ze skał do oceanu). Państwo będzie otoczeni profesjonalna opieką i w miejscach odwiedzanych tego typu zagrożenia nie powinny mieć miejsca. Należy stosować się do wskazówek lokalnych przewodników.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w gniazdkach wynosi 110 V 60 Hz, należy zaopatrzyć się w konwerter napięcia, by móc naładować sprzęt. Typ wtyczki A, B.

TELEFONY
Kod telefoniczny z telefonów komórkowych +1, z telefonów stacjonarnych 001.

BEZPIECZEŃSTWO
W Kanadzie na ogół nie występują poważniejsze zagrożenia przestępczością, aczkolwiek w wielkich miastach są mniej bezpieczne dzielnice, których nie należy zwiedzać po zmroku.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.

Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej W Kanadzie
ambasador: Marcin Bosacki
Kanada, Ottawa, 443 Daly Avenue, K1N 6H3
Tel.: +1 613 7890468
Tel. dyżurny: +1 613 8662015
Faks: +1 613 7891218
http://www.ottawa.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Kenii

STOLICA – Nairobi

JĘZYK URZĘDOWY – suahili, angielski.

WALUTA – szyling kenijski (KES) 1 KES = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Dolary amerykańskie i euro można bez ograniczeń wymieniać na szylingi kenijskie w bankach i w zalegalizowanych kantorach w dużych miastach. Niektóre kantory wymieniają też czeki podróżne. Bankomatów jest niewiele i tylko w dużych miastach. W wielu hotelach, restauracjach, biurach turystycznych, sklepach pamiątkarskich można płacić kartą (pobierane jest 20% prowizji!). Należy pamiętać, aby zaopatrzyć się w odpowiednią ilość waluty lokalnej przed wyjazdem na safari. Należy mieć ze sobą banknoty dolarowe wydane po 2005 roku! Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one być zniszczone ani lekko uszkodzone.
Przykładowe ceny: Porcja frytek – 40 KES, Fanta, coca-cola – 35 KES, Obiad w barze – 400 – 500 KES, Chleb – 10 KES, Woda 1,5 l – 65 KES, Piwo 0,5 l – 100 KES. Targować się można o cenę niemal wszystkiego.

CZAS – UTC +3 godziny w stosunku do czasu polskiego.
Ludzie mieszkający w Afryce nie poddają się presji czasu, nigdzie się nie śpieszą i zawsze powtarzają „pole pole” (powoli, powoli – nie śpiesz się).

POGODA – Klimat Kenii jest bardzo zróżnicowany. Nad Oceanem Indyjskim, Jeziorem Wiktorii i w górach panuje klimat podrównikowy wilgotny. Na pozostałym obszarze Kenii mamy do czynienia z klimatem podrównikowym suchym. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Okres ważności paszportu nie może być krótszy niż 6 miesięcy od daty planowanego powrotu. Prosimy zwrócić uwagę, czy w paszporcie są minimum dwie strony wolne do wbicia pieczątek granicznych i wiz. Wizy uzyskają Państwo na lotnisku, przy wjeździe do Kenii.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń co do wwozu obcej waluty ani wymogu jej deklarowania przy wjeździe. Nie wolno wwozić ani wywozić waluty kenijskiej. W deklaracji celnej należy wyliczyć wartościowsze przedmioty (np. kamerę wideo, aparat fotograficzny, odbiornik radiowy etc.).
Osoby podróżujące zobowiązane są do przestrzegania przepisów celnych:
1) nie wolno wwozić narkotyków, broni, amunicji i materiałów wybuchowych.
2) nie wolno wywozić wyrobów z kości słoniowej, muszli, małży (które podlegają ochronie ze względu na właściwości tworzenia piasku), korali, wyrobów ze skóry, złota, diamentów, trofeów zwierzęcych niewiadomego pochodzenia, innych ręcznie wyrabianych towarów unikatowych, dzieł sztuki.
3) można wwieźć: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach, 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich i 5 litrów piwa, ½ l perfum.
4) można wywozić typowe pamiątki (maski, figurki).
5) wwóz i wywóz broni myśliwskiej oraz trofeów myśliwskich wymaga specjalnych zezwoleń.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny. Na przelotach wewnętrznych obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Od osób przybywających z Europy do Kenii nie jest wymagane świadectwo szczepienia przeciw żółtej febrze. Zaleca się przyjmowanie tabletek antymalarycznych, takich jak Malarone – pierwszą tabletkę należy przyjąć najpóźniej na dzień przed podróżą, potem przyjmować po jednej tabletce każdego dnia podróży, a po zakończeniu podróży jeszcze przez okres tygodnia codziennie (szczegóły w opisie leku na ulotce). W większych miastach usługi medyczne oraz lekarstwa są ogólnie dostępne i odpłatne. Podane wiadomości mają jedynie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Dla Państwa komfortu zalecamy przed wyjazdem wizytę u lekarza specjalisty od medycyny tropikalnej, który udzieli informacji na temat profilaktyki antymalarycznej i ewentualnych zaleceń szczepiennych w tym rejonie. Aktualne informacje na temat szczepień posiadają Stacje Sanepidu. Lista szczepień ZALECANYCH do Kenii.
Zalecane jest używanie wody przegotowanej, także do mycia zębów. Napoje należy kupować wyłącznie butelkowane lub w puszkach. Ne należy jeść surowych, nie umytych owoców.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: W ciepłym i wilgotnym klimacie najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem.

Obuwie: Niezbędne będą: wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe z antypoślizgową podeszwą, a także letnie sandały lub klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyprawy bardzo przyda się niewielka miękka torba lub plecak – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas wypraw safari! Twarde walizki nie sprawdzają się podczas jazdy jeepem przez wyboiste bezdroża.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z wysokim filtrem oraz środek przeciw komarom, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępy w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny: Polecamy aparaty z długim obiektywem, dla upamiętnienia wrażeń z safari. Ponieważ nie mamy po drodze supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

UWAGI DODATKOWE
Polecamy zabrać z Polski nie noszone już Tshirty, czapki bejsbolówki (zwłaszcza w logo Nike, Adidas, NY, etc…. długopisy, breloczki czy też inne gadżety – bardzo często można wymienić je na przepiękne lokalne pamiątki lub pozostawić ubogim i potrzebującym tubylcom. Dla dzieci można zabrać kredki, ołówki, notesiki, małe maskotki, odradzamy słodycze, gdyż afrykańskie dzieci nie stosują higieny jamy ustnej jak europejskie i możemy narazić je na próchnicę.

OBYCZAJE
W parkach narodowych zawsze trzeba przestrzegać przepisów. Nie wolno zbierać lub kupować jakichkolwiek kości, skóry, rogów, kłów zwierząt. Wieczorami w lodge’ach obowiązuje tzw. strefa ciszy w celu ochrony naturalnego środowiska dzikich zwierząt. Zakłócanie ciszy w lodge’ach na terenie parków narodowych grozi grzywną. Na wybrzeżu nie poleca się zbierać korali i rozgwiazd ani kupować dużych muszli, bo też może pojawić się problem z ich wywiezieniem z kraju.
W rejonach zamieszkałych przez muzułmanów cudzoziemcy powinni przestrzegać określonych norm, szczególnie podczas zwiedzania miejsc kultu religijnego. Nie ma szczególnych rygorów obyczajowych, należy jednak zwracać uwagę na ubiór: noszenie krótkich spódnic, strojów plażowych poza miejscami turystycznymi jest uznawane za niestosowne. Opalanie się topless nawet na plażach hotelowych jest niedozwolone.

ZAKUPY
Kanga – prostokątny kawałek materiału z frędzlami lub bez. Możesz się w nią zawinąć po wyjściu spod prysznica, możesz użyć jej jako obrus na stół czy usiąść na trawie. Każda Kenijka ma ją w torebce, niezależnie czy mieszka na wsi czy w mieście. Jeśli mieszka na wsi, nie wyjdzie z domu jeśli nie opasze się nią dookoła – nie może pokazać się inaczej. Dużym powodzeniem cieszą się także masajskie ozdoby z pereł, noszone przez kobiety na szyi i plecach.

KUCHNIA
Tradycyjne śniadanie to zwykle tzw. kaimati, podobne do naszych pączków, tylko bez lukru na wierzchu. Obiad to maharagwe (gotowana brązowa fasola) lub githeri (fasola z kukurydzą).
Ugali – jest to gęste danie z płatków kukurydzianych podawanych z gulaszem lub sosem warzywnym.
Nyama choma – pieczeń, zwykle z kozy, przygotowana na otwartym ogniu.
Matoke – w konsystencji przypomina tłuczone ziemniaki, w rzeczywistości są to zielone banany odpowiednio przerobione.
Mokimo – wygląda podobnie jak matoke, ale jest zielonawe. Jest to mix słodkich ziemniaków, grochu, kukurydzy i zielonych bananów.
Mięso – najbardziej popularna jest wołowina i baranina podawana pod postacią gulaszu lub kurczak. Narodowym napitkiem jest słodka herbata z mlekiem.
W Kenii dostępne są dwie podstawowe marki piwa Tusker i White Cap. Dla porównania można spróbować także piwa ze sfermentowanej trzciny cukrowej buzaa.
W Kenii warto spróbować Kenya Cane (biały rum) oraz Kenya Gols (rum kakaowy).

ELEKTRYCZNOŚĆ
Gniazdka w ścianach są takie jak w Anglii, trzybolcowe. W sklepie elektrycznym możemy kupić tzw. „przejściówki” i używać naszych kabli. Napięcie w gniazdku to 220V/240V.

TELEFONY
Kod telefoniczny +254. Połączenia z komórki: +254, z tel. stacjonarnego: 00 254. Połączenia telefoniczne wewnątrz kraju i międzynarodowe można realizować z pokojów hotelowych, recepcji, a w większych miastach istnieją prywatne centra telekomunikacyjne.
Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. W Kenii mamy wybór pomiędzy trzema firmami telefonii komórkowej: Safaricom, Zain oraz Orange.

FOTOGRAFOWANIE
Nie można robić zdjęć ani filmować ludności miejscowej bez wyraźnego zezwolenia. O pozwolenie na filmowanie należy zapytać muzułmańskie kobiety oraz Masajów. Obowiązuje zakaz fotografowania prezydenta kraju, jego rezydencji, flagi narodowej, wojska, policji, więzień oraz lotnisk.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą i stosowaną zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę. Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Nairobi
58 Red Hill Road (off Limuru Road), P.O. Box 30086, 00100 Nairobi, Kenya
Telefony: +254 20 712 00 19, +254 20 712 00 20, +254 20 712 00 21
Faks: +254 20 712 01 06
http://www.nairobi.msz.gov.pl/pl/

MAŁY SŁOWNICZEK SUAHILI
Witaj – Jumbo (dżambo) /Do widzenia – Kuaheri /Dziękuję – Asante /Zapraszam – Karibu /Tak – Ndijo /Nie – Hapana apana (apana apana) /Przepraszam – Samahani /Ile to kosztuje – Shilig gapi? (szilig gapi) /Dzisiaj – Leo /Jutro – Kesho (keszio) /Nie ma problemu – Hakuna Matata.
1 – moja/ 2 – mbili /3 – tatu /4 – nne /5 – tanu /6 – sitta /7 – saba /8 – nane /9 – tisa /10 – kumi.

MAŁY SŁOWNICZEK JĘZYKA MASAJSKIEGO – MAA
Dzień dobry do mężczyzn – mówiący: ero odpowiadający: wej; mówiący: sobai odpowiadający: ipa /Dzień dobry do kobiet – mówiący: jejo odpowiadający: ej; mówiący: taquenia odpowiadający: iko /Dziękuję – aszenali /Do widzenia – serena

OFICJALNA NAZWA – Republika Kolumbii

STOLICA – Bogota

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – peso kolumbijskie (COP), 1 COP = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Waluty można wymieniać w kantorach, które znajdują się w centralnych częściach miast, w centrach handlowych oraz na lotniskach. Dokonując wymiany, należy przedstawić paszport (w tym przypadku nie akceptuje się kopii) oraz złożyć odcisk palca. Jednorazowo można wymienić kwotę stanowiącą równowartość 1000 USD. Taką samą kwotę można przesłać jednorazowo w systemie przekazów elektronicznych, realizowanych głównie przez firmę Western Union (wysokie opłaty). W walutach obcych (prawie wyłącznie w USD) można płacić tylko w hotelach o wysokim standardzie, w sklepach jubilerskich i galeriach sztuki.
Sieć bankomatów jest bardzo rozbudowana. Akceptowane są praktycznie wszystkie międzynarodowe karty płatnicze i kredytowe. Ze względu na rosnącą liczbę prób stosowania przez grupy przestępcze urządzeń umożliwiających odczytywanie i kopiowanie danych z kart zaleca się korzystanie z bankomatów usytuowanych na terenie obiektów zamkniętych, np. centrów handlowych, banków, restauracji. Kartą można także płacić w większości sklepów oraz w hoteli, galerii, restauracjach, muzeach i ośrodkach wypoczynkowych.

CZAS – Kolumbia leży w strefie -5GMT i nie zmienia czasu z letniego na zimowy. To oznacza, że w porównaniu z Polską jest dokładnie 6 godzin różnicy w polskim okresie zimowym i 7 godzin – w okresie letnim.

POGODA – Kolumbia leży niemal na równiku w związku z czym przez cały rok jest tu ciepło. Różnice temperatur zauważalne są raczej wraz ze zmianą wysokości. Kolumbia położona jest w strefie klimatów równikowych. Średnia roczna temperatura powietrza na nizinach wynosi 25-28°C.
Oficjalnie pór roku nie ma, więc Kolumbijczycy wymyślają je sami. I tak na przykład mniej więcej w sierpniu jest „pora latawców”, czyli okres najbardziej wietrzny. Najlepszy okres na pójście w góry to styczeń-marzec. Jedynie na północy widoczne są większe różnice w klimacie poszczególnych pór roku. Tam lepiej unikać naszego lata, wtedy jest wilgotno, parno i komarzyście. Bogotanie mówią, że też mają cztery pory roku, tak jak my – rano wiosnę, w południe lato, wieczorem jesień i nocą zimę. Dlatego też tego samego dnia można spotkać osobę w klapkach i kurtce puchowej. Różnice temperatur w ciągu dnia potrafią być tak spore, że mogą zaskakiwać nawet przyzwyczajonego do zimna Polaka. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP mogą przebywać na terenie Kolumbii bez wiz. Okres bezwizowego przebywania na terytorium Republiki Kolumbii zależy od charakteru pobytu i wynosi odpowiednio: dla turystów – do 90 dni (z możliwością odpłatnego przedłużenia o kolejny okres, do 90 dni); Charakter pobytu na terytorium Republiki Kolumbii przybywający deklarują każdorazowo – w momencie przekraczania granicy – funkcjonariuszom służb granicznych, którzy na tej podstawie podejmują decyzję określająca czas pobytu i termin opuszczenia kraju, dokonując stosownego zapisu w paszporcie. W samolocie wypełnia się kartę wjazdową.

PRZEPISY CELNE – Cudzoziemcy mają obowiązek wypełnienia oświadczenia celnego. Bez składania deklaracji celnej można wwieźć lub wywieźć z kraju gotówkę, której równowartość nie przekracza 10 000 USD. Przy wyjeździe z Kolumbii nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT.

BAGAŻ – Bagaż podręczny – max do 8 kg o wymiarach 55x40x23 cm. Bagaż zasadniczy – 23 kg suma trzech wymiarów max do 158 cm. Nie można posiadać 1 walizki 46-kilogramowej na dwie osoby! Podczas przelotów wewnętrznych limity bagażowe na LAN (lot do Amazonii) i Aviance (pozostale loty: Region Kawy i Karaiby) wynoszą: duży bagaż 1 sztuka – 23 kg, podręczny 1 sztuka – 8 kg.
Bardzo prosimy o zabranie ze sobą na Amazonię po małym, osobistym plecaczku na tzw. jedniodniówki, z którym będą się Państwo przemieszczać i gdzie będzie można włożyć butelkę wody, latarkę, ręcznik, aparat.

ZDROWIE – Szczepienia ochronne nie są obowiązkowe przy wjeździe do Kolumbii, jednakże zalecane się szczepień przeciw żółtej febrze przed lotniczymi podróżami do stref tropikalnych tego kraju, tj. do departamentu Amazonas i niektórych rejonów wybrzeża Pacyfiku. Szczepienie to, realizowane raz na 10 lat, powinno być wykonane na minimum 2 tygodnie przed przyjazdem do Kolumbii. Dowodem na jego posiadanie jest tzw. „żółta książeczka”, czyli żółty zeszycik, który pacjenci otrzymują po szczepieniu. Warto tę książeczkę mieć przy sobie razem z paszportem podczas podróży do Kolumbii i innych krajów tropikalnych.

Przed wyjazdem do Kolumbii, dobrze jest też zaszczepić się przeciwko żółtaczce typu A (przenoszona w jedzeniu i wodzie) i B (przenoszona podczas injekcji i skaleczeń) mimo iż kolumbijskie Ministerstwo Zdrowia takich szczepień od przyjeżdżających obcokrajowców nie wymaga. Podobnie jest z polio, tężcem, błonicą i durem. Nie są one oficjalnie wymagane. W przypadku podróży w regiony Amazonii lub Pacyfiku, profilaktycznie można przyjmować leki przeciwko malarii, jednak nie jest to w Kolumbii wymagane, jak dzieje się to w krajach Afryki Subsaharyjskiej.  Szczepienia wymagane w Kolumbii.

Zachorowania na żółtą febrę odnotowuje się w okresie zimowym w departamentach: Magdalena, Guajira, Cesar, Atlantico, Santander i Norte Santander. Na głównych lotniskach kraju można się odpłatnie zaszczepić przeciw tej chorobie. Należy jednak pamiętać, że szczepionka jest skuteczna dopiero po 10 dniach od jej przyjęcia. Uprzejmie prosimy o zabranie tzw. :”żółtej książeczki szczepień”
Cudzoziemcy mogą korzystać z systemu płatnej opieki medycznej. Oferowane usługi są na dość wysokim poziomie, a koszty usług medycznych są zbliżone do obowiązujących w Polsce lub nieco wyższe. Na terenach oddalonych od dużych aglomeracji miejskich można jednak mieć trudności z dostępem do pomocy lekarskiej. Leki można kupować zarówno w aptekach (niektóre punkty apteczne otwarte są przez całą dobę), jak i na wydzielonych stoiskach w niektórych sklepach i w dużych sieciach handlowych.

Podróżując do Kolumbii, zaleca się zabranie ze sobą leków (przeziębienie, bóle głowy, wymioty, problemy żołądkowe, itd.), których używa się w Polsce, jako że nie są one dostępne w Kolumbii.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Warto wziąć zarówno letnią przewiewną, jak i cieplejszą odzież, dobrane tak, aby można było się ubierać i rozbierać w zależności od zmian pogody. Zdecydowanie doradzamy strój „na cebulkę”. W godzinach południowych mocne nasłonecznienie (konieczne okulary przeciwsłoneczne oraz nakrycie głowy chroniące przed słońcem), należy koniecznie zabrać ze sobą polar, kurtkę chroniąca od deszczu do Amazonii może być plastikowa peleryna, w Amazonii panuje duża wilgoć i mogą wystąpić przelotne opady. W Amazonii polecamy odzież w ciemnych kolorach, nie przycigą insektów, dobrym pomysłem jest odzież termoaktywna, do kupienia w sklepach sportowych lub podróżniczych. Parę dobrych, wygodnych butów do chodzenia, klapki na plaże, można zabrać wygodne sandały, które przydadzą się podczas zwiedzania. Uprzejmie prosimy o zabranie kaloszy lub podanie do biura numeru obuwia, by na miejscu w Amazonii można przygotować odpowiednie obuwie typu kalosze (uprzejmie informujemy, że jest to obuwie przechodnie, jak również nie zawsze są dostępne duże rozmiary, zatem zalecamy zakupić w sklepie sportowym typu Decathlon). Koszulki bawełniane, przyda się przewiewna koszula z długimi rękawami, która chronić będzie zarówno od słońca, jak i komarów. Nakrycie głowy (czapka, kapelusz lub chustka) Spodnie najlepiej z opcją odpinaną długie-krótkie, bluza z opcją bezrękawnika, krem ochronny do opalania, wazelinową szminkę chroniącą sta przed wysuszeniem ust, można zabrać preparat myjąco-odkażający do rąk (do kupienia w drogeriach) Warto zabrać chustę wielorakiego zastosowania (chroni głowę, szyję, ramiona – w zależności od potrzeb). Koniecznie należy zabrać kostium kąpielowy, klapki plażowe. Do Amazonii proszę zabrać szybkoschnący ręcznik. Nie trzeba zabierać moskitiery.
Karaiby: Ubieranie powinno być bawełniane, wygodne i przewiewne, najlepiej w jasnych kolorach. Na Karaibach jest bardzo duszno i gorąco. Na głowę kapelusz lub chustka, oraz w ramach wyjazdu na Karaiby okulary słoneczne. Karaibskie słońce jest bardzo silne. Prosimy o zabranie wygodnego obuwia: klapki, sandały na chodzenie po plaży oraz lekkie tenisówki do spacerów po karaibskich wyspach i trekkingów. Prosimy zabrać ze sobą specjalne buty z nieślizgającą się gumową podeszwą do chodzenia po odłamkach rafy koralowej, aby nie pokaleczyć stóp. Jeżeli nie posiadają Państwo takiego obuwia, można je będzie nabyć na karaibskich plażach w Kolumbii.
Owoce morza należy spożywać tylko w miejscach sprawdzonych (hotelach i legalnych restauracjach). Nie należy kupować rękodzieła produkowanego z korala, masy perłowej i innych materiałów naturalnych. Koniecznie należy spakować aparat fotograficzny lub kamerę i pamiętać aby nie przechowywać go w zamkniętej torbie, aby nie zaparował w warunkach dużej wilgotności. Zrezygnować należy z kosztownej biżuterii. Słona woda, wysoka temperatura i wilgoć mogą ją zniszczyć.
Nie należy lekceważyć kolumbijskiego słońca. Proszę sprawdzić na mapie jak blisko równika będą Państwo (bardzo blisko!). Osobom wybladłym przy polskim, słabym słońcu lub przyjeżdżającym zaraz po zimie, polecamy wysokie filtry (np. 50-60). Pomimo filtrów nie będzie problemu z piękną opalenizną, tylko z filtrami będzie można dłużej przebywać na słońcu, a poza tym negatywne działania UVA i UVB zostaną zniwelowane. Generalnie polecamy rozważenie kremu z przynajmniej filtrem 30 . W Kolumbii bez żadnego problemu można kupić kremy z wysokimi filtrami w supermarketach czy w aptekach. Szczególnie na wybrzeżach inteligentnym rozwiązaniem chronienia się przed promieniami słonecznymi i uniknięciem udaru słonecznego jest noszenie kapelusza. W Kolumbii można bez problemu zaopatrzyć się w różne kapelusze od plażowych i kapelusze panamskie po te ze skóry. Dobry kapelusz panamski można nawet zwinąć na czas podróży, aby się nie zniszczył (radzimy jednak by przed zakupem zapytać czy ten egzemplarz akurat się do tego nadaje).

LUDNOŚĆ
W Kolumbii mieszka obecnie ok. 46 mln ludzi. Pod względem liczby ludności Kolumbia zajmuje trzecie miejsce na kontynencie południowoamerykańskim po Brazylii i Meksyku. Przyrost liczby ludności od ponad 20 lat wynosi niecałe 2% w skali roku. Szacuje się, że w 2015, mimo nieznacznego obniżenia przyrostu liczby ludności w kolejnych latach, liczba mieszkańców Kolumbii przekroczy 50 mln. Gęstość zaludnienia zależy od regionu – w zachodniej części kraju, czyli w regionie andyjskim i na wybrzeżu, mieszka ponad 90% Kolumbijczyków. Z ostatniego spisu powszechnego Kolumbii (2005 r.) wynika, że 86 % ludności to biali i metysi, 3,4 % to społeczność indiańska a 10,6 % to afrokolumbijczycy. Biali, głównie potomkowie Hiszpanów, stanowią ok. 20% ludności. Czarnoskórzy Kolumbijczycy zamieszkują głównie wybrzeża Pacyfiku i Morza Karaibskiego. Ponadto na terenie Kolumbii znajduje się 567 rezerwatów, zajmujących około 30% powierzchni kraju, zamieszkanych przez ponad 800 tys. Indian.

OBYCZAJE
Nieodłącznym elementem kultury jest muzyka i taniec. Kolumbijczycy są narodem bardzo przyjacielsko nastawionym do turystów, do których nie są jeszcze przyzwyczajeni i których w kraju ciągle jest niewielu. Są chętni do pomocy, serdeczni i niezwykle otwarci. Nie lubią jednak, kiedy znienacka wyjmuje się przed nimi aparat fotograficzny i bez pytania o zgodę robi im się zdjęcie. Szczególnie negatywnie reagują na takie zachowanie rodzice dzieci, Indianie i mieszkańcy karaibskich wysp. Jeśli chcemy uwiecznić na fotografii czyjąś twarz, najlepiej zapytać osoby, czy zgadza się na wykonanie zdjęcia. Najprawdopodobniej odpowiedz będzie pozytywna. Warto więc o takie pozwolenie się zwrócić i nie narażać się na przykre sytuacje.
Warto zabrać drobne „gadżety” typu ołówki, długopisy dla dzieci, jako podziękowanie za możliwość zrobienia zdjęcia. Generalnie nie ma specjalnej etykiety ale: lepiej zaznaczać, że jest się Polakiem a nie Amerykaninem (gringos często się nie lubi). Kolumbijczycy są patriotami więc w dobrym tonie jest niekrytykowanie Kolumbii. Jednym z ważniejszych sportów jest piłka nożna. Przy powitaniu i przedstawianiu się (np. przy spotkaniu, przedstawianiu nieznajomej osoby przyjacielowi, znajomemu) obowiązuje buziak, kobieta nie powinna podawać ręki mężczyźnie. Witając się z kimkolwiek, a zwłaszcza z osobą, którą już odrobinę znamy, obowiązkowa jest kilkuminutowa wymiana zdań typu: Ja się masz? Kolumbijczycy to ludzie niezwykle otwarci i ciepli i gościnni. Mieszkańcy używają zarówno nazwiska ojca i matki.

ZAKUPY
Nawet w dni wolne od pracy można bez większych problemów zrobić zakupy, a także kupić leki. Sklepy czynne są bardzo długo (w okresie poprzedzającym święta niektóre centra handlowe są otwarte 24 godziny na dobę). Urzędy są czynne we wszystkie dni z wyjątkiem sobót i niedziel oraz dni wolnych od pracy (najczęściej są to poniedziałki). Praktycznie we wszystkich instytucjach publicznych obowiązuje dwugodzinna przerwa obiadowa (między 12.00 a 14.00).

KUCHNIA
Kolumbijska kuchnia to jedna z atrakcji Kolumbii. Powstała na bazie mieszanki trzech kuchni: indiańskiej, afrykańskiej i hiszpańskie, która od wieków była ulepszana i w kolejnych etapach poszerzona została w pewnych regionach o kulturę arabską i japońską. Tak więc kolumbijska gastronomia to fuzja kolorów, smaków i tekstur wielu kultur, która z pewnością zachwyci każdego podróżnika, więc co najlepiej spróbować.
Aż chce się powiedzieć – wszystko! Z lokalnych specjałów polecamy empanadę – pierożek z ciasta kukurydzianego smażony na głębokim tłuszczu z kukurydziano-mięsnym farszem. Furorę na ulicach robiły mobilne mini-wózki, gdzie na oczach wygłodniałego tłumu sprawnie przygotowywano empanadki i kolejny smakołyk – arepas, czyli placki z mąki kukurydzianej (kukurydza jest wszędzie) wypełnione masłem i serem – pyszne! Arepas zastępują w Kolumbii pieczywo. W zależności od regionu, dominują inne specjały – w Sibundoy wykwintnym specjałem jest cui – czyli smażona lub pieczona na ruszcie świnka morska. Santa Marta, to smak owoców morza, kokosów i wszechobecnego mango. Lokalnym specjałem są placki z platanów, czyli owoców wyglądem przypominających banana. Smakuje jak słodki ziemniak o konsystencji banana. Tradycyjnym daniem w całej Kolumbii jest zupa Sancocho, przyrządzana najczęściej na bazie krczaka lub wołowiny, które są najpierw gotowane w specjalnych garnkach pod ciśnieniem. Później dodaje się do niej kukurydzę, platany, yukę a całość zagryza się awokado z solą lub ryżem podawanym na oddzielnym talerzyku. Bardzo sycące. Na dworcach w praktycznie każdej miejscowości są dostępne palety (!!) skorupek od kokosa wypełnionych dulce de leche. Kolumbijczycy uwielbiają słodkości we wszelkiej postaci, a ta wręcz obrzydliwie słodka masa jest jednym z absolutnych hitów zarówno wśród turystów, jak i miejscowych.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 120 V; 60 Hz, wtyczki typu A i B.

TELEFONY
Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Kolumbii, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takim zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie należy proponować przewiezienia do Europy paczek od nieznajomych. Każdą przesyłkę, jaką dobrowolnie Państwo postanowią zabrać do Europy, należy otworzyć i sprawdzić, co się w niej znajduje, trzeba być pewnym i wiedzieć, co z Kolumbii wywozimy. Przed wyjazdem z Kolumbii trzeba pakować swoją walizkę osobiście, aby mieć pewność, że wszystko, co się w niej znajduje zostało włożone osobiście. Nie należy foliować na lotnisku walizki ani nie zamykać jej na kłódkę, gdyż może być ona otwierana przy kontroli paszportowej i odprawie. Postarać się nie denerwować, jeśli przy odprawie na lotnisku zostaniemy wezwani do dodatkowej kontroli Twojego bagażu. Od czasu do czasu kolumbijskie służby kontrolne proszą o otwarcie walizki już po kontroli paszportowej, sprawdzając szczegółowo wewnętrzną część podszewki walizki, opakowania z kawą, podwójne dna w butelkach czy platformy i obcasy w damskich butach. Jest to wyrywkowa i rutynowa kontrola, której nie należy się obawiać. Szczególnie chętnie do tej kontroli wzywane są osoby podróżujące samotnie.
Nie należy nosić przy sobie dużych ilości pieniędzy, dobrze jest rozłożyć pieniądze w kilka różnych miejsc (kieszenie). Torbę lub plecak trzeba mieć na piersiach a nie na plecach. Nie obnosić się z drogim aparatem fotograficznym na szyi (lepiej trzymać go w torbie i wyjmować tylko do zrobienia zdjęć). Nie zakładać zwracającej uwagę, drogiej biżuterii na spacery po ulicach. Po taksówkę dzwonić z hotelu lub z mieszkania, a nie brać jej bezpośrednio na ulicy. Ważne dokumenty można zdeponować w sejfach hotelowych. Nie należy wywozić z Kolumbii dużych muszli. Ich przewożenie w bagażu jest karalne. Należy pamiętać o stałym nawadnianiu organizmu. Pić przynajmniej półtora litra płynu dziennie, aby uniknąć odwodnienia. W restauracjach trzeba zwracać uwagę na to, aby soki przygotowywane były z wody butelkowanej a nie bieżącej. Nie należy spożywać lodu produkowanego lokalnie do ochładzania napojów. Korzystać z chłodzonych napojów butelkowanych zamkniętych fabrycznie.

NAPIWKI
We wszystkich krajach Ameryki Łacińskiej zostawiamy 10 procent napiwku w restauracji, chyba, że napiwek zostaje doliczony osobno do rachunku. Napiwek wręczany jest podobnie jak w USA, bardzo wielu grupom pracownika sektora usług. W barach i kawiarniach w Brazylii zostawiamy mniej niż 15 procent.
W wielu krajach Ameryki Środkowej napiwek wręczany bagażowym uzależniony jest od ilości walizek i wynosi zwyczajowo od 50 do 75 centów amerykańskich. W Kolumbii napiwków nie wręcza się taksówkarzom.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Kolumbii
Ambasador: Maciej Ziętara
Kolumbia, Bogota, Carrera 21 bis No 104A-15,
Tel. +571 2140400
Tel. dyżurny: +57 320 488 0275
Faks: +571 2140854
bogota.amb.sekretariat@msz.gov.pl
www.bogota.msz.gov.pl

SŁOWNICZEK JĘZYKA HISZPAŃSKIEGO
Bardzo dziękuję! Muchas gracias. Chętnie! Con mucho gusto. Cześć! ¡Hola! Do jutra! !Hasta mañana! Do widzenia! ¡Hasta luego! Do wieczora! ¡Hasta la noche! Do zobaczenia! ¡Hasta la vista! Dobranoc! ¡Buenas noches! Dobry wieczór! ¡Buenas noches! Dzień dobry!¡Buenos días! (rano); ¡Buenas tardes! (po południu) Dziękuję za pomoc. Gracias por su ayuda. Ile to kosztuje? ¿Cuánto cuesta? Jak się masz? ¿Cómo estás? Oczywiście! Por supuesto! Przepraszam cię. Perdona. Przykro mi! Lo siento. Słucham! (przez telefon)¡Dígame!, ¡Hola; am. aló, bueno. To niemożliwe! Imposible. To żaden problem! No hay problema. Witaj! ¡Bienvenido! (do mężczyzny); ¡Bienvenida! (do kobiety).

AMAZONIA
Amazonia to terytorium stworzone w 85% przez dorzecze rzeki Amazonki, ale zalicza się do niej również dorzecze Orinoko i kilku innych mniejszych rzek. Amazonka (Rio de las Amazonas, Río Amazonas), znajdująca się w Ameryce Południowej, posiadająca największe dorzecze na świecie (o powierzchni ok. 7 mln km²) i największe zasoby wodne. Dlatego też w jej dorzeczu wyrastają największe lasy tropikalne. Zostaa odkryta w roku 1540 Hiszpana Francisco de Orellana, który jako pierwszy przepłynął rzekę z Andów do ujścia. Płynie przez Peru, Brazylię i częściowo, jako rzeka graniczna, przez Kolumbię. Szerokość rzeki dochodzi w środkowym biegu do 20 km, zaś w biegu dolnym do 60 km. Amazonia jest domem dla ponad 2,5 miliona gatunków owadów, dziesiątek tysięcy odmian roślin i około 2000 rodzajów ptaków i ssaków. Na terenie Amazonii istnieje największa na świecie różnorodność roślin, że na jeden kilometr kwadratowy przypada ponad 75.000 typów drzew i 150.000 gatunków innych roślin. Do dnia dzisiejszego skatalogowano ponad 438.000 gatunków roślin, ale nadal pozostało jeszcze dużo, nieopisanych a nawet nie odkrytych. Lasy Amazonii są zwane “zielonymi płucami świata”. To tu występuje największa produkcja tlenu, a zarazem pochłaniane jest najwięcej dwutlenku węgla na świecie.

AMAZONIA – INFORMACJE PRAKTYCZNE
W podróż do Amazonii należy spakać swoje rzeczy w torbę lub plecak. W Amazonii nie należy używać ciemnych ubrań, perfum ani zapachowych dezodorantów, bowiem przyciągają one insekty. Najlepiej związywać włosy. W Amazonii jest bardzo duszno i gorąco, dlatego też tak będzie wygodniej. Na przemarsz po dżungli w Amazonii należy zaopatrzyć się w odpowiednie obuwie – najlepiej kalosze. Jeżeli po puszczy chodził będziesz w używanych kaloszach, pamiętaj o włożeniu stóp w worki foliowe, a następnie w buty. Do plecaka najlepiej spakować kilka worków foliowych (tzw. ziplocków). W Amazonii bardzo często pada, a powietrze nasączone jest wilgocią, dlatego też bardzo łatwo moczą się tam ubrania. Na podróż do Amazonii niezwykle praktyczne są szybko schnące ubrania. Włóż do plecaka podręczną latarkę. W Amazonii nie ma prądu. Do nocnych spacerów po puszczy niezwykle praktyczne są latarki na gumce zakładane na głowę. Będziesz wtedy mógł swobodnie obserwować otaczającą przyrodę. Podczas wypraw po amazońskiej puszczy najlepiej nie opierać się o drzewa i uważać na rośliny. Amazońska flora posiada często kolce i inne elementy ochronne. Jest również domem dla wielu zwierząt i insektów, które często są niewidoczne dla ludzkiego oka i dotknięte, poczują się zaatakowane, a wtedy mogą ugryźć, oparzyć, drapnąć, itd. Nie zapomnij o skarpetach, spodniach dresowych i bluzie do spania. Amazońskie noce są dość chłodne. W plecaku warto mieć również mały ręcznik. Aparat fotograficzny lub kamerę zabrać w foliowym worku i pamiętać o zapasowych bateriach. W Amazonii nie ma ich gdzie podładować. Polskie środki na moskity nie wystarczająco silne na owady największej puszczy na świecie. Najlepszym środkiem na amazońskie insekty jest profesjonalne mydełko dla podróżników – „Nopikex”, które można zakupić w Kolumbii w każdym supermarkecie lub aptece. Mydełko to moczy się w niewielkiej ilości wody i naciera nim całe cało. Działa przez około 8 godzin. Dodatkowo przydadzą się: chustki lub czapki na głowę; cienkie, nieprzemakalne kurtki, kremu z wysokim filtrem, rolka papieru toaletowego lub chusteczek higienicznych. Jeśli chcesz podarować coś przydatnego Indianom, nie przywoź do Amazonii słodyczy. Powodują one wśród indiańskiej populacji, oddalonej od opieki medycznej i dentystycznej próchnicę i problemy żołądkowe. Radzimy zabrać małe gadżety dla dzieci w Amazonii, podczas odwiedzin w wiosce, takie małe prezenty będą miłą niespodzianką. Radzimy zabrać długopisy, kredki, gumki do włosów dla dziewczynek, breloczki, dziecięce szczoteczki do zębów.

OFICJALNA NAZWA – Republika Korei

STOLICA – Seul

JĘZYK URZĘDOWY – koreański. Inne języki: angielski.

WALUTA – won (KRW), 1 won = 100 dzonów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Maksymalna kwota, która na miejscu może zostać wymiona na KRW to 20 tys. USD (lub równowartość w innej walucie), wymagane jest okazanie paszportu. Bankomaty są dostępne wszędzie i z reguły obsługują wszystkie polskie karty, choć trzeba się liczyć z odmową. Pieniądze wymienia się głównie w bankach, jest bardzo mało kantorów. Kurs w bankach jest z reguły korzystny.

CZAS – UTC +9.

POGODA – Latem w Korei panują trudne warunki klimatyczne: wysoka temperatura (do 35 st. C) oraz duża wilgotność powietrza powodują znaczne zmęczenie i mogą przysparzać kłopotów osobom chorym na serce lub mającym problemy z układem oddechowym. Zimą natomiast napływ bardzo suchego powietrza kontynentalnego może powodować zagrożenie dla osób cierpiących na choroby układu krążenia. W ciągu całego roku częste są gwałtowne zmiany ciśnienia. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Polscy obywatele nie muszą mieć wiz przy wyjazdach do Republiki Korei na okres do 90 dni. Przy wjeździe trzeba okazać ważny paszport oraz wypełnioną kartę przekroczenia granicy (dostępna na pokładzie samolotu lub na lotnisku). Urzędnik imigracyjny może zapytać o cel podróży, prosić o wskazanie źródeł finansowania, (jeżeli nie wynika to z przedstawionych dokumentów) czy o okazanie biletu powrotnego. Nie jest wymagane posiadanie określonej kwoty pieniędzy na dzień pobytu.
Od 1.01.2012 roku obowiązuje system biometrycznej identyfikacji, polegający na obowiązkowym pobieraniu odcisków palców oraz dokonaniu zdjęcia twarzy podczas przekraczania granicy. Z wymogu poddania się tej procedurze zwolnione są osoby poniżej 17 roku życia, urzędnicy zagranicznych rządów i organizacji międzynarodowych, wraz z towarzyszącymi im członkami rodzin oraz osoby zaproszone przez szefów koreańskiej administracji centralnej.

PRZEPISY CELNE – Niedozwolone jest wwożenie na terytorium Republiki Korei produktów rolnych i spożywczych. Rośliny i zwierzęta mogą być wwożone do Korei tylko przy spełnieniu określonych kryteriów. Szczegółowe zasady dostępne są na stronach internetowych lotnisk międzynarodowych lub Animal and Plant Quarantine Agency(QIA). Koty lub psy starsze niż 90 dni powinny mieć obowiązkowo wszczepione mikroczipy o określonych parametrach. Pozostałe zasady co do produktów wwożonych na terytorium Korei można znaleźć na stronach Korea Customs Service.
Zabrania się wwożenia narkotyków, materiałów wybuchowych, broni, broni chemicznej oraz innych przedmiotów niebezpiecznych dla ludzi, zwierząt, roślin albo stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego.
Należy zadeklarować kwoty przekraczające 10 tys. USD. Bez zadeklarowania można wywieźć z Korei do 10 tys. USD. W przypadku wyższych sum (o ile nie były zadeklarowane przy wjeździe) należy przedstawić urzędnikowi imigracyjnemu poświadczenie z Bank of Korea, że zostały tam legalnie zadeklarowane. Zwrot podatku VAT jest możliwy po spełnieniu następujących warunków: towar został zakupiony w wyznaczonych punktach sprzedaży, sprzedawca wystawił poświadczenie dokonania zakupu, wartość towaru przekracza 50 tys. KRW, zgłoszenie służbom celnym nastąpiło w terminie do 3 miesięcy od dnia zakupu. Po przedstawieniu organom celnym faktury oraz poświadczenia zakupu podatek VAT zwracany jest w gotówce (na lotnisku Incheon znajduje się specjalny punkt Global Refund) lub przekazywany jest na konto podane w poświadczeniu dokonania zakupu. Podatek VAT nie jest zwracany w przypadku zakupu broni, lekarstw, dzieł sztuki oraz usług.

ZDROWIE – W Republice Korei nie ma zagrożenia chorobami tropikalnymi, nie są wymagane szczepienia. Poziom opieki medycznej jest zadowalający, czasem mogą wystąpić problemy z porozumieniem się (tylko lekarze klinik międzynarodowych mówią po angielsku). Ceny zależą od rodzaju placówki i świadczenia. W klinikach dla cudzoziemców koszt samej wizyty (bez zabiegów i leków) waha się od ok. 50 tys. KRW. Dobowy pobyt w szpitalu to wydatek od 100 USD w górę. W razie poważniejszych badań należy liczyć się z opłatą rzędu 500 tys. do 2 mln KRW. Wszystkie ośrodki medyczne akceptują karty kredytowe. Większość leków jest na receptę. W przypadku drobnych dolegliwości można kupić stosowne leki po konsultacji z aptekarzem (ich koszt to 3-10 tys. KRW). Ceny leków podstawowych (np. proste antybiotyki) wynoszą ok. 20-30 tys. KRW. Leki produkowane przez międzynarodowe koncerny są dostępne. Miejscowe odpowiedniki mają zazwyczaj ulotki tylko w języku koreańskim, tak więc zapoznanie się ze składem leku, sposobem dawkowania czy przeciwwskazaniami jest utrudnione. Wskazane jest wykupienie indywidualnego pakietu ubezpieczeniowego, szczególnie od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.
W głównych miastach Korei (Seul, Busan) występuje ogromne zanieczyszczenie powietrza, które wzrasta dodatkowo w okresie wiosny i wczesnego lata, gdy nad terytorium kraju nadciągają fale pustynnego pyłu niosącego toksyczne substancje znad przemysłowych obszarów ChRL (tzw. yellow dust – żółty pył).

INFORMACJE DODATKOWE
Przydatne numery telefonów: 119 – pogotowie ratunkowe, straż pożarna, 112 – policja, 1330 – informacja turystyczna, 120 – informacja w Seulu, 15885644 – biuro numerów.
Urzędy otwarte są od poniedziałku do piątku od 9.00 do 18.00 (banki do 16.30), urzędy pocztowe od 9.00 do 17.00. Sklepy zaczynają pracę o 10.00 i kończą ok. 23.00.

OBYCZAJE
Koreańczycy są jednorodnym narodem i wyraźnie to widać, gdy się ich spotyka poza granicami Korei – najczęściej nocują i jadają w koreańskich hotelach i restauracjach oraz są raczej zamknięci na ludzi z zewnątrz. Dodatkowym ograniczeniem kontaktu jest słaba znajomość języków obcych – jeżeli Koreańczyk nie wyjedzie za granicę, to nie jest w stanie wyzbyć się silnego koreańskiego akcentu w języku angielskim – przez co często trudno ich zrozumieć.
W metrze są wyznaczone miejsca dla starszych ludzi – nie wolno pod żadnym pozorem na nich siadać. Jest to miejsce „święte” i dla młodych niedostępne.
Koreańczycy podając cokolwiek prawą ręką, lewą przytrzymują prawą (nalewając wodę dwiema rękami oddajemy należyty szacunek).

ZAKUPY
Większość produktów pierwszej potrzeby można zakupić w całodobowych sklepach sieci GS25, Seven Eleven, Family Mart. Zwyczajowo przez jeden dzień w miesiącu zamykane są domy towarowe.
W Korei trzeba liczyć się z ograniczeniami w dostępie do produktów żywnościowych i potraw spoza tego kraju. Dotyczy to w szczególności mniejszych miast. W Seulu dobre miejsce na zakupy tradycyjnych rzeczy to rejon Insadong. Jest tam wiele sklepów zajmujących się sprzedażą wyrobów rękodzielniczych – tradycyjne maski koreańskie, wachlarze, obrazki… Koreańczycy mają wielkie upodobanie do niewielkich zabawnych gadżetów, np. wycieraczka do ekranu w telefonie komórkowym, które bardziej oddają ducha niż tradycyjna maska, czy zestaw pałeczek. Zakupy można robić także w koreańskich marketach – głównie ubrania, rękawiczki albo torbę dla panów! W Korei Południowej mężczyźni zwykli bowiem nosić… damskie torebki. J

KUCHNIA
Kuchnia koreańska ma wyraźną specyfikę (np. wiele potraw ostrych, o mocnym, zdecydowanym zapachu) i bywa niekiedy trudna do zaakceptowania, zwłaszcza przez dzieci. Należy o tym pamiętać, decydując się na wyjazd z opłaconymi świadczeniami na miejscu. Główny składnik każdego posiłku (śniadanie, lunch, obiad) to kimchi (marynowana kapusta pekińska) oraz ryż. Popularne są również restauracyjki z grillem na środku stołu, gdzie na bieżąco grilluje się mięso (wołowina czy wieprzowina jest o wiele bardziej tłusta niż w Polsce) i je razem z liśćmi sałaty i ryżem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Standardowo napięcie sieciowe wynosi 220 volt. Gniazdo elektryczne jest takiego samego typu jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy +82. Koreańska sieć telefonii komórkowej oparta jest na systemie – NCTS, więc telefony działające w sieci GSM nie będą funkcjonować. Dostępne są telefony publiczne na kartę lub monety. Aby móc dzwonić, należy kupić używany telefon koreański w komisie i kartę pre-paid. Potrzebny jest do tego paszport i pomocny Koreańczyk, bo porozumienie się po angielsku w komisach i punktach sprzedaży telefonów, mimo ich wszechobecności, do łatwych zadań nie należy.

INTERNET
W wielu miejscach istnieje możliwość połączenia z Internetem, zarówno publicznym jak i darmowym wifi w kawiarniach lub restauracjach. Istnieje bardzo rozbudowana jest sieć PC Bangów – miejsc, gdzie można grać na komputerze i korzystać z internetu. Seul jest znany z rozbudowanej bezprzewodowej sieci internetowej.

BEZPIECZEŃSTWO
Dla turysty zagrożenie przestępczością jest niewielkie. Przypadki rozbojów, oszustw lub kradzieży są rzadkie. W Seulu i innych większych miastach są jednak dzielnice, w których warto zachować większą ostrożność. Należy przy tym pamiętać, że ewentualny kontakt z policją (liczne posterunki w miastach) jest utrudniony z przyczyn językowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Seulu
Samcheong-ro 20-1, Jongno-gu, Seoul 110-190 Republika Korei
Tel. 0082 2 723 96 81
Faks 0082 2 723 96 80
http://www.seul.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Kostaryki

STOLICA – San José

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – Colón (CRC). 1 CRC = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Walutę można wymieniać w bankach i hotelach. Część punktów handlowych i gastronomicznych przyjmuje dolary amerykańskie. Banki dokonują transferów międzynarodowych. Kurs wymiany ustala codziennie bank centralny, więc kursy w bankach nie różnią się znacznie od tego ustalonego.
Ceny bardzo często podawane są w dolarach amerykańskich (USD). Prawie wszędzie dolary są akceptowane, jednak resztę najczęściej otrzymamy w colonach.
Sieć bankomatów jest dobrze rozwinięta praktycznie wszędzie. Należy jednak mieć z sobą trochę gotówki, np. do atrakcji, gdzie nie ma bankomatów. Zwykle bankomaty wypłacają gotówkę w dwóch walutach: dolarach amerykańskich (USD) lub colonach kostarykańskich (CRC).
Banki czynne są od 9 rano do 5 po południu, od poniedziałku do piątku. Sobota od 9 rano do 1 po południu.

CZAS – UTC –8 godzin w stosunku do czasu polskiego

POGODA – Klimat Kostaryki to klimat podrównikowy. Średnie roczne temperatury wynoszą ok. 26 °C na wybrzeżu i 18-20 °C w głębi kraju, na wyższych wysokościach. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Nie ma obowiązku wizowego dla obywateli RP, którzy mają zamiar przebywać w Kostaryce w celach turystycznych nie dłużej niż 90 dni. Paszport musi być ważny minimum 6 miesięcy od dnia przekroczenia granicy. Służby imigracyjne mogą zażądać okazania środków płatniczych w wysokości wystarczającej na pokrycie kosztów pobytu (w stosunku do obywateli polskich nie jest to jednak wymóg stosowany rygorystycznie). Turyści podróżujący samolotem powinni pamiętać, że obowiązuje opłata lotniskowa pobierana przy wyjeździe w wysokości ok. 29 USD od osoby (wliczona w cenę wyjazdu).

PRZEPISY CELNE – Bagaż osób wjeżdżających do Kostaryki jest poddawany kontroli fitosanitarnej. Zakazany jest przywóz jakiejkolwiek żywności. Surowo zabroniony jest także wywóz dzieł sztuki prekolumbijskiej oraz rzadkich okazów flory i fauny, fragmentów rafy koralowej itp. Nie ma szczególnych regulacji dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy. Kwotę wwożonych pieniędzy należy jednak wpisać w deklaracji celnej.

PRZEPISY PRAWNE – Kontrola antynarkotykowa jest bardzo rygorystyczna. Stosowane są prowokacje policyjne – należy stanowczo odmawiać osobom oferującym nawet najmniejsze ilości narkotyków. Miejscowi celnicy zwracają szczególną uwagę na podróżnych z Polski w związku z zatrzymaniami Polaków usiłujących przemycać narkotyki.

ZDROWIE – Na obszarze całego kraju występuje epidemia wirusa dengi, nasilająca się w porze deszczowej; istnieją również pojedyncze ogniska malarii, zwłaszcza na wybrzeżach. Szczepienia nie są wymagane. Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Zdarzają się zatrucia pokarmowe, należy w szczególności uważać podczas spożywania potraw z owocami morza. Nie wolno pić nie przegotowanej wody ani spożywać nie umytych warzyw i owoców. Częste są również przypadki poparzeń słonecznych – koniecznie należy używać kremów z filtrem. Należy zabrać profilaktycznie leki na kłopoty z żołądkiem, wynikające z występowania innej flory bakteryjnej.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach jak również kurtce lub płaszczu przeciwdeszczowym. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub wygodne półbuty, a także letnie sandały i klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny/lornetka: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne. Przydatna może okazać się również lornetka do obserwacji ptaków (jeśli ktoś posiada).

OBYCZAJE
Nie istnieją szczególne normy zwyczajowe, które dotyczyłyby np. ubioru lub sposobu zachowania się w miejscach publicznych. Pewne utrudnienie stanowi znalezienie adresu: ulice nie mają nazw i adresy podawane są w odniesieniu do stałych punktów znanych mieszkańcom. Bardzo źle odbierane jest wykazywanie braku zachwytu Kostaryką.
Ticos – tak nazywają siebie i są nazywani w całym regionie Ameryki Centralnej mieszkańcy Kostaryki.
Ticos to ludzie spokojni, uprzejmi, zawsze starają się pomóc zagubionemu turyście – niestety różnie z tym bywa, przede wszystkim dlatego, że w Kostaryce, jak w większości Ameryki Środkowej, nie ma adresów, nazw ulic, numerów domów. Zamiast tego używa się punktów orientacyjnych – drzewo mangowe, były sklepik z zabawkami, etc. O drogę pytają tu wszyscy łącznie z taksówkarzami.
Poza tym Ticos są bardzo dumni ze swojego kraju, są patriotami i nie lubią krytyki. Ticos nie lubią też konfliktów, więc raczej zgodzą się na twoje, czasami nienajlepsze rozwiązanie, niż spróbują podpowiedzieć inne alternatywy. Ticos to generalnie ludzie bardzo spokojni i pogodni. Kostarykańczycy są społeczeństwem „równościowym” – wszyscy są równi. Prawa człowieka są tu głęboko respektowane, a w Kostaryce zlokalizowane są między-amerykańskie instytucje zajmujące się obroną praw człowieka – Międzyamerykański Sąd Praw Człowieka i Instytut Praw Człowieka.

ZAKUPY
Co warto przywieźć na pamiątkę. Kawa – nie tylko ta ze sklepu. Plantacje kawy można znaleźć dosłownie wszędzie. Rękodzieło z drewna – najbardziej znanym miejscem produkcji i zakupu typowych wyrobów z drewna jest Saarchi, ale można je kupić właściwie wszędzie. Często można również spotkać ładną ceramikę – zwykle ta sprzedawana przez Nicas na ulicach czy w restauracjach jest tańsza i zazwyczaj tej samej jakości co sprzedawana na bazarach i w sklepach.
Urzędy i agencje rządowe: od 8 rano do 4 po południu. Sklepy spożywcze od 7 rano do 8 wieczorem. Inne sklepy od 8 rano do 6 wieczorem.

KUCHNIA
Gallo Pinto (Malowany Kogut) to potrawa popularna w całym regionie Ameryki Środkowej, ale w każdym kraju przyrządza się ją w inny sposób. Tradycyjne kostarykańskie Gallo Pinto to ryż z fasolą, kolendrą, ale również karaibskie rice and beans – ryż z fasolą i mlekiem kokosowym. Nie da się nie spróbować Gallo Pinto – Ticos jedzą Gallo Pinto na śniadanie, obiad i kolację.
Sopa de Pejibaye. Pejibaye to owoc o specyficznym zapachu i lekko orzechowym, aromatycznym smaku. Zawsze gotowany, jedzony zwykle z majonezem, z powodu suchego miąższu. Dla Polaków w wersji z majonezem raczej niejadalny, natomiast zupa z pejibaye jest kremowa, świetna z dodatkiem odrobiny gałki muszkatołowej. Najbliżej jej do zupy dyniowej, albo tureckiej zupy z soczewicy. Casado – „kostarykański bigos”. Wszystko na jednym talerzu – smażone banany, ryż, fasola, jakaś sałatka, kawałek mięsa lub ryby i może jeszcze surówka ze świeżej białej kapusty.
Ser Turrialba – biały twardy ser. Zwykle słony. Nie należy kupować go na zapas – szybko się psuje.
Truskawki z Poasito – truskawki lub wyroby z truskawek sprzedawanych po drodze na wulkan Poas. Wyglądają jak truskawki, smakują prawie jak poziomki – przez cały rok.
Cebiche – w Kostaryce znajdziemy najpewniej dwie wersje cebiche – kostarykańskie, dłużej marynowane, drobniej pokrojone kawałki świeżej, zawsze białej ryby obficie przyprawione „salsa lisano” i serwowane z krakersami. Drugie to tradycyjne peruwiańskie cebiche – droższe, bardziej „japońskie” w stylu, podawane z indiańską kukurydzą i słodkimi ziemniakami. Obie wersje zasmakują miłośnikom owoców morza.
Ważne – ryby w Kostaryce zawsze serwuje się bez ości.
Cas – to owoc przypominający agrest, bardzo kwaśny i właściwie, gdy świeży – jest niejadalny. Natomiast sok z Cas to orzeźwiający raj dla podniebienia w gorące popołudnie.
Banany – żółte, pomarańczowe, czerwone, zielone, wielkie, małe – zwykle można spotkać więcej niż jedną odmianę. Te największe, niezależnie od koloru, je się tylko smażone.
Ananasy – najlepsze na świecie. Najpopularniejsze są złote – bardzo słodkie. Można również spotkać (rzadko) zielone, które Ticos jedzą z solą. Ananasów nie można zjeść jednak zbyt dużo – po więcej niż 3 plastrach można poczuć nieprzyjemny efekt „pociętego języka”.

ELEKTRYCZNOŚĆ
120V / 60 Hz. Wtyczki typu A i B.

TELEFONY
Numer kierunkowy na Kostarykę: z komórki +506, z tel. stacjonarnego 00 506. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Kostaryce, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.
W Kostaryce obecnie działa tylko jeden operator komórkowy – ICE (Intituto Costarricense de Electricidad). Telefony przywiezione z Europy, mimo uruchomionego roamingu, często w ogóle nie działają. Nie istnieje usługa pre-paid. Zasięg nawet w większych miastach może być bardzo słaby.

INTERNET
Kafejki internetowe są dobrze dostępne w miejscach turystycznych. Nie ma publicznego wi-fi, ale kawiarnie i restauracje udostępniają bezpłatny wi-fi klientom – trzeba mieć jednak własny komputer.

BEZPIECZEŃSTWO
Poruszanie się w pojedynkę nie jest wskazane z powodu częstych napadów rabunkowych z bronią w ręku. Należy uważać także na licznych kieszonkowców. W trosce o bezpieczeństwo turystów władze miejscowe zalecają posługiwanie się kserokopią paszportu, w którą podróżujący powinni zaopatrzyć się jeszcze przed przyjazdem. Nie jest wymagane jej poświadczenie. Oryginały paszportów, służące tylko do przekroczenia granicy, powinny być właściwie zabezpieczone (depozyty hotelowe lub sejfy, skrytki bankowe.

FOTOGRAFOWANIE
Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie!

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej

Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Meksyku.
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Meksykańskich Stanach Zjednoczonych
Meksyk, Meksyk, Cracovia 40, Col. San Angel , 01000
Tel. dyżurny: +52 55 54812050
Faks: +52 55 56167314

Konsulat honorowy w San José, w Kostaryce
konsul honorowy Miguel Muñoz Nanne
Granadilla Norte 710, Curridabat, San José, (Del Instituto de la Mujer, 500 m. al Este).
tel. 00506 2273 7978
kom. 00506 8382 0325
fax 00506 2253 5292
consuladopol@gmail.com
http://meksyk.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/nowy_konsulat_honorowy_kostaryka

OFICJALNA NAZWA – Republika Kuby

STOLICA – Hawana

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – peso kubańskie (CUP), 1 CUP = 100 centavos; peso kubańskie wymienialne (CUC), 1 CUC = 100 centavos. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Walutą Kuby jest peso (CUP), który dzieli się na 100 centavos. W obiegu znajdują się banknoty o nominałach 3, 5, 10, 20, 50 CUP, oraz monety o wartościach 1 CUP, a także 1, 2, 5, 20, 40 centavos.
W rozliczeniach gotówkowych na rynku wewnętrznym dla turystów i cudzoziemców jedyną obowiązującą walutą jest kubańskie peso wymienialne CUC. To waluta Banku Centralnego Kuby, wymienialna wyłącznie na Kubie, występująca w postaci banknotów 100, 50, 20, 10, 5 i 1 CUC oraz bilonu –  50, 25, 10, 5, 1 centavo. Do obiegu są dopuszczone inne waluty, takie jak: euro, dolar kanadyjski, funt szterling, frank szwajcarski. Na terenie kraju funkcjonuje sieć państwowych kantorów wymiany walut – CADECA.
Banki, urzędy, instytucje użyteczności publicznej i punkty handlowo-usługowe nie honorują kart kredytowych VISA, CABAL, MasterCard, VISA Electron ani czeków, w tym czeków podróżnych, wydanych przez banki amerykańskie lub inne banki z udziałem kapitału amerykańskiego.
Przed wyjazdem z Polski należy dowiedzieć się we własnym banku, czy posiadane karty kredytowe będą działały na Kubie. Istnieje możliwość przekazania środków pieniężnych z Polski za pośrednictwem Agencji ASISTUR S.A. Wpłata musi być dokonana w euro.

CZAS – Różnica czasu -6 godzin w stosunku do czasu obowiązującego w Polsce w czasie zimowym.

POGODA – Kuba objęta jest działaniem dwóch klimatów: podrównikowego wilgotnego oraz równikowego, wybitnie wilgotnego, w południowej części kraju. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 25°C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatel polski udający się na Kubę obowiązany jest do posiadania wizy odpowiedniej do celu planowanego pobytu lub tzw. karty turysty (Tarjeta de Turista) – wliczona w cenę wyjazdu, zostanie przekazana wraz z dokumentami podróży. Przy przekraczaniu granicy wymagany jest minimalny 3-miesięczny okres ważności paszportu, licząc od planowanej daty wyjazdu z Kuby. Przed odprawą paszportową każdy turysta mający wizę obowiązany jest wypełnić formularz Tarjeta Internacional de Embarque y Desembarque. Podstemplowany formularz należy zachować, ponieważ bez niego niemożliwe jest opuszczenie Kuby, a uzyskanie nowego wymaga wielu zabiegów. Turyści przyjeżdżający na wypoczynek zorganizowany nie muszą udokumentować posiadanych środków pieniężnych. Posiadanie kart kredytowych traktowane jest jako spełnienie tego warunku.

PRZEPISY CELNE – Rzeczy przeznaczone do użytku osobistego nie podlegają ocleniu. Zezwala się na wwóz 2 butelek alkoholu i 200 szt. papierosów oraz lekarstw na własny użytek (poza lekami psychotropowymi i krwiopochodnymi). Zezwala się ponadto na wwóz towarów, których łączna wartość nie przekracza 1000 CUC, przy czym podlegają one opodatkowaniu. Towary, których wartość przekroczy 1000 CUC, zostaną zarekwirowane. Można wwieźć po 2 szt. urządzeń audio-wideo o ile ich łączna wartość nie przekracza 1000 CUC. Wwóz urządzeń łączności radiowej, telefonów bezprzewodowych itd. wymaga uzyskania odpowiedniego zezwolenia Ministerstwa Informatyki i Komunikacji. Zakaz wwozu owoców, warzyw, sadzonek, nasion i pokarmów dla zwierząt. Zakaz dotyczy również serów, wędlin, mięs i ich przetworów nie opakowanych hermetycznie. Hermetycznie opakowana żywność może zostać wwieziona, jeżeli na opakowaniu znajduje się informacja dotycząca producenta, terminu przydatności do spożycia i wagi produktu. Wskazane jest zadeklarowanie wwożonej gotówki w kwocie przekraczającej 5000 USD. Turysta, którego bagaż przekracza limit wagowy określony przez przewoźnika, musi wnieść opłatę na rzecz państwa kubańskiego. Bez rachunku potwierdzającego zakup można wywieźć jedynie 50 szt. cygar. Zakaz wywozu zwierząt morskich i lądowych, endemicznych lub będących pod ochroną (np. żółwi, iguan, krokodyli, papug) oraz skór i wyrobów z tych zwierząt. Na wywóz antyków i dzieł sztuki, w tym również rękodzieła i rzemiosła artystycznego większej wartości a także większej ilości złota czy srebra, należy uzyskać zezwolenie. Nie zezwala się na wywóz muszli i koralowców. Wywóz alkoholu ograniczony jest do 6 butelek. Obowiązuje zakaz wywozu miejscowych walut w kwotach przekraczających 100 CUP i 200 CUC.

PRZEPISY PRAWNE – Miejscowe władze surowo zwalczają przestępczość narkotykową. Wysokie kary więzienia grożą również za organizowanie lub sprzyjanie nielegalnej emigracji obywateli kubańskich. Za kontakty z dysydentami może grozić zatrzymanie. Za każdy dzień pobytu w areszcie imigracyjnym pobierana jest opłata w wysokości 37 CUC.
Nie ma przepisów, które umożliwiałyby cudzoziemcom odzyskanie przy wyjeździe podatku VAT za zakupione na Kubie towary.

BAGAŻ – Podczas przelotu międzynarodowego bagaż główny nie może przekroczyć 23 kg, bagaż podręczny do 11 kg (o wymiarach max 55 cm x 35 cm x 25 cm). W bagażu podręcznym nie mogą być przewożone płyny w opakowaniach większych aniżeli 100 ml. Podczas przelotów wewnętrznych bagaż główny nie może przekroczyć 20 kg, a bagaż podręczny do 5 kg o sumie wymiarów nie przekraczających 115 cm.

ZDROWIE – W okresie od maja do listopada  nasila się na Kubie ryzyko zachorowań na dengę. Wysokie temperatury, wysoka wilgotność powietrza oraz intensywne opady deszczu (burze tropikalne) sprzyjają rozmnażaniu się komarów (Aedes aegypti), przenoszących wirus dengi. Większość zachorowań odnotowuje się w dużych aglomeracjach miejskich, szczególnie w miejscach o niskim poziomie higieny. Ponieważ dotychczas nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko dendze instytucje sanitarne zalecają w miejscach zagrożonych używanie lekkiej i czystej odzieży o jasnej kolorystyce, z tkanin naturalnych (len, bawełna) oraz stosowanie środków owadobójczych zawierających N, N-dietil-m-toluamida (deet) lub flalato de dimetilo.
Od 2012 roku występują na Kubie przypadki zakażenia bakterią cholery. Kluczową rolę w zapobieganiu tej choroby jest przestrzeganie zasad higieny. Odwiedzający kraje zagrożone cholerą powinni pić wyłącznie butelkowaną lub przegotowaną wodę, dokładnie myć owoce i warzywa, regularnie myć ręce (zwłaszcza przed posiłkiem) i unikać spożywania surowych owoców morza. Podróżujący skarżący się na ostrą biegunkę i wymioty powinni niezwłocznie szukać pomocy medycznej.
Zalecane są szczepienia przeciwko WZW A i B, błonica, tężec, polio, dur brzuszny. Występuje okresowo zagrożenie takimi chorobami, jak: ameboza, wirusowe zapalenie spojówek oraz rzadziej gorączką Chikungunya (wirus przenoszony przez komary). Najczęściej występują zatrucia pokarmowe, w szczególności po spożyciu potraw z owocami morza. Odradza się spożywanie sałaty. Częste są również przypadki poparzeń słonecznych oraz zaburzeń funkcjonowania układu krążenia wywołane wysoką temperaturą powietrza, jego dużą wilgotnością i gwałtownymi skokami ciśnienia (zwłaszcza w okresie huraganów). Z uwagi na występujące okresowo burze elektromagnetyczne osoby z rozrusznikiem serca powinny zasięgnąć przed podróżą porady lekarza specjalisty. Szczepienia zalecane na Kubie. 
Nie wszystkie miejscowe biura podróży zapewniają opiekę lekarską uczestnikom wycieczek grupowych. W niektórych większych hotelach obecny jest lekarz pierwszego kontaktu (koszt wizyty to ok. 30 CUC). W Hawanie specjalistyczną opiekę medyczną na dość dobrym poziomie oferują: Centro de Investigaciones Medico-Quirurgicas CIMEX (calle 216 y 11B, Siboney), Clinica Central Cira Garcia (calle 20 y avenida 41 No. 4101, Miramar), Hospital Hermanos Ameijeiras (calle San Lazaro 701, Centro Habana), Hospital Ortopedico Frank Pais (avenida 51 No. 19603, Marianao), Centro Internacional de Retinosis Pigmentaria (calle L y 13, Vedado). Apteki międzynarodowe oferują leki w ograniczonym zakresie; ich ceny są wysokie. Dzień pobytu w szpitalu (z wyżywieniem, bez lekarstw i zabiegów) kosztuje 130 CUC za pierwszy dzień i 90 CUC za każdy następny, wizyta lekarska 30-50 CUC, analizy ambulatoryjne do 30 CUC, założenie gipsu ok. 25 CUC. Placówki medyczne honorują karty kredytowe, o ile nie są one wydane przez banki amerykańskie lub z kapitałem amerykańskim. Za usługi wystawiane są rachunki, które mogą stanowić podstawę do ubiegania się o zwrot poniesionych kosztów leczenia. Placówki służby zdrowia obsługujące cudzoziemców znajdują się w każdym większym mieście.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym czy kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub wygodne półbuty, a także letnie sandały i klapki.
Na Sylwestra przyda nam się strój jak na bale Panowie garnitur, czy po prostu długie spodnie marynarka, Panie strój wieczorowy może być mała czarna, jest to prawdziwy elegancki bal, tyle ze na otwartej przestrzeni pod gwiazdami, ale sceneria jest jak najbardziej balowa, tańczy się na specjalnie przygotowanej scenie, buty takie żeby dobrze się tańczyło.
Na wieczór w Tropicanie prosimy również zabrać strój wieczorowy – Panowie koniecznie długie spodnie i koszule, marynarka mile widziana.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne.

OBYCZAJE
W tym obszarze geograficznym znacznie bardziej niż obowiązkowość czy punktualność ceni się spokój ducha, wesołe usposobienie i gotowość do szalonej zabawy w każdym momencie. Kuba jako jeden z ostatnich bastionów komunizmu, może zaskoczyć typowo socjalistyczną „organizacją” pracy. Varadero jest enklawą stworzoną przez kubańskie władze dla zagranicznych turystów, gdzie atmosfera jest swobodniejsza. Nie wolno robić zdjęć osobom w mundurach i publicznym budynkom (na lotnisku, dworcu). Rodzina i przyjaciele są dla Kubańczyków bardzo ważni. Z sympatią spotka się próba porozumiewania się przez cudzoziemca nawet początkowym językiem hiszpańskim. Polecamy zabranie drobnych prezentów dla dzieci w postaci długopisów czy kredek. Mile widziane jest mydło; na Kubie ludność odczuwa brak podstawowych produktów higienicznych.

ZAKUPY
Wraz z rozwojem turystyki powstaje coraz więcej sklepów z pamiątkami. Płaci się w nich wymienialną walutą CUC lub euro. Na Kubie nie istnieją lokalne bazary sprzedające wyroby tradycyjnego rękodzieła ludowego. Sporo pamiątek jest ozdobionych wizerunkiem Che Guevary (t-shirty, obrazy). Najwięcej sklepów dla turystów znajduje się na starym mieście Hawany. Nie oferują one jednak luksusowych, ani markowych towarów. Najczęściej są to kubańskie cygara o nazwie Cohiba, czy lokalny rum Havana Club mający od dziesiątek lat uznanie na świecie. Na ulicznych stoiskach w miastach odwiedzanych przez turystów można wypatrzeć oryginalne torebki zrobione z kapsli po piwie, samochodziki wykonane z puszek po napojach, szmaciane lalki w kubańskiej sukience i zawoju na głowie. Często w parterowych mieszkaniach zamienionych na salony sztuki można znaleźć wielki wybór obrazów o współczesnej tematyce. Przy zakupie obrazów większych formatów wymagany jest certyfikat otrzymany od autora obrazu. W wydzielonej miejscowości plażowej Varadero są sklepy z biżuteria (np. wykonaną ze posrebrzanego widelca), z muzyką oraz z gitarami.

KUCHNIA
Kubańska kuchnia to mieszanka potraw hiszpańskich, afrykańskich i karaibskich. Typowym daniem jest ryż z fasolą, ugotowane razem lub osobno. Główny posiłek może składać się z wieprzowiny lub wołowiny z ziemniakami i bananem zwyczajnym, czasem kukurydzą. Sałatka to: pomidory, sałata, awokado, ogórek, marchew, kapusta i rzodkiew. Je się tropikalne owoce. Zupę gotuje się najczęściej z czarnej fasoli z cebulą i czosnkiem. Powszechnie spożywa się kanapki. Tradycyjnie był to złożony z dwóch części chleb wypełniony paskami pieczonej wieprzowiny, szynki, żółtego sera (czasem pomidorów i sałaty) z dodatkiem musztardy; podgrzewano go na grillu.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 110V/220V / 60 Hz. Wtyczki typu A, B, C, L.

TELEFONY
Numer kierunkowy na Kubę: 0053. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu na Kubie, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Z zasięgiem telefonów komórkowych w miastach nie ma problemu.

FOTOGRAFOWANIE
Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie!

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu. Dla wielu Kubańczyków napiwki stanowią podstawę utrzymania czy płacy.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

WIĘCEJ INFORMACJI DLA PODRÓŻNYCH

AMBASADA
Ambasada RP w Hawanie
Kuba, Hawana, calle G No. 452, esq. a 19, Vedado, 10400
Tel. +53 7 8332440
Tel. alarmowy: +53 52805770
Faks: +53 7 8332442
http://www.hawana.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Laos, Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna

STOLICA – Wientian

JĘZYK URZĘDOWY – laotański

WALUTA – kip (LAK). 1 kip=  100 at. Monety – 10, 20, 50 at oraz 1, 5, 10, 20, 50 kip. Banknoty – 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000, 2000, 5000, 10 000, 20 000, 50 000 kip. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Sugerujemy zabrać na wyjazd USD. Powszechnym środkiem płatniczym są także tajskie bahty oraz dolary amerykańskie (nie są akceptowane uszkodzone i zużyte banknoty), miejscowa waluta jest używana głównie na prowincji. Kartą kredytową zapłacimy jedynie w większych hotelach i restauracjach oraz w niektórych sklepach oferujących rękodzieło artystyczne. Pamiętać należy, że jest pobierana prowizja od transakcji w wysokości od 2 do 5%. Bankomaty znajdują się jedynie w większych miastach, dlatego wyruszając na prowincję dobrze mieć zapas gotówki ze sobą. Pieniądze najbezpieczniej wymieniać w bankach i kantorach.

CZAS – UTC +7. +5 godzin w stosunku do czasu polskiego – czas letni.

POGODA – Klimat Laosu można podzielić w przybliżeniu na dwie pory roku: suchą i deszczową. W miesiącach od maja do października przychodzi monsun południowo-zachodni, który może powodować silne opady deszczu. Panujący od listopada do lutego monsun północno-wschodni przynosi do Laosu klimat suchy. Jak w całych Indochinach, najlepszym okresem na odwiedzenie Laosu jest okres od października do maja (szczególnie grudzień–styczeń). Wtedy jest ciepło, na południu nawet bardzo, i nie pada. Trzeba jednakże pamiętać, że to kraj górzysty, więc wieczorami może być – nawet w sezonie –chłodno, stąd sweter, a najlepiej – polar, bardzo się przyda. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy objęci są obowiązkiem wizowym. Wizę miesięczną można uzyskać zarówno w ambasadzie Laosu, np. w Berlinie, jak również na niektórych przejściach granicznych i na lotniskach w Wientianie i Luang Prabang. Można ją przedłużyć dwukrotnie, każdorazowo o jeden miesiąc. Podczas kontroli granicznej należy sprawdzić, czy do paszportu zostały wbite odpowiednie stemple. W razie stwierdzenia przez policję ich braku podczas kontroli wewnątrz kraju lub przy wyjeździe grożą wysokie kary pieniężne, deportacja, a nawet areszt.

PRZEPISY CELNE – Nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Podróżni są obowiązani do deklarowania przy wjeździe oraz wyjeździe kwot pieniężnych większych niż 2000 USD. W Laosie nie ma podatku VAT. Wywóz dzieł sztuki (zwłaszcza starych figurek Buddy) jest zabroniony.

PRZEPISY PRAWNE – Odnoszące się do posiadania oraz przewozu narkotyków (heroiny, marihuany, opium, amfetaminy, ekstazy i in.) są w Laosie bardzo surowe (dożywocie, kara śmierci).

BAGAŻ – Linie: LOT, VIETNAM AIRLINES na biletach EMIRATES, powrót realizuje linia QATAR – bagaż główny maksymalnie do 30 kg o sumie wymiarów (długość+szerokość+wysokość) do 150 cm. Bagaż podręczny do 7 kg – albo torebka albo torba na laptopa, której wymiary nie mogą przekraczać 55 cm x 38 cm x 20 cm.
LAO AIRLINES – Bagaż główny do 20 kg. Bagaż podręczny do 5 kg, wymiary 60 cm (d) x 30 cm (s) x 18 cm (w) – łącznie z kieszonkami, kółkami i uchwytami.

ZDROWIE – Nie ma OBOWIĄZKOWYCH szczepień od osób przybywających z Europy. Listę szczepień ZALECANYCH można odnaleźć pod linkiem, należy jednak wziąć pod uwagę charakter pobytu. Szczepienia zalecane w Laosie. Rejony występowania malarii: na terenie całego kraju. Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Należy pić tylko przegotowaną wodę oraz unikać spożywania popularnych potraw z surowych warzyw, suszonych ryb itp. Występuje zagrożenie zatruciami pokarmowymi oraz wirusem HIV. Stan higieny oraz poziom opieki zdrowotnej jest niski. Zyskanie porady lekarskiej lub szybkiej pomocy medycznej poza dużymi miastami jest praktycznie niemożliwe. W stolicy można uzyskać doraźną pomoc lekarską za minimalną opłatą 10-20 USD. Koszt pobytu w szpitalu wynosi od 20 USD za dobę – w zależności od rodzaju schorzenia. Podstawowe leki są dostępne tylko w większych miejscowościach. W poważniejszych przypadkach zalecane jest korzystanie z pomocy lekarskiej w sąsiedniej Tajlandii. Koszty transportu chorego do Tajlandii są wysokie.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne i ew. pływackie, filtr ochronny z bardzo wysokim filtrem, kapelusz/czapkę do ochrony przed słońcem, płyn do dezynfekcji rąk (np. Carex) lub chusteczki do dezynfekcji rąk, wygodne przewiewne buty, klapki na plażę, strój kąpielowy. Lekkie, bawełniane ubrania takie jak: koszulki z krótkim rękawkiem, krótkie spodenki, bluzki, spodniczki, wygodne obuwie (najlepiej typu adidasy) – zarówno na deszczową, jak i słoneczną pogodę, przynajmniej jeden ciepły sweter, długiem spodnie i kurtkę przeciwdeszczową (na wszelki wypadek), • Aparat/kamerę wraz z ładowarką i zapasem baterii, gdyż te w miejscach turystycznych bywają znacznie droższe, torbę lub plecak (przydane podczas wycieczek) – nosić z przodu ze względu na kradzieże kieszonkowców. NIE zabieramy łańcuszków, eleganckich i przyciągających wzrok zegarków czy sygnetów. Można wówczas zostać napadniętym na tle rabunkowym. Aparat lub kamerę chowamy najlepiej do czarnej lub innej nieprzezroczystej reklamówki albo nie zwracającego uwagi plecaczka, noszonego z przodu. – Leki: repelenty, leki antyseptyczne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, środki na zatrucia pokarmowe, leki przeciwbiegunkowe, altacet, aspiryna, krem antyhistaminowy (po ukąszeniu przez komary zapobiega powstawaniu reakcjom alergicznym), żel arnikowy (łagodzi podrażnienia po ukąszeniu przez komary), które najlepiej pakować w specjalnie zamykane, szczelne, foliowe woreczki. Dodatkowo można zabrać – opcjonalnie – produkty na wymianę z tubylcami: D-cell batteries (w oryginalnych opakowaniach), latarki, T-shirty (mniejsze rozmiary!), ubrania dla dzieci i kobiet, zabawki, czapki baseballowe i inne, podstawowe pomoce szkolne (kredki) i środki medyczne – mogą okazać się miłym podarunkiem.

DODATKOWE INFORMACJE
Większość ludności Laosu jest wyznania buddyjskiego. Można swobodnie odwiedzać liczne świątynie buddyjskie. Wchodząc na teren świątyni, należy dostosować się do miejscowych zwyczajów, co dotyczy zwłaszcza ubioru (zakryte nogi i ramiona).
Uwaga: zakazana jest dystrybucja materiałów o charakterze religijnym (grozi za to areszt lub deportacja).

ZAKUPY
Wspaniałymi pamiątkami z Laosu są wyroby rękodzielnicze takie jak ręcznie wykonywane przedmioty i tkaniny. Można dostać także wyjątkowe figurki przedstawiające postaci i sceny z mitologii hinduistycznej. Jednakże trzeba pamiętać, że zakazane jest wywożenie przedmiotów wykonanych z kości słoniowej oraz starych figurek przedstawiających Buddę. Dla pań wspaniałym prezentem będzie ręcznie wykonana biżuteria ze złota i kamieni półszlachetnych. Nietypową pamiątką będzie butelka miejscowego alkoholu z umieszczonymi w środku wężami lub owadami. Warto też kupić tutejszą kawę i herbatę, które charakteryzują się niebywałym smakiem i aromatem.

KUCHNIA
Laos pełen jest wpływów francuskich w związku z czym, każdy podróżnik zmęczony zdrowym jedzeniem bez pieczywa i nabiału wie, że to właśnie tutaj można wybrać się, aby zaznać rozkoszy iście europejskiej. Bagietka, kanapka z różnymi dodatkami to punkt obowiązkowy każdego, kto podróżuje po Laosie. Pad Thai to tajskie wydanie makaronu z dodatkami. Mogą to być owoce morza, zawsze warzywa, czasem mięso. Wszystko w sosie na ostro, słodko – kwaśno czy też łagodnie (choć to raczej wersja turystyczna). Popularne są pędy bambusa. Z wyglądu przypominają pietruszkę. Smakują jednak już zupełnie inaczej. Bambus podawany jest w Laosie na mnóstwo sposobów. Może być w zupie – zazwyczaj chrupiący, podobnie jak po prostu pieczony czy gotowany. Może być marynowany, miękki i ostry, w zależności od zalewy. Może być smażony jako potrawka – grubo pokrojony i miękki lub też niemal poszatkowany, przepyszny! Zazwyczaj chyba z ryżem kleistym.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230V/50 Hz. Wtyczki typu A, B, C, E, F. Najbardziej popularne to wtyczki takie jak w Polsce, ale warto zabrać ze sobą uniwersalny adapter.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Laosu z komórki: +856; z tel. stacjonarnego: 00 856. Aby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.  Zasięg bywa różny. Na południu zasięg jest w zasadzie wszędzie – z wyjątkiem miejsc typu gęsta dżungla. Na północy, poza Luang Prabang i linią Mekongu z zasięgiem jest ciężko. Roaming bardzo drogi.

BEZPIECZEŃSTWO
Przed podróżą do Laosu wskazane jest uzyskanie w biurze turystycznym informacji na temat aktualnej sytuacji w tym kraju. Laos jest na ogół bezpieczny dla turystów, choć rośnie zagrożenie przestępczością pospolitą (kradzieże, włamania). Zaleca się korzystanie ze środków transportu przeznaczonych dla turystów. Nie należy podróżować samotnie lub nocą. Dokumenty podróżne winny być dobrze zabezpieczone (zwłaszcza bilet, paszport). Warto wykonać ich fotokopie, co może okazać się przydatne w razie utraty oryginałów.. Laos jest co do zasady krajem bezpiecznym i przyjaznym dla turystów, choć rośnie zagrożenie przestępczością pospolitą. Uwaga: W wielu mniej uczęszczanych miejscach zalegają niewybuchy. Należy trzymać się utartych szlaków, zwłaszcza w prowincji Xieng Khouang, w prowincji Luang Prabang oraz w pobliżu granicy z Wietnamem.

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią przeważnie 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.

Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej w Laosie

Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Bangkoku (Tajlandia).
Ambasada RP w Bangkoku
100/81-82. 25th floor. Vongvanij Building B, Rama 9 Road, Huaykwang, 10310 Bangkok, Tajlandia
Tel. +6626450367 – 9
Faks +6626450365

OFICJALNA NAZWA – Republika Madagaskaru

Miliony lat temu Madagaskar oderwał się od Afryki, stając się czwartą największą wyspą świata. W zupełnej izolacji od kontynentu zaczęły się wykształcać niezwykłe gatunki roślin i zwierząt. Tak powstał raj dla miłośników natury i podróżników.  Na wschodnim wybrzeżu przeważają niziny, które przechodzą w strome urwiska, centralna część w głównej mierze składa się z wyżyn. Na północy kraju Masyw Tsaratanana zbudowany z gór wulkanicznych (najwyższym szczytem wyspy jest wygasły wulkan Maromokotro 2876 m n.p.m.). Na zachodnim wybrzeżu wiele zatoczek i rozległych równin. Południe wyspy to region płaskowyżów i pustyń.

STOLICA – Antananarywa

JĘZYK URZĘDOWY –      francuski, malgaski.

WALUTA – ariary (MGA), 1 ariary = 5 iraimbilanja. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Rekomendowaną walutą podczas pobytu na Madagaskarze jest Euro, choć powszechnie wymieniane są także dolary amerykańskie. Akceptowana jest jedynie karta VISA w hotelach, większych restauracjach i sklepach głównie w Antananarivo. W dużych miastach spotyka się bankomaty, jednak dosyć często są one nieczynne, proponujemy więc zawsze brać ze sobą gotówkę.
Najlepiej wziąć ze sobą euro lub dolary. Wymiana po dość korzystnym kursie możliwa już na lotnisku w Antananarywie. Bankomaty i karty kredytowe tylko w największych miastach. Korzystniej niż w banku wymienia się walutę u cinkciarzy – im wyższy nominał, tym lepszy kurs. ZAWSZE!!! trzeba przeliczyć otrzymane banknoty.

CZAS – GMT + 3 godz. (czas polski + 1 godz.).

POGODA – Madagaskar położony jest w strefie klimatu równikowego, jednak w różnych częściach wyspy panują odmienne warunki. Pora deszczowa występuje w miesiącach od grudnia do marca/kwietnia, kiedy to mogą wystąpić cyklony, zwłaszcza w części północno-wschodniej, a najlepszymi miesiącami na wyjazd na Madagaskar są miesiące od kwietnia do listopada, kiedy temperatury są najprzyjemniejsze, ale w centralnej części wyżynnej mogą wieczorem spaść do zera. Najwięcej opadów deszczu notuje się na krańcach północnych i we wschodniej części wyspy, gdzie opady mogą występować cały rok, a najbardziej suchą częścią jest południowy-zachód. Średnie temperatury dnia w ciągu roku wahają się pomiędzy 30°C na wybrzeżu a 20°C w centrum. Najlepszym okresem do wyjazdu na Madagaskar są miesiące październik-grudzień oraz marzec-maj. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Paszport – wymagany jest paszport ważny minimum  6 miesięcy od daty powrotu z wyjazdu.  Turyści przybywający na Madagaskar zobowiązani są do posiadania wizy. Wizę można łatwo uzyskać na lotnisku po przylocie. Koszt wizy wynosił ok. 50 Euro. Wymagany jest bilet powrotny. Do końca 2011 roku opłata za wizy została zniesiona. Należy zabrać dwa zdjęcia do wniosku wizowego, nie zawsze jest wymagane, ale profilaktycznie należy mieć. Zalecamy zrobienie kserokopii paszportu. Proszę włożyć ją do bagażu głównego, na wypadek zagubienia lub kradzieży.

PRZEPISY CELNE – Nie ma przepisów określających wysokość kwoty wymaganej na dzień pobytu, jednak jeśli wyjeżdżający cel pobytu jako turystyczny, władze mogą zażądać od niego środków niezbędnych  do podróżowania przez deklarowany okres. Może się zdarzyć kontrola bagażu na lotnisku, przed jego nadaniem do Europy.

PRZEPISY PRAWNE -Posiadanie i używanie narkotyków oraz handel nimi podlegają wysokiej karze więzienia i karze grzywny. Surowym karom podlega także handel i wywóz za granicę chronionych gatunków fauny (np. żółwi, węży; lemurów) oraz flory (np. orchidei).

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny (55 cm x 35 cm x 25 cm )na przelot Air France. Na pozostałych przelotach wewnętrznych na Madagaskarze obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Obowiązkowe jest szczepienie przeciw żółtej febrze dla osób przybywających na Madagaskar z krajów wysokiego ryzyka. Na wybrzeżu istnieje duże ryzyko zachorowania na malarię. Zaleca się picie wyłącznie wody i napojów butelkowanych.
Opieka medyczna jest na przyzwoitym poziomie, jednakże bezpłatne szpitale państwowe nie są dostępne dla cudzoziemców. Turyści korzystają w razie potrzeby z usług prywatnych szpitali i gabinetów lekarskich.
Infrastruktura medyczna jest słabo rozwinięta i często nie spełnia wymaganych standardów higieny. W stolicy praktycznie nie ma lekarzy zagranicznych. Godny polecenia jest szpital prowadzony przez Kościół Adwentystów Dnia Siódmego; prywatna klinika CDU – Centre médical de Diagnostic et d’Urgences (czynna 7 dni w tygodniu oraz 24 godziny na dobę) oraz klinika chirurgiczna Ankorondrano. Zaleca się wykupienie przed przyjazdem międzynarodowego ubezpieczenia zdrowotnego.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Odzież: Lekka przewiewna odzież, najlepiej bawełniana – można opróżnić szafę z niepotrzebnych t-shirtów  i podarować je po wycieczce lokalnej ludności, w ten sposób opróżniając sobie bagaż na lokalne pamiątki. Polecamy zabrać przewiewne koszule z długim rękawem idealne na tropiki oraz długie lekkie spodnie na spacery po buszu. Przydadzą się również kurtka przeciwdeszczowa, kostium kąpielowy i coś ciepłego na chłodne wieczory.

Obuwie: Polecamy zabrać wygodne buty, niezbędne do pokonywania ścieżek i szlaków w parkach narodowych (koniecznie dobrze usztywniające stopę i trzymające się podłoża) i oczywiście klapki pod prysznic.

Torby i plecaki: Zaleca się również zabrać niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.

Leki: Lekarstwa z ulotką informującą o składzie (łatwe do odczytania przez lokalnego medyka), podstawową apteczkę, a zwłaszcza swoje codzienne leki. Ponadto zalecamy zabrać leki na biegunkę i problemy żołądkowe, które mogą wystąpić ze względu na różnice flory bakteryjnej.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą środki w sprayu lub płynie przeciw komarom
Proponujemy zabrać ze sobą żele antybakteryjne do mycia rąk oraz chusteczki, do nabycia w drogeriach, supermarketach oraz aptekach. Środki łagodzące po ukąszeniach komarów, krem z wysokim filtrem, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, ewentualnie wodę w sprayu do twarzy (koniecznie zapakować do bagażu głównego); środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz drogeriach.

Uwagi dodatkowe: Konieczne jest mycie owoców przed jedzeniem oraz picie wody wyłącznie butelkowanej. Zalecane mycie zębów w wodzie mineralnej. Należy unikać lodu w kostkach do drinków.
Należy zaopatrzyć się w latarkę (najlepiej latarka czołówka do kupienia w sklepach sportowych), ponieważ w niektórych regionach Madagaskaru prąd dostarczany jest przez generatory, które pracują do określonej godziny najpóźniej do 23.00).
W większości hoteli są moskitiery, ale jeśli wolimy mieć swoją, można zabrać.

OBYCZAJE
Na wsi ciągle przestrzega się tradycyjnych zwyczajów. Niegrzeczne jest zatem dawanie czegokolwiek jedną ręką. Nawet przy podawaniu ręki przytrzymuje się ją w nadgarstku drugą dłonią. Przechodząc blisko innej osoby, dobrze jest się lekko pochylić do przodu.

ZAKUPY
Warto nabyć rękodzieło, rzeźby i wyroby z drewna i rafii, a także przyprawy (wanilię, goździki, cynamon, pieprz, gałkę muszkatołową), modele samochodów zrobione z puszek po napojach. Bardzo popularna jest gra solitaire (drewniana plansza i pionki w kształcie kuli zrobione z pięknych, miejscowych kamieni).

KUCHNIA
Wulkan ryżu i trochę mięsa (drób, wołowina – krowy Zebu, wieprzowina) w sosie to typowe danie Malgaszy w górzystym interiorze. Na wybrzeżu królują ryby (często przyrządzane z kokosem) i owoce morza – bez trudu zamówimy krewetki, langusty, ostrygi. W rejonach turystycznych dostępne europejskie dania, np. stek z frytkami. W przydrożnych knajpkach najbezpieczniej jeść kurczaka w sosie (akoho) lub rosół (akoho rony).  Warto wybrać się na targ i kupić (w zależności od rejonu wyspy i pory roku) ananasy, banany (od zielonych po czerwone), pomarańcze, kokosy, papaje, avocado, flaszowce, kaki, owoce drzewa bochenkowego i inne.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Grupa podróżować będzie małym autokarem – większy bus; na trasie do Parku Narodowego Tsingy, ze względu na charakter dróg podróżować będziemy samochodami terenowymi.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie elektryczne 127/220V / 50 Hz, gniazdka 2-wtykowe, ale zdarzają się angielskie wtyczki.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +261. Na Madagaskarze bywają miejsca, gdzie nie ma zasięgu telefonicznego.

BEZPIECZEŃSTWO
Wzrastająca przestępczość notowana jest głównie w Antananarywo, należy zachować zwykłe środki ostrożność jak w innych dużych miastach – pilnować kosztowności, nie chodzić nocami po małych uliczkach. Poza Antananarywo przestępczość jest niewielka. Nie jest wskazane podróżowanie czy spacerowanie po zapadnięciu zmroku. Należy zwracać szczególną uwagę na torebki, portfele, biżuterię, dokumenty, itp. Na wybrzeżach Madagaskaru, szczególnie na plażach, unikać należy kontaktów z osobami przedstawiającymi się jako „przewodnicy”.

FOTOGRAFOWANIE
W przypadku fotografowania ludzi należy zawsze zapytać o zgodę, często za fotografowanie żądają opłaty lub kłóci się to z ich przekonaniami kulturowymi.
Zakazane jest fotografowanie lotnisk i obiektów militarnych oraz miejsc strategicznych, a także służb mundurowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej.

Ambasador RP w Nairobi (Kenia) akredytowany jest również w Republice Madagaskaru.

Konsulat RP w Antananarivo
LOT II M 47 DA Analamahitsy, Antanetilava, Antananarivo 101, B.P. 3528
Tel. (00-261 20) 22 428 06
Faks (00-261 20) 22 428 06

OFICJALNA NAZWA – Malezja

STOLICA – Kuala Lumpur

JĘZYK URZĘDOWY – malajski. Inne języki: angielski, chiński, tamilski

WALUTA – ringgit (MYR), 1 MYR = 100 senów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem
W 1967 roku ringgit stał się walutą Malezji. Zastąpił wtedy dolara malajskiego oraz brytyjskiego Borneo (w języku malajskim nosił nazwę ringgit). Do roku 1975 waluta Malezji nosiła podwójną nazwę: w języku malajskim – ringgit i sen, a w języku angielskim – dolar i cent. Słowo „ringgit” w języku malezyjskim oznacza „poszarpany”. Był tak nazywany w odniesieniu do ząbkowanych hiszpańskich dolarów. W XVI oraz XVII wieku były używane w portugalskiej kolonii.
Malezyjskie banknoty występują w nominałach: 1, 5, 10, 50 oraz 100 ringgitów. Nominały monet: 5, 10, 20 i 50 senów. Waluty obce wymienić można w każdym malezyjskim banku i kantorach. Każdy kto chce wymienić pieniądze, nieważne czy jest to mieszkaniec Malezji czy odwiedzający, zobowiązany jest wypełnić deklarację podróżną. Podzielona jest ona na dwie części: białą-dla odwiedzających i niebieską-dla mieszkańców. Turyści muszą zgłosić dokładną kwotę wywożonych ringgitów, ale tylko wtedy, kiedy przekracza ona 1000RM.
Banki w większości miast czynne są od poniedziałku do piątku od 9:30 do 16:00 oraz w soboty od 9:30 do 11:30. Należy również pamiętać, że w każdą pierwszą sobotę miesiąca banki są zamknięte
Zabierając z sobą walutę USD należy zwrócić uwagę na to, czy nominały są wydane po roku 2000 i czy są w dobrym stanie (nominały z „małą głową”, sprzed roku 2000, naderwane lub popisane, mogą nie zostać wymienione w lokalnych kantorach i bankach).

CZAS – GMT +8h / w stosunku do polskiego czasu +6h

POGODA – Malezja położona jest w strefie klimatu równikowego wybitnie wilgotnego i gorącego. Temperatury w ciągu roku wahają się pomiędzy 21 a 32° C. Roczna suma opadów wynosi od 1500 mm w dolinach do 3500 mm w górach Borneo. W miesiącach od października do lutego znaczne opady deszczu występują na wschodnim wybrzeżu Półwyspu Malajskiego oraz na Borneo, na zachodnim wybrzeżu zwiększone opady deszcze mają miejsce od kwietnia do października. Sprawdź szczegółową prognozę pogody

WIZY – Polacy nie muszą posiadać wiz, aby wjechać do Malezji czy Singapuru – wiza turystyczna jest 90-dniowa. Wizę (pieczątkę) dostaję się na przejściu granicznym. Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi 6 miesięcy.
Nie ma obowiązku okazania biletu powrotnego przy wjeździe do Malezji, jednak może tego zażądać przewoźnik. Władze imigracyjne mogą żądać od turystów okazania środków finansowych w gotówce w przypadku braku ważnego biletu lotniczego na wyjazd z Malezji. Na dzień pobytu wymagane jest ok. 5 USD.

PRZEPISY CELNE – Nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Rząd z dniem 01.01.2010 r. nałożył obowiązek wypełnienia deklaracji celnej i posiadania zezwolenia na przywóz i wywóz środków finansowych w wysokości przekraczającej 10.000 USD (ok. 34.000 MYR) w odniesieniu do sumy wszystkich posiadanych przy sobie środków w różnych walutach, w tym w czekach podróżnych. Zgoda wydawana jest w ciągu 1 dnia. Nie ma podatku VAT.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 30 kg (całkowite wymiary nieprzekraczające 406 cm) oraz 7 kg na bagaż podręczny (maksymalne dozwolone wymiary bagażu podręcznego to 50x37x25cm).
Wszelkie informacje odnośnie bagażu: http://www.qatarairways.com/polish_poland/baggage.page
Limit wagi na przelotach wewnętrznych wynosi 30 kg oraz 7 kg na bagaż podręczny o łącznym wymiarze nie przekraczającym 115 cm (z rączką oraz kółkami).

ZDROWIE – Od turystów z Europy nie są wymagane szczepienia. Nie ma szczególnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Lecznictwo państwowe jest stosunkowo tanie, ale poziom usług niski. Usługi lekarzy prywatnych są płatne, łatwo dostępne, na bardzo dobrym poziomie.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się lekka i przewiewna odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem oraz długich spodni na wyprawy do dżungli. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym, jak również kurtce lub płaszczu przeciwdeszczowym. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny, chusta lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Przy zwiedzaniu miejsc kultu należy również zadbać o stosowny ubiór: długi rękaw i długie luźne spodnie lub spódnice.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne pełne buty sportowe typu adidasy lub buty trekkingowe na spacery po dżungli, a także letnie sandały i klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny i inne: Radzimy zabrać kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne. Przydatna może okazać się również lornetka do obserwacji natury oraz latarka czołowa (przy nocnych wędrówkach).

Obowiązkowo: krem z filtrem UV, nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne, mała butelka z wodą

LUDNOŚĆ
W Malezji żyją w mniej więcej równych proporcjach Malajowie, Hindusi i Chińczycy, więc paleta zwyczajów i zasad jest dość spora. Do świątyń hinduskich raczej nie można wchodzić, a jeśli już to bez butów. Do świątyń buddyjskich zawsze bez butów. Na terenach muzułmańskich warto znać zasady rządzące ta religią i zachowywać się generalnie skromnie i niewyzywająco.

OBYCZAJE I ZAKUPY
Co warto przywieźć na pamiątkę. Blow pipe czyli rodzaj rurki, przez którą wydmuchuje się strzałki nasączone trucizną. Często stosowane przez plemiona na Borneo. Także naczynia i inne drewniane wyroby oraz wzorzyste materiały. Na targowiskach i bazarach możemy się targować. Poza bazarami nie ma takiego zwyczaju.
Malezyjczycy cmokają żeby zwrócić czyjąś uwagę, nie jest to nic obraźliwego. Jest to naród przyjazny i otwarty. Rodowici mieszkańcy Borneo uważają się za prawdziwych Malezyjczyków. Dwa największe plemiona to Iban i Bidayu. Iban dawniej było łowcami głów i ludożercami. Sami mówią „tylko” o odcinaniu głów- im więcej odciętych głów wojownik miał na swoim koncie, tym większym szacunkiem go darzono.

KUCHNIA
Mieszanka tych trzech kultur daje nieprawdopodobny efekt i wybór różnorodnego jedzenia. W hinduskich knajpach polecamy spróbować kurczak tandoori z wielkiego glinianego pieca (łatwo te kurczaki poznać, mają jaskrawoczerwoną skórę, zazwyczaj dość pikantne), słodka herbata z mlekiem oraz roti canai (czytane jak roti chennai) z dhalem (sosem z soczewicy). Niektóre restauracje podają jedzenie na liściach bananowca –„banana leaf”.
W malajskich jadłodajniach polecamy satay (kawałki kurczaka lub innego mięsa na szaszłyku w ostrym sosie z orzeszków zmiennych z dodatkiem czosnku i cukru palmowego, do kupienia na hawker stalls).
W hinduskich knajpach je się palcami (ale tylko potrawy z ryżu – w Indiach wszystko można jeść palcami, zwłaszcza mięsa, ryby, naany, roti etc), w malajskich i chińskich (w chińskich je się także pałeczkami) – łyżką i widelcem (noży się nie używa). Widelcem nakłada się jedzenie na łyżkę, a łyżką wkłada do ust – no tu jest bardzo duża dowolność technik jedzenia. Reguł brak.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230 V; 50 Hz. Warto ze sobą zabrać (lub kupić na miejscu) przejściówkę GB-PL, ponieważ gniazdka w Malezji i Singapurze są takie jak w Wielkiej Brytanii – typ G (gniazdko trzy pionowe, brytyjskie).

TELEFONY
+60

BEZPIECZEŃSTWO
Przestępczość jest stosunkowo niewielka. Poważnym i stale rosnącym problemem są jednak kradzieże damskich torebek dokonywane przez złodziei na motocyklach. Rabunek dokonywany jest przez co najmniej dwie osoby, aczkolwiek zdarzają się napady grupowe.

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Malezji
ambasador: Marcin Kubiak
Malezja, Kuala Lumpur, No. 10, Lorong Damai 9, Off Jalan Damai, 55000
Tel.: +60 3 2161 0780
Tel. dyżurny: +60 12 200 9224
Faks: +60 3 2164 9924
http://www.kualalumpur.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Królestwo Maroka

STOLICA – Rabat

JĘZYK URZĘDOWY – arabski. Inne języki: Francuski, hiszpański (na północy i na Saharze Zachodniej).

WALUTA – dirham marokański (MAD). 1 dirham = 100 centymów. W obiegu znajdują się monety o nominałach 1, 5, 10, 20 i 50 centymów oraz 1, 2, 5 i 10 dirhamów i banknoty o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 dirhamów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Pieniądze można wymieniać po jednolitym kursie w bankach, kantorach i większych hotelach (może zostać doliczona prowizja). Banknoty muszą być w bardzo dobrym stanie, z nowych emisji (nie pomięte, bez stempli i odręcznych napisów), w przeciwnym razie pracownicy kantorów mogą odmówić ich przyjęcia. Marokańskie punkty wymiany walut nie przyjmują również amerykańskich dolarów starej emisji. Odradzamy dokonywanie wymiany u handlarzy walutą, których spotkać można przed prawie każdym punktem wymiany walut.
Bankomaty są dostępne we wszystkich większych miastach, a także w ośrodkach turystycznych. Można skorzystać z usług Western Union (dobrze rozwinięta sieć punktów na terenie całego kraju). Czas oczekiwania na wypłatę od chwili wysłania pieniędzy z Polski wynosi ok. 3 godzin.

CZAS – UTC ±0. -2 godziny w stosunku do czasu obowiązującego w Polsce (czas letni) oraz -1 godzina do czasu obowiązującego w Polsce (czas zimowy).

POGODA – Klimat Maroka zaliczany jest do podzwrotnikowego na północy i zwrotnikowego na południu. Zaznacza się tu piętrowość klimatyczna, widoczna głównie jako piętrowość opadów, temperatury i roślinności. Na klimat Maroka ma wpływ Atlantyk, w strefie nadmorskiej klimat jest łagodniejszy i chłodniejszy w porównaniu z wnętrzem kraju. W północnej strefie nadmorskiej, panuje klimat strefy śródziemnomorskiej, a pogoda jest prawie taka sama jak na wybrzeżu hiszpańskim. Opady w Maroku, które zaliczane jest do krajów półpustynnych i pustynnych są średnie. Maroko zaliczane jest do ciepłych krajów. Temperatury są zróżnicowane ze względu na wpływ prądów morskich. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się turystycznie do Maroka są zwolnieni z obowiązku wizowego na okres do 90 dni. Jedynym dokumentem uprawniającym do przekroczenia granicy i wjazdu na terytorium Maroka jest paszport, który powinien być ważny jeszcze przez minimum 6 miesięcy od planowanej daty wjazdu.

PRZEPISY CELNE – Dewizy należy zadeklarować przy wjeździe, jeśli ich równowartość w dirhamach jest równa lub przewyższa kwotę 100.000 MAD (ok. 37 000 PLN). Dirham marokański jest poza Marokiem walutą niewymienialną; wwóz i wywóz tej waluty na/z terytorium Maroka jest dozwolony w kwocie nieprzekraczającej 2.000 MAD (ok. 750 PLN). Wywóz dewiz z terytorium Maroka jest możliwy na następujących warunkach:  niewykorzystane dewizy, przywiezione z zagranicy i niewymienione na dirhamy podczas pobytu w Maroku: na podstawie dokumentów dowodzących zagraniczne pochodzenie tych dewiz (rachunek z kantoru, wyciąg z konta zagranicznego, potwierdzenie transakcji z bankomatu lub deklaracja celna złożona przy wjeździe – jeśli kwota jest równa lub przekracza równowartość 100 000 MAD – ok. 37 000 PLN). Dewizy uzyskane z powtórnej wymiany dirhamów niewykorzystanych podczas pobytu w Maroku: na podstawie rachunku z marokańskiego punktu wymiany dewiz.
Wwóz i wywóz dewiz w formie bezgotówkowych środków płatniczych (karty kredytowe, czeki podróżne, etc.) nie podlega ograniczeniom.

BAGAŻ – BAGAŻ REJESTROWANY przysługująca każdemu pasażerowi wynosi maksymalnie 20 kg, a jego rozmiary nie większe niż 80 x 120 cm. Pasażerowie podróżujący wspólnie mogą przewieźć jeden bagaż o wadze nie przekraczającej 32 kg. – BAGAŻ PODRĘCZNY na osobę nie może przekroczyć limitu 5 kg, a suma trzech wymiarów nie może przekraczać 115cm (np. 55x40x20 cm). Nie można posiadać 1 walizki 40-kilogramowej na dwie osoby! Pasażer może przewozić tylko małe ilości płynów w swoim bagażu podręcznym – w osobnych pojemnikach, z których każdy może mieć pojemność nie większą niż 100 ml. Płyny te muszą być dodatkowo spakowane w pojedynczą, przezroczystą, zamykaną torebkę plastikową o pojemności nie większej niż jeden litr na pasażera.
Do płynów zaliczamy: woda oraz inne napoje, syropy, kremy, balsamy, olejki, perfumy, spraye, żele, także do włosów, czy pod prysznic, płyny w pojemnikach ciśnieniowych takie jak pianki do golenia, inne pianki i dezodoranty, pasty do zębów, inne pasty, mieszanki półpłynne, mascara, wszystkie inne obiekty o konsystencji płynnej.
Nadal można: pakować płyny do bagażu głównego, zdanego w odprawie – nowe przepisy dotyczą jedynie bagażu podręcznego. Przenosić w bagażu podręcznym lekarstwa. Pasażer może zostać poproszony o udowodnienie ich niezbędności. Kupować płyny takie jak napoje czy perfumy w sklepach znajdujących się za odprawą paszportową, czy na pokładzie samolotu linii lotniczych UE. Jeżeli są one sprzedawane w specjalnych, zamkniętych plastikowych torebkach, nie można tych opakowań otwierać przed kontrolą w punkcie kontroli pasażerów, w przeciwnym wypadku mogą one zostać skonfiskowane. Powyższych płynów nie wlicza się do wcześniej podanych, dozwolonych ilości płynów przewożonych w zamkniętych torebkach plastikowych.

ZDROWIE – W Maroku nie ma poważnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych i dlatego szczepienia ochronne nie są wymagane. Przed każdą podróżą warto jednak zaszczepić się przeciw tężcowi i żółtaczce pokarmowej. Aby uniknąć oparzeń słonecznych, należy stosować kremy z mocnym filtrem ochronnym oraz nosić nakrycia głowy.
Opieka zdrowotna w Maroku jest na dobrym poziomie. Publiczne i prywatne ośrodki opieki medycznej świadczą usługi odpłatnie. Apteki są dobrze zaopatrzone w leki.
WODA – Pić można tylko wodę przegotowaną lub najlepiej mineralną butelkowaną. Owoce i warzywa należy starannie myć przed spożyciem. W krajach arabskich występuje inna flora bakteryjna, dlatego na wszelki wypadek zaleca się zabranie leków na dolegliwości żołądkowe oraz leków przeciwbólowych.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę przeciwdeszczową. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Podczas wypoczynku z pewnością przyda się strój kąpielowy i ręcznik.
W Maroku obowiązują nieco inne od europejskich normy zwyczajowe dotyczące zachowania i ubierania się. Poza terenem eleganckich hoteli za szokujące mogą uchodzić zbyt swobodne stroje, zwłaszcza u kobiet (np. spódnice mini, bluzki z odkrytymi ramionami, szorty, zbyt obcisłe ubrania). Takich strojów (dotyczy to również zbyt krótkich spodni u mężczyzn) należy unikać, zwłaszcza przy podróżach z dala od ośrodków turystycznych.

Obuwie: Podczas zwiedzania niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępny w drogeriach i aptekach. Nawilżające chusteczki również powinny stanowić niezbędny element wyposażenia ze względu na wszechobecny piach i suche powietrze.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie. W przypadku noclegu w namiotach na pustyni, sugerujemy zabrać ze sobą latarkę.

OBYCZAJE
Mieszkańcy przyjaźnie odnoszą się do turystów. Często wiąże się to z nadzieją otrzymania drobnego napiwku. Oferty służenia za lokalnego przewodnika należy grzecznie odrzucić. Kobiety nie powinny chodzić same. Nie wolno prowokować otoczenia zachowaniem lub zbyt skąpym ubiorem. Nie zaleca się robić zdjęć osobom bez uzyskania ich zgody – czasem fotografowani sprzeciwiają się temu lub żądają opłaty. Trzeba być przygotowanym na natarczywość żebraków i dzieci proszących o datki. Obcokrajowców nie będących wyznawcami islamu obowiązuje zakaz wstępu do meczetów (często nad ich wejściem umieszczane są stosowne ostrzeżenia). Nie jest też dopuszczalne fotografowanie wnętrz większości meczetów z progu. Osoba, która te zakazy zlekceważy, może być narażona na nieprzyjemności. Nie wolno też wchodzić na muzułmańskie cmentarze. Nie podaje się alkoholu w lokalnych restauracjach i barach, nie można go też kupić w małych sklepach (jeżeli nawet jest on dostępny, to wówczas jest bardzo drogi). Jest on jednak dostępny w wybranych supermarketach, a także w nielicznych licencjonowanych punktach sprzedaży w dużych miastach. Specyfiką Maroka jest targowanie się w tych sklepach, w których nie ma wywieszek cenowych (także w niektórych restauracjach konieczne jest upewnienie się co do ceny poszczególnych dań, jeżeli nie ma menu w widocznym miejscu). Warto sprawdzić, czy wszelkie taxy i podatki lokalne są wliczone w cenę (zdarza się, że podawane są oddzielnie). Negocjacje cenowe nie są jednak przyjęte w eleganckich sklepach i butikach. Po konsumpcji w restauracji lub kawiarni dobrze jest zostawić napiwek w wysokości min.10% rachunku.

ZAKUPY
W Maroku urzędy państwowe i poczta pracują od 9.00 do 12.00 i od 15.00 do 18.00. Sklepy są otwarte mniej więcej w tych samych godzinach w pierwszej połowie dnia, ale dłużej w godzinach popołudniowych, aż do 20.00. Banki są czynne od 9.00 do 16.00 (niekiedy do 17.00), z przerwą na obiad. Hipermarkety są otwarte na ogół 7 dni w tygodniu.
Dniami wolnymi od pracy są sobota i niedziela, jednak w piątek, dzień głównych modlitw, niektóre sklepy i urzędy przestają praktycznie funkcjonować od południa.

KUCHNIA
Kuchnia marokańska z licznymi wpływami afrykańskimi, arabskimi i francuskimi jest uważana za jedną z najsmaczniejszych. Marokańska kuchnia jest znana przede wszystkim z prostych przepisów na pyszne dania mięsne, ciasta i przystawki z egzotycznych owoców. Tradycyjny marokański posiłek zwykle rozpoczyna się harirą – gęstą mięsno-jarzynową zupą z przyprawami. Spożywa się ją w ramadanie, na zakończenie postu. Następnie można zjeść mechoui – najbardziej fascynujące z marokańskich dań – całe jagnię pieczone w glinianym piecu. W większości restauracji jest to danie na zamówienie. Kawałki mięsa oddziela się (zawsze prawą ręką) i zjada z okrągłym chlebem chobza. Jeśli gospodarze chcą gościa szczególnie uhonorować, podają pastillę, delikatne ciasto nadziewane gołębim mięsem i migdałami, polane lukrem. Głównym daniem jest zwykle tajine lub kuskus – marokańskie potrawy narodowe. Tajine jest daniem mięsnym lub gulaszem rybnym, z dodatkiem oliwek. Kuskus to tradycyjny posiłek domowy – góry pszennej kaszy z duszonymi warzywami i baraniną. Na południu kuskus jest przyrządzany z cebulą i rodzynkami; mięso i warzywa są tu rzadkimi składnikami. Zwyczajowo kuskus je się prawą ręką, formuje się z kaszy kulę, którą zanurza się w sosie.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne typu C i E. Lepiej aby sprzęt posiadał cienkie bolce.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Maroka: z komórki: +212 ; z tel. stacjonarnego: 00 212. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Maroku, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Zasięg jest praktycznie wszędzie.

BEZPIECZEŃSTWO
Sytuacja bezpieczeństwa w Maroku nie uległa zasadniczej zmianie, nadal jest to kraj przyjazny turystom, w którym jednak nie można wykluczyć zagrożenia. Szczegółowe informacje dotyczące bezpieczeństwa w Maroku.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Rabacie
23, av. Oqbah, BP. 425, 10 090 Rabat – Agdal
Tel. +212 537 77 11 73
Faks +212 537 77 53 20

Placówki konsularne
Konsulat Honorowy w Agadirze
GSM:  +212 661 14 46 69
tel.: +212 528 84 37 81

Konsulat Honorowy w Nawakszut
Tel: +222 (4524) 11 09
Tel: +222 (4524) 11 08
Fax: +222 (4529) 20 60

OFICJALNA NAZWA – Republika Mauritiusu

Mauritius, Republika Mauritiusu  – państwo wyspiarskie położone w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego  około 900 km od Madagaskaru. Wyspa jest częścią archipelagu Maskarenów. Poza wyspą do Mauritiusa należą wyspy: Rodrigues (w odległości 563 km na wschód od wyspy głównej), archipelag Cargados Carajos (402 km na północ) i Wyspy Agalega (933 km na północ). Na południowy zachód od Mauritiusa położony jest Reunion. Mauritius, odkryty przez Portugalczyków w 1505 roku, przechodził kolejno w ręce Holendrów, Francuzów i Brytyjczyków, by wreszcie w 1968 roku uzyskał niepodległość Stabilna demokracja, odbywające się regularnie wolne wybory oraz przestrzeganie praw człowieka zachęciły licznych inwestorów zagranicznych i zapewniły Mauritiusowi jeden z najwyższych w Afryce PKB na jednego mieszkańca. Ostatnie protesty dotyczące poziomu życia społeczności kreolskiej doprowadziły do spowolnienia wzrostu gospodarczego.

STOLICA – Port Louis

JĘZYK URZĘDOWY – angielski, francuski. Inne języki: kreolski, hindi, urdu, hakka, bhojpur.

WALUTA – rupia maurytyjska (MUR), 1 MUR = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Obcą walutę można wymienić w bankach i hotelach. Powrotna wymiana rupii na inną walutę jest możliwa jedynie w banku na lotnisku po okazaniu się dowodem wymiany. Na wyspie wszędzie są przyjmowane karty American Express, Dinners, Master Card Visa. Godziny otwarcia banków na lotniksu, : pon – pt 9 – 15 godz. W Port Louis Bank of Mauritius na Avenue Reine Elizabeth l ma otwarte w sobotę od 9 do 12 godz.  Kto posiada kartę kredytową, może skorzystać z automatów do wymiany pieniędzy.

CZAS – GMT + 4 godz. (czas polski + 2 godz.).

POGODA – Mauritius leży w zasięgu klimatu równikowego, wybitnie wilgotnego. Występują lokalne różnice klimatyczne uwarunkowane przez rzeźbę terenu. Na Mauritiusie średnie temperatury w ciągu roku nie wykazują większego zróżnicowania. Wyspa znajduje się na półkuli południowej w subtropikalnym/tropikalnym klimacie. Lato nastaje, kiedy w Polsce jest zima, i odwrotnie. Temperatury powietrza w sierpniu wynoszą od 19 °C a w styczniu do 31 °C. Temperatura wody waha się w granicach 22 – 27 °C. Między grudniem i kwietniem mogą występować cyklony. Miesiące od grudnia do września są najlepsze do nurkowania, ponieważ jest wtedy najbardziej przejrzysta woda. Od czerwca do sierpnia można się zajmować surfowaniem wzdłuż południowego wybrzeża a od września do marca łowić ryby. W miesiącach zimowych (czerwiec do września) są chłodniejsze wieczory. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele Polski zwolnieni są z obowiązku wizowego na okres pobytu poniżej 90 dni.

PRZEPISY CELNE – Nie ma przepisów określających wysokość kwoty wymaganej na dzień pobytu, jednak jeśli wyjeżdżający cel pobytu jako turystyczny, władze mogą zażądać od niego środków niezbędnych  do podróżowania przez deklarowany okres. Może się zdarzyć kontrola bagażu na lotnisku, przed jego nadaniem do Europy. Na Mauritiusie ważne jest porozumienie Waszyngtońskie o ochronie gatunków biologicznych, wywóz koralowców i muszli z Mauritiusa jest surowo zakazany.
Zwierzęta przywożone na wyspę muszą odbyć sześciomiesięczną kwarantannę.

PRZEPISY PRAWNE – Kary za posiadanie i używanie narkotyków oraz handel nimi są bardzo restrykcyjne (częste są przypadki pozbawienia wolności na 20 lat). Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między osobami tej samej płci są zagrożone karą pozbawienia wolności.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny podczas przelotu na Mauritius wynosi  23 kg na bagaż główny oraz 7 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – W przypadku podróży do Mauritiusu z kraju, w którym panuje żółta febra, konieczne jest przedstawienie zaświadczenia o zaszczepieniu na tę chorobę. Opieka medyczna jest na przyzwoitym poziomie, jednakże bezpłatne szpitale państwowe nie są dostępne dla cudzoziemców. Turyści korzystają w razie potrzeby z usług prywatnych szpitali i gabinetów lekarskich. Zaleca się wykupienie przed przyjazdem międzynarodowego ubezpieczenia zdrowotnego.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Odzież: Lekka przewiewna odzież, najlepiej bawełniana – można opróżnić szafę z niepotrzebnych t-shirtów  i podarować je po wycieczce lokalnej ludności, w ten sposób opróżniając sobie bagaż na lokalne pamiątki. Polecamy zabrać przewiewne koszule z długim rękawem idealne na tropiki oraz długie lekkie spodnie na spacery po buszu. Przydadzą się również kurtka przeciwdeszczowa, kostium kąpielowy i coś ciepłego na chłodne wieczory.

Obuwie: Polecamy zabrać wygodne buty, niezbędne do pokonywania ścieżek i szlaków w parkach narodowych (koniecznie dobrze usztywniające stopę i trzymające się podłoża) i oczywiście klapki pod prysznic.

Torby i plecaki: Zaleca się również zabrać niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.

Leki: Lekarstwa z ulotką informującą o składzie (łatwe do odczytania przez lokalnego medyka), podstawową apteczkę, a zwłaszcza swoje codzienne leki. Ponadto zalecamy zabrać leki na biegunkę i problemy żołądkowe, które mogą wystąpić ze względu na różnice flory bakteryjnej.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą środki w sprayu lub płynie przeciw komarom
Proponujemy zabrać ze sobą żele antybakteryjne do mycia rąk oraz chusteczki, do nabycia w drogeriach, supermarketach oraz aptekach. Środki łagodzące po ukąszeniach komarów, krem z wysokim filtrem, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, ewentualnie wodę w sprayu do twarzy (koniecznie zapakować do bagażu głównego); środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz drogeriach.

Uwagi dodatkowe: Konieczne jest mycie owoców przed jedzeniem oraz picie wody wyłącznie butelkowanej. Zalecane mycie zębów w wodzie mineralnej. Należy unikać lodu w kostkach do drinków.
Należy zaopatrzyć się w latarkę (najlepiej latarka czołówka do kupienia w sklepach sportowych), ponieważ w niektórych regionach Madagaskaru prąd dostarczany jest przez generatory, które pracują do określonej godziny najpóźniej do 23.00).
W większości hoteli są moskitiery, ale jeśli wolimy mieć swoją, można zabrać.

OBYCZAJE
Chociaż Mauritius zamieszkuje około miliona osób, to kładzie się tu wyjątkowo duży nacisk na religię. Ponad połowa mieszkańców wyznaje hinduizm, pozostali katolicyzm i islam. Najmniejszy odsetek wyznawców przyciągnął protestantyzm i buddyzm. Władze Mauritiusa ustanawiając ustawowo dni wolne od pracy, starały się uwzględnić przynajmniej po jednym święcie religijnym istotnym dla każdej z grup etnicznych i wyznaniowych. Ci, którzy akurat nie obchodzą danego święta, spędzają zwykle ten dzień podczas rodzinnego pikniku.

ZAKUPY
Na Mauritiusie warto kupić rum. Można kupić herbatę z Bois Cheri. Sporo ciekawej oferty w tekstyliach. No i – ale to dla pasjonatów – Mauritius słynie z produkcji drewnianych modeli statków! Jeśli ktoś bardzo chce może sobie kupić precyzyjnie wykonany model żaglowca ze wszystkimi detalami. Sprawdzi się jako ozdoba klasycznego gabinetu. Trzeba się targować, kupując pamiątki na bazarach – można zbić cenę nawet o dwie trzecie, pamiętajmy jednak, targujmy się do tzw. „granicy godności”.

KUCHNIA
Kuchnia na Mauritiusie bazuje na rybach i owocach morza oraz ryżu. W śród ryb szczególną popularnością cieszy się marlin, którego podaje się wędzonego lub gotowanego, a wśród frutti di mare królują ostrygi. Oprócz mięsa ryb jada się tu również dziczyznę, szczególnie z dzikich świń zamieszkujących wyspę. Specjalnością wyspiarską jest rdzeń palmy, który jest składnikiem wielu sałatek.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 230V / 50 Hz oraz 220 V, gniazda 2 i 3- wtykowe.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +230.

BEZPIECZEŃSTWO
Wyspa jest bezpieczna dla turystów. Występują przypadki przestępczości pospolitej. Należy unikać tłoku, demonstracji ulicznych, a także uważać na złodziei kieszonkowych obecnych w lokalizacjach popularnych wśród turystów (np. centralnym placu w Port Louis).

FOTOGRAFOWANIE
Surowy zakaz fotografowania i filmowania obowiązuje na lotnisku, w porcie i w okolicach obiektów wojskowych. Kto lubi fotografować ludzi, powinien mieć ich zezwolenie.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej.
Mauritius znajduje się w kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Nairobi (Kenia).

Zawsze chętnie udziela informacji na temat Mauritiusa i służy ewentualną pomocą pani Ewa Abelak – Polka od wielu lat mieszkająca na Mauritiusie.
33 Royal Road, Floreal
Tel. (+230) 7505 231, 7695 970, 6863 507
Faks (+230) 696 56 19
ewa@abelak.com

OFICJALNA NAZWA – Meksykańskie Stany Zjednoczone

STOLICA – Mexico City

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański oraz 63 języki indiańskie (lenguas nacionales).

WALUTA – Miejscową walutą w Meksyku jest peso (MXN). 1 peso = 100 centavos. 1 USD = ok. 13 peso meksykańskich. Pieniądze można wymienić na lotnisku, gdzie kurs jest, nietypowo jak dla lotnisk – korzystny. Można także dokonać wymiany w hotelach (zawsze gorszy kurs), w kantorach w mieście. W wielu miejscach można płacić dolarami, należy pamiętać, że przelicznik w takim wypadku jest zawsze niższy, a resztę w większości wypadków możemy otrzymać w lokalnej walucie. W dużych miastach są bankomaty, w wielu miejscach można płacić kartą.Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one być zniszczone ani lekko uszkodzone. Ważne aby dolary były nowe, niezniszczone, max. z 2003 roku, proszę zabrać dużo 1USD na drobne wydatki czy napiwki. Im niższe nominały tym chętniej przyjmowane. Banknoty 100USD budzą czasem obawy u sprzedawców, zwłaszcza w małych sklepikach. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC –8 do –6 – zima, UTC –7 do –5 – lato. Różnica czasu między Warszawą a Meksykiem wynosi -7 godzin.
Ludzie mieszkający w tym regionie świata nie poddają się presji czasu, nigdzie się nie śpieszą i zawsze powtarzają „powoli, powoli – nie śpiesz się” lub „manana” co znaczy „jutro”. Obowiązuje też zasada trzech słów: fiesta (zawsze święto) siesta ( odpoczynek) mańana (później, jutro). Nie należy się spieszyć, pamiętajmy, że jesteśmy na wakacjach.

POGODA – Klimat Meksyku jest bardzo zróżnicowany. Na północy występują pustynie, na zachodzie idealny dla surferów Pacyfik, na zachodzie Karaiby, kolejny raj, tym razem dla amatorów nurkowania. Południe kraju porasta gęsta dżungla kryjąca nieprzebrane skarby Majów. Meksyk środkowy to z kolei kraj górzysty, pełen wspaniałych lasów i wodospadów.W obrębie stolicy temperatury mogą wynosić rano i wieczorem ok. 10 C a w ciągu dnia ok. 20 C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Meksyku nie muszą posiadać wizy przy pobytach nieprzekraczających 180 dni w celach turystycznych lub odwiedzin. W chwili przekroczenia granicy (lotnisko w Cuncun) – należy wypełnić formularz, który zostanie podbity przez urzędnika granicznego. Otrzymaną część dokumentu należy zachować do wyjazdu z kraju (jest ona konieczna, zagubienie, brak przy wyjeździe może się wiązać z karą pieniężną) Prosimy także o zabranie w bagażu podręcznym 2 fotografii paszportowych (na wszelki wypadek, jest to działanie wyłącznie profilaktyczne na wypadek kradzieży, zagubienia paszportu). Paszport powinien być ważny minimum 6 miesięcy i mieć wolne minimum 2 strony na pieczątki. Prosimy zrobić ksero paszportu i nosić je w innym miejscu niż paszport.

PRZEPISY CELNE – Nie ma przepisów określających wysokość kwoty wymaganej na dzień pobytu, jednak jeśli wjeżdżający określa cel pobytu jako turystyczny, władze mogą zażądać od niego okazania środków niezbędnych do podróżowania przez deklarowany okres. Jeśli chodzi o turystów indywidualnych, umownie przyjmuje się kwotę 50 USD w Meksyku. Kontrola na lotnisku skrupulatnie prześwietla bagaż wyjeżdżających. Sprawdzane są zwłaszcza muszle oraz ewentualne pamiątki archeologiczne.
Przy wywozie pamiątek o większej wartości oraz dzieł sztuki należy się liczyć z tym, że celnik kontrolujący bagaże może zażądać pozostawienia tych przedmiotów na lotnisku przed odprawą w celu sprawdzenia ich wartości. Lokalny sprzedawca z reguły powinien znać powyższe procedury. Może się zdarzyć kontrola bagażu na lotnisku, przed jego nadaniem do Europy. Sprawdź szczegóły.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny. Limit bagażu na przelot wewnętrzny z Cuncun do Mexico City wynosi 25 kg na bagaż główny. Bagaż podręczny podlega ograniczeniom wymiarów 25 cm x 40 cm x 40 cm.

ZDROWIE – Szczepienia ochronne nie są wymagane. Istnieje zagrożenie amebozą głownie na terenach wiejskich, w głębi kraju. W związku z zagrożeniem amebozą oraz bakteryjnymi i wirusowymi chorobami układu pokarmowego należy unikać jedzenia potraw przygotowywanych na straganach ulicznych, owoców nie poddanych odkażeniu oraz picia wody innej niż butelkowana. Należy unikać spożywania napojów z lodem w małych barach czy restauracjach nie budzących zaufania.
Radzimy zabrać leki na problemy żołądkowe, ze względu na zmianę flory bakteryjnej mogą występować problemy z żołądkiem (smecza, nifuroksazyd).
Dobra globtroterską formą zapobiegania tego typu dolegliwościom jest picie coca-coli oraz napojów wysokoprocentowych  tj z dużą ilością cukru.
W miastach oraz w dużych ośrodkach turystycznych opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Koszt standardowej wizyty lekarskiej wynosi ok. 30-50 USD. Doba w szpitalu, w zależności od przyczyny hospitalizacji, kosztuje od 500 USD do 2000 USD, a rachunki szpitalne obejmują wszelkie zabiegi, badania analityczne, aparaturę oraz oddzielnie wysokie honoraria lekarzy.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Środek owadobójczy, środki łagodzące po ukąszeniu, krem z wysokim filtrem, min 20, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust (przydatna w Mexico City na 2200m.n.p.m.), a także środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz w drogeriach (Carex). Ponadto: lekka przewiewna bawełniana LUB hydrotermiczna odzież, klapki pod prysznic, okulary przeciwsłoneczne, sprzęt do snorklingu (jeśli ktoś posiada, ale tez jest dostępny na miejscu), lekarstwa z ulotką informującą o składzie (łatwe do odczytania przez lokalnego medyka), sweter lub cieplejszą kurtkę, kąpielówki, wygodne buty adidasy lub traperki, niezbędne do zdobywania piramid, czy innych off roadów, kurtkę przeciwdeszczową na wszelki wypadek oraz coś ciepłego na wyżyny, bo miasto Meksyk leży na ponad 2000m. n.p.m. stąd amplitudy dobowe są spore.
Zaleca się również zabrać ze sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.
Podczas eksploracji jaskiń pianki termiczne, latarki i kaski, specjalne buty oraz ręczniki zapewnione przez organizatora. Uczestnicy powinni zabrać wygodne buty i odzież, kąpielówki (najlepiej założyć je pod codzienne ubranie) oraz ubrania na zmianę. Wszystkie wartościowe przedmioty należy umieścić w szafce przed wejściem do jaskini lub zdeponować w hotelowym sejfie.
Na zwiedzanie Chichen Itza należy założyć przede wszystkim wygodne obuwie oraz przewiewną odzież, ale też zabrać kąpielówki oraz ręcznik (hotelowy, na basen).
Na dzień z rejsem należy zabrać okrycie głowy, okulary, krem przeciwsłoneczny, kapielówki, ubrania na zmianę, ręcznik. Sprzęt niezbędny do wędkowania zapewnia organizator.

OBYCZAJE
Meksyk jest krajem katolickim ze słynnym sanktuarium Matki Boskiej Guadalupe. Na południu kraju, wśród Indian panuje katolicyzm ludowy przejawiający się dużym synkretyzmem wierzeń. W kilku kościołach, gdzie Indianie kultywują swoje tradycje zabrania się robienia zdjęć. Należy uszanować ten zakaz. W wielu miejscach Indianie nie życzą sobie, by ich fotografowano, kłóci się to z ich światopoglądem, niektórzy obawiają się, iż fotografując ich twarz zabieramy cząstkę ich duszy, ale dla wielu z nich pozowanie do fotografii to dodatek do skromnego rodzinnego budżetu. Na terenie wielu stanowisk archeologicznych obowiązuje opłata za filmowanie (płatna osobno przez właścicieli kamer).

ZAKUPY
Ceny w Meksyku są porównywalne z Polską. Z tym, że zróżnicowane. Północny Meksyk jest bogatszy, tym samym i ceny są tam trochę wyższe. Na południu zakupy nie kosztują wiele.

KUCHNIA
Sztuka kulinarna Meksyku i okolic, łącząca tradycje tubylczych Indian i wpływów konkwistadorów, opiera się głównie na kukurydzy i roślinach strączkowych (około 20 różnych gatunków fasoli) i różnych odmianach papryki chili. Kuchnię meksykańską dzieli się ze względu na jej zróżnicowanie regionalne, tj. północną, zachodnią, znad Zatoki, a także z terenów centralnych, gdzie wyróżnia się kuchnię z Bajio, z Aguascalientes, michoacańską oraz kuchnię z Tlaxcali. W kuchni meksykańskiej widać również wpływy innych kuchni świata, tj. francuskiej, włoskiej, chińskiej, austrowęgierskiej, tureckiej, libańskiej, filipińskiej oraz afrykańskiej. Wpływów kuchni meksykańskiej również można doszukiwać się w kuchniach na całym świecie., bowiem wiele produktów pochodzenia meksykańskiego (kukurydza, fasola, awokado, dynia, gujawa, pinia, indyk) stanowi jeden z ich ważnych składników.
Podstawowym surowcem w przygotowaniu wielu potraw jest tzw. masa lub też masa nixtamalera, otrzymana z przemiału ziaren kukurydzy. Współcześnie tortille sporządza się na północy Meksyku z pszenicy (tortilla de harina), zaś na południu z kukurydzy (tortilla de masa).

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 110 lub 120V / 60 Hz. Wtyczki elektryczne płaskie z cienkimi bolcami w kształcie blaszek. Przełączniki – wtyczki można kupić w kraju w sklepach elektronicznych, na lotniskach oraz na miejscu na lokalnych stoiskach.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Meksyku z komórki: +52 z tel. stacjonarnego: 00 52. Jeśli chodzi o telefony komórkowe to są dziury na mapie zasięgu W miastach natomiast na każdym rogu są call-centers. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

INTERNET
W Meksyku jest bardzo dużo kafejek, gdyż sami Meksykanie chętnie korzystają z internetu. W kawiarniach, hotelach i niektórych restauracjach można połączyć się przez wi-fi za darmo.

BEZPIECZEŃSTWO
Meksyk uważany jest za stosunkowo bezpieczny. Należy zachować środki ostrożności w miejscach publicznych (m.in. w stolicy, gdzie przestępczość jest większa i w związku z tym większe zagrożenie kradzieżami kieszonkowymi). Raczej należy unikać nocnych spacerów w stolicy, nie eksponować aparatów fotograficznych czy telefonów komórkowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.

Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Meksyku
Ambasador Beata Wojna
Calle Cracovia 40, Colonia San Ángel 01000 Ciudad de México
Telefon: (+05255) 5481-2050
Faks: (+05255) 5616-7314
Telefon dyżurny konsulatu (sprawy pilne): 04455 4377 1970
http://www.meksyk.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny
Telefon: + (52 55) 5481 2052
Telefon dyżurny: 55 43771970 (24 godz.)
cons.mex@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Meksykańskie Stany Zjednoczone

STOLICA – Mexico City

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański oraz 63 języki indiańskie (lenguas nacionales).

WALUTA – Miejscową walutą w Meksyku jest peso (MXN). 1 peso = 100 centavos. 1 USD = ok. 13 peso meksykańskich. Pieniądze można wymienić na lotnisku, gdzie kurs jest, nietypowo jak dla lotnisk – korzystny. Można także dokonać wymiany w hotelach (zawsze gorszy kurs), w kantorach w mieście. W wielu miejscach można płacić dolarami, należy pamiętać, że przelicznik w takim wypadku jest zawsze niższy, a resztę w większości wypadków możemy otrzymać w lokalnej walucie. W dużych miastach są bankomaty, w wielu miejscach można płacić kartą.Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one być zniszczone ani lekko uszkodzone. Ważne aby dolary były nowe, niezniszczone, max. z 2003 roku, proszę zabrać dużo 1USD na drobne wydatki czy napiwki. Im niższe nominały tym chętniej przyjmowane. Banknoty 100USD budzą czasem obawy u sprzedawców, zwłaszcza w małych sklepikach. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC –8 do –6 – zima, UTC –7 do –5 – lato. Różnica czasu między Warszawą a Meksykiem wynosi -7 godzin.
Ludzie mieszkający w tym regionie świata nie poddają się presji czasu, nigdzie się nie śpieszą i zawsze powtarzają „powoli, powoli – nie śpiesz się” lub „manana” co znaczy „jutro”. Obowiązuje też zasada trzech słów: fiesta (zawsze święto) siesta ( odpoczynek) mańana (później, jutro). Nie należy się spieszyć, pamiętajmy, że jesteśmy na wakacjach.

POGODA – Klimat Meksyku jest bardzo zróżnicowany. Na północy występują pustynie, na zachodzie idealny dla surferów Pacyfik, na zachodzie Karaiby, kolejny raj, tym razem dla amatorów nurkowania. Południe kraju porasta gęsta dżungla kryjąca nieprzebrane skarby Majów. Meksyk środkowy to z kolei kraj górzysty, pełen wspaniałych lasów i wodospadów.W obrębie stolicy temperatury mogą wynosić rano i wieczorem ok. 10 C a w ciągu dnia ok. 20 C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Meksyku nie muszą posiadać wizy przy pobytach nieprzekraczających 180 dni w celach turystycznych lub odwiedzin. W chwili przekroczenia granicy (lotnisko w Cuncun) – należy wypełnić formularz, który zostanie podbity przez urzędnika granicznego. Otrzymaną część dokumentu należy zachować do wyjazdu z kraju (jest ona konieczna, zagubienie, brak przy wyjeździe może się wiązać z karą pieniężną) Prosimy także o zabranie w bagażu podręcznym 2 fotografii paszportowych (na wszelki wypadek, jest to działanie wyłącznie profilaktyczne na wypadek kradzieży, zagubienia paszportu). Paszport powinien być ważny minimum 6 miesięcy i mieć wolne minimum 2 strony na pieczątki. Prosimy zrobić ksero paszportu i nosić je w innym miejscu niż paszport.

PRZEPISY CELNE – Nie ma przepisów określających wysokość kwoty wymaganej na dzień pobytu, jednak jeśli wjeżdżający określa cel pobytu jako turystyczny, władze mogą zażądać od niego okazania środków niezbędnych do podróżowania przez deklarowany okres. Jeśli chodzi o turystów indywidualnych, umownie przyjmuje się kwotę 50 USD w Meksyku. Kontrola na lotnisku skrupulatnie prześwietla bagaż wyjeżdżających. Sprawdzane są zwłaszcza muszle oraz ewentualne pamiątki archeologiczne.
Przy wywozie pamiątek o większej wartości oraz dzieł sztuki należy się liczyć z tym, że celnik kontrolujący bagaże może zażądać pozostawienia tych przedmiotów na lotnisku przed odprawą w celu sprawdzenia ich wartości. Lokalny sprzedawca z reguły powinien znać powyższe procedury. Może się zdarzyć kontrola bagażu na lotnisku, przed jego nadaniem do Europy. Sprawdź szczegóły.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny. Limit bagażu na przelot wewnętrzny z Cuncun do Mexico City wynosi 25 kg na bagaż główny. Bagaż podręczny podlega ograniczeniom wymiarów 25 cm x 40 cm x 40 cm.

ZDROWIE – Szczepienia ochronne nie są wymagane. Istnieje zagrożenie amebozą głownie na terenach wiejskich, w głębi kraju. W związku z zagrożeniem amebozą oraz bakteryjnymi i wirusowymi chorobami układu pokarmowego należy unikać jedzenia potraw przygotowywanych na straganach ulicznych, owoców nie poddanych odkażeniu oraz picia wody innej niż butelkowana. Należy unikać spożywania napojów z lodem w małych barach czy restauracjach nie budzących zaufania.
Radzimy zabrać leki na problemy żołądkowe, ze względu na zmianę flory bakteryjnej mogą występować problemy z żołądkiem (smecza, nifuroksazyd).
Dobra globtroterską formą zapobiegania tego typu dolegliwościom jest picie coca-coli oraz napojów wysokoprocentowych  tj z dużą ilością cukru.
W miastach oraz w dużych ośrodkach turystycznych opieka medyczna jest ogólnie dostępna. Koszt standardowej wizyty lekarskiej wynosi ok. 30-50 USD. Doba w szpitalu, w zależności od przyczyny hospitalizacji, kosztuje od 500 USD do 2000 USD, a rachunki szpitalne obejmują wszelkie zabiegi, badania analityczne, aparaturę oraz oddzielnie wysokie honoraria lekarzy.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Środek owadobójczy, środki łagodzące po ukąszeniu, krem z wysokim filtrem, min 20, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust (przydatna w Mexico City na 2200m.n.p.m.), a także środek do dezynfekcji rąk dostępny w aptekach oraz w drogeriach (Carex). Ponadto: lekka przewiewna bawełniana LUB hydrotermiczna odzież, klapki pod prysznic, okulary przeciwsłoneczne, sprzęt do snorklingu (jeśli ktoś posiada, ale tez jest dostępny na miejscu), lekarstwa z ulotką informującą o składzie (łatwe do odczytania przez lokalnego medyka), sweter lub cieplejszą kurtkę, kąpielówki, wygodne buty adidasy lub traperki, niezbędne do zdobywania piramid, czy innych off roadów, kurtkę przeciwdeszczową na wszelki wypadek oraz coś ciepłego na wyżyny, bo miasto Meksyk leży na ponad 2000m. n.p.m. stąd amplitudy dobowe są spore.
Zaleca się również zabrać ze sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy.
Podczas eksploracji jaskiń pianki termiczne, latarki i kaski, specjalne buty oraz ręczniki zapewnione przez organizatora. Uczestnicy powinni zabrać wygodne buty i odzież, kąpielówki (najlepiej założyć je pod codzienne ubranie) oraz ubrania na zmianę. Wszystkie wartościowe przedmioty należy umieścić w szafce przed wejściem do jaskini lub zdeponować w hotelowym sejfie.
Na zwiedzanie Chichen Itza należy założyć przede wszystkim wygodne obuwie oraz przewiewną odzież, ale też zabrać kąpielówki oraz ręcznik (hotelowy, na basen).
Na dzień z rejsem należy zabrać okrycie głowy, okulary, krem przeciwsłoneczny, kapielówki, ubrania na zmianę, ręcznik. Sprzęt niezbędny do wędkowania zapewnia organizator.

OBYCZAJE
Meksyk jest krajem katolickim ze słynnym sanktuarium Matki Boskiej Guadalupe. Na południu kraju, wśród Indian panuje katolicyzm ludowy przejawiający się dużym synkretyzmem wierzeń. W kilku kościołach, gdzie Indianie kultywują swoje tradycje zabrania się robienia zdjęć. Należy uszanować ten zakaz. W wielu miejscach Indianie nie życzą sobie, by ich fotografowano, kłóci się to z ich światopoglądem, niektórzy obawiają się, iż fotografując ich twarz zabieramy cząstkę ich duszy, ale dla wielu z nich pozowanie do fotografii to dodatek do skromnego rodzinnego budżetu. Na terenie wielu stanowisk archeologicznych obowiązuje opłata za filmowanie (płatna osobno przez właścicieli kamer).

ZAKUPY
Ceny w Meksyku są porównywalne z Polską. Z tym, że zróżnicowane. Północny Meksyk jest bogatszy, tym samym i ceny są tam trochę wyższe. Na południu zakupy nie kosztują wiele.

KUCHNIA
Sztuka kulinarna Meksyku i okolic, łącząca tradycje tubylczych Indian i wpływów konkwistadorów, opiera się głównie na kukurydzy i roślinach strączkowych (około 20 różnych gatunków fasoli) i różnych odmianach papryki chili. Kuchnię meksykańską dzieli się ze względu na jej zróżnicowanie regionalne, tj. północną, zachodnią, znad Zatoki, a także z terenów centralnych, gdzie wyróżnia się kuchnię z Bajio, z Aguascalientes, michoacańską oraz kuchnię z Tlaxcali. W kuchni meksykańskiej widać również wpływy innych kuchni świata, tj. francuskiej, włoskiej, chińskiej, austrowęgierskiej, tureckiej, libańskiej, filipińskiej oraz afrykańskiej. Wpływów kuchni meksykańskiej również można doszukiwać się w kuchniach na całym świecie., bowiem wiele produktów pochodzenia meksykańskiego (kukurydza, fasola, awokado, dynia, gujawa, pinia, indyk) stanowi jeden z ich ważnych składników.
Podstawowym surowcem w przygotowaniu wielu potraw jest tzw. masa lub też masa nixtamalera, otrzymana z przemiału ziaren kukurydzy. Współcześnie tortille sporządza się na północy Meksyku z pszenicy (tortilla de harina), zaś na południu z kukurydzy (tortilla de masa).

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 110 lub 120V / 60 Hz. Wtyczki elektryczne płaskie z cienkimi bolcami w kształcie blaszek. Przełączniki – wtyczki można kupić w kraju w sklepach elektronicznych, na lotniskach oraz na miejscu na lokalnych stoiskach.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Meksyku z komórki: +52 z tel. stacjonarnego: 00 52. Jeśli chodzi o telefony komórkowe to są dziury na mapie zasięgu W miastach natomiast na każdym rogu są call-centers. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

INTERNET
W Meksyku jest bardzo dużo kafejek, gdyż sami Meksykanie chętnie korzystają z internetu. W kawiarniach, hotelach i niektórych restauracjach można połączyć się przez wi-fi za darmo.

BEZPIECZEŃSTWO
Meksyk uważany jest za stosunkowo bezpieczny. Należy zachować środki ostrożności w miejscach publicznych (m.in. w stolicy, gdzie przestępczość jest większa i w związku z tym większe zagrożenie kradzieżami kieszonkowymi). Raczej należy unikać nocnych spacerów w stolicy, nie eksponować aparatów fotograficznych czy telefonów komórkowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.

Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Meksyku
Ambasador Beata Wojna
Calle Cracovia 40, Colonia San Ángel 01000 Ciudad de México
Telefon: (+05255) 5481-2050
Faks: (+05255) 5616-7314
Telefon dyżurny konsulatu (sprawy pilne): 04455 4377 1970
http://www.meksyk.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny
Telefon: + (52 55) 5481 2052
Telefon dyżurny: 55 43771970 (24 godz.)
cons.mex@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Mołdawii

STOLICA – Kiszyniów

JĘZYK URZĘDOWY – rumuński, lokalnie także: rosyjski, ukraiński i gagauski.

WALUTA – lej mołdawski (MDL). 1 lej = 100 banów. W użyciu są 1 monety o nominałach 1, 5, 10, 25, 50 banów oraz banknoty o nominałach 1, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000 lei. Walutę należy wymieniać w licznych w Mołdawii kantorach. Większość z nich pracuje od 10.00 do 18.00. Niektóre, szczególnie w dużych miastach, pracują non stop. Różnice kursów walut pomiędzy kantorami bywają bardzo duże. Należy zwrócić uwagę na fakt, że niektóre z kantorów oferujących atrakcyjny na pierwszy rzut oka kurs wymiany, pobierają 2-procentową prowizję. Kantory mogą odmówić wymiany waluty, jeśli banknot jest w złym stanie lub lekko przedarty. Korzystanie z kart kredytowych – w Mołdawii możliwości płacenia kartą kredytową są ograniczone, płatności dokonuje się głównie gotówką. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +1 – zima i UTC +2 – lato. W stosunku do czasu obowiązującego w Polsce +1 godz. W czasie letnim.

POGODA – W Mołdawii panuje klimat umiarkowany kontynentalny, na południu suchy ze stosunkowo łagodną zimą i długim gorącym latem; średnia temp. w styczniu od –5°C na północy do –3°C na południu, w lipcu odpowiednio 19°C i 22°C (w Kiszyniowie absolutne minimum –30°C, maksimum 39°C); roczna suma opadów 400 mm na południu do 560 mm na północy; opady głownie wiosenno-letnie o charakterze ulew; pokrywa śnieżna ustala się jedynie podczas najchłodniejszych zim; przeważają wiatry północno-zachodnie; zimą częste odwilże.  Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP mogą przebywać w Mołdawii bez wiz do 90 dni, w ciągu 6 miesięcy liczonych od daty pierwszego wjazdu (z możliwością pobytu kolejnych 90 dni w ciągu następnych 6 miesięcy). Przy wjeździe do tego kraju termin ważności paszportu winien być dłuższy od zamierzonego okresu pobytu; nie ma jednak ustalonego minimalnego okresu ważności. Od 20 czerwca 2015 roku obywatele polscy mogą wjeżdżać na terytorium Republiki Mołdawii na podstawie dowodu osobistego (nie dotyczy wjazdu na teren tzw. Republiki Naddniestrzańskiej oraz przejazdu przez to terytorium na Ukrainę). Nie ma formalnego obowiązku posiadania biletu powrotnego, jednakże mołdawskie służby graniczne mogą zażądać jego okazania.
Przy przekraczaniu granicy wymagane jest posiadanie 30 USD na każdy dzień pobytu, nie mniej jednak niż 150 USD. Przy pobytach przekraczających 3 miesiące należy uzyskać pozwolenie na pobyt czasowy.
Na niektórych przejściach granicznych na wschodniej i południowej granicy nie ma punktów mołdawskiej kontroli granicznej. Więcej informacji.

PRZEPISY CELNE – Przy wjeździe do Mołdawii należy obowiązkowo zadeklarować wwożone środki finansowe powyżej 10 000 euro (lub równowartość w innej walucie) oraz obowiązkowo przy wyjeździe, gdy kwota plasuje się między 10 000 euro a 50 000 euro.
Ilość wywożonych pieniędzy nie może przekraczać kwoty zadeklarowanej i posiadanej przy wjeździe. Próby wywiezienia pieniędzy nie zgłoszonych przy wjeździe są traktowane przez władze jako przemyt, co grozi karą pozbawienia wolności do 2 lat.
Osoby fizyczne nie mogą wywozić z terytorium Republiki Mołdawii przedmiotów o wartości kulturowej. Inne obiekty sztuki mogą być wywożone z terytorium Mołdawii, jeśli posiadają autoryzację wydaną przez Ministerstwo Kultury i Turystyki, w której jest wyszczególniona wartość (cena) obiektu oraz znajduje się informacja, iż obiekt ten nie stanowi wartości kulturowej.
Przy wjeździe na terytorium Mołdawii istnieje obowiązek zadeklarowania dóbr, znajdujących się w posiadaniu turysty. W przypadku rzeczy osobistych, jak również dóbr, które nie należą do tej kategorii, ale nie są też przeznaczone na handel bądź działalność wytwórczą o łącznej wartości do 200 euro, deklaracja ma formę ustną i nie ma wówczas obowiązku uiszczania opłat celnych.
Do RM można wwieźć, bez opłat celnych, przedmioty z metali i kamieni szlachetnych (maksymalnie 5 sztuk) o wartości (w sumie) do 100 000 euro.

ZDROWIE – Szczepienia ochronne nie są wymagane. Występuje jednak zagrożenie cholerą, dyfterytem, żółtaczką zakaźną. Zaleca się zaszczepienie przeciwko żółtaczce. Obowiązuje zakaz kąpieli w wielu zbiornikach wodnych z uwagi na możliwą obecność zarazków cholery. Woda z sieci wodociągowej nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Stan sanitarny kraju nie jest najlepszy. Państwowa służba zdrowia jest niedoinwestowania, stąd niski poziom opieki medycznej. W ostatnich latach, głównie w Kiszyniowie powstało wiele prywatnych centrów medycznych, świadczących usługi medyczne odpłatnie. Średnia cena wizyty lekarskiej wynosi ok. 300,- MDL (ok. 14 EURO). Szczepienia zalecane w Mołdawii.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Stolicą Mołdawii jest Kiszyniów (Chişinău) z liczbą ludności niespełna 700 tysięcy. Cały kraj to 4,4 miliona ludzi, jednak nie jest to państwo o jednym i dominującym narodzie. Rdzenna ludność mołdawska liczy dwie trzecie populacji państwa. Sporą część, bo około 10% stanowią Ukraińcy i Rosjanie, którzy dążą do oderwania się od Mołdawii. 4% ludności to Gagauzi – etniczna grupa pochodzenia tureckiego, która identyfikuje się w Mołdawii jako oddzielny naród i zajmuje jej południową część. Mołdawianie nie są zbyt skorzy do nawiązywania przyjaźni z turystami.

ZAKUPY
Sklepy otwarte są przeważnie do godziny 18.00, z wyjątkiem Kiszyniowa i większych miast, gdzie niektóre centra handlowe pracują do 21.00 i dłużej. Na licznych w Mołdawii bazarach można kupić prawie wszystko. Pracują w lecie od 8.00 do 17.00, a w zimie od 8.00 do zmierzchu. W bocznych uliczkach Kiszyniowa handel toczy się swoim dawnym rytmem. Babuszki sprzedają placinty (bułki nadziewane ziemniakami, serem lub kapustą), można znaleźć targowiska ze świeżym mięsem, soczystymi owocami, kolorytu dodają furmanki zaprzężone w konie czy osiołki. Stan sanitarny bazarów jest nie najlepszy, dlatego z dużą ostrożnością należy kupować produkty spożywcze. Sprzedawane w Mołdawii produkty pochodzą przeważnie z importu i bywają nieraz znacznie droższe niż w Polsce.

KUCHNIA
W barach i w sklepach jedzenie jest tanie lub bardzo tanie.  Kuchnia mołdawska jest dość prosta ale smaczna. Z tradycyjnych dań faktycznie można polecić placintę oraz mamałygę. Placinta to bułka, a raczej ciasto nadziewane ziemniakami, serem albo kapustą. Mamałyga, nazywana jeszcze „słońcem na stole”, to pyszna kasza kukurydziana. Warto spróbować zup ciorba i zama. Do narodowych dań, należy również nadziewana mięsem papryka (ardei umplut). Powszechne są budki z kebabami, na ulicy można też kupić napoje bezalkoholowe. Oczywiście jeśli mowa o Mołdawii należy podkreślić wspaniałe wina, które dostarczają niezwykłych wrażeń smakowych i… finansowych ponieważ w stosunku do ich jakości są bardzo tanie. Stolica mołdawskiego wina jest Cricova. Bywali tu i Jurij Gagarin, który podobno przez kilka dni nie chciał z piwnic w Cricovie wychodzić, i Donald Tusk, i Angela Merkel, i Jerzy Buzek. Tutaj świętował swoje urodziny Władimir Putin. Taksówkarze żartują , że w Mołdawii są tylko dwie dobre drogi: z lotniska do Pałacu Prezydenckiego oraz do… Cricovej.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +373.

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością jest podobne jak w sąsiedniej Ukrainie. W miejscach zatłoczonych, w trolejbusach i mikrobusach należy uważać na złodziei kieszonkowych. W sytuacji, gdy podróżujący stanie się ofiarą przestępstwa – napadu, czy kradzieży – należy powiadomić policję dzwoniąc na numer alarmowy 902, a w razie konieczności także i pogotowie ratunkowe – 903.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Mołdowa
Grenoble 126 A, MD-2019, Chişinău
Tel. (+373 22) 285 950, 285 960
Dyżur całodobowy (w nagłych wypadkach) +373 69110680
Fax (+373 22) 289 000
E-mail: kiszyniow.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.kiszyniow.msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Mongolia

STOLICA – Ułan Bator

JĘZYK URZĘDOWY – mongolski. Inne języki: rosyjski, angielski bardzo słabo.

WALUTA – tugrik (MNT), 1 turgik = 100 möngöm. Istnieją monety o wartości jednego tugrika, a poza tym banknoty o wartości 10, 25, 50, 100, 500, 1000, 5000, 10000, 20000 tugrików. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Tugriki można kupić tylko i wyłącznie po przekroczeniu granicy mongolskiej, a sprzedać wyłącznie w Mongolii. Poza nią żaden kantor ich nie przyjmie. Dolary amerykańskie sprzed 2000 roku są w Mongolii niewymienialne. Jedyna możliwość to Narodowy Bank Mongolii w Ułan Bator (ul. Kholboochdyn Gudamj – nieczynny w soboty i niedziele). W Ułan Bator jest kilkanaście bankomatów, poza stolicą znajdują się np. w Moron, Tsetserleg i Zamyn Ud. Nie występują problemy z używaniem kart Visa i Mastercard.
Za hotele, bilety lotnicze na trasach krajowych i zagranicznych, bilety kolejowe oraz inne usługi na ogół można płacić w dewizach. Pieniądze należy wymieniać w hotelach, kantorach lub bankach. W Ułan Bator można płacić czekami podróżnymi Euro Cheque, Travellers Cheque, American Express, American Dollar, Canadian Dollar, Pound, kartami kredytowymi lub płatniczymi VISA, MasterCard, American Express (karta Maestro nie funkcjonuje). W większości banków w Ułan Bator czynne są bankomaty.

CZAS – UTC +7 do +8 – zima, UTC +8 do +9 – lato.

POGODA – Mongolia słynie z tego, że niemal przez cały rok mamy do czynienia z bezchmurnym błękitnym niebem. Opady deszczu to raczej niecodzienne wydarzenie. Na północy kraju i w rejonach górzystych przelotne opady pojawiają się zazwyczaj w okresie letnim (lipiec, sierpień), pod koniec sierpnia występują rekordowe amplitudy temperatur (do 30ºC). W ciągu dnia obowiązkowe nakrycie głowy ochroni przed palącym słońcem. W Mongolii od początku października do połowy lub nawet do końca maja trzeba liczyć się z mrozami (w styczniu i lutym nawet do minus 50 st. C). Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Od 1 stycznia 2016 roku obywatele polscy zobowiązani są do posiadania wizy uprawniającej do wjazdu i pobytu na terenie Mongolii. Nie ma możliwości uzyskania wizy na granicy. Szczegółowe informacje o rodzajach wiz i opłatach wizowych można uzyskać na stronie internetowej Ambasady Mongolii w Warszawie. http://ambasadamongolii.pl/informacje-wizowe/
Uwaga: Obywatele polscy udający się do Mongolii przez terytorium Federacji Rosyjskiej obowiązani są uzyskać wizy tranzytowe Federacji Rosyjskiej.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu, wymiany i wywozu pieniędzy. Przy wjeździe wypełnia się deklarację celną, w której należy podać ilość posiadanych środków pieniężnych i wwożone przedmioty wartościowe. Nie ma żadnych szczególnych ograniczeń celnych odbiegających od powszechnie przyjętych standardów. Obłożony restrykcjami jest natomiast wywóz dzieł sztuki lub przedmiotów zabytkowych, jeśli nie mają one certyfikatu wystawionego przez uprawniony do sprzedaży punkt państwowy (np. Muzeum Narodowe w Ułan Bator, sklepy wolnocłowe, antykwariaty itp.).

PRZEPISY PRAWNE – Posiadanie narkotyków jest zagrożone karą więzienia od 8 do 25 lat. W Ułan Bator zabronione jest konsumowanie alkoholu w miejscach publicznych.

ZDROWIE – Szczepienia nie są obowiązkowe. Zaleca się szczepienia przeciw żółtaczce typu A i B, ewentualnie przeciw wściekliźnie oraz tyfusowi, gdy planowana jest wyprawa w teren. W Mongolii zdarzają się zachorowania na żółtaczkę (typu A, B i C), robaczyce, a także zatrucia pokarmowe i biegunki, których przyczyną może być żywienie się w przypadkowych zakładach gastronomicznych, szczególnie w okresie letnim. Występuje też zagrożenie wścieklizną i tyfusem. W lecie zdarzają się zachorowania na cholerę oraz wirusowe zapalenie opon mózgowych. Występuje zagrożenie wirusem HIV. Odnotowano przypadki występowania wirusa ptasiej grypy H5N1. Ze względu na różnice wysokości (przeciętnie 1300-1600 m n.p.m.) dłuższe pobyty mogą być szkodliwe dla osób cierpiących na zaburzenia układu krążenia i układu oddechowego. W Mongolii nie należy pić wody nieprzegotowanej; trzeba uważać na spożywane u gościnnych gospodarzy mleko, kumys oraz mięso. Poziom świadczonej opieki zdrowotnej jest bardzo niski. Placówki medyczne istnieją tylko w większych miastach. Uzyskanie szybkiej pomocy w sytuacjach nagłych w terenie jest praktycznie niemożliwe. W Ułan Bator doba w szpitalu wraz ze standardowymi zabiegami kosztuje przeciętnie 50-70 USD; na prowincji może to być kwota o 20-25% niższa. Można korzystać z usług lekarzy tradycyjnej medycyny mongolskiej (zioła, akupunktura, akupresura, masaże).
Warto zaopatrzyć się w krople lub tabletki do odkażania wody. Na stepie czasami możecie napotkać studnie ziemne, ale znajdująca się w nich woda pozostawia wiele do życzenia. Czasami można też przypadkiem natrafić na padłe w studni zwierzę. Poza tym woda z rzek i wielkich jezior na północnym zachodzie kraju nadaje się do picia (nawet bez przegotowania), lepiej jednak zachować podstawowe środki ostrożności.

INFORMACJE DODATKOWE
dni wolne od pracy to: sobota i niedziela. Czas pracy urzędów: od poniedziałku do piątku w godzinach: 8.00-17.00, z godzinną przerwą 12.00-13.00, sklepy zazwyczaj są otwarte cały tydzień w godzinach: 9.00-20.00.
Występują przerwy w dostawach prądu, awarie ogrzewania, braki w dostawach ciepłej wody (z wyjątkiem dużych hoteli).
Przydatne numery telefonów: pogotowie ratunkowe – 103, policja – 102, straż pożarna – 101, policja drogowa – 124.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Mentalność ludów koczowniczych zakotwiczona jest głęboko w umiłowaniu wolności i przestrzeni. Są bardzo gościnni, chętnie dzielą się tym, co w danej chwili posiadają (mięso, miejsce przy ogniu, herbata, Airak… Mongołowie z północnego zachodu, żyjący bardziej biednie niż w innych regionach kraju, są ludźmi niezwykle szczęśliwymi i spełnionymi. Nie znają pojęcia braku czegokolwiek.
Podczas wchodzenia do jurty nie można nadepnąć na próg, ponieważ stanowi on rodzaj granicy pomiędzy bezpieczeństwem i spokojem wnętrza domu oraz jego mieszkańców, a nieznanym i pełnym czyhających zagrożeń światem zewnętrznym. Zasady tej przestrzega się do dziś i w dobrym tonie jest przestrzeganie tego zwyczaju.
Mongołowie mają zwyczaj częstować wszystkim, co posiadają w momencie podejmowania gości. Konieczne jest przyjęcie poczęstunku, nawet gdy nikt nie jest głodny. Bardzo ważnym obyczajem jest picie herbaty – aby wyrazić szacunek dla drugiej osoby, wspólną miseczkę z czajem podaje się prawą ręką, lewą podtrzymując łokieć. Istnieje też zwyczaj zawierania braterstwa, pochodzący z czasów imperium. Członek społeczności mongolskiej zostaje wtedy czyimś Andą, czyli bratem. W przeszłości miał on obowiązek oddać życie za swojego brata, współcześnie braterstwo świadczy o wielkiej przyjaźni. Rytuał braterstwa wymaga wymiany podarunków, można więc zawczasu zaopatrzyć się drobne gadżety typu latarka lub inne praktyczne przedmioty. Bardzo ważną rzeczą jest sposób siedzenia. Podczas wspólnego posiłku, przy ognisku lub w trakcie rozmowy, najlepiej usiąść „na nogach”. Jest to również sposób okazania szacunku drugiej osobie.

ZAKUPY
Należy się wystrzegać kupowania wszelkich tzw. „antyków”, szczególnie w rejonie Harhorin (Karakorum). Wszystkie te „wykopaliska” dzień wcześniej wyszły prawdopodobnie spod ręki miejscowego artysty.

KUCHNIA
Kuchnie mongolska nie należy do zbyt wyszukanych. Jej podstawą jest baranina we wszelkich postaciach (prawie zawsze gotowana). Mongołowie stawiają gotowane mięso najwyżej w hierarchii pożywienia. Ukształtowało się to na przestrzeni wieków i ma swoje podłoże w deficycie wody. Upiec mięso na ogniu może każdy, ale jeśli ktoś posiada wodę, stanowi to o jego dodatkowej zamożności.
Przydrożne zajazdy serwują zazwyczaj od czterech do ośmiu dań. Popularne dania to buzzy (gotowane pierogi z również gotowaną baraniną), hushur (placki wielkości dłoni, podobne do ziemniaczanych, z nadzieniem z gotowanej baraniny, zupa będąca wywarem z baraniny z makaronem i tłuszczem baranim. Z napojów mamy kumys (mong. Airak), mleczny napój alkoholowy oraz herbatę, bardzo specyficzną, słoną, z dodatkiem masła.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Takie jak w Polsce, napięcie 210/220 V.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +976. Z polskich sieci nieźle działa Plus, występują jednak utraty zasięgu w górach. Orange sprawdza się w centralnej części kraju. W przydrożnych zajazdach nie ma telefonów. W pozostałych miastach i mniejszych miejscowościach można korzystać z aparatów pocztowych i starych centrali telefonicznych. Nie daje to jednak gwarancji połączenia.

INTERNET
Dostęp do internetu na terenie Mongolii to rzadkość. Poza Ułan Bator można znaleźć kafejki w miastach bardziej turystycznych (np. Darkhan, Moron czy Hatgal), należy jednak przygotować się na częste, nawet kilkudniowe awarie.

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością pospolitą jest dość wysokie. Szczególnie dotyczy to Ułan Bator. Kradzieże kieszonkowe, wyrywanie torebek, kradzieże bagażu (m.in. na lotnisku Chinngis Khan) zdarzają się coraz częściej, podobnie jak napady rabunkowe na cudzoziemców w miejscach odosobnionych oraz w pociągach na trasie via Ułan Bator (linia z Zamyn Uud na granicy chińskiej do Sukhbaatar na granicy rosyjskiej). Odnotowano przypadki agresywnego zachowania, wyłudzania pieniędzy od podróżnych przez tzw. bagażowych na przejściu granicznym w miejscowości Sukhbaatar. Kradzieże kieszonkowe zdarzają się głównie w domach towarowych, zatłoczonych sklepach, w środkach komunikacji miejskiej (szczególnie w trolejbusach w Ułan Bator), na dworcach i lotniskach.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Konsulat Rzeczypospolitej Polskiej w Ułan Bator
Bayangiin Ekh building, Chingis avenue 1/18, 3 khoroo, khan-Uul district, 17030 Ulaanbaatar, skypost – 36, P.O.Box – 968, 17030 UB, Mongolia
Tel. +976-11-345886
Fax +976-11-345888
konsulathonorowy@gmail.com

Osoby kontaktowe:
Ganbold Enkhbebeg (język polski), tel. +976-96607992
Ravdan Yanjmaa (język angielski), tel. +976-99928193
Tuvshinjargal Sodovsuren (język polski), tel. +976-99094968

OFICJALNA NAZWA – Republika Namibii

STOLICA – Windhuk

JĘZYK URZĘDOWY – angielski

WALUTA – dolar namibijski (NAD), 1 NAD = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Akceptowanym środkiem płatniczym jest rand południowoafrykański.

CZAS – UTC +1 – zima, UTC +2 – lato.

POGODA – Namibia to wybitnie suchy klimat, a co za tym idzie większość dni w roku to słońce i gwiaździste niebo. Pora sucha zaczyna się w maju i trwa do października. Jest to najlepszy okres na przyjazd, ze względu na zwierzęta, które przychodzą do znanych wodopojów w poszukiwaniu wody. Kwiecień-maj: jest bardzo ciepło. Na północy średnia temperatura to 30°C, w nocy 17–20°C. Na południu chłodniej, ale też ciepło – w dzień 25°C, a w nocy 15°C. Wyjątkiem od tych jest Wybrzeże Szkieletowe, czyli pas nadbrzeżny Namibii. Jest to miejsce charakteryzujące się swoim klimatem, bez względu na porę roku. Cały rok jest tu dużo chłodniej niż w pozostałej części kraju. Temperatury w dzień to maksymalnie 25°C, ale większość dni w roku to max. 22. W nocy – temperatura około 10°C. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Namibii muszą posiadać wizę pobytową w paszporcie. Ważność paszportu musi być o 6 miesięcy dłuższa niż termin ważności wizy. Przekraczając granicę w porcie lotniczym, trzeba okazać bilet powrotny. Na przejściach granicznych wizy nie są wydawane.

PRZEPISY CELNE – Cudzoziemcy opuszczający Namibię mogą wywieźć – w ciągu 12 miesięcy od dnia wjazdu – jedynie taką ilość dewiz, jaką zadeklarowali przy wjeździe. Posiadanie i przywożenie narkotyków jest karalne. Istnieje zakaz wwozu broni bez zezwolenia oraz ograniczenia we wwozie innych towarów (perfumy, papierosy, alkohol).
Cudzoziemcy mają obowiązek wypełnienia oświadczenia celnego.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych linią SOUTH AFRICAN AIRWAYS (przelot Warszawa – Monachium –  Johannesburg – Victoria Falls, Windhoek – Johannesburg – Monachium – Warszawa) wynosi 23 kg (suma wymiarów nie może przekroczyć 158 cm) oraz 8 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: 56 cm (l) x 36 cm (w) x 23 cm (h)).
Na przelotach wewnętrznych (Kasane – Okavango Delta – Maun) obowiązuje łączny limit bagażu 20 kg w miękkiej torbie.  Wynajęcia samolotu, który mógłby przewieźć dodatkowy bagaż uczestników z Kasane bezpośrednio do Maun to koszt 1780 USD/samolot.

ZDROWIE – Występują zagrożenia epidemiologiczne AIDS, malarią (w północnej części kraju), zdarzają się lokalne ogniska występowania cholery. Służba zdrowia jest stosunkowo dobrze rozwinięta, głównie w stolicy kraju. Istnieje sprawna sieć pogotowia lotniczego np. SOS Intrernational, Medrescue. Koszty opieki medycznej są porównywalne z kosztami w RPA, ale dostęp do niej, zwłaszcza w głębi kraju, jest znacznie trudniejszy. Od podróżnych przybywających do Namibii z krajów o wysokim stopniu rozprzestrzenia się wirusa żółtej febry wymagane jest okazanie w punkcie granicznym potwierdzenia odbycia szczepienia przeciwko żółtej febrze („żółta książeczka”).
Zalecane szczepienia podczas wyjazdu: WZW A i B, BTP, dur brzuszny. Szczepienia zalecane w Namibii. 

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, filtr ochronny, kapelusz do ochrony przed słońcem, czapka z daszkiem , lekkie ubranie na dzień i cieplejsze, z długimi nogawkami i rękawami na wieczór, kurtka polarowa, ubranie przeciwdeszczowe, przeciwwiatrowe jeśli planujemy zwiedzać Wodospad Wiktorii, zapas potrzebnych lekarstw, obuwie: trekkingowe, sportowe, sandały/klapki pod prysznic, lornetka na safari. Oprócz tego należy zabrać z sobą mały, miękki plecak.

LUDNOŚĆ
Namibię zamieszkują ludy Bantu, skupione w środkowej i północnej części kraju (ok. 85%); w okolicy Windhuk grupy ludności białej (ok. 5%, gł potomkowie osadników niem. oraz Afrykanerzy), w kotlinie Kalahari niewielka liczba Buszmenów; ok. 90% ludności Namibii stanowią chrześcijanie (gł. luteranie), ponadto animiści (ok. 20%), katolicy; przyrost naturalny 5,4‰ (2006); przeciętna długość trwania życia dla mężczyzn 44 lata, dla kobiet — 42 lata; znaczne zagrożenie AIDS, ok. 10% społeczeństwa jest nosicielami wirusa HIV; jeden z najrzadziej zaludnionych krajów Afryki, średnia gęstość zaludnienia 2 osoby na km2; w miastach mieszka ok. 32% ludności; gł. m.: Windhuk, Swakopmund oraz Walvis Bay; bezrobocie ponad 30%.

OBYCZAJE
Podając(i otrzymując) pieniądze, np. sprzedawcy, robimy to zawsze prawą ręką, nigdy – lewą. Od sprzedawcy przyjmujemy zakupiony towar czy butelkę wody obiema rękami. Chcąc odwiedzić wioski Himbów bez przewodnika, trzeba zaopatrzyć się w prezenty. Szczególnie mile widziane są cukier, mąka, ryż, makaron i Coca Cola. Warto uważać, żeby przedmioty, które wcale nie miały być prezentami, nie stały się nimi przez przypadek – dzieci i młode dziewczyny są zdumiewająco szybkie. Przy wizytach z przewodnikiem prezenty też są niezbędne, ale w takim wypadku przewodnik sam wszystko wyjaśni.

ZAKUPY
Atrakcyjne są wyroby afrykańskiej sztuki ludowej. Artystyczną wartość mają koszyki z Ovambo i rzeźby w drewnie z Kavango. Lud San specjalizuje się w łukach i strzałach, wisiorkach, skórzanych woreczkach oraz ozdobach z orzechów i nasion. Bardzo kolorowe obrazy, kilimy, tekstylia sprzedawane są zarówno na targowiskach, jak i w galeriach. Do towarów dodawany jest lokalny podatek: 11%. Kupując na wywóz droższe wyroby, np. ze skóry lub biżuterię, można być zwolnionym z tego podatku, pokazując sprzedawcy paszport i bilet lotniczy.

KUCHNIA
W Namibii jest dużo bardzo smacznego i zdrowego jedzenia. Dosyć popularne są steki T-bone z wołowiny, o której mówi się, że jest najsmaczniejsza na świecie. A to podobno dzięki wolnemu wypasowi krów. Kolejnym tutejszym przysmakiem są cienkie kiełbaski, grubości naszych kabanosów, a wyglądem przypominające białą kiełbasę. W pasie nadmorskim jest bardzo duży wybór owoców morza. Od krewetek, paluszków krabowych, homarów, ośmiorniczek aż po rozmaite ryby. Szczególnie smaczna jest Angel Fish, również przyrządzana na Braai’u – grill. Dla krajów południowej części Afryki przysmakiem regionalnym jest biltong. Jest to suszone mięso z wołowiny bądź antylop kudu czy springboka, które są hodowane na farmach. Istnieje wiele rodzajów tego przysmaku – miękkie, twarde, pikantne… Wszystkie bardzo smaczne, szczególnie w połączeniu z tutejszym lekkim piwem, które jest idealnym orzeźwieniem na spore upały. Niemieccy kolonizatorzy przywieźli ze sobą tradycję warzenia piwa, które są pielęgnowane po dziś dzień przez namibijskie browary.
Inną dość osobliwą ciekawostką kulinarną są smażone gąsieniczki w pikantnym sosie. Jeżeli jesteście w stanie przezwyciężyć świadomość, że konsumujecie owady, na pewno będziecie się delektować smakiem.
Oshifima to kolejna regionalna potrawa. Jest to rodzaj rośliny, która na talerzu wygląda jak puree. W połączeniu z aromatycznym i pikantnym sosem oraz tutejszym szpinakiem (innym niż u nas), daje bardzo smaczne połączenie. W czasach Apartheidu ludzie z plemienia Owambo przygotowywali tę bardzo sycącą potrawę, aby radzić sobie z głodem. Ponadto, w sklepach można kupić świeże owoce i warzywa, prosto z RPA. Oprócz tych, które znamy u nas, jest wiele gatunków u nas niespotykanych. Również bardzo duży wybór win z RPA. Jedzenie w Namibii to głównie żywność zdrowa i bez konserwantów. Mięso półdzikie i dzikie, ze zdrowych zwierząt pasących się na sawannach. Ryby z największych zasobów rybnych w Afryce. Wyroby nabiałowe z miejscowych farm, niestety drogie, ale zdrowe, bo wszystko to wyroby domowe. Nawet hamburgery są robione na miejscu, czyli mięso jest świeżo siekane.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220V/50 Hz, dwa rodzaje gniazdek: D i M.

TELEFONY
NAMIBIA Numer kierunkowy kraju  +264. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takim zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Aby czuć się w pełni bezpiecznie: nie należy nosić przy sobie dużych ilości pieniędzy, dobrze jest rozłożyć  pieniądze w kilka różnych miejsc (kieszenie). Torbę lub plecak trzeba mieć na piersiach a nie na plecach. Nie obnosić się z drogim aparatem fotograficznym na szyi (lepiej trzymać go w torbie i wyjmować tylko do zrobienia zdjęć). Nie zakładać zwracającej uwagę, drogiej biżuterii na spacery po ulicach. Nie spacerować pustymi ulicami w nocy samotnie. Na lotnisku nie zostawiać toreb i walizek bez opieki. Ważne dokumenty można zdeponować w sejfach hotelowych.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Nie ma ambasady Namibii w Polsce. Najbliższa – w Berlinie.
Ambasada Republiki Namibii
Wichmannstrasse 5, D-10787 Berlin
tel. (0-0 49 30) 25 40 95 19
fax (0-0 49 30) 25 40 95 55
e-mail: namibiaberlin@aol.com

Nie ma polskiej ambasady w Namibii. Najbliższa – w RPA.
Ambasada Rp W Pretorii
14 Amos Street, Colbyn 0083, Pretoria, South Africa
Adres do korespondencji: P.O.Box 12277, Queenswood 0121, South Africa
Telefon: (00-27 12) 43 02 631, 43 02 632
Telefon dyżurny: (00-27 12) 43 02 621
Faks: (00-27 12) 43 02 608
e20@mweb.co.za

OFICJALNA NAZWA – Republika Federalna Niemiec

STOLICA – Berlin

JĘZYK URZĘDOWY – niemiecki

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Federalnej Niemiec do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie, pozwalającym stwierdzić tożsamość.
Osoby przybywające do RFN (na okres do 90 dni lub dłuższy) podlegają obowiązkowi meldunkowemu. Należy go dopełnić najpóźniej w ciągu 7 lub 14 dni (w zależności od przepisów obowiązujących w danym kraju związkowym) od wjazdu w urzędzie meldunkowym właściwym dla miejsca pobytu. Zameldowanie w hotelu, schronisku, na kempingu itp. dokonywane jest przez ich administrację. W przypadku planowanego pobytu przekraczającego trzy miesiące należy w tym samym urzędzie uzyskać należne obywatelom państw UE potwierdzenie prawa pobytu na okres dłuższy niż trzy miesiące.

PRZEPISY CELNE – Do Niemiec można wwieźć na użytek własny do: 10 l spirytusu, 20 l wyrobów spirytusowych (np. likier, sherry, porto), 90 l wina (w tym tylko 60 l wina musującego) i 110 l piwa. Od 1 stycznia 2009 r. obywatele polscy mogą wwieźć do RFN na użytek własny do 800 szt. papierosów.
Kontrola celna (a także kontrola Policji Federalnej, dawniej Straży Granicznej) może być prowadzona na całym terytorium RFN. Zaleca się posiadanie dowodów zakupu na przedmioty wywożone z Niemiec.

ZDROWIE – Nie występują tu szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne i nie są wymagane szczepienia. Osoby opłacające składki na ubezpieczenie zdrowotne w NFZ w Polsce mają prawo do opieki medycznej w Niemczech w ramach tego ubezpieczenia. Niezbędnym dokumentem jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), wydawana przez oddziały NFZ. Na podstawie EKUZ przysługują świadczenia zdrowotne w zakresie koniecznym, tj. w razie nagłych dolegliwości, choroby czy wypadku. Lekarz udzielający pomocy ustala, czy dane świadczenie jest konieczne, biorąc pod uwagę jego charakter oraz przewidywany okres pobytu ubezpieczonego w Niemczech. Kartę okazuje się bezpośrednio w placówce służby zdrowia.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Niemcy to kraj piwa, ciężkiego dowcipu i historycznie umotywowanych. Stereotypowo sądzi się, że się wzajemnie nie lubimy i często jest to prawdą, ale nie zawsze. Niemcy to bowiem kraj pełen różnorodności, który może oczarować. Warto poznać ludzi, którzy nierzadko potrafią zaoferować otwartość i życzliwość, a wszystko to z przepiękną architekturą i przyrodą w tle.

Zwyczaje na ogół podobne są tutaj do polskich, ale pań nie całuje się w rękę, a zamiast klaskania uderza się pięścią w stół. Niemiecka kultura, jak i mieszkańcy, bardzo się między sobą różnią w różnych regionach kraju. Wstępy podział to landy wschodnie i zachodnie, a także ewangelicka, świecka i tolerancyjna północ, oraz katolickie, konserwatywne i nacjonalistyczne. Niemcy są na ogół życzliwi i pomocni wobec turystów.

ZAKUPY
Ceny w Niemczech są około czterokrotnie wyższe od tych w Polsce, dotyczy to przede wszystkim produktów spożywczych i gastronomii. Za obiad zapłacisz minimum 5 euro, za piwo 3 euro. Drobne zakupy warto zrobić w sklepach takich jak Lidl, Aldi, Plus, Penny Markt i Netto.

KUCHNIA
Solidna kuchnia bawarska oferuje dania, które nasycą każdego. Dominuje wieprzowina z golonkami i roladami, a niemal do wszystkiego podawane są charakterystyczne kluski (knödel). Do jedzenia zaliczane jest też piwo, które nazywane jest podstawowym produktem żywnościowym Bawarii. W Bawarii należy też spróbować wyśmienitej gotowanej białej kiełbasy z bardzo smaczną musztardą. Schwäbische Flammkuchen to specyficzne danie Szwabii, na które składa się bardzo cienkie ciasto pokryte białym serem, z boczkiem i cebulą. Rumpsteak, czyli kotlet siekany, trzeba zjeść w towarzystwie piwa, koniecznie szwarcwaldzkiego Tannenzäpfle. Typowe jedzenie jest w Niemczech syte i tłuste, a porcje są zwykle ponad normę.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie same jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +49. Na ogół warto zaopatrzyć się w niemiecką kartę prepaidową. Wybór sieci jest spory, jeśli jednak potrzebujemy zadzwonić do Polski, dobrze jest poszukać sieci specjalizującej się w takich połączeniach, możemy wtedy dzwonić bardzo tanio.

INTERNET
Niemal wszędzie dostępne jest w Niemczech wi-fi, czasami płatne a często darmowe np. w barach i kawiarniach . Poza tym dostępne są kawiarenki internetowe i miejsca z darmowymi komputerami do wspólnego użytku jak dworce czy uniwersytety.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie ma szczególnego zagrożenia przestępczością pospolitą. W miejscach gromadzenia się wielu osób (stadiony, dworce, lotniska, imprezy masowe, duże sklepy), gdzie mogą działać złodzieje kieszonkowi, należy zachować większą ostrożność. Ofiary przestępstwa powinny zgłosić się na policję lub wezwać ją telefonicznie (tel. 110 lub 112). Należy zadbać o sporządzenie protokołu zdarzenia i poprosić o jego kopię. W razie wypadku lub konieczności uzyskania pomocy lekarskiej należy wezwać pierwszą pomoc medyczną (tel. 112).

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Berlinie
Lassenstr. 19-21, 14193 Berlin, Niemcy
Tel. +49 30 22313 0
Faks +49 30 22313 155

OFICJALNA NAZWA – Nowa Zelandia

STOLICA – Wellington

JĘZYK URZĘDOWY – angielski, maoryski, nowozelandzki język migowy.

WALUTA – dolar nowozelandzki (NZD). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +12, UTC +13 (wrzesień – kwiecień).

POGODA – Najlepszy okres na podróż do Nowej Zelandii to okres od listopada do marca. Jest wtedy ciepło i słonecznie. Lipiec–wrzesień to dobry czas na wyprawę na narty! W lutym są najniższe opdy deszczu. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP przyjeżdżający na okres nie dłuższy niż 3 miesiące korzystają z ruchu bezwizowego. Do przekroczenia granicy uprawnia uprawniają: paszport, którego ważność jest przynajmniej o 3 miesiące dłuższa od daty planowanego opuszczenia Nowej Zelandii; dobre zdrowie oraz nieposzlakowana opinia; dokumenty potwierdzające deklarowany charakter pobytu i zamiar opuszczenia kraju w odpowiednim terminie (wystawiony poza Nową Zelandią potwierdzony otwarty bilet lotniczy do kraju, do którego posiada się prawo wjazdu, bądź pismo linii lotniczej lub biura podróży stwierdzające, że podróż została zarezerwowana i opłacona, albo pisemne zobowiązanie sponsora nowozelandzkiego, iż pokryje on koszt biletu powrotnego); środki finansowe na zaplanowany okres pobytu, tj. 1000 NZD na osobę na każdy miesiąc lub 400 NZD na osobę na miesiąc, jeżeli zostały opłacone koszty pobytu (udokumentowane np. potwierdzeniem wniesienia opłaty za hotel lub wykupieniem voucherów hotelowych). Do udokumentowania posiadanie środków finansowych służą: gotówka, czeki podróżne, czeki bankowe (bank drafts) lub karty kredytowe uznanych firm z kredytem na wymienione kwoty. Na podstawie oceny, czy podróżny spełnia kryteria, urzędnik imigracyjny wstawia do paszportu pieczęć określającą termin opuszczenia Nowej Zelandii. Szczegółowe informacje wjazdowe: www.immigration.govt.nz

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń przy wwozie, wymianie i wywozie środków płatniczych, jednak przy wwożeniu lub wywożeniu gotówki o wartości przekraczającej 10 tys. NZD należy wypełnić formularz Border Cash Report. Obowiązuje bezwzględny zakaz wwożenia artykułów spożywczych, owoców, roślin, nasion, kwiatów itp. Zezwala się na przywóz produktów spożywczych fabrycznie zapakowanych, zawierających na opakowaniu szczegółową informację w języku angielskim o składzie i nazwę kraju pochodzenia. Produkty te należy bezwzględnie wpisać do deklaracji celnej i na polecenie celnika okazać do skontrolowania. Wszystkie bagaże są prześwietlane – ujawnienie produktu nie zgłoszonego w deklaracji celnej powoduje automatyczne ukaranie podróżnego mandatem w wysokości minimum 200 NZD.
Osoba, która ukończyła 17 lat, może wwieźć 50 sztuk papierosów lub 50 gramów tytoniu lub cygar (waga wwożonych różnych wyrobów tytoniowych nie może przekroczyć 50 gramów).
Turyści mogą zrobić zakupy w strefie wolnocłowej lotniska przed kontrolą paszportową. Podróżny jest uprawniony do wwozu bez opłat celnych (poza rzeczami osobistymi) przedmiotów przeznaczonych na własny użytek i prezentów o łącznej wartości do 700 NZD. Nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku GST (VAT) pobieranego przy zakupach towarów i usług (wynosi on 15%). Niektóre sklepy oferują zwolnienie z podatku GST, gdy nabywca zleca wysłanie produktu na adres zagraniczny.

ZDROWIE – Podróżnych nie obowiązują szczepienia ochronne. Na terenie kraju nie występują szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Opieka medyczna jest powszechnie dostępna; w większych miastach niektóre kliniki czynne są całą dobę. Ceny podstawowych porad lekarskich: internista 50-100 NZD, specjalista 80-200 NZD (należy mieć skierowanie od internisty – poza chirurgią), dentysta 50-200 NZD. Opłata w szpitalach publicznych wynosi od 350 NZD za dobę (bez kosztów leczenia, zabiegów, operacji itp.).

INFORMACJE DODATKOWE
Urzędy i banki czynne są od poniedziałku do piątku w godz. 9.30-16.30. W okresie od 24 grudnia do 3 stycznia większość urzędów jest zamknięta dla interesantów.
Kraj jest położony w strefie sejsmicznej, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia trzęsień ziemi oraz tsunami.
Nad Nową Zelandią znajduje się dziura ozonowa, co sprawia, że oddziaływanie promieni słonecznych jest bardziej intensywne (o 40%) niż w Europie. Zaleca się stosowanie odpowiednich środków do ochrony przed ich działaniem.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Większość ludności NZ to biali o pochodzeniu europejskim, kolejną grupą są Azjaci przybyli do Nowej Zelandii wraz z Anglikami jako służba oraz wyspiarze z Fidżi, Haiti, Samoa. Rdzennymi mieszkańcami wyspy są Maorysi, zamieszkujący głównie Wyspę Północną. Istnieje powszechna opinia, że zepchnięci na margines społeczny Maorysi dużo piją, palą marihuanę i są dość nieokrzesani, co nie musi być wcale prawdziwe, tak jak inne obiegowe opinie o różnych nacjach. Na pierwszy rzut oka Nowa Zelandia to kraj w europejskim stylu – nowoczesny, przyjazny, nastawiony na turystykę. Mieszkańcy NZ mają swobodny styl bycia, uwielbiają np. chodzić boso. Nowozelandczycy raczej są oswojeni z cudzoziemcami, nastawieni pokojowo a jednocześnie dość powściągliwi. Nie istnieje również coś co potocznie nazywa się chuligaństwem, ale zdarza, że nieletni jeżdżą pod wpływem alkoholu lub narkotyków.

KUCHNIA
Kuchnia Nowej Zelandii nie jest egzotyczna, to pokłosie kolonii brytyjskiej, je się więc fish and chips, burgery, hot dogi, płatki z mlekiem albo tosty z dżemem na śniadanie. Jedynie Maorysi mają swoje przysmaki – np. kai, pieczona w przysypanych ziemia kopczykach potrawa z wołowiny, kurczaka, baraniny i warzyw, którą podaje się oryginalnie na talerzach z trawy i liści.
Bardzo popularne w NZ jest sushi, oprócz tego można tu zjeść smaczne kebaby, hiszpańskie tapas, czy dania indyjskie. Nowozelandczycy mają również doskonałe wino.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność 230 V; 50 Hz, typ wtyczki I.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +64.

BEZPIECZEŃSTWO
Sytuacja wewnętrzna nie stwarza zagrożeń dla turystów.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Embassy of the Republic of Poland in Wellington
Wellington, Level 9, City Chambers, 142-144 Featherston St. Wellington
Tel. +64 4 499 7844
Fax: +64 4 499 7846
http://www.wellington.msz.gov.pl/en/

OFICJALNA NAZWA – Sułtanat Omanu

STOLICA – Maskat

JĘZYK URZĘDOWY – arabski, inne języki to między innymi perski, urdu, hindi, angielski.

WALUTA – Rial omański – OR, OMR. 1 rial omański = 1000 baisa. Banknoty są dostępne w nominałach 100, 200 i 500 baisa oraz w 1, 5, 10, 20 i 50 rial. Monety są dostępne w 5, 10, 25 i 50 baisa. Kurs wymiany to około 1 OR = 2.60 USD lub 2,30 EUR. Omańskie banki akceptują karty kredytowe i płatnicze dużych sieci, takich jak MasterCard, VISA, American Express. Założenie rachunku bankowego wymaga posiadania wizy uprawniającej do dłuższego pobytu. W Maskacie bez problemu można wymienić euro lub dolary w jednym z licznych kantorów. W mniejszych miejscowościach może być trudniej o kantor, natomiast w wielu punktach można płacić kartą. Pieniądze można wymienić na lotnisku, w banku lub w kantorach w mieście. Na lotnisku pobierana jest prowizja 2% i kurs jest dużo niższy. Bankomaty są dostępne w miastach, jednak należy pamiętać o możliwych niekorzystnych kursach walutowych i podwójnym przewalutowaniu. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem. 

CZAS – +4 UTC

GEOGRAFIA I POGODA – Najlepiej wybrać się do Omanu w miesiącach zimowych, wtedy jest stosunkowo chłodno – temperatura nie powinna przekroczyć 35 stopni.
Zaludnienie Omanu skupia się na północy w okolicy stolicy i wzdłuż drogi na północny-zachód do Sohar. Na południu tylko jedno większe miasto – Salalah. Praktycznie brak roślinności. Jedynie w górach sucholubne krzewy i pojedyncze drzewa. Problemy z wodą. W górach epizodyczne rzeki w głębokich kanionach – Wadi. Rewelacyjna linia brzegowa – piękne plaże, czasem pustynia bezpośrednio dochodząca do oceanu. Na północy pomiędzy Sur i Maskatem wybrzeże skaliste. Na półwyspie Musandam – fiordy!!! Brak terenów rolniczych poza plantacjami palm daktylowych  – sztucznie nawadniane, palm kokosowych (np. piękne gaje w Salalah) i zamkniętych pól uprawnych w okolicach Sohar. Pomiędzy Salalah, a granicą z Jemenem klify do 800m!!! Na północy wysokie pasmo górskie – Al Jabal al Akhdar – do 3000 m n.p.m. – ze względu na brak wody raczej niemożliwe do uprawiania trekkingu. Na południu – prowincja Dhofar – niewielkie pasmo górskie – do 2000 m. n.p.m. – w porze letniego monsunu zielone. W środkowej części kraju – na pustyni Rub al Hali wielkie pole wydmowe – Wahiba. Sprawdź szczegółową prognozę pogody. 

WIZY – Obywatele polscy mogą otrzymać wizy w każdej placówce dyplomatycznej Omanu (najbliższa Ambasada Omanu znajduje się w Berlinie) bez konieczności uzyskania wcześniejszej zgody (promesy) władz imigracyjnych, po wypełnieniu wniosku wizowego i wniesieniu opłaty wizowej. Turyści i przedstawiciele biznesu mogą również, po wypełnieniu wniosku wizowego i wniesieniu opłaty wizowej, uzyskać wizy na wszystkich przejściach granicznych. Wizy jednokrotne uprawniają do maksymalnie miesięcznego pobytu, licząc od daty wjazdu; wizy wielokrotne, ważne jeden rok, uprawniają do wielu trzytygodniowych pobytów (między ostatnim wyjazdem a kolejnym wjazdem muszą upłynąć co najmniej 3 tygodnie). Niektóre linie lotnicze mogą jednak odmówić zabrania na pokład samolotu podróżnego bez dokumentu potwierdzającego możliwość otrzymania wizy na lotnisku w Maskacie (potrzebne pismo lub faks z Ambasady Omanu w Berlinie albo wydruk informacji dotyczącej zasad udzielania wiz ze strony internetowej.
Paszport cudzoziemca ubiegającego się o wizę jednokrotną powinien być ważny przez okres co najmniej 6 miesięcy, licząc od daty uzyskania wizy (1 rok w przypadku wizy wielokrotnej). W przypadku wydawania wiz na lotnisku nie wymaga się okazania biletu powrotnego. Nie ma obowiązku wykazania się środkami pieniężnymi na każdy dzień pobytu. Nie ma ograniczeń ilościowych dotyczących zarówno wwozu, jak i wywozu środków płatniczych, chyba że ich ilość wskazuje na ewentualne pochodzenie z nielegalnych źródeł.

PRZEPISY CELNE – Dozwolony jest wwóz dwóch litrów (ale nie więcej niż dwóch butelek) napojów alkoholowych (nie dotyczy muzułmanów) wyłącznie drogą lotniczą. Dla turystów przyjeżdżających z obszaru ryzyka (z Afryki i Ameryki Południowej), wymagane jest szczepienie przeciw żółtej gorączce. Podróżujący z lekami na receptę powinni być w stanie przedstawić potwierdzenie od lekarza.

PRZEPISY PRAWNE – Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między osobami tej samej płci są zagrożone karą grzywny i pozbawienia wolności.

ZDROWIE – Nie występuje tu szczególne zagrożenie sanitarno-epidemiologiczne; nie wymaga się szczepień ochronnych. Koszt jednorazowej wizyty w państwowej placówce medycznej wynosi ok. 40 USD i nie obejmuje opłat za zabiegi i kuracje. Podstawowe lekarstwa są powszechnie dostępne bez recepty.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana lub termiczna na gorące klimaty. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i strojach kąpielowych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem.
Obuwie: Niezbędne są wygodne buty sportowe, buty trekkingowe za kostkę, wygodne półbuty lub miękkie mokasyny, a także letnie sandały i klapki.
Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.
Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie lub trudniej dostępne.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Ze względu na muzułmańskie normy religijne i obyczajowe zaleca się przestrzeganie odpowiednich form ubioru w miejscach publicznych. Dotyczy to zwłaszcza kobiet (nie należy pokazywać się w strojach z odkrytymi ramionami, w szortach, w zbyt krótkiej sukience czy spódnicy ani z dużym dekoltem). Kobiety nie muszą więc ubierać się w specjalny sposób, tzn. zasłaniać włosów czy twarzy, jednak dobrze jest nie ubierać się zbyt wyzywająco.
Często można spotkać tzw. „rodzinne pomieszczenia” – gdzie kierowani są „biali”. Służą one do tego, że gdy mężczyzna przychodzi na obiad z żoną bądź z rodziną, kobiety mogą bez skrępowania spożywać posiłek. Jak wiadomo nie da się jeść z zasłoniętą twarzą, a większość kobiet w Omanie właśnie tak wygląda opuszczając swój dom. W barach czy restauracjach jednak najczęściej można spotkać tylko mężczyzn.
Omańczycy to otwarci, uśmiechnięci, chętni do pomocy, gościnni ludzie. Łatwo nawiązują kontakty z turystami. Mężczyźni ubierają się w długie białe koszule, z długim rękawem. Na głowie noszą charakterystyczne wyszywane czapki. Beduini na głowie noszą chusty, którymi mogą osłonić sobie twarz przed piaskiem i palącym słońcem. Kobiety noszą czarne stroje zasłaniające całe ciało. Najczęściej mają zasłoniętą twarz.
W okresie dorocznego miesięcznego postu (ramadanu) od wschodu do zachodu słońca w miejscach publicznych należy powstrzymać się od spożywania jedzenia, picia napojów i palenia tytoniu.
Nie należy wchodzić do meczetów bez przewodnika.

ZAKUPY
Zakupy żywnościowe najlepiej robić w stolicy – Maskat. Są tam hipermarkety zaopatrzone jak w Europie. Supermarket jest też w Salalah.
Jeśli chodzi o pamiątki, najlepszym zakupem w Omanie będzie kadzidło. Jest to jedyny kraj, gdzie rosną drzewa, z których pozyskuje się kadzidło. Typowe miecze omańskie i nakrycia głowy noszone przez Omańczyków: chusty Beduinów i charakterystyczne czapeczki. Niestety większość rzeczy, które można kupić na bazarach w Omanie pochodzi z Indii i Pakistanu i są to typowe pamiątki spotykane w tych krajach (aczkolwiek sprzedawcy wmawiają, że są to rzeczy zrobione w Omanie i typowe dla Omanu, co jest oczywistą nieprawdą). Warto przywieźć trochę piasku z wydm Wahiba Sands (bardzo miałki, piękny kolor), a także zdjęcia (oczywiście zrobione przez siebie) wielkich morskich żółwi i antylop oryks.

KUCHNIA
Najlepiej żywić się tam gdzie Omańczycy – czyli w przydrożnych barach, w małych restauracjach i knajpkach w miastach. Jest też możliwość zamówienia sobie obiadu czy kolacji bezpośrednio do pokoju hotelowego. Restauracje, najczęściej prowadzone przez hindusów, którzy oferują bezpłatną dostawę.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Cudzoziemcy mogą się poruszać po kraju bez ograniczeń z wyjątkiem stref wojskowych, rejonów wydobycia ropy naftowej i gazu oraz wydobycia rud, a także zakładów energetycznych i przepompowni wody.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne brytyjskie, 3-pinowe, 220 i 240V.

TELEFONY
Kod kraju +968. Najlepiej zaopatrzyć się w lokalną kartę SIM prepaid. Ceny połączeń lokalnych są bardzo niskie, dodatkowo za 3 riale można kupić pakiet mobilnego internetu (1 GB).

INTERNET
Dostęp do internetu głównie w hotelach, kafejki internetowe rzadko spotykane.

BEZPIECZEŃSTWO
W Omanie nie występuje większe zagrożenie przestępczością pospolitą.

FOTOGRAFOWANIE
W Omanie obiektywu aparatu nie należy kierować w stronę ludzi, a zwłaszcza kobiet.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30.000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15.000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej. Państwo podlega kompetencji terytorialnej w Rijadzie (Arabia Saudyjska).

Ambasada Sułtanatu Omanu w Berlinie
Clayallee 82, 14195 Berlin
tel. (0-0 49 30) 81 00 50-0
fax. (0-0 49 30) 81 00 51-12

Ambasada RP w Rijadzie
Al-Warood Area 20
Abdullah Bin Jafar Street
P.O. Box 94016
Riyadh 11693
Kingdom of Saudi Arabia
tel. (00-966 1) 454 92 74, 450 88 89
faks (00-966 1) 454 92 10

OFICJALNA NAZWA – Republika Panamy

STOLICA – Panama City

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – W Panamie istnieje rozbudowany sektor bankowy. Nie ma problemu z posługiwaniem się kartami kredytowymi renomowanych banków. Urzędy i banki pracują od poniedziałku do piątku od 9.00 do 15.00. Oficjalną jednostką monetarną Panamy jest balboa (PAB), tę walutę można jednak spotkać tylko w monetach – 1 balboa = 1 USD, jedyne dostępne w użyciu banknoty to dolary amerykańskie. W mniejszych miejscowościach i na wyspach obowiązuje tylko gotówka. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem. 

CZAS – UTC -5

POGODA – W Panamie panuje klimat tropikalny z temperaturami średniorocznymi ok. 27 st. C. W stolicy temperatura osiąga niejednokrotnie ponad 30 st. C. Najlepszy okres zaczyna się około października. Jest to koniec pory deszczowej i powoli zaczyna się lato, które trwa do maja. W tym okresie pada sporadycznie i raczej o pogodę martwić się nie musicie. Temperatura jest stała przez cały rok, około 30 stopni – naturalnie w cieniu albo w nocy (w porze deszczowej nieznacznie spada). Pora deszczowa – jak często mylnie się uważa – nie zawsze oznacza, że pada dwadzieścia godzin na dobę. Najczęściej pada kilka godzin, na przykład rano, a później jest słońce, lub odwrotnie. Może się zdarzyć, że będzie padać tylko w nocy. Mogą to być gwałtowne, ale krótkie burze. Oczywiście może być i tak, że przez kilka dni będzie padać non-stop. Sezon turystyczny w Panamie jest rozciągnięty w czasie i właściwie trudno stwierdzić kiedy jest największy. Na pewno najwięcej ludzi przebywa tu we wszystkie święta: Boże Narodzenie, Nowy rok, Wielkanoc. Poza tym grudzień i styczeń należą do najbardziej suchych miesięcy, co dodatkowo przyciąga w tym czasie turystów. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Między Polską a Panamą obowiązuje umowa o ruchu bezwizowym. Zgodnie z nią turyści mający ważne polskie paszporty mogą wjeżdżać oraz przebywać na terytorium Panamy do 6 m-cy bez wiz. Należy jednak pamiętać, że każdy przyjeżdżający do tego kraju ma obowiązek posiadania biletu powrotnego oraz minimum 500 USD na koszty pobytu (gotówka nie jest konieczna, wystarczy udokumentowany stan konta bankowego i karta kredytowa). Panamska służba graniczna podejmuje ostateczną decyzję dotyczącą długości pobytu cudzoziemca w Panamie. Turystom zabrania się podejmowania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Podróżnych opuszczających Panamę samolotem obowiązuje opłata lotniskowa w wysokości do 30 USD od osoby.
UWAGA: Z dniem 22 października 2014 r. władze Panamy wprowadziły zakaz wstępu na terytorium kraju dla podróżnych, którzy przebywali w ciągu ostatnich 21 dni, w Sierra Leone, Gwinei lub Liberii.
Zakaz będzie obowiązywał do czasu, aż wymienione państwa zostaną ogłoszone wolnymi od wirusa eboli.

PRZEPISY CELNE – Turysta ma prawo wwozu i wywozu do 10 tys. USD w gotówce. Większe kwoty należy zadeklarować w dokumencie odprawy celnej (formularze wręczane są wraz z kartą zgłoszeniową w samolocie lub przed przekroczeniem granicy). Należy jednak unikać wwożenia większej ilości gotówki (powyżej 10 tys. USD). Zadeklarowanie takiej kwoty w deklaracji celnej może narazić turystę na niebezpieczeństwo napadu i kradzieży podczas dalszej podróży. Nie podlegają ocleniu wwożone rzeczy osobiste na sumę do 2000 USD. W ramach tej kwoty turysta ma prawo wwieźć do 400 szt. papierosów, 5 butelek alkoholu oraz jedno urządzenie elektroniczne. W Panamie obowiązuje 5-procentowy podatek od usług i towarów przetworzonych, jednak nie jest on zwracany turystom.

PRZEPISY PRAWNE – Posiadanie, przemyt, produkcja  i handel narkotykami są bardzo surowo karane. Panamski kodeks karny przewiduje następujące kary: za przemyt od 8 do 15 lat; za handel od 5 do 10 lat (kara może ulec podwojeniu w przypadku sprzedaży narkotyków osobom niepełnoletnim, handlu w miejscach imprez kulturalnych i sportowych lub jeśli sprzedający jest wychowawcą młodzieży albo urzędnikiem publicznym oraz jeśli używa broni lub przemocy); za produkcję od 5 do 10 lat; za posiadanie i spożywanie od 1 do 3 lat.

ZDROWIE – Nie ma obowiązku szczepień. Pojawiają się pojedyncze przypadki malarii i dengi – chorób przenoszonych przez komary – zwłaszcza w biedniejszych rejonach kraju. W roku 2015 i 2016 odnotowano przypadki zarażenia wirusem Zika. Zalecamy stosowanie się do zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego, szczególnie dotyczy to kobiet w ciąży lub planujących zajście w ciążę. Wizyta u lekarza kosztuje od 30 do 100 USD, doba w szpitalu od 100 do 300 USD. Prywatne usługi medyczne w stolicy utrzymują się na przyzwoitym poziomie, w innych rejonach nie jest już niestety tak różowo.

ZAKUPY
Sklepy są czynne także w soboty, a wybrane domy handlowe również w niedziele (są jednak zamknięte w czasie niektórych świąt religijnych i państwowych.

KUCHNIA
Kuchnia panamska nie różni się wiele od tej w pozostałych krajach Ameryki Łacińskiej, jest może tylko mniej pikantna. Podstawą jest kukurydza, ryby, owoce morza i kurczak. Opiera się na hiszpańskiej tradycji kulinarnej pomieszanej z wpływami karaibskimi. W typowym panamskim menu odnajdziemy bogactwo morza w postaci świeżych ryb i królewskich krewetek. Częstym dodatkiem są lokalne warzywa, czyli maniok i tykwa a także banan, kokos i mango. Typowa potrawa zawiera zazwyczaj mięso, ryż i fasolę z warzywami. Smażone kukurydziane tortille z jajkiem i smażonym mięsem je się na śniadanie, yuca frita – smażone korzenie manioku towarzyszące wielu daniom jak frytki, na trzy sposoby przyrządza się banana zwyczajnego: patacones – smażone, zielone banany (na słono), maduros – dojrzałe smażone banany (lekko słodkie), tajadas – pieczony banan z cynamonem. Popularne dania to ceviche (surowa ryba marynowana w soku z limonów), patacones (smażone plastry bananów), corvina (biała ryba z wód Pacyfiku), empanadas (kruche ciasto, podobne do pieroga, nadziewane mięsem lub serem) i oczywiście tortilla. Najpopularniejszym napojem jest piwo, a z mocniejszych trunków likier z trzciny cukrowej.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Odradza się korzystanie z komunikacji miejskiej. Taksówki nie są drogie, ale kierowcy nie posługują się licznikami. Ceny za przejazd należy każdorazowo negocjować.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Energia elektryczna 110 V/60 Hz.

TELEFONY
System telefonii komórkowej nie jest kompatybilny z systemami w Polsce.

INTERNET
W miastach i miasteczkach bez problemu można znaleźć kafejki internetowe. Darmowy internet oraz wi-fi oferuje większość hosteli i wszystkie hotele (również na wyspach Bocas). W małych wioskach, nawet tych turystycznych, dostęp może być utrudniony.

BEZPIECZEŃSTWO
W  stolicy i w biedniejszych dzielnicach innych miast występuje zagrożenie przestępczością pospolitą (kradzieże). Najbardziej niebezpieczny jest pas przygraniczny z Kolumbią, gdzie działają gangi przemytnicze.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Panama City
Polish Embassy in Panama City, Panama Bella Vista, Calle 47 Edificio „Vista Marina”, piso 2 Zona 5 – Apartado Postal 8782 Panama City Panama
Numer telefonu: (+507) 263-6254 (+507) 263-5097, faks (+507) 223-3717
E-mail: polamb@cwpanama.net
Strona www: www.embajadadepolonia.net
Godziny otwarcia: 09.00-16.00
Uwaga: Godziny otwarcia Ambasady mogą się nieoczekiwanie zmienić. Należy zawsze sprawdzić godziny otwarcia Ambasady przed planowaną wizytą.

OFICJALNA NAZWA – Republika Peru

STOLICA – Lima

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański, quechua, aymara i języki amazońskie

WALUTA – 1 nowy sol (PEN) = 100 centavos (w obiegu także dolar amerykański). Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Wymiany pieniędzy można dokonywać w kantorach lub w bankach. W wypadku, gdy zostaną nam Sole, można zamienić je na USD w banku na lotnisku. W większych miastach znajdują się bankomaty, ale na prowincji warto mieć gotówkę. W wielu miejscach: sklepach z rękodziełem przyjmowane są dolary. Z bankomatu w Peru można wyciągać sole lub dolary.
Karty kredytowe: powszechnie znana jest Visa i mniej popularna Master Card (również czeki podróżne American Express). W stolicy jest bardzo dużo banków. Najpopularniejsze to Banco de Credito, Inerbac, Bancosur. W każdym można wymienić USD i czeki podróżne.

CZAS – W stosunku do czasu obowiązującego w Polsce -6 godzin.

POGODA – Klimat Peru jest mocno zróżnicowany. Wybrzeża są chłodne – średnia temperatura to 15°C. Jest tu także wyjątkowo sucho. Odpowiada za to przepływający wzdłuż wybrzeży zimny Prąd Peruwiański. Wilgoć dostarczana jest głównie przez mgłę (garua).
W Andach panuje klimat górski z charakterystyczną piętrowością. W najwyższych partiach gór średnia temperatura miesięczna spada do 2 – 6°C. Natomiast region Selvy utrzymuje bardzo wysokie sumy opadów, przekraczające 2500 mm rocznie, a średnia temperatura powietrza utrzymuje się tu powyżej 20°C przez cały rok. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy udający się do Peru w celach turystycznych (pobyt do 90 dni) są zwolnieni z obowiązku wizowego. Okres ważności paszportu przy wjeździe nie jest określony (zaleca się przynajmniej 6 miesięcy). Obowiązuje opłata lotniskowa w przypadku przelotów liniami wenętrznymi – ok. 6 USD.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń i regulacji prawnych dotyczących wwozu, wymiany i wywozu pieniędzy w kwocie mniejszej niż 10 tys. USD na osobę (większe kwoty lub ich równowartość, np. w papierach wartościowych, należy zadeklarować podczas przekraczania granicy). Restrykcje celne nie odbiegają od powszechnie obowiązujących. Należy jednak zwrócić uwagę na przepisy dotyczące wywozu materiału roślinnego i zwierzęcego, których naruszanie podlega surowym karom. Wywóz wyrobów rzemiosła artystycznego i ludowego poddany jest kontroli. Zabronione jest wywożenie dóbr kultury o znacznej wartości, w szczególności archeologicznej, bez specjalnych zezwoleń. Przy zakupie wyrobów artystycznych imitujących wyroby kultur prekolumbijskich należy zachować dowód zakupu (niektórzy rzemieślnicy stosują charakterystyczne oznaczenia swoich wyrobów). W żadnym wypadku nie należy podejmować się przewożenia przez granicę przesyłek lub paczek z nieznaną zawartością lub pochodzących od nieznajomych osób.

BAGAŻ – LINIE LOTNICZE KLM: bagaż podręczny – 12 kg o wymiarach 55x25x35 cm Bagaż zasadniczy – 23 kg suma trzech wymiarów 158 cm. Nie można posiadać 1 walizki 46-kilogramowej na dwie osoby! Podczas przelotów wewnętrznych  bagaż zasadniczy – 20 kg i bagaż podręczny – 5 kg.

ZDROWIE – Opieka medyczna jest ogólnie dostępna w większych ośrodkach miejskich. Przy zakupie leków należy korzystać z dużych, markowych aptek, gdyż zdarzają się przypadki sprzedawania podrobionych produktów farmakologicznych.
Podczas podróży w wyżej położone regiony Peru (np. do Cuzco, ok. 3400 m n.p.m.) czasami mogą się zdarzyć objawy choroby wysokościowej (soroche): bóle głowy, brzucha czy torsje. Ustają one na ogół po mniej więcej jednej dobie, jednakże osoby cierpiące na choroby układu krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem podróży w Andy. Sprawdzonym sposobem na złagodzenie efektu soroche jest przestrzeganie odpowiedniej diety (posiłki lekkostrawne, bez mięsa, mleka i alkoholu, zwłaszcza powinno ograniczyć się produkty mleczne – Indianie prekolumbijscy nie spożywali tego produktu, zalecane spożywanie owoców przed posiłkiem, a nie po posiłku) w przed-dzień i w trakcie pobytu w rejonie wysokogórskim. Po obfitszym śniadaniu i rozsądnym obiedzie na kolację sugerujemy tylko owoce lub zupę. Wtedy czujemy się bardziej komfortowo niż po obfitym posiłku wieczornym. Stąd w naszych programach oferujemy 2 posiłki – śniadanie i obiad lub kolacja. Objawy soroche łagodzi również rozpuszczalna polopiryna z witaminą C lub aspiryna którą warto kupić w Polsce przed wyjazdem.
Należy codziennie pić minimum 1,5 l wody na wysokościach. Dobrze zaopatrzyć się w landrynki, które podnoszą poziom cukru. Zalecane picie herbaty lub wyciągu z koki, który dostępny jest w każdym hotelu na wysokościach, koka doskonale łagodzi objawy soroche i pozwala na lepszą aklimatyzację organizmu. Zalecane wolne, mało gwałtowne ruchy, powietrze jest bardziej rozrzedzone i utrudnia oddychanie, warto przyjąć zasadę Indian Andyjskich „pośpiech w górach poniża”. Pić należy jedynie butelkowaną wodę mineralną! Unikać napojów z lodem. Owoce i warzywa należy koniecznie umyć dokładnie przed spożyciem! Dobrze zaopatrzyć się przed wyjazdem w leki łagodzące skutki zmiany flory bakteryjnej – czyli leki na problemy żołądkowe.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Warto wziąć zarówno letnią przewiewną, jak i cieplejszą odzież, dobrane tak, aby można było się ubierać i rozbierać w zależności od zmian pogody. Ponadto należy koniecznie zabrać ze sobą polar, kurtkę chroniąca od wiatru i parę dobrych, wygodnych butów do chodzenia po górzystych terenach i stanowiskach archeologicznych oraz nakrycie głowy, a także okulary przeciwsłoneczne, krem ochronny do opalania oraz preparaty przeciw komarom i muszkom, wazelinową szminkę chroniącą sta przed wysuszeniem.

OBYCZAJE
Nieodłącznym elementem kultury peruwiańskiej jest muzyka i taniec. Tradycyjna muzyka andyjska grana jest głównie na instrumentach dętych i perkusyjnych. Często wykonywana jest na żywo w czasie licznych świąt (fiestas), a także w restauracjach i barach. Najbardziej znaną formą tej muzyki jest huayno. Jest to jednocześnie nazwa tańca, którego liczne odmiany mają duże znaczenie obrzędowe i religijne. Na wybrzeżu muzyka ma odmienny charakter. Czerpie głównie z tradycji hiszpańskich i afrykańskich, a główne instrumenty to gitara i cajón, drewniane pudło do wybijania rytmu. Najpopularniejszym tańcem jest marinera, tańczona z chustami.
Peruwiańczycy to w większości katolicy, bardzo religijni. Doskonale widać to na przykładach takich jak oddawanie czci Pacha Mamie czyli Matce Ziemi (czczonej za czasów inkaskich) czy diabelskich tańcach z maskami (diablada). W kościołach przy wizerunkach świętych palone są świece, wierni modlą się żarliwie, całują rzeźby i obrazy, kościoły są pełne również w ciągu tygodnia.
Robiąc zdjęcia, szczególnie Indianom należy zapytać o pozwolenie. W miejscach turystycznych często są oni ubrani szczególnie kolorowo po to, by robić im zdjęcia za pieniądze. W takim przypadku należy zapłacić zazwyczaj 1 sola, przed zdjęciem zapytać o zgodę lub cenę. W niektórych miejscach Indianie nie życzą sobie by robić im zdjęcia, obawiając się tym samym utraty cząstki duszy.
Warto zabrać drobne „gadżety” typu ołówki, długopisy dla dzieci, jako podziękowanie za możliwość zrobienia zdjęcia.

ZAKUPY
Urzędy czynne są w godzinach 9:00–13:00 i 14:00–17:00 (poniedziałek–piątek). Większość sklepów jest otwarta w godzinach 9:00–21:00 (przerwa ok. 2-3 godzinna od 12:00). Czynne są również sklepy całodobowe.

KUCHNIA
Dla gastronomii typowo kreolskiej na wybrzeżu charakterystyczna jest ryba na surowo zwana ceviche – przysmak narodowy oraz owoce morza. Pyszne są również krewetki (camarones), kalmary (calamares) i małże (choros) – szczególnie grillowane lub smażone na oliwie z czosnkiem i kolendrą. W jeziorze Titicaca hodowany jest pstrąg tęczowy (trucha) – warto spróbować tej potrawy w Puno lub na wyspie Taquile. Do potraw rybnych zazwyczaj serwowane są dodatki takie jak: ryż, maniok, smażone banany. Dania mięsne – w regionie andyjskim i na nadbrzeżnych pustyniach można spróbować jagnięciny (seco de cordero), koźliny (seco de cabrito), kurczaka (pollo), pysznego mięsa z lamy lub ekstrawaganckiej potrawy ze świnki morskiej (cuy), uważanej za specjalność kuchni peruwiańskiej. Dodatkiem do mięs są ziemniaki, kukurydza, fasola, ryż, czasami sałatka warzywna. Niekiedy mięsa są przyprawiane pikantną papryką. Popularne są również dania z ziemniaków – zapiekanki z dodatkiem jajek i papryki oraz papa rellena czyli ziemniaki nadziewane mięsem, cebulą i jajkami. Papa a la huancaina to ziemniaki w sosie serowym, najczęściej podawane jako przekąska albo przystawka. W górach posiłki przyrządzane są na bazie ziemniaków, kukurydzy, fasoli i bobu. Podawana jest również gęsta i sycąca zupa z makaronem, wołowiną, jajkiem, mlekiem i warzywami (sopa a la criolla) lub awokado nadziewane warzywami z majonezem (palta a la jardinera).
W Peru pija się piwa zarówno jasne (malta) jak i ciemne (negra). Do najsłynniejszych browarów należy Cuzco oraz Arequipa. W Peru warzone jest tradycyjne piwo kukurydziane, które jest przechowywane w glinianych dzbankach i serwowane w dużych szklanych kuflach. Specjalnością Peruwiańczyków jest pisco, napój narodowy, który zazwyczaj podaje się w postaci koktajlu z białkiem jaj, sokiem z cytryny, słodkim syropem i lodem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Wtyczki elektryczne i napięcie: 220V/60Hz, wtyczki typu: A, B, C.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Peru +51. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Peru, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takiem zapytaniem do operatora w Polsce.

INTERNET
Internet dostępny jest w większość hoteli.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Peru
Peru, Lima, Av. Salaverry 1978, Jesús María, Lima 11, Peru
Tel. +51 1 4714813, +51 1 4713925, +51 1 4713920
Faks: +51 1 4714813
Tel. dyżurny: +51 999 400 552
http://www.lima.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Polinezja Francuska / Obejmuje 5 archipelagów i ponad 150 wysp na Oceanie Spokojnym, we wschodniej części Polinezji. Stolicą jest Papeete na wyspie Tahiti. Wyspy są pochodzenia wulkanicznego i koralowego. Największą i najbardziej znaną wyspą jest Tahiti w archipelagu Wysp Na Wietrze. Inne atole, wyspy, grupy wysp należące do Polinezji Francuskiej to m.in.: Bora-Bora, Huahine, Maiao, Markizy, Maupiti, Mehetia, Moorea, Raiatea, Tahaa, Tetiaroa, Tuamotu, Tubuai i Tupai.

STOLICA – Papeete

JĘZYK URZĘDOWY – francuski, tahitański

WALUTA – frank CFP (XPF), 1 frank = 100 centymów, euro. Walutą powszechnie używaną w Polinezji jest euro. Na Tahiti można znaleźć międzynarodowe banki i bankomaty. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
W miejscach typowo turystycznych wymiana pieniędzy nie stanowi problemu, ponadto można również płacić kartami kredytowymi. Na mniejszych wyspach warto mieć gotówkę, gdyż nie wszędzie można będzie zapłacić kartą i nie wszędzie gotówkę można będzie wypłacić.

CZAS – UTC –10. W okresie letnim w Polsce czas w Polinezji Francuskiej różni się o -12 godzin, natomiast zimą o -11 godzin.

POGODA – Polinezja Francuska leży w strefie klimatów równikowych wilgotnych. Południowe wyspy charakteryzują się klimatem zwrotnikowym wilgotnym. Średnie temperatury na północy kształtują się w granicach 22 – 28 °C, natomiast na wyspach południowych 17 – 25°C. Najlepszym okresem na „wakacje w raju” jest okres od czerwca do października, gdy na wyspach jest nieco chłodniej. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy nie mają obowiązku posiadania wizy, jeśli pobyt nie przekracza 90 dni. Na teren Polinezji można dostać się na podstawie paszportu lub dowodu osobistego.

PRZEPISY CELNE – Przepisy celne podobne są przepisom obowiązującym na obszarze Unii Europejskiej.

ZDROWIE – Przed wyjazdem zaleca się wykonać szczepienia przeciwko żółtaczce pokarmowej, czy durowi brzusznemu. Warto także zaszczepić się przeciwko tężcowi i polio. Nie należy pić wody z wodociągów, zaleca się kupowanie wody butelkowanej. Dostęp do opieki medycznej nie stanowi problemu, warto jednak wykupić dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne. Szczepienia zalecane w Polinezji Francuskiej.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Na wakacje na terenie wysp Polinezji koniecznie trzeba zabrać ze sobą przewiewne ubrania, strój kąpielowy, okulary przeciwsłoneczne oraz balsam przed i po opalaniu, gdyż słońce świeci tam wyjątkowo mocno. Pobyt w tym tropikalnym kraju ułatwią także wszelkie płyny przeciw komarom oraz maść na ukąszenia.

INFORMAJCE DODATKOWE
Większość przelotów odbywa się z przesiadką w Stanach Zjednoczonych, w związku z czym obywatele Polski zobligowani są do posiadania wizy amerykańskiej. Przed przylotem należy w samolocie wypełnić kartę wjazdową.
Transport między wyspami odbywa się drogą morską lub powietrzną. Przez Rząd Francji są wspierane lokalne linie lotnicze, ale ze względu na odległości i niskie obłożenie niektórych przelotów lokalnych, nie wszystkie są tanie i częste. Większość połączeń jest obsługiwanych przez Air Tahiti, albo Air Moorea. Dobrym sposobem na zwiedzanie archipelagu może być przemieszczanie się między wyspami regularnymi połączeniami promowymi lub katamaranami. Tahiti i inne większe wyspy mają doskonale rozwiniętą sieć połączeń autobusowych – tanich i godnych zaufania, natomiast taksówki są raczej drogie. Oczywiście istnieje możliwość wynajęcia samochodów, skuterów, rowerów.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Mieszkańcy Tahiti to bardzo przyjaźni i otwarci ludzie, ich sposób na życie wyraża motto „aita pea pea”, oznaczające beztroskę i pogodne nastawienie wobec losu. Tahitańczycy witają się przez podanie rąk i wymianę pocałunków w policzek, a pominięcie kogoś przy powitaniu jest uznawane za wyjątkowo niegrzeczne. Podczas odwiedzin w czyimś domu należy zdjąć obuwie
Na wyspach dominuje religia chrześcijańska, ale ze względu na wciąż silny kult przodków rozpowszechniło się przekonanie, że każdy człowiek ma dwie dusze – jedna znajduje nagrodę lub karę w życiu wiecznym, druga zaś opuszcza ciało podczas snu, a po śmierci pozostaje na ziemi i powraca na miejsce dawnego życia.

ZAKUPY
Cennymi pamiątkami z Polinezji Francuskiej będą drewniane rzeźby, ręcznie wykonana biżuteria, perfumy z Tahiti. Ciekawą i smaczną pamiątką będzie wanilia, która jest tu hodowana. Miłośnicy mody znajdą tu ciekawe stroje taneczne oraz materiał, z którego szyje się stroje narodowe.
Zabronione jest wywożenie chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz przedmiotów z nich wykonanych, które umieszczone są na liście Konwencji Waszyngtońskiej CITES.
Popularną, niestety dosyć drogą pamiątką są wysokiej jakości czarne perły, hodowane w polinezyjskich lagunach. Jest to wyjątkowa i wykwintna pamiątka, gdyż właśnie w lagunach archipelagu Tuamotu rozwijają się ostrygi Pinctada Margaritifera, które wytwarzają czarne perły. Perły zmieniają niekiedy swoją barwę na ciemnoszarą z występującymi nieregularnie zielonymi i różowymi pasemkami tworzącymi niepowtarzalny wzór.

KUCHNIA
Kuchnia Polinezji Francuskiej to połączenie kuchni francuskiej i włoskiej z charakterystyczną domieszką lokalnych przypraw. Podstawą polinezyjskiej kuchni są świeżo złowione ryby i owoce morza, które podawane są tu w każdej możliwej postaci i konfiguracji. Dania zawsze są świeże, więc bez obaw możemy spożywać je w różnych miejscach. Ulubioną potrawą są surowe ryby la tahitienne, które marynuje się w soku z cytryny i mleku kokosowym. Natomiast jednym z najsłynniejszych polinezyjskich dań, znanym na całym świecie jest sahimi, czyli surowa ryba wymieszana z sałatą, pomidorem, cebulą i mlekiem kokosowym. Innymi popularnymi potrawami są zapiekanka z kurczaka lub wieprzowiny z dodatkiem fafa, czyli lokalnej odmiany szpinaku, ma’a tinito z wieprzowiny, w towarzystwie fasoli, kapusty pekińskiej i makaronu oraz langusta w wanilii. Popularne są tu także rodzime owoce, czyli mango, ananas, banan oraz papaja. Każda osoba pełnoletnia spędzająca wakacje w Polinezji spróbować musi maitai, czyli lokalnego drinka sporządzanego na bazie brązowego i białego rumu z sokiem z ananasa, grenadyną, limonką oraz likierem kokosowym.
Przygotowywane przez Tahitańczyków potrawy pełne są owoców morza i owoców z wysp. Zauważalny jest wpływ kuchni francuskiej i chińskiej. Szczególnie ceni się świeżą rybę po tahitańsku marynowaną w soku cytrynowym z dodatkiem mleka kokosowego.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Na terenie Polinezji napięcie w sieci wynosi 110 V / 220 V; 60 Hz, typ wtyczek A, B, E.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +689.

BEZPIECZEŃSTWO
Polinezja jest krajem bezpiecznym i turyści spędzający tam wakacje nie powinni mieć czego się obawiać.

NAPIWKI
Napiwki nie są oczekiwane, podobnie targowanie się.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Do obsługi terytorium zależnego Francji – Polinezji Francuskiej, właściwy jest
Konsulat Generalny RP w Paryżu
5 rue de Talleyrand, 75007 Paris
tel. (0-033) 14 31 73 422, 14 31 73 474
fax. 14 31 73 434
info@consulat-pologne-paris.com.fr

Najbliższa placówka dyplomatyczna RP znajduje się w Australii
Ambasada RP w Australii
7 Turrana Str., Yarralumla, ACT 2600 Canberra
tel. (0-061 2) 6272-1000, 6273-12-08
fax (0-061 2) 6273-31-84
polamb@tpg.com.au

OFICJALNA NAZWA – Republika Portugalska

STOLICA – Lizbona

JĘZYK URZĘDOWY – portugalski. Inne języki: hiszpański, angielski.

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Walutę można wymieniać w bankach i kantorach zlokalizowanych najczęściej w centrach dużych miast i na lotniskach. Pobierana jest niewielka prowizja.
W powszechnym użyciu są karty płatnicze i kredytowe. Bardzo dobrze rozwinięta jest w Portugalii sieć bankomatów (multibanco). Niekiedy sklepy ustalają minimalną kwotę do zapłaty kartą (zwykle 5-10 euro).
Powszechne są ekspresowe przekazy pieniężne, oferowane między innymi przez firmę Western Union, która posiada swoje stanowiska w niektórych bankach, oddziałach pocztowych oraz na lotniskach. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – W stosunku do czasu obowiązującego w Polsce -1 godz.

POGODA – Portugalia położona jest w strefie klimatu śródziemnomorskiego oceanicznego. W warunkach pogodowych występują wyraźne różnice między północą a południem kraju. W centrum i na północy zimy bywają deszczowe i chłodne, ale nie mroźne. Okresy deszczu są przerywane rozpogodzeniami. Zima trwa krótko – od listopada/grudnia do lutego/marca, ze średnią temperaturą 12 °C. W całym kraju zaczyna być cieplej w maju i czerwcu, a wysoka temperatura utrzymuje się do września. Z wyjątkiem Algarve noce bywają chłodne nawet w lecie, zwłaszcza na wybrzeżu Cascais i Estorilu niedaleko Lizbony. Na wybrzeżu zachodnim woda w Atlantyku jest przeważnie chłodna do lipca. W lecie w całym kraju panują upały. Na północy bywa tak samo ciepło, jak na pozostałym obszarze, ale występuje większe prawdopodobieństwo deszczu. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) do 90 dni na terytorium Republiki Portugalskiej jest ważny paszport bądź dowód osobisty. Uwaga: w Regionach Autonomicznych Madery i Azorów obowiązują takie same zasady wjazdu i pobytu, jak w części kontynentalnej terytorium Portugalii. Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa i zdrowia publicznego.
Przy pobycie dłuższym niż 90 dni należy wystąpić do Urzędu Miasta (Camara Municipal) z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE (certificado de registo do cidadao da UE). Aby je uzyskać, należy udokumentować posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego i środków wystarczających na pokrycie kosztów utrzymania oraz ewentualnie przedstawić inne dokumenty, w zależności od celu pobytu (np. umowę o pracę, potwierdzenie przyjęcia na studia lub prowadzenia działalności gospodarczej). Więcej informacji na: http://www.sef.pt/.

PRZEPISY CELNE – Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na ogólnych zasadach obowiązujących w Unii Europejskiej. Zgodnie z tymi przepisami ograniczenia dotyczą niektórych towarów, jak np. broni i amunicji, gatunków zwierząt i roślin chronionych na mocy Konwencji z Waszyngtonu, papierosów i napojów alkoholowych.
Dopuszczalna ilość papierosów i napojów alkoholowych, na tzw. własny użytek wynosi: papierosy – 800 szt., cygara – 200 szt., tytoń – 1 kg, napoje spirytusowe – 10 l, średnioprocentowe napoje alkoholowe – 20 l, wino – 90 l (przy czym wina musujące – 60 l), piwo – 110 l. Przekroczenie ww. limitów nakłada na przewożącego dodatkowe formalności i opłaty.

PRZEPISY PRAWNE – W Portugalii surowo karane są przestępstwa związane z przemytem i rozpowszechnianiem narkotyków.

BAGAŻ – Bagaż główny nie może przekroczyć 23 kg, bagaż podręczny do 8 kg. Bagaż podręczny, który może zostać umieszczony w luku bagażowym lub pod siedzeniem pasażera, o maksymalnych wymiarach 115 cm – 55x40x20 cm. Poza dopuszczalnym bagażem podręcznym można zabrać na pokład tylko jeden z poniższych przedmiotów: torba na komputer lub torebka na ramię (maksymalne wymiary: 40x30x10 cm) lub sprzęt pomagający w poruszaniu się lub urządzenia medyczne.
Płyny w bagażu podręcznym nie mogą być w opakowaniach większych jak 100 ml.

ZDROWIE – Nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne i nie wymaga się specjalnych szczepień. Doraźną pomoc medyczną można uzyskać w przyszpitalnych izbach przyjęć, gdzie prowadzony jest ostry dyżur Urgência. Istnieje rozwinięta sieć prywatnych przychodni i szpitali. Szczegółowe informacje.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Sugerujemy zabrać ze sobą stój kąpielowy, być może przy sprzyjającej pogodzie zatrzymamy się na kąpiel w wodach oceanu.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępny w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny/kamera: Sugerujemy zabrać ze sobą dodatkowe filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego a także baterie.

OBYCZAJE
W Portugalii nie obowiązują szczególne normy obyczajowe, których nieprzestrzeganie mogłoby powodować sytuacje konfliktowe.

ZAKUPY
Warto nabyć bardzo dobre, wieloletnie wina porto oraz wina Douro, Dao czy Vinho Verde. Portugalskie wina są nie tylko deserowe, słodkie i ciężkie ale też np. białe i wytrawne. Wyroby z korka – podstawki do kuchni, maty, zatyczki do butelek zdobione ceramiką, ale także torebki, czapeczki czy nawet koszule. Dekoracyjne płytki ceramiczne tzw. azulejzos, głównie z tradycyjnym biało-niebieskim wzornictwem, ale bywają także wielokolorowe, ręcznie malowana ceramika użytkowa np. misy do kuchni, talerze, deski do serów z nożami oraz wyroby tekstylne i wyszywane serwety.

KUCHNIA
Potrawy kuchni portugalskiej są wyśmienite. Na wybrzeżu podaje się głównie dania z ryb i owoców morza: kraby, krewetki, langusty, mięczaki i ogromne skorupiaki, a spośród ryb – wspaniałe cefale, tuńczyki i mieczniki. Bardzo popularne są potrawy z bacalhau (suszony i solony dorsz). Dorsz to w Portugalii niejako ryba narodowa, przyrządzana podobno na 365 sposobów. Z Portugalią kojarzy się także zapach sardynek (sardinhas) pieczonych na grillu. Na wybrzeżu każdy powinien spróbować dwóch dań: cataplana (gotowane pod dużym ciśnieniem owoce morza i kawałki szynki – nazwa pochodzi od miedzianego naczynia, w którym tradycyjnie danie to jest przyrządzane) oraz arroz de marisco (obfite danie z owoców morza z dodatkiem ryżu). Obie potrawy podawane są zawsze w porcjach dla co najmniej dwóch osób. Dania mięsne przeważnie doprawia się je ostrym sosem chili (piri-piri), który niekiedy jest podawany osobno. Kurczaki serwuje się właściwie w każdym lokalu – najsmaczniejsze z grilla (no churrasco), niektóre restauracje specjalizują się wyłącznie w daniach tego rodzaju. Do bardziej oryginalnych przysmaków należy wędzona szynka (presunto) z północy kraju (zwłaszcza z Chaves) oraz niezwykle smaczna porco à alentejana (wieprzowina gotowana z mięczakami), zaliczana do najsmaczniejszych dań świata. Do większości dań podaje się ziemniaki (najczęściej pieczone, o gotowane trzeba poprosić) i/lub ryż – kuchnia portugalska jest bardzo wysokokaloryczna. Do potraw rzadko dodaje się warzywa, choć w daniach z ryb pojawiają się niekiedy plasterki pomidora, a w gulaszu z mięsem można znaleźć gotowaną marchew i kapustę. Z lekkich dań w każdej restauracji można zamówić salada mista (sałatkę), która składa się głównie z pomidorów, cebuli i oliwek. Portugalskie wina stołowe nie są drogie, a przy tym dobre gatunkowo. Nawet zwykłe vinho da casa, które można dostać w najskromniejszej kawiarni, jest całkiem przyjemne w smaku. Na pewno warto jednak skosztować najsłynniejszych portugalskich win eksportowych – mocnego porto i madery. Porto (vinho do Porto) powstaje z winogron rosnących w dolinie Douro i przechowywane w ogromnych magazynach w Vila Nova de Gaia, nadbrzeżnej dzielnicy Porto. Słynna Madera (vinho da Madeira), której nazwa pochodzi od portugalskiej wyspy na Atlantyku, cieszy się dużą popularnością i występuje w trzech głównych smakach: Sercial (wytrawny aperitif), Verdelho (słodki aperitif) i Bual lub Malmasey (słodkie, mocne wino deserowe). Im starszy rocznik, tym lepsze wino i oczywiście wyższa cena. Znawców z pewnością bardziej zainteresują krajowe wódki, znane jako aguardente. Zalicza się do nich Bagaço (najmocniejsza) oraz Figo (produkowana z fig). Ginginha to nalewka z wiśni – trzeba uważać na owoce zatopione przez lata w alkoholu, są niezwykle mocne), a wspaniały Licor Beirao to rodzaj ziołowego brandy.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 230V / 50 Hz. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju z telefonu komórkowego +351, z telefonu stacjonarnego: 00 351. Aby móc korzystać ze swojego telefonu w Portugalii, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Portugalia nie jest krajem mniej bezpiecznym niż inne kraje UE. Podczas pobytu, należy zachować szczególną ostrożność z uwagi na bardzo częste kradzieże kieszonkowe. Dochodzi również do włamań do samochodów zaparkowanych w miejscach publicznych, stąd zaleca się niepozostawianie w nich dokumentów, pieniędzy ani wartościowych przedmiotów. Kradzież dokumentów i pieniędzy należy zgłosić na najbliższym posterunku policji, dodatkowo kradzież paszportu i dowodu osobistego należy zgłosić w polskim konsulacie. W celu ułatwienia kontaktów z miejscową policją działają specjalne posterunki dla turystów (PSP Esquadra de Turismo). W Lizbonie znajduje się on w centrum przy placu Restauradores, a w Porto przy Rua Clube dos Fenianos, gdzie bez problemu można się porozumieć w języku angielskim. Szczegółowe informacje.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Lizbonie
Avenida das Descobertas 2, 1400-092 Lizbona, Portugalia
Tel. + 351 21 304 14 10
Faks +351213041429

OFICJALNA NAZWA – Federacja Rosyjska

STOLICA – Moskwa

JĘZYK URZĘDOWY – rosyjski

WALUTA – Waluta: 1 rubel rosyjski = 100 kopiejek (kurs średni NBP z dnia 14.04.2011 to 1RUB = 0,0974PLN). W obiegu znajdują się monety po 1, 5, 10, 50 kopiejek oraz 1, 2, 5, 10 rubli i banknoty po 5, 10, 50, 100, 500, 1000 rubli. W 2004 r. wprowadzono do obiegu lekko zmodyfikowane banknoty, które różnią się tylko nieznacznie w stosunku do poprzednich. Poniżej mogą Państwo zapoznać się z aktualnym wyglądem banknotów rosyjskich. W związku z utratą wartości kopiejki straciły na znaczeniu i nie używa się dzisiaj nominałów poniżej 10 kopiejek. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Pieniądze można wymieniać bez ograniczeń w bankach i kantorach; w niektórych z nich żąda się okazania paszportu. Należy wystrzegać się wymiany poza kantorami i bankami mimo lepszego kursu, gdyż można otrzymać fałszywe banknoty. Przy wymianie należy sprawdzać wysokość pobieranej sumy, bowiem można otrzymać mniejszą kwotę niż wynika to z deklarowanego kursu waluty. Wymiany można dokonać podczas zwiedzania w mieście. Najlepiej euro i dolary. Banknoty dolarowe nie powinny być starsze niż 10 lat, natomiast euro muszą być w idealnym stanie (nie powinny być podarte lub podpisane). Jeśli chodzi o zakup biletów wstępu to preferowana waluta jest euro. Pieniądze do wymiany powinny być w małych nominałach!
Bankomaty przyjmują karty płatnicze światowych sieci. Posługiwanie się kartami kredytowymi w sklepach ograniczone jest do większych sieci handlowych w głównych miastach. Banki pośredniczą w transferze pieniędzy z zagranicy dla osób prywatnych.
Wszelkich opłat skarbowych oraz zapłaty grzywien i mandatów należy dokonywać w banku lub na poczcie. Próba wręczenia gotówki funkcjonariuszowi może zostać zakwalifikowana jako zamiar korupcyjny.

CZAS – UTC +3 do +12. W stosunku d czasu obowiązującego w Polsce +2 godziny.

POGODA – W połowie marca śnieg topnieje i rozpoczyna się wiosna. Przymrozki zdarzają się do połowy kwietnia. Jednak na początku maja pogoda zaczyna się już robić prawie letnia. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obowiązują zasady wjazdu na podstawie wiz, określone w polsko-rosyjskiej umowie międzyrządowej o warunkach podróży obywateli obu państw, a od 1 czerwca 2007 r. obowiązuje Umowa między Wspólnotą Europejską a Rosją o ułatwieniach w wydawaniu wiz obywatelom UE i FR. Paszport powinien być ważny co najmniej 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym ma się kończyć okres ważności wizy. Przy wjeździe do Rosji nie ma obowiązku okazania biletu powrotnego ani określonych środków finansowych.
Obywatele polscy, którzy w trakcie pobytu w Rosji utracili dokumenty stwierdzające tożsamość, mogą opuścić ten kraj na podstawie nowych dokumentów wydanych przez polski urząd konsularny, bez obowiązku uzyskania wiz wyjazdowych.
Przekroczenie okresu pobytu w Rosji wskazanego w wizie może być karane grzywną nakładaną w trybie administracyjnym oraz zakazem ponownego wjazdu i wiąże się z poważnymi trudnościami z opuszczeniem jej terytorium. Wymaga to uzyskania nowej wizy, o którą należy ubiegać się w organach Federalnej Służby Migracyjnej miejsca zameldowania (pobytu). Procedura uzyskania nowej wizy może trwać nawet do kilku dni od złożenia wniosku.

PRZEPISY CELNE – Wywóz waluty z Rosji w kwocie do 3 tys. USD możliwy jest bez deklarowania; kwoty od 3 do 10 tys. USD należy wpisać do deklaracji. W przypadku wywozu kwoty wyższej niż 10 tys. USD należy ją zadeklarować oraz okazać zezwolenie na wywóz wydane przez bank. Aby uniknąć ewentualnych problemów, zaleca się deklarowanie przy wwozie kwot powyżej 1 tys. USD.
Bez opłat celnych można wywozić: wyroby alkoholowe – 2 l, papierosy – 200 szt., cygara – 50 szt., kawior – 250 g. Wywóz ryb jesiotrowatych oraz ich przetworów jest zabroniony. Wywóz dzieł sztuki (przedmiotów muzealnych) możliwy jest jedynie za okazaniem zezwolenia Ministerstwa Kultury Rosji. Mimo iż za wymagające zezwolenia uznaje się przedmioty wytworzone co najmniej przed 50 laty, celnicy często stosują poszerzoną interpretację tego przepisu. Podczas wywozu przedmioty te należy obowiązkowo wpisać do deklaracji celnej.

PRZEPISY PRAWNE – Posiadanie narkotyków, nawet w minimalnej ilości na własny użytek, a także innych środków psychotropowych jest uważane za przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności (posiadanie do 3 lat, handel – od 8 do 20 lat). Sankcje za innego rodzaju przestępstwa: kradzież w zależności od wartości szkody – do 10 lat, rozbój – od 3 do 15 lat, gwałt – od 3 do 15 lat, przemyt dzieł sztuki i waluty – od 6 miesięcy do 12 lat pozbawienia wolności. Podczas pobytu w Rosji należy zawsze mieć przy sobie dokument tożsamości z uwagi na nagminne kontrole (brak dokumentów powoduje problemy, do zatrzymania włącznie).

BAGAŻ – Bagaż główny nie może przekroczyć 20 kg, bagaż podręczny do 10 kg. Wymiary: do 115 cm (suma długości, szerokości i wysokości bagażu). Nie można posiadać 1 walizki 40-kilogramowej na dwie osoby!

ZDROWIE – Między RP a Rosją obowiązuje umowa gwarantująca wzajemną bezpłatną pomoc medyczną w razie nagłych wypadków i zachorowań (placówki państwowe). W przypadku nagłego zachorowania koszt pierwszej wizyty czy wykupienia lekarstw, refundowane później na podstawie rachunków, to kwota ok. 150 euro/os.
Występuje zagrożenie AIDS, gruźlicą i chorobami układu pokarmowego (zwłaszcza na prowincji). Odnotowano ogniska ptasiej grypy. Zalecane są szczepienia przeciw dyfterytowi, tężcowi, gruźlicy, żółtaczce typu A i B oraz chorobie wywołanej przez ukąszenie kleszczy. Między RP a Rosją obowiązuje umowa gwarantująca wzajemną bezpłatną pomoc medyczną w razie nagłych wypadków i zachorowań. W przypadku dłuższego leczenia i skomplikowanych zabiegów należy jednak liczyć się z koniecznością pokrycia ich kosztów oraz zakupu drogich lekarstw i preparatów – zaleca się wykupienie oddzielnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Jak przed każdą wyprawą zalecamy takie szczepienia jak wirusowe zapalenie wątroby typu A i B. Są to szczepienia, które powinny być aktualne u każdego podróżnika. Oczywiście należy zwrócić uwagę na to co się je, szczególnie na spożywane mięso, oraz owoce kupowane podczas podróży pociągiem. Wodę powinno się pić tylko po przegotowaniu.
Leki i środki chemiczne, które warto ze sobą zabrać: plastry opatrunkowe, tabletki przeciwbólowe, tabletki przeciwbiegunkowe (Stoperan, Nifuroksazyd, Loperamid); krem z filtrem, mokre chusteczki, Amol, Aviomarin; dobrze mieć jakiś antybiotyk na wypadek przeziębienia, środki do dezynfekcji niewielkich zadrapań czy skaleczeń.
W czerwcu i na początku lipca trzeba liczyć się z uciążliwością ze strony komarów i mikromuszek. Sugerujemy by zabrać ze sobą środki owadobójcze przeciwko komarom lub specjalne urządzenia elektroniczne emitujące ultradźwięki do ich odstraszania (dostępne w wybranych aptekach).

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Należy zabrać ze sobą długie spodnie, pełne buty trekkingowo-wycieczkowe, koszulki – krótki i długi rękaw, polar lub ciepły sweter, kurtkę przeciwdeszczową, a przed wszystkim cieplejsze ubrania ze względu na chłodne noce. Radzimy zabrać z sobą lekką odzież, nie zapominając o swetrze i kurtce. Ponieważ będziemy dużo chodzić, konieczne jest wygodne, sprawdzone obuwie. Spakujmy także kostium kąpielowy.

DODATKOWE INFORMACJE
Należy wystrzegać się zakupu alkoholu w kioskach i przydrożnych straganach ze względu na ryzyko zatrucia. Trzeba zwracać uwagę na termin przydatności do spożycia nabywanych artykułów spożywczych.
W Rosji w dużej części placówek kulturalnych (muzea, teatry, galerie sztuki) obowiązuje zróżnicowanie cen dla obywateli rosyjskich i cudzoziemców.
W Sankt Petersburgu działa Miejskie Centrum Turystyczno-Informacyjne – tel. (007 812) 982 82 53, oferujące m.in. rezerwację miejsc w hotelach, restauracjach i teatrach oraz porady prawne.
W wielu miejscach wolno palić. Często restauracje mają dwie sale: dla palących i dla niepalących.

ZAKUPY
Większość dużych sklepów pracuje od 09:00 do 20:00, z przerwą między 13:00 a 14:00, lub 14:00 a 15:00, liczne są również sklepy całodobowe. Pamiątki kupić można w wielu miejscach, a ceny są bardzo zróżnicowane.
Popularną pamiątką z Syberii są wyroby z kory brzozowej (naczynia, obrazy, pudełka, spinki, broszki, opakowania itd.) oraz przeróżne figurki i biżuteria wykonane z syberyjskich minerałów. Dobrą pamiątką są też rozmaite zioła – np. sachandala czy kurylski czaj. Zioła można stosować nie tylko w celach leczniczych, ale dla ich walorów smakowych i zapachowych. Są do kupienia również na targach w Irkucku. Wiele osób przywozi na prezent puszki z kawiorem (bardzo dobrej jakości już od 130 rub.). Inne popularne pamiątki to obrazy Bajkału malowane przez miejscowych artystów, zdjęcia na CD, filmy o Bajkale, pocztówki, albumy ze zdjęciami itp.

KUCHNIA
Kuchnia rosyjska jest właściwie podobna do polskiej, z większą ilością produktów mącznych i ryb. Rosjanie przygotowują doskonałe kiszonki, w tym z ogórków, pomidorów, czosnku i marchwi, niemniej nie potrafią dobrze ukisić kapusty. W niektórych regionach przysmakiem są podroby i potrawy z baraniny. W sprzedaży ulicznej dominują bliny (placki) i pirożki (paszteciki, zapiekane w głębokim oleju bułki z nadzieniem).
Kuchnia azjatyckiej części Rosji stanowi połączenie tradycyjnej kuchni rosyjskiej oraz kuchni rdzennych narodów Syberii. Dominują dania mączne, tłuste, wysokokaloryczne, co w surowych warunkach klimatycznych jest bardzo uzasadnione. W okolicach wielkich syberyjskich rzek oraz nad jeziorem Bajkał je się duże ilości ryb przyrządzanych na najróżniejsze sposoby.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie prądu: 220 V. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy +7. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Rosji, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator rosyjski miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. W Moskwie istnieje trzech operatorów GSM: Megafon, Beeline, MTS.

BEZPIECZEŃSTWO
Wbrew powszechnej opinii kraje post sowieckie są stosunkowo spokojne i bezpieczne. Jeśli chodzi o drobną przestępczość (kradzieże) to skala zagrożenia jest dużo mniejsza niż w krajach południowoeuropejskich. Wystarczy przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa: uważać na portfel i paszport, unikać pustych a nocą słabo oświetlonych miejsc.
Występuje zagrożenie przestępczością pospolitą. Nie należy zachowywać się w sposób, który by sugerował, iż ma się przy sobie większą sumę pieniędzy, zwłaszcza w takich miejscach jak hotele, restauracje, stacje benzynowe itp. Należy unikać przygodnych znajomości, wdawania się w podejrzane interesy, zabierania przypadkowych pasażerów; lepiej też nie korzystać z zaproszeń do prywatnych mieszkań nieznanych bliżej osób, a także z poczęstunku alkoholem. Większe sumy pieniędzy, bilety, dokumenty i kosztowności radzimy przechowywać w skrytkach hotelowych. Najlepiej mieć przy sobie jedynie niezbędne kwoty oraz w miarę możliwości korzystać z kart kredytowych. Radzimy też unikać samotnych spacerów i podróżowania samochodem nocą, a także zatrzymywania się poza parkingami i oznaczonymi miejscami postojowymi. W trakcie zwiedzania miasta, w miejscach dużych skupisk osób BARDZO PROSIMY na zwracanie uwagi na kieszonkowców, przede wszystkim na paszporty, gdyż ich utrata wiąże się z problemem przy powrocie do kraju. W trakcie spacerów po mieście prosimy również o zwrócenie dużo większej uwagi na przejeżdżające samochody, nawet gdy mają Państwo zielone światło.

FOTOGRAFOWANIE
Prosimy o przestrzeganie zakazu fotografowania obiektów użyteczności publicznej (urzędy, obiekty wojskowe, metro. W czynnych cerkwiach zwłaszcza w trakcie mszy św. prosimy uszanować zwyczaj nie fotografowania.

NAPIWKI
Napiwki wręcza się według uznania, choć z reguły jest to ok. 10% od wartości usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej
Rosja, Moskwa, Klimaszkina 4, 123 557
Tel. +7 495 231-15-00
Tel. dyżurny +7916 6989941

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Sankt Petersburgu
Rosja, Sankt Petersburg, 5-ja Sowietskaja 12, 191036
Tel. +7812 3363141
Tel. dyżurny +79650500110

OFICJALNA NAZWA – Federacja Rosyjska

STOLICA – Moskwa

JĘZYK URZĘDOWY – rosyjski

WALUTA – Waluta: 1 rubel rosyjski = 100 kopiejek (kurs średni NBP z dnia 14.04.2011 to 1RUB = 0,0974PLN). W obiegu znajdują się monety po 1, 5, 10, 50 kopiejek oraz 1, 2, 5, 10 rubli i banknoty po 5, 10, 50, 100, 500, 1000 rubli. W 2004 r. wprowadzono do obiegu lekko zmodyfikowane banknoty, które różnią się tylko nieznacznie w stosunku do poprzednich. Poniżej mogą Państwo zapoznać się z aktualnym wyglądem banknotów rosyjskich. W związku z utratą wartości kopiejki straciły na znaczeniu i nie używa się dzisiaj nominałów poniżej 10 kopiejek. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Pieniądze można wymieniać bez ograniczeń w bankach i kantorach; w niektórych z nich żąda się okazania paszportu. Należy wystrzegać się wymiany poza kantorami i bankami mimo lepszego kursu, gdyż można otrzymać fałszywe banknoty. Przy wymianie należy sprawdzać wysokość pobieranej sumy, bowiem można otrzymać mniejszą kwotę niż wynika to z deklarowanego kursu waluty. Wymiany można dokonać podczas zwiedzania w mieście. Najlepiej euro i dolary. Banknoty dolarowe nie powinny być starsze niż 10 lat, natomiast euro muszą być w idealnym stanie (nie powinny być podarte lub podpisane). Jeśli chodzi o zakup biletów wstępu to preferowana waluta jest euro. Pieniądze do wymiany powinny być w małych nominałach!
Bankomaty przyjmują karty płatnicze światowych sieci. Posługiwanie się kartami kredytowymi w sklepach ograniczone jest do większych sieci handlowych w głównych miastach. Banki pośredniczą w transferze pieniędzy z zagranicy dla osób prywatnych.
Wszelkich opłat skarbowych oraz zapłaty grzywien i mandatów należy dokonywać w banku lub na poczcie. Próba wręczenia gotówki funkcjonariuszowi może zostać zakwalifikowana jako zamiar korupcyjny.

CZAS – UTC +3 do +12. W stosunku d czasu obowiązującego w Polsce +2 godziny.

POGODA – W połowie marca śnieg topnieje i rozpoczyna się wiosna. Przymrozki zdarzają się do połowy kwietnia. Jednak na początku maja pogoda zaczyna się już robić prawie letnia. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obowiązują zasady wjazdu na podstawie wiz, określone w polsko-rosyjskiej umowie międzyrządowej o warunkach podróży obywateli obu państw, a od 1 czerwca 2007 r. obowiązuje Umowa między Wspólnotą Europejską a Rosją o ułatwieniach w wydawaniu wiz obywatelom UE i FR. Paszport powinien być ważny co najmniej 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym ma się kończyć okres ważności wizy. Przy wjeździe do Rosji nie ma obowiązku okazania biletu powrotnego ani określonych środków finansowych.
Obywatele polscy, którzy w trakcie pobytu w Rosji utracili dokumenty stwierdzające tożsamość, mogą opuścić ten kraj na podstawie nowych dokumentów wydanych przez polski urząd konsularny, bez obowiązku uzyskania wiz wyjazdowych.
Przekroczenie okresu pobytu w Rosji wskazanego w wizie może być karane grzywną nakładaną w trybie administracyjnym oraz zakazem ponownego wjazdu i wiąże się z poważnymi trudnościami z opuszczeniem jej terytorium. Wymaga to uzyskania nowej wizy, o którą należy ubiegać się w organach Federalnej Służby Migracyjnej miejsca zameldowania (pobytu). Procedura uzyskania nowej wizy może trwać nawet do kilku dni od złożenia wniosku.

PRZEPISY CELNE – Wywóz waluty z Rosji w kwocie do 3 tys. USD możliwy jest bez deklarowania; kwoty od 3 do 10 tys. USD należy wpisać do deklaracji. W przypadku wywozu kwoty wyższej niż 10 tys. USD należy ją zadeklarować oraz okazać zezwolenie na wywóz wydane przez bank. Aby uniknąć ewentualnych problemów, zaleca się deklarowanie przy wwozie kwot powyżej 1 tys. USD.
Bez opłat celnych można wywozić: wyroby alkoholowe – 2 l, papierosy – 200 szt., cygara – 50 szt., kawior – 250 g. Wywóz ryb jesiotrowatych oraz ich przetworów jest zabroniony. Wywóz dzieł sztuki (przedmiotów muzealnych) możliwy jest jedynie za okazaniem zezwolenia Ministerstwa Kultury Rosji. Mimo iż za wymagające zezwolenia uznaje się przedmioty wytworzone co najmniej przed 50 laty, celnicy często stosują poszerzoną interpretację tego przepisu. Podczas wywozu przedmioty te należy obowiązkowo wpisać do deklaracji celnej.

PRZEPISY PRAWNE – Posiadanie narkotyków, nawet w minimalnej ilości na własny użytek, a także innych środków psychotropowych jest uważane za przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności (posiadanie do 3 lat, handel – od 8 do 20 lat). Sankcje za innego rodzaju przestępstwa: kradzież w zależności od wartości szkody – do 10 lat, rozbój – od 3 do 15 lat, gwałt – od 3 do 15 lat, przemyt dzieł sztuki i waluty – od 6 miesięcy do 12 lat pozbawienia wolności. Podczas pobytu w Rosji należy zawsze mieć przy sobie dokument tożsamości z uwagi na nagminne kontrole (brak dokumentów powoduje problemy, do zatrzymania włącznie).

BAGAŻ – Bagaż główny nie może przekroczyć 20 kg, bagaż podręczny do 10 kg. Wymiary: do 115 cm (suma długości, szerokości i wysokości bagażu). Nie można posiadać 1 walizki 40-kilogramowej na dwie osoby!

ZDROWIE – Między RP a Rosją obowiązuje umowa gwarantująca wzajemną bezpłatną pomoc medyczną w razie nagłych wypadków i zachorowań (placówki państwowe). W przypadku nagłego zachorowania koszt pierwszej wizyty czy wykupienia lekarstw, refundowane później na podstawie rachunków, to kwota ok. 150 euro/os.
Występuje zagrożenie AIDS, gruźlicą i chorobami układu pokarmowego (zwłaszcza na prowincji). Odnotowano ogniska ptasiej grypy. Zalecane są szczepienia przeciw dyfterytowi, tężcowi, gruźlicy, żółtaczce typu A i B oraz chorobie wywołanej przez ukąszenie kleszczy. Między RP a Rosją obowiązuje umowa gwarantująca wzajemną bezpłatną pomoc medyczną w razie nagłych wypadków i zachorowań. W przypadku dłuższego leczenia i skomplikowanych zabiegów należy jednak liczyć się z koniecznością pokrycia ich kosztów oraz zakupu drogich lekarstw i preparatów – zaleca się wykupienie oddzielnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Jak przed każdą wyprawą zalecamy takie szczepienia jak wirusowe zapalenie wątroby typu A i B. Są to szczepienia, które powinny być aktualne u każdego podróżnika. Oczywiście należy zwrócić uwagę na to co się je, szczególnie na spożywane mięso, oraz owoce kupowane podczas podróży pociągiem. Wodę powinno się pić tylko po przegotowaniu.
Leki i środki chemiczne, które warto ze sobą zabrać: plastry opatrunkowe, tabletki przeciwbólowe, tabletki przeciwbiegunkowe (Stoperan, Nifuroksazyd, Loperamid); krem z filtrem, mokre chusteczki, Amol, Aviomarin; dobrze mieć jakiś antybiotyk na wypadek przeziębienia, środki do dezynfekcji niewielkich zadrapań czy skaleczeń.
W czerwcu i na początku lipca trzeba liczyć się z uciążliwością ze strony komarów i mikromuszek. Sugerujemy by zabrać ze sobą środki owadobójcze przeciwko komarom lub specjalne urządzenia elektroniczne emitujące ultradźwięki do ich odstraszania (dostępne w wybranych aptekach).

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Należy zabrać ze sobą długie spodnie, pełne buty trekkingowo-wycieczkowe, koszulki – krótki i długi rękaw, polar lub ciepły sweter, kurtkę przeciwdeszczową, a przed wszystkim cieplejsze ubrania ze względu na chłodne noce. Radzimy zabrać z sobą lekką odzież, nie zapominając o swetrze i kurtce. Ponieważ będziemy dużo chodzić, konieczne jest wygodne, sprawdzone obuwie. Spakujmy także kostium kąpielowy.

DODATKOWE INFORMACJE
Należy wystrzegać się zakupu alkoholu w kioskach i przydrożnych straganach ze względu na ryzyko zatrucia. Trzeba zwracać uwagę na termin przydatności do spożycia nabywanych artykułów spożywczych.
W Rosji w dużej części placówek kulturalnych (muzea, teatry, galerie sztuki) obowiązuje zróżnicowanie cen dla obywateli rosyjskich i cudzoziemców.
W Sankt Petersburgu działa Miejskie Centrum Turystyczno-Informacyjne – tel. (007 812) 982 82 53, oferujące m.in. rezerwację miejsc w hotelach, restauracjach i teatrach oraz porady prawne.
W wielu miejscach wolno palić. Często restauracje mają dwie sale: dla palących i dla niepalących.

ZAKUPY
Większość dużych sklepów pracuje od 09:00 do 20:00, z przerwą między 13:00 a 14:00, lub 14:00 a 15:00, liczne są również sklepy całodobowe. Pamiątki kupić można w wielu miejscach, a ceny są bardzo zróżnicowane.
Popularną pamiątką z Syberii są wyroby z kory brzozowej (naczynia, obrazy, pudełka, spinki, broszki, opakowania itd.) oraz przeróżne figurki i biżuteria wykonane z syberyjskich minerałów. Dobrą pamiątką są też rozmaite zioła – np. sachandala czy kurylski czaj. Zioła można stosować nie tylko w celach leczniczych, ale dla ich walorów smakowych i zapachowych. Są do kupienia również na targach w Irkucku. Wiele osób przywozi na prezent puszki z kawiorem (bardzo dobrej jakości już od 130 rub.). Inne popularne pamiątki to obrazy Bajkału malowane przez miejscowych artystów, zdjęcia na CD, filmy o Bajkale, pocztówki, albumy ze zdjęciami itp.

KUCHNIA
Kuchnia rosyjska jest właściwie podobna do polskiej, z większą ilością produktów mącznych i ryb. Rosjanie przygotowują doskonałe kiszonki, w tym z ogórków, pomidorów, czosnku i marchwi, niemniej nie potrafią dobrze ukisić kapusty. W niektórych regionach przysmakiem są podroby i potrawy z baraniny. W sprzedaży ulicznej dominują bliny (placki) i pirożki (paszteciki, zapiekane w głębokim oleju bułki z nadzieniem).
Kuchnia azjatyckiej części Rosji stanowi połączenie tradycyjnej kuchni rosyjskiej oraz kuchni rdzennych narodów Syberii. Dominują dania mączne, tłuste, wysokokaloryczne, co w surowych warunkach klimatycznych jest bardzo uzasadnione. W okolicach wielkich syberyjskich rzek oraz nad jeziorem Bajkał je się duże ilości ryb przyrządzanych na najróżniejsze sposoby.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie prądu: 220 V. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy +7. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w Rosji, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator rosyjski miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. W Moskwie istnieje trzech operatorów GSM: Megafon, Beeline, MTS.

BEZPIECZEŃSTWO
Wbrew powszechnej opinii kraje post sowieckie są stosunkowo spokojne i bezpieczne. Jeśli chodzi o drobną przestępczość (kradzieże) to skala zagrożenia jest dużo mniejsza niż w krajach południowoeuropejskich. Wystarczy przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa: uważać na portfel i paszport, unikać pustych a nocą słabo oświetlonych miejsc.
Występuje zagrożenie przestępczością pospolitą. Nie należy zachowywać się w sposób, który by sugerował, iż ma się przy sobie większą sumę pieniędzy, zwłaszcza w takich miejscach jak hotele, restauracje, stacje benzynowe itp. Należy unikać przygodnych znajomości, wdawania się w podejrzane interesy, zabierania przypadkowych pasażerów; lepiej też nie korzystać z zaproszeń do prywatnych mieszkań nieznanych bliżej osób, a także z poczęstunku alkoholem. Większe sumy pieniędzy, bilety, dokumenty i kosztowności radzimy przechowywać w skrytkach hotelowych. Najlepiej mieć przy sobie jedynie niezbędne kwoty oraz w miarę możliwości korzystać z kart kredytowych. Radzimy też unikać samotnych spacerów i podróżowania samochodem nocą, a także zatrzymywania się poza parkingami i oznaczonymi miejscami postojowymi. W trakcie zwiedzania miasta, w miejscach dużych skupisk osób BARDZO PROSIMY na zwracanie uwagi na kieszonkowców, przede wszystkim na paszporty, gdyż ich utrata wiąże się z problemem przy powrocie do kraju. W trakcie spacerów po mieście prosimy również o zwrócenie dużo większej uwagi na przejeżdżające samochody, nawet gdy mają Państwo zielone światło.

FOTOGRAFOWANIE
Prosimy o przestrzeganie zakazu fotografowania obiektów użyteczności publicznej (urzędy, obiekty wojskowe, metro. W czynnych cerkwiach zwłaszcza w trakcie mszy św. prosimy uszanować zwyczaj nie fotografowania.

NAPIWKI
Napiwki wręcza się według uznania, choć z reguły jest to ok. 10% od wartości usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej
Rosja, Moskwa, Klimaszkina 4, 123 557
Tel. +7 495 231-15-00
Tel. dyżurny +7916 6989941

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Sankt Petersburgu
Rosja, Sankt Petersburg, 5-ja Sowietskaja 12, 191036
Tel. +7812 3363141
Tel. dyżurny +79650500110

OFICJALNA NAZWA – Republika Południowej Afryki

STOLICA – Pretoria

JĘZYK URZĘDOWY – afrikaans, angielski, xhosa, ndebele, pedi, soto, suazi, tsonga, tswana, venda, zulu

WALUTA – rand (ZAR), 1 rand = 100 centów. Dostępne są banknoty o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 randów oraz monety ( 5, 10, 20 i 50 centów oraz 1, 2 i 5 randów). W RPA bankomaty są we wszystkich miastach, kantory są także powszechnie dostępne. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
W RPA przyjmowane są wszystkie najbardziej znane, międzynarodowe karty kredytowe takie jak: American Express, Bank of America, Diners, MasterCard, Visa i karty stowarzyszone z nimi. Niemniej jednak może być kłopot z płaceniem kartą w małych miejscowościach czy wsiach albo w małych sklepach. Bankomaty znajdują się na zewnętrznej ścianie banków oraz stacji benzynowych i są czynne 24 godziny na dobę. W zdecydowanej większości miejsc można zapłacić kartą, ale warto mieć ze sobą zapas gotówki.

CZAS – W Republice Południowej Afryki obowiązuje jedna strefa czasowa: UTC + 2h. Jest to +1h do czasu obowiązującego w Polsce.

POGODA – W Kapsztadzie temperatura powietrza w okresie jesiennym, czyli od października do kwietnia wynosi powyżej 20 ºC. Najcieplej jest w styczniu i w lutym, bo około 26 ºC. Temperatura wody w styczniu i w lutym osiąga 20 ºC. Latem (lato w RPA trwa od listopada do marca) jest to również pora deszczowa i coraz częściej pada i może się przydarzyć solidna dawka wysokich opadów. W dzień jest duszno i gorąco, zwłaszcza na wschodnim wybrzeżu. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele RP mający paszporty zwykłe mogą wjeżdżać bez wiz i przebywać na terytorium Republiki Południowej Afryki (RPA) jednorazowo do 30 dni. Na przejściach granicznych RPA wizy nie są wydawane. Przy wjeździe wymagany okres ważności paszportu powinien być dłuższy od daty powrotu co najmniej o 3 miesiące. Przekraczając granicę, należy okazać bilet powrotny. Nie ma obowiązku udokumentowania określonej kwoty pieniędzy na każdy dzień pobytu, ale przy wjeździe może być wymagane okazanie zaproszenia lub rezerwacji hotelowej. W paszporcie muszą znajdować się co najmniej dwie strony przeznaczone na wizy, całkowicie wolne od wszelkich stempli, wiz itp. Przy wjeździe władze imigracyjne zamieszczają w paszporcie podróżnego zezwolenie na pobyt w RPA (do 30 dni) w postaci naklejki. Brak wolnej strony w paszporcie powoduje odmowę wjazdu do RPA i bezwarunkowy powrót pasażera do miejsca, z którego rozpoczął podróż.
Od 24 listopada 2015 r. w RPA obowiązują nowe przepisy paszportowe, zgodnie z którymi przy wjeździe do tego kraju są akceptowane wyłącznie dokumenty podróży posiadające cechy umożliwiające ich odczytanie w skanerze paszportowym (Machine Readable Passports).
W przypadku małoletniego dziecka podróżującego z/do RPA z obojgiem rodziców, konieczne będzie posiadanie aktu urodzenia dziecka wraz z jego tłumaczeniem na język angielski, gdzie znajdują się dane obojga rodziców, poświadczone notarialnie.
W przypadku podróży małoletniego dziecka z/do RPA z jednym z rodziców, konieczne będzie okazanie pisemnej zgody drugiego rodzica na podróż dziecka.

PRZEPISY CELNE – Cudzoziemiec przebywający w RPA czasowo może wymienić i wywieźć z tego kraju jedynie taką sumę dewiz, która nie przekracza kwoty zadeklarowanej przy wjeździe oraz wartości legalnie uzyskanych zarobków. Służby celne mają prawo nie dopuścić do wywiezienia nie udokumentowanych dewiz. Należy podkreślić, że do RPA nie wolno wwozić żadnych produktów żywnościowych, co jest skrupulatnie sprawdzane na lotniskach oraz więcej niż 1 l napojów spirytusowych. Całkowitym zakazem objęty jest wywóz kości słoniowej oraz skór i innych części zwierząt, o ile nie zostały nabyte u licencjonowanego sprzedawcy lub nie mają certyfikatu trofeum łowieckiego. Zakazane jest posiadanie surowych (nieoszlifowanych) diamentów. Przy wyjeździe z RPA turysta może ubiegać się o zwrot podatku VAT, pod warunkiem że kwota pojedynczego zakupu (rachunku) przekroczyła 250 ZAR. Posiadanie i przywożenie narkotyków jest karalne.

BAGAŻ – Linie Emirates – bagaż główny maksymalnie do 30 kg o sumie wymiarów (długość+szerokość+wysokość) do 150 cm. Bagaż podręczny do 7 kg – albo torebka albo torba na laptopa, której wymiary nie mogą przekraczać 55 cm x 38 cm x 20 cm. Linie South African – bagaż główny maksymalnie do 23 kg o wymiarach maksymalnych 158 cm. Bagaż podręczny maksymalnie do 8 kg o wymiarach 56 cm x 36 cm x 23 cm. Dodatkowo można zabrać torebkę, małą torbę na laptopa albo aparat fotograficzny.

ZDROWIE – Obowiązkowe szczepienia nie są wymagane. W obrębie Republiki Południowej Afryki nie ma większych zagrożeń dla zdrowia ludzi. Największe zagrożenie epidemiologiczne stwarzają AIDS i gruźlica. Przypadki malarii zdarzają się na północnym wschodzie kraju (głównie na obszarze Parku Krugera, w prowincjach Limpopo, Mpumalanga i KwaZulu-Natal). Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Dostęp do opieki medycznej jest dobry. Na dość wysokim poziomie utrzymuje się prywatna służba zdrowia. Cena wizyty lekarskiej wynosi średnio 1500 ZAR. Pobyt w szpitalu kosztuje dziennie 2000-5000 ZAR, ale nawet drobne zabiegi diagnostyczne lub chirurgiczne są bardzo kosztowne dlatego należy pamiętać o prywatnym ubezpieczeniu medycznym na czas wyjazdu – wliczone w cenę wycieczki.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Lekkie, wygodne, przewiewne, JASNE ubrania, takie jak: koszulki z krótkim rękawkiem, krótkie spodenki, bluzki, spodniczki, strój kąpielowy. Warto ze sobą zabrać ciepły sweter, gdyż poranki i wieczory w RPA mogą być chłodne. Bielizna i skarpety. Obowiązkowo kurtka przeciwdeszczowa, kapelusz z szerokim rondem lub czapka, okulary przeciwsłoneczne, dla osób z wada wzroku- dodatkowa para okularów.

Obuwie: Wygodne obuwie (najlepiej typu adidasy) – zarówno na deszczową, jak i słoneczną pogodę, klapki- np. na basen lub plażę.

Torby i plecaki: Torba lub niewielki plecak- bardzo przydatne podczas wycieczek na zapakowanie, np. wody i innych przydatnych rzeczy.

Kosmetyki ochronne: Krem ochronny z bardzo wysokim filtrem. Płyn lub chusteczki do dezynfekcji rak (np. Carex).

Leki: Repelenty na czas pobytu w Rezerwacie Kapama, leki antyseptyczne, przeciwbólowe, leki na chorobę morską, przeciwgorączkowe, środki na zatrucia pokarmowe, leki przeciwbiegunkowe, altacet, aspiryna, krem antyhistaminowy (po ukąszeniu przez komary zapobiega powstawaniu reakcji alergicznych), żel arnikowy (łagodzi podrażnienia po ukąszeniu przez komary), które najlepiej pakować w specjalnie zamykane, szczelne, foliowe woreczki.

Aparat fotograficzny lub kamera wideo, zapasowe baterie lub filmy, karta pamięci, ładowarka, adapter do urządzeń. Lornetka – niezwykle przydatna podczas safari.

Uwagi dodatkowe: Alkohol można nabyć tylko w Sklepach Alkoholowych tzw. Botle Store. Woda z kranu w RPA należy do najczystszych na świecie.
W rezerwatach, by nie drażnić żyjących tam zwierząt, obowiązują stonowane kolory ubrań: brąz, bez lub khaki.

ZAKUPY
Najbardziej tradycyjnymi, praktycznie na każdym stoisku i sklepie dostępnymi towarami są rękodzieła, wszelakie ozdoby z korali, robione ręcznie dzieła garncarskie, rzeźby, czy obrazy. Wyjątkowa jakością i dbałością o detale oraz pięknem wykonania charakteryzuje się w RPA przepiękna biżuteria- w końcu jest to kraj kamieni szlachetnych i złotego kruszcu. Równie popularne są tu motywy safari, które są także bardzo popularne, m. in. lornetki, buty, stroje khaki dedykowane specjalnie na safari, czy barwne, tradycyjne stroje ludowe. Wspaniałymi pamiątkami są także przeróżne podkoszulki z rozmaitymi wzorami inspirowanymi kraina Afryki. Godziny otwarcia sklepów wyglądają następująco: od poniedziałku do piątku czynne są od godziny 08:00 do 16:30, zaś w soboty od 08:30 do 12:30- w niedziele mniejsze sklepy są nieczynne. Z kolei godziny otwarcia centrów handlowych mogą różnią sie od siebie.

KUCHNIA
Tradycyjnymi posiłkami w RPA są, tzw. samosas- mięso z dużą ilością curry, a także warzywa podawane w cienkim, niezwykle delikatnym cieście. Bardzo popularne są ryby i owoce morza- zwłaszcza w miastach leżących blisko morza, jak na przykład Kapsztad. Na zachodnim wybrzeżu obowiązkowym składnikiem menu każdej restauracji są ostrygi i kałamarnice. Duma kuchni afrykańskiej jest puree pomidorowo-cebulowe. Nie brak w RPA tez wpływów innych kuchni świata. Dzięki nim można skosztować na południu Afryki takich potraw jak, np. gulasz bredie, którego skład opiera się na duszonych pomidorach oraz fasoli, ryz w najrozmaitszych kombinacjach smakowych, dania z dyni w polaczeniu z aromatycznym cynamonem, pyszne ciasteczka z imbirem, czy zaskakujące bobotie, czyli mięso mielone z dużą ilością curry, cebula oraz jajkami. Nie brak tu potraw angielskich (nawet czegoś tak typowych dla Anglii jak fish&chips), greckich, indyjskich, chińskich, hiszpańskich, portugalskich, czy nawet niemieckich. Bardzo ciekawym doświadczeniem kulinarnym może okazać się skosztowanie mięsa dzikich zwierząt afrykańskich, takich jak strusia, impali, czy kudu. Nieodłącznym elementem kuchni południowoafrykańskiej są dania z grilla (braai) – od wspaniale wysmażonych steków, przez wspaniałą dziczyznę, aż po kurczaki i pikantne, specjalnie do tego przygotowane kiełbaski nazywane borewors. Ale pamiętajmy, ze nie brak tu niczego także na osłodę.  Wspaniałymi propozycjami na słodko są na pewno pyszne koeksisters, czyli ciasto składające się z dwóch warstw dodatkowo polane aromatycznym syropem, crunchies (ciasteczka polane syropem), albo pudding ze śliwek lub na parze.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230V/50 Hz. Rodzaje wtyczek – C, D, M, N. Najbardziej popularne są wtyczki brytyjskie, należy zaopatrzyć się w odpowiedni adapter, który można nabyć również na lotnisku. W większości recepcji hotelowych można również wypożyczyć taki adapter.

TELEFONY
Numer kierunkowy do RPA z komórki: +27; z tel. stacjonarnego: 00 27. Aby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Wszyscy polscy operatorzy mają umowy roamingowe z operatorami w RPA. Niestety kraj ten należy do najdroższej grupy. Zasięg jest praktycznie wszędzie, poza obszarami górskimi gdzie jest dużo słabszy.

BEZPIECZEŃSTWO
We wszystkich, a zwłaszcza w większych miastach, takich jak Kapsztad, trzeba zachować szczególną ostrożność. Kradzieże, zwłaszcza przez kieszonkowców, są bardzo częste, dlatego- ze względu na ryzyko kradzieży- nie powinno się nosić drogocennej biżuterii, a portfel, aparat, kamerę oraz inne cenne rzeczy, takie jak dokumenty, należy schować w bezpieczne miejsce, np. do czarnej, nierzucającej się w oczy, niewielkiej torby. Wskazane jest unikanie bocznych ulic oraz dzielnic uważanych za niebezpieczne (szczególnie w Johannesburgu). Nie należy poruszać się w nocy – jeżeli zaistnieje taka konieczność, trzeba szukać miejsc uczęszczanych i oświetlonych, patrolowanych przez policję. Turyści powinni zachować szczególną ostrożność na plażach, w pobliżu hoteli, dyskotek, klubów nocnych, banków i bankomatów, z uwagi na wzmożone zagrożenie przestępczością pospolitą w tych miejscach. Wskazane jest zachowanie ostrożności, gdy ktoś nieznajomy proponuje pomoc lub podwiezienie. Najlepiej korzystać wyłącznie z taksówek zrzeszonych w korporacjach. Nie należy nosić przy sobie kosztowności, zwłaszcza zegarków i biżuterii oraz innych cennych przedmiotów. Ważne dokumenty i większe sumy pieniędzy należy deponować w hotelowych sejfach. Dobrym pomysłem jest zrobienie kserokopii paszportu i pozostawienie oryginału w hotelu. W przypadku kradzieży należy udać się na policję oraz żądać wydania protokołu policyjnego.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Pretorii
14 Amos Street, Colbyn 0083, Pretoria, Republika Południowej Afryki
PO BOX 12277, Queenswood 0121, Pretoria, RPA
Tel. +27 12 430 9621
Fax: +27 86 765 0421
http://www.pretoria.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny
Tel. +27 12 430 2631 / 32
Fax: +27 86 765 0421

OFICJALNA NAZWA – Rumunia

STOLICA – Bukareszt

JĘZYK URZĘDOWY – rumuński. Inne języki: angielski.

WALUTA – leja (RON), 1 leja = 100 banów. Najlepiej wymieniać dolary lub euro. Kantory w głębi kraju mają lepsze kursy niż te przy granicy. Można płacić kartami płatniczymi, bankomaty są czynne przez cała dobę. W niektórych punktach przy wymianie, kasjer może nas poprosić o okazanie paszportu. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +2 – zima, UTC +3 – lato.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy mogą wjeżdżać do Rumunii i przebywać w niej przez 90 dni, liczonych w ciągu 6 miesięcy od daty pierwszego wjazdu, oraz przejeżdżać tranzytem przez terytorium tego kraju na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego. Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

PRZEPISY CELNE – Osoby fizyczne oraz osoby fizyczne reprezentujące osoby prawne mogą wwieźć lub wywieźć kwoty o równowartości do 10.000 EUR (kwoty wyższe należy deklarować przy wjeździe lub wyjeździe). Restrykcje celne nie odbiegają od ogólnie przyjętych w UE.

ZDROWIE – Szczepienia nie są wymagane. Podczas szczególnie upalnych miesięcy letnich zdarzają się przypadki cholery i zapalenia opon mózgowych (głównie na południu kraju), dlatego latem zdecydowanie nie należy pić nieprzegotowanej wody. Obywatele krajów EOG i posiadacze ważnej Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) korzystają z niezbędnej opieki zdrowotnej podczas pobytu czasowego w Rumunii. Wizyty u lekarzy są wówczas bezpłatne pod warunkiem podpisania przez lekarza umowy z Zakładem Ubezpieczeń Zdrowotnych, o czym należy się upewnić przed skorzystaniem z porady. Usługi ambulatoryjne i większość lekarstw są częściowo odpłatne, podobnie usługi stomatologiczne – z wyjątkiem przypadków nagłych. Szczegółowe informacje nt. EKUZ zamieszczone są na stronach internetowych NFZ. Karta EKUZ uprawnia do korzystania jedynie z niezbędnych świadczeń medycznych.

ZAKUPY
Rumunia jest krajem tanim, ceny większości towarów czy usług nie różnią się od tych w Polsce. Szczególnie tanie są bilety wejścia do atrakcji turystycznych jak muzea czy wspaniałych, średniowiecznych zamków. Świeże warzywa i owoce rozłożone na kolorowych targach są dużo tańsze niż u nas w kraju. Sprzedawcy pamiątek często obniżają ceny, kiedy dowiadują się, że mają do czynienia z Polakiem. Na terenie malowniczych targowisk znajdziemy wiele ciekawych i oryginalnych pamiątek. Na terenie Bukowiny pamiątki kupuje się w sklepikach i straganach przy malowanych monastyrach. Kupimy tutaj tradycyjne rzeźby, pięknie wykonane drewniane szachy i inne drobiazgi, wyroby ze skóry, broń białą wykonywaną według starych wzorów (maczugi, kolczugi).
Przemysł pamiątkarski najwięcej zarabia na legendzie słynnego wampira, hrabiego Draculi, bardziej wymagający znajdą ceramikę z Corund, która ozdobi każde wnętrze. Transylwania i Maramuresz słyną także z przepięknych, ludowych strojów i wełnianych tkanin do których surowca dostarczają hodowane w górach specjalne rasy owiec. Kupimy ciepłe, baranie czapki, skóry. Z kolei Bukowina to wspaniałe dywany i ręcznie haftowane obrusy.

KUCHNIA
Kuchnia rumuńska jest podobna do polskiej, ale mimo to ma swoje tradycyjne dania Z racji wędrówek ludów jest także wiele dań pochodzenia tureckiego, austriackiego, węgierskiego, rosyjskiego. Ciorbă de burtă to tradycyjna rumuńska zupa z dodatkiem flaków, zabielana śmietaną, sarmale z kolei to pyszne miniaturowe gołąbki owijane w liście winogron lub kiszone liście kapusty, a covrigi jest rodzajem popularnego pieczywa drożdżowego w kształcie obwarzanka. Popularna w Rumunii jest mamałyga – to papka z kaszy kukurydzianej podawana z sosami.
Z alkoholi polecamy słynną cujkę – to 30-procetowa śliwowica, piwa: klużański Ursus lub Ciuc, wody mineralne jak Borsec lub Tusnad i oczywiście wino.
Rumunia posiada znakomity klimat do uprawy winogron, warto zabrać ze sobą tutejsze znakomite i tanie wino Cotnari lub Mulfatlar, Prahova Villa, okręg Tarnave słynie z białych, lekko musujących win, a w całym kraju produkowane są wspaniałe merloty. Rocznie w Rumunii produkuje się 8 milionów hektolitrów wina. Jest tu 6 regionów winiarskich. Najsłynniejsze rumuńskie winnice to Cotnari.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci 230 V; 50 Hz. Typ wtyczki C, F.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +40.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie występuje szczególne zagrożenie przestępczością, należy jednak zachować ostrożność w dużych miastach (okolice dworców kolejowych, placów targowych, środki komunikacji miejskiej), gdzie często zdarzają się kradzieże kieszonkowe dokonywane także przez dzieci, oraz na obwodnicach aglomeracji, zwłaszcza w okolicach przejazdów kolejowych. Odnotowuje się kradzieże towarów przewożonych transportem samochodowym. Istotnym utrudnieniem w przypadku kontaktu z policją są kłopoty ze znalezieniem miejscowych tłumaczy języka polskiego, niezbędnego do przeprowadzenia czynności dochodzeniowych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Bukareszcie
Aleea Alexandru 23, 011821, sector 1, Bucuresti (Bukareszt), Romania (Rumunia)
Tel. (00 4021) 30 82 200 (centrala)
Tel. (00 4021) 30 82 210 (sekretariat)
Faks (00 4021) 23 07 832
http://www.bukareszt.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Republika Senegalu

STOLICA – Dakar

JĘZYK URZĘDOWY – francuski. Inne języki: angielski, wolof, serer, fula, diola i mandingo.

WALUTA – frank CFA, XOF, XAF (fr. franc de la Coopération Financière en Afrique Centrale) – jednostka monetarna używana w niektórych krajach centralnej Afryki od 1974 r., obecnie w 14 państwach. 1 frank CFA = 100 centymów. Jest to najczęściej używana waluta Afryki.
Przepływy kapitału i regulowanie wszelkiego rodzaju płatności pomiędzy Senegalem a zagranicą lub w Senegalu pomiędzy osobami tam zamieszkałymi (residents) a mieszkającymi za granicą (non-residents) muszą być dokonywane za pośrednictwem uprawnionych do tego banków (np. Banku Centralnego Państw Afryki Zachodniej – BCEAO), Administracji Pocztowej lub kantorów wymiany walut.
Osoby, które nie mieszkają w Senegalu muszą deklarować na piśmie wwóz środków w każdej walucie, jeśli ich ogólna suma przekracza równowartość 1 miliona XOF (ok. 1,5 tys. EUR).
W Dakarze i większych miastach honorowane są popularne karty bankowe, jak VISA, MasterCard (w automatach banków SGBS i BICIS). W bankach tych można również wymieniać czeki podróżne. Kartami można płacić w większych hotelach, biurach podróży, wypożyczalniach samochodów, w niektórych sklepach i restauracjach. Przy pobieraniu prowizji przez banki obowiązują ogólne zasady korzystania z kart kredytowych. Ze względu na niewystarczającą liczbę bankomatów, nieprzydatność czeków podróżnych podczas świąt i zagrożenie kradzieżą zaleca się wwożenie i przechowywanie środków finansowych w różnej postaci (czeki, karty kredytowe, czeki podróżne).
Stały kurs 1 EURO = 655,99 XOF.

CZAS – UTC -1. W stosunku do czasu obowiązującego w Polsce -2 godz. Nie ma zmiany czasu zimowego na letni.

POGODA – Senegal to kraj o typowym tropikalnym klimacie. Na południu kraju podrównikowy wilgotny, ku północy przechodzi w podrównikowy suchy. Średnie roczne temperatury wahają się od 25 st. C na wybrzeżu do 30 st. C na wschodniej granicy. Pora sucha zapewnia optymalne warunki do podróżowania, z kolei w porze deszczowej (od czerwca/lipca do października) drogi bywają nieprzejezdne, a upał bywa trudny do zniesienia. Ze względu na wiejący od grudnia harmatan, północny wiatr znad Sahary, niosący duże ilości pustynnego pyłu, najlepszą porą na wycieczkę do Senegalu jest jesień. Największe opady przypadają na lipiec i sierpień, a temperatura nierzadko przekracza 30°C. Dokuczliwa w tym czasie jest także wysoka wilgotność powietrza. Pora deszczowa to także czas, kiedy Senegal rozkwita zielenią. Wiele hoteli i lodgy pozostaje zamkniętych w tym okresie, a niektóre obniżają ceny nawet o połowę! Pora sucha przypada na nasz okres zimowy – rozpoczyna się w listopadzie i trwa aż do marca. Temperatury wahają się w tym okresie pomiędzy 20 a 25°C, a opady praktycznie nie występują. Kwiecień i maj to miesiące przejściowe, kiedy temperatury rosną już do 30°C, ale deszcze nie powinny się jeszcze pojawiać. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy podróżujący do Senegalu na okres nie dłuższy niż 90 dni nie potrzebują wizy. Dokumentami uprawniającymi do przekroczenia granicy są: polski paszport ważny co najmniej 6 miesięcy, dokument potwierdzający opuszczenie terytorium Senegalu po upływie dopuszczalnego okresu pobytu (np. bilet powrotny do Polski) oraz Międzynarodowa Książeczka Szczepień – potwierdzająca szczepienia wymagane przez Światową Organizację Zdrowia przeciw żółtej febrze.
Nie ma obowiązku meldunkowego. Przy przekraczaniu granicy cudzoziemiec wpisuje w kwestionariuszu informacje dotyczące dat, miejsca i celu pobytu w Senegalu.

PRZEPISY CELNE – Miejscowa waluta, frank Zachodnioafrykańskiej Wspólnoty Walutowej, obowiązuje w ośmiu państwach UEMOA – Wspólnoty Gospodarczo-Monetarnej Afryki Zachodniej (Benin, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwinea Bissau, Mali, Niger, Senegal, Togo); jej wywóz poza te kraje jest zakazany. Wwóz waluty od kwoty równowartości 1.000.000 XOF (ok. 1.500 EURO) oraz wywóz waluty od kwoty równowartości 500.000 XOF (ok. 750 EURO) wymaga deklaracji. Deklaracje wwozu, potwierdzenia wypłaty i wymiany waluty w trakcie pobytu w Senegalu należy zachować i okazać przy wyjeździe. W Senegalu nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT (18%) przez osoby prywatne. Wjazd samochodem starszym niż osiem lat jest zakazany. Zasady wwozu samochodów ulegają stałym zmianom.
UWAGA! Z uwagi na możliwe nagłe zmiany przepisów celnych i wizowych, w sprawie aktualnych informacji na ten temat (również warunków wwozu samochodów) należy zwracać się do Ambasady Senegalu w Berlinie.

BAGAŻ
Limit wagi wynosi 20 kg na bagaż główny i 5-8 kg na podręczny. W przypadku plecaka zaleca się nie przytraczać niczego na zewnątrz, śpiwór czy karimata mogą wtedy zaginąć. Nie zamykać zamków bagażu na kłódki. Noże, pilniki, scyzoryki i inne ostre przedmioty należy umieścić w bagażu głównym. W bagażu podręcznym zaleca się  umieścić aparat fotograficzny i filmy. W bagażu podręcznym nie można przewozić żadnych płynów. Szczegółowe warunki przewozu bagażu dostępne są w biurze Africaline.

PRZEPISY PRAWNE
Za handel narkotykami grozi kara od 5 do 10 lat pozbawienia wolności, za posiadanie i kupno do użytku własnego – od 2 miesięcy do 1 roku. Prowadzenie samochodu pod wpływem narkotyków zagrożone jest karą od roku do trzech lat więzienia i grzywną od 500 tys. do 5 mln XOF. Akty pedofilskie zagrożone są karą do 10 lat więzienia (gdy poszkodowanym jest dziecko poniżej 13. roku życia, grozi kara nawet do 21 lat pozbawienia wolności). Zakłócanie porządku publicznego w stanie nietrzeźwym jest wykroczeniem; przepis ten jest surowo egzekwowany, także w stosunku do cudzoziemców.
Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między osobami tej samej płci są zagrożone karą pozbawienia wolności.

ZDROWIE – W Senegalu stale odnotowywane są sporadyczne przypadki cholery; podczas pory deszczowej ich liczba znacznie wzrasta. Przed przyjazdem należy zapoznać się z aktualną sytuacją epidemiologiczną (dotyczy to także innych chorób), znać miejsca występowania ognisk chorobowych, przedsięwziąć działania prewencyjne polegające na ścisłym przestrzeganiu zasad higieny tropikalnej, a także rozważyć możliwość zaszczepienia się przeciw cholerze. Przez cały rok istnieje zagrożenie malarią. Przypadki zachorowań na malarię i malarię mózgową występują najczęściej pod koniec pory deszczowej i po jej zakończeniu (sierpień-grudzień). Zalecana jest więc profilaktyka przeciwmalaryczna: przed wyjazdem, podczas pobytu i minimum 2 tygodnie po wyjeździe z Senegalu. Zalecane są szczepienia przeciw cholerze oraz żółtaczce typu A i B. Ponieważ Senegal jest terenem endemicznym dla wielu chorób tropikalnych, jak zapalenie opon mózgowych (okres wiosenny), żółta febra, gorączka tyfoidalna, przed wyjazdem warto zebrać informacje o aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Szczegółowe informacje. http://www.medycynatropikalna.pl/kraj/senegal/44 Należy przestrzegać ogólnych zasad higieny tropikalnej: unikać picia nieprzegotowanej wody i jedzenia owoców ze skórką, często myć ręce, itp. Nie zaleca się kąpieli w stałych zbiornikach wodnych z powodu znacznego ryzyka zachorowania na bilharcjozę. Chorobą często przenoszoną przez dzikie zwierzęta i bezpańskie psy jest wścieklizna. W przypadku zranienia (pogryzienia, zadrapania) lub kontaktu ze śliną zwierząt należy skontaktować się z lekarzem. Więcej informacji.

INFORMACJE DODATKOWE
W stolicy najpopularniejszym środkiem transportu są taksówki. Cenę należy ustalić jeszcze przed podróżą, negocjując jej wysokość. Zasada ustalania ceny obowiązuje także na targu, u ulicznych handlarzy, czasami także w hotelach niższej kategorii.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Na wyprawę do Senegalu najbardziej odpowiednia będzie odzież letnia: krótkie spodnie, spodnie z długimi nogawkami (przydatne podczas pieszego safari), koszule i podkoszulki. Należy pamiętać również o odzieży cieplejszej, jak kurtka przeciwwiatrowa, kurtka polarowa. Na wyprawę najlepiej zaopatrzyć się w obuwie trekkingowe, sportowe, sandały/klapki pod prysznic. Podczas wycieczek przyda się mały plecak – pojemność ok. 25 litrów. Oczywiście okulary przeciwsłoneczne, czapka z daszkiem/kapelusz słoneczny i krem z wysokim filtrem jako ochrona przed promieniami słonecznymi. Konieczne są również środki przeciw komarom. Przydatne będą lornetka (w czasie safari), strój kąpielowy i latarka-czołówka podczas nocnych eskapad.

LUDNOŚĆ
Senegal zamieszkuje około 12,5 mln. osób (2007). Dominującą grupą etniczną są Wolofowie (ok. 43%), zamieszkujący głównie środkową część kraju, na północ i na wschód od Dakaru, a także tereny wzdłuż wybrzeży. Środkową część kraju zamieszkują także Sererowie (15%), podczas gdy północny i wschodni Senegal zdominowany jest przez Fulanów (23% populacji całego kraju). Do innych grup etnicznych zaliczają się Tukulerzy na północy, Mandinka przy granicach z Gambią oraz lud Diola w regionie Casamance.

OBYCZAJE
Senegal może się też pochwalić bogatą i różnorodną kulturą – mieszają się tu wpływy francuskie z czasów kolonialnych z wpływami arabskimi, które kraj zawdzięcza długiej tradycji wymiany handlowej z północną Afryką i Bliskim Wschodem. Jednak Senegal ma też własną tradycją i kulturę, egzotyczna muzykę i wyrazistą kuchnię. Należy pamiętać o obowiązujących muzułmańskich normach religijnych i obyczajowych (np. odpowiednie zachowanie i ubiór w miejscach publicznych) oraz przestrzeganiu podstawowych zasad (wchodzenie do meczetów bez obuwia, kobiety w nakryciu głowy i w strojach z zakrytym dekoltem, najlepiej sięgających do kostek i w stonowanych, ciemnych kolorach). Należy zrezygnować ze zwiedzania meczetów w piątki, szczególnie podczas modlitw. W okresie ramadanu w ciągu całego dnia (od wschodu do zachodu słońca) niewskazane jest spożywanie jedzenia i napojów w miejscach publicznych, palenie tytoniu, hałaśliwe zachowanie.

ZAKUPY
Stragany obecne są tu wszędzie i znikają dopiero po zmroku. Są to zazwyczaj małe wózki albo stoliki z owocami, orzeszkami, wodą w plastikowych torebkach, ale czasami z surowym lub suszonym mięsem, porcjami ugotowanego ryżu czy porcjami mączki z tapioki. Senegal to kraj pełen kolorowych egzotycznych dla Europejczyka pamiątek. Wyobraźnia miejscowych artystów jest wręcz nieograniczona, a większość wyrobów powstaje wyłącznie w myślą o turystach. Na straganach dominuje ceramika, pełno tutaj waz i kolorowych naczyń. Bardzo interesujące są maski plemienne czy rzeźby wykonane z drewna tropikalnego. Panie z pewnością zainteresują się tzw. bin-bin, czyli koralikami noszonymi przez miejscowe kobiety w talii. Zachwycająca jest biżuteria etniczna, np. bransolety z kości bawołu lub ręcznie malowane naszyjniki. Wykonane z batikowych materiałów zwiewne suknie i parea zachwycają kolorystyką i wzorami. Możemy również zakupić kosze, misy, wachlarze wykonane z traw, z liści palmowych lub pędów bambusa. Ogromną popularnością turystów cieszą również statuetki przedstawiające pary w niegrzecznych pozycjach.

KUCHNIA
Kuchnia senegalska jest bardzo oryginalna i posiada długie tradycje. Można w niej odnaleźć zarówno wpływy francuskie, portugalskie jak i północnoafrykańskie. Oprócz bardzo popularnych ryb, na stołach w Senegalu często pojawiają się kurczak, jagnięcina oraz różnego rodzaju warzywa stosowane przed ludność Wolof, będącą największą grupą etniczną Senegalu. Będąc w Senegalu nie można nie spróbować tiébudienne – lokalnej strawy ryżowej, zwykle z rybą i gęstym sosem. Poza tym, do wyboru są rozmaite dania z ryżem lub makaronem, wyborna ryba oraz kurczaki. Smaki Senegalu to głównie potrawy pikantne i bardzo pikantne. Najpopularniejszym trunkiem wśród miejscowych jest piwo La Gazelle oraz importowane w litrowych kartonach, tanie hiszpańskie wino.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie wynosi 220–240V. Obowiązują wtyczki typu europejskiego – C, E, F z dwoma okrągłymi bolcami.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +221. Nie ma problemów z połączeniami telefonicznymi – lokalnymi, międzynarodowymi i komórkowymi. Bardzo dobrze rozwinięta jest sieć telefonii komórkowej.

INTERNET
Internet jest dostępny we wszystkich miastach w Senegalu, a także w wielu miejscach noclegowych.

BEZPIECZEŃSTWO
W związku ze zwiększonym zagrożeniem terrorystycznym w regionie Sahelu Ministerstwo Spraw Zagranicznych zaleca obywatelom polskim przebywającym w państwach regionu lub planującym podróż do nich zachowanie daleko posuniętej ostrożności, unikanie miejsc zgromadzeń publicznych (np. dyskotek, miejsc spotkań diaspory europejskiej itp.) oraz zgłoszenie podróży lub pobytu w systemie Odyseusz.

FOTOGRAFOWANIE
Zawsze należy spytać o możliwość sfotografowania osób, niektórzy nie życzą sobie z powodów osobistych lub religijnych celowania w nich obiektywem. Mile widziane są niewielkie opłaty za pozowanie.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę. Kwoty zależą od rodzaju usługi i wahają się od 2 do 30 USD. Napiwki lepiej zostawiać w lokalnej walucie.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Brak polskiej placówki dyplomatycznej
Państwo podlega kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Rabacie (Maroko).

Ambasada RP w Rabacie
23, av. Oqbah, BP. 425, 10 090 Rabat – Agdal
Tel. +212 537 77 11 73
Faks +212 537 77 53 20

OFICJALNA NAZWA – Demokratyczno-Socjalistyczna Republika Sri Lanki

STOLICA – Kolombo

JĘZYK URZĘDOWY – syngaleski, tamilski. Inne języki: angielski.

WALUTA – rupia lankijska (LKR), 1 rupia lankijska = 100 centów. W obiegu są zarówno monety, jak i banknoty. Nominały monet: 5, 10, 25 i 50 centów, 1, 2, i 5 rupii. Nominały banknotów: 10, 20, 50, 100, 200, 500 i 1000 rupii. Pieniądze można wymienić w recepcji większości hoteli. Kurs jest tylko nieznacznie niższy niż w bankach. Banki są czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-14.30. W soboty i niedziele banki są zamknięte. Po wyjściu z kontroli bagażu jest kilka kiosków bankowych, w których można szybko, bezpiecznie i po dobrym kursie wymienić pieniądze. Do wymiany pieniędzy potrzebny jest paszport. Opuszczając wyspę, można wymienić walutę na USD pod warunkiem okazania dowodu wymiany.Karty kredytowe (Mastercard, Visa) są przyjmowane w sklepach i restauracjach w większych miastach i kurortach turystycznych. Bankomaty w większych miastach turystycznych – bez problemu. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC +5:30. W stosunku do czasu polskiego +4 godziny – czas letni.

POGODA – Niziny stanowią 80% powierzchni Sri Lanki. Klimat zwrotnikowy monsunowy. Południowa część wyspy leży w strefie klimatu równikowego monsunowego. Co ciekawe, monsun na Sri Lance jest dosyć specyficzn. Od października do marca występuje tzw. monsun północno–wschodni. Deszcz pada na północny i wschodzie. Największe opady występują w listopadzie i grudniu. Od od kwietnia do września jest to monsun południowo–zachodni. Pada na południu i zachodzie. Najbardziej intensywnie w maju i czerwcu. Choć Sri Lanka to wyspa tropikalna, a temperatury wynoszą z reguły ok. 28-30°C , to jadąc do regiony Nuwara Elija warto pamiętać o ciepłym polarze lub swetrze. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Władze Sri Lanki podjęły decyzję o wprowadzeniu z dniem 1 stycznia 2012 r. Electronic Travel Authorization (ETA), który jest wymagany dla wszystkich osób przybywających na Sri Lankę (więcej informacji można uzyskać na stronie: http://www.eta.gov.lk).
Opłata za wydanie wizy w systemie ETA wynosi 20 USD.  Wiza może zostać także wydana po przylocie na lotnisku, co wiąże się z opłatą 25 USD.
Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi minimum 6 miesięcy ponad termin planowanego zakończenia pobytu na Sri Lance. Konieczne jest posiadanie biletu powrotnego. Każdy cudzoziemiec powinien posiadać środki finansowe w wysokości minimum 30 USD na dzień pobytu.

PRZEPISY CELNE – Obowiązujące przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów.

PRZEPISY PRAWNE – Przemyt i posiadanie narkotyków podlegają wysokim karom (do kary śmierci włącznie). Okres oczekiwania na rozstrzygnięcia sądowe w tych i innych sprawach z zakresu prawa karnego mogą trwać latami przy zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci aresztu wobec osób oskarżonych.
Za nieprzestrzeganie zakazu palenia tytoniu i spożywania alkoholu w niektórych miejscach publicznych grozi kara grzywny. Więcej informacji pod adresem.

BAGAŻ – Bagaż na przelot interkontynentalny – bagaż rejestrowany: 1 sztuka do 30 kg, bagaż podręczny: 1 sztuka do 7 kg (wymiary: 55 x 38 x 20 cm). Można wejść na pokład z jedną sztuką bagażu podręcznego, zgodnie z powyższymi ograniczeniami wagi i rozmiaru. Torba podręczna: 55 cm x 38 cm x 20 cm. Torby na kółkach z wbudowanymi kółkami i wysuwanymi uchwytami są dozwolone na pokładzie tylko wtedy, gdy ich łączne wymiary (długość + szerokość + wysokość) wynoszą nie więcej niż 114 cm. Większe modele tego typu toreb nie są dozwolone na pokładzie.

ZDROWIE – Nie ma obowiązku szczepień ochronnych, ale zalecane jest zaszczepienie się przeciw żółtaczce typu A i B oraz tężcowi. W sprawie szczegółowej i aktualnej informacji dotyczącej szczepień należy kontaktować się z wojewódzką stacją sanitarno – epidemiologiczną. Koszt dziennego pobytu w szpitalu publicznym wynosi ok. 30 USD. Opłata ta nie uwzględnia kosztów usługi lekarskiej i podanych lekarstw.
Zdarzają się zatrucia pokarmowe, należy w szczególności uważać podczas spożywania potraw z owocami morza. Nie wolno pić nie przegotowanej wody ani spożywać nie umytych warzyw i owoców. Częste są również przypadki poparzeń słonecznych – koniecznie należy używać kremów z filtrem. Należy zabrać profilaktycznie leki na kłopoty z żołądkiem, wynikające z występowania innej flory bakteryjnej.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. Konieczne będzie nakrycie ramion przy wejściu do świątyń.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy, buty trekkingowe lub wygodne półbuty, a także letnie wygodne sandały do spacerów i klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak, do której będziemy mogli zapakować podręczne drobiazgi – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Leki: Apteczka oprócz standardowych lekarstw i środków opatrunkowych powinna zwierać zestaw środków na żołądek. Warto pamiętać by wziąć ze sobą leki niezbędne w podróży; cierpiący na chorobę lokomocyjną lub inne środki, środki higieniczne itp. Leki na Sri Lance można kupić w aptekach oznaczonych czerwonym krzyżem i w drogeriach.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne.

INFORMACJE DODATKOWE
Obowiązuje zakaz korzystania z satelitarnej łączności telefonicznej w północnej części kraju.
Zabronione są kąpiele i opalanie się nago lub w stroju topless.

OBYCZAJE
Na wyspie występuje wielonarodowościowa struktura ludności. Nietrudno jest nawiązać kontakt z ludźmi. Mieszkańcy Sri Lanki są przyjaźnie nastawieni do turystów i bardzo uprzejmi. Nie lubią jednak, gdy uraża się ich uczucia religijne. Turyści mogą zwiedzać świątynie buddyjskie i hinduistyczne, ale źle widziane jest głośne i lekceważące zachowanie w miejscach kultu. W świątyniach i w pobliżu świętych miejsc należy okrywać gołe ramiona, zamienić szorty na długie spódnice lub spodnie. W świątyni skalnej w Dambulla obowiązuje zakaz fotografowania. Zakaz ten obowiązuje także w świątyni, gdzie przechowywany jest ząb Buddy (w Kandy). Trzeba uzyskać specjalne pozwolenie na fotografowanie w Anuradhapura, Polonnaruwa i Sigiriya. Surowo zabronione jest pozowanie do zdjęć na tle świątyń i obiektów kultu religijnego. Sri Lanka jest wymarzonym krajem dla amatorów fotografii, gdzie rdzenni mieszkańcy chętnie pozwalają robić sobie zdjęcia. Mimo to należy wykazać się dużym taktem podczas robienia zdjęć z udziałem Lankijczyków. Wiele dzieci zamiast chodzić do szkoły, żebrze wśród turystów. Mając więc to na uwadze, nie należy wręczać dzieciom datków ani prezentów.

ZAKUPY
Na Sri Lance kupuje się przede wszystkim przyprawy i herbatę. Przyprawy – m.in. curry, cynamon, gałkę muszkatołową, kardamon, goździki, pieprz i wanilię – najlepiej zakupić na jednej z plantacji przypraw po drodze do Kandy (droższe, ale jakość w 100% gwarantowana), a herbatę podczas wizyty na plantacji w głębi kraju (można wywieźć bez cła max. 3 kg herbaty). W trakcie objazdu wyspy można kupić wiele pamiątek, od drewnianych figurek słoni Perahera po szafiry i rubiny. Nie obowiązują stałe ceny, handel polega na targowaniu się. W wielu miejscach kupić można wyroby z drewna i tkaniny, zwane batikiem (specjalnie woskowane i ręcznie barwione tkaniny). Maski z drewna są bardzo kolorowe, demonicznie ucharakteryzowane i dostępne w różnych rozmiarach. Z instrumentów muzycznych popularne są głównie bębenki, których używa się podczas świąt religijnych. Z drewna wykonuje się ponadto flety i tamburiny, natomiast z mosiądzu – trąbki. Wyroby ze srebra są specjalnością prowincji Kandyan. Wytwarzane są tam nie tylko przedmioty użytkowe (patery, sztućce, świeczniki, podstawki), lecz również srebrne bibeloty i biżuteria. Wyroby z mosiądzu pochodzą podobnie jak wyroby ze srebra z okolic Kandy. Wśród nich znajdują się ozdobne pudełka, figurki, tace, wazoniki, świeczniki i inne. Wyroby z trzciny, bambusa i tartanu można kupić wszędzie. Najczęściej są to maty, plecione torebki, kosze, kapelusze i drobne przedmioty gospodarstwa domowego.
Prosimy zachować przy kupowaniu roślin lub wyrobów pochodzenia zwierzęcego i nie dać się zwieźć zapewnieniom sprzedawcy ani przedkładanym certyfikatom. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że roślina bądź zwierzę objęte są konwencją waszyngtońską o ochronie gatunków lub też nie będzie możliwości wwozu tego rodzaju pamiątek do Polski. Urząd celny w Polsce, a także celnicy lankijscy mogą zarekwirować pamiątki lub wymierzyć karę grzywny, jeśli nie przedłożą Państwo odpowiednich zezwoleń i dokumentów przewozowych. Antyków liczących sobie ponad 50 lat nie wolno wywozić ze Sri Lanki. Ograniczeniom podlega także wywóz rzadkich książek, ręcznie zapisanych liści palmowych oraz rzadkich materiałów antropologicznych. W przypadku wywozu okazów archeologicznych i antyków urzędy celne żądają zezwolenia pełnomocnika rządu ds. archeologii (Archaeological Commissioner), w przypadku wywozu rzadkich książek i ręcznie zapisanych liści palmowych – zezwolenia dyrektora archiwów (Director of Archives).
Kamienie szlachetne i biżuterię na własny użytek można wywozić bez cła za okazaniem dowodu zakupu. Czerwone złoto 9 karatowe = 333, 14-karatowe = 545, 18-karatowe = 750, 22-karatowe = 985. Czerwone złoto nie nadaje się do osadzania w nim kamieni szlachetnych. Białe złoto – 75% złota i 25% palladu oraz niklu.

KUCHNIA
Najpopularniejszym daniem jest ryż z curry (czasem bardzo ostrym), do którego dodaje się warzywa, mięso, ryby. Kuchnia lankijska uchodzi za jedną z najostrzejszych na świecie. Nie należy nabierać pełnych ust jedzenia, gdyż może ono okazać się zbyt ostre, a wtedy ulgi nie przyniesie nawet łyk zimnej wody, co jest porównywalne z dolaniem oliwy do ognia. Lepszy będzie widelec ryżu, lub zimny, orzeźwiający jogurt naturalny, czy tzw. buffalo jogurt, a nawet świeży ogórek. Inną metodą złagodzenia ostrego smaku jest skropienie curry mleczkiem kokosowym. Potrawy dla wegetarian przyrządzane są z warzyw i owoców, takich jak banany, jackfruity, a także z ziemniaków, fasoli czy marchwi.
Bardzo rozpowszechnionym dodatkiem jest mallung – smażone, posiekane, podłużne zielone liście, skropione sokiem z cytryny i przyprawione. Żaden posiłek nie byłby kompletny bez parripu – czerwonej soczewicy. Najczęstszymi w kuchni przyprawami są: świeże i sproszkowane chilli, cynamon, kurkuma, sproszkowane curry, czosnek, mleczko kokosowe.
Na południu wyspy bardzo popularnym daniem jest ambul thiyal, marynata zazwyczaj z tjuny (kwaśna ryba) z curry. Unikalne lankijskie potrawy składają się z placków – hoppers, które zazwyczaj spożywane są na śniadanie lub podwieczorek, jest to mały naleśnik, smażony na dużym ogniu, z jajkiem w środku lub z dodatkiem miodu i jogurtu. Produktem, który może zastępować ryż jest pittu – wymieszane razem mąka i wiórki kokosowe, gotowane na parze w bambusowej formie o kształcie walca.
Z napojów pije się arak, narodowy trunek Sri Lanki. Wódkę tę pija się czystą lub w koktajlach z sokiem pasiflory. Podstawą araku jest sok z kwiatów palmy. Destyluje się go i przechowuje latami w drewnianych beczkach. Innym trunkiem jest wino palmowe toddy, które pije się głównie na wsi. Oprócz gatunków importowanych można napić się piwa lankijskiego Three Coins, Royal Pilsner, Lion Lager.
Herbatę pija się o każdej porze dnia i nocy. Najlepsza herbata pochodzi z regionów wyżynnych, z okolicy Nuwara Eliya. Kawę najczęściej serwuje się bardzo słabą.
W dni Poya, na które przypada pełnia księżyca, zabronione jest spożywanie alkoholu. Według buddystów w dniu pełni narodził się Budda, również w dniu pełni doznał on objawienia, a także umarł. Dlatego, by uczcić pamięć proroka, w czasie pełni nie serwuje się i nie pije alkoholu.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie: napięcie na Sri Lance wynosi 230 V, 50 Hz. Urządzenia przywiezione z Polski powinny działać. Mimo to prosimy zwrócić uwagę na wszelkie wskazówki dotyczące korzystania z sieci w pokojach hotelowych. Uwaga: trzybiegunowe wtyczki starego typu, które można jeszcze znaleźć w hotelach, należy odbezpieczyć, wkładając w górny otwór ołówek lub długopis.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +94. Aby zadzwonić do Polski, należy wykręcić numer kierunkowy do Polski (48), kierunkowy miasta (np. Warszawa 22) lub numer telefonu komórkowego (np. 601) i numer abonenta w danym mieście, np.: 001 48 22 6228764 (numer w Warszawie) lub 001 48 601 778654 (numer telefonu komórkowego). W kwestii możliwości korzystania z telefonu komórkowego na terenie Sri Lanki proszę skontaktować się bezpośrednio z właściwym operatorem sieci. Na Sri Lance nie ma jednego sprawnie działającego numeru telefonu alarmowego. Budki telefoniczne są własnością kilku firm, i korzystanie z nich wymaga posiadanie odpowiedniej do danej budki karty telefonicznej. Telefonując z hotelu, warto pamiętać o tym, że pobierają one prowizję. O jej wysokość zapytać w recepcji.

BEZPIECZEŃSTWO
W większych miastach i ośrodkach turystycznych działają specjalne posterunki policji do udzielania pomocy turystom.
Ze względu na niebezpieczne prądy morskie, kąpiele w morzu mogą być czasowo ograniczone lub zabronione. Prosimy zwracać uwagę na flagi ostrzegawcze!!!

FOTOGRAFOWANIE
Należy unikać fotografowania obiektów wojskowych i innych oznakowanych odpowiednimi informacjami ostrzegawczymi. W miejscach obrządków religijnych zawsze należy upewnić się, czy filmowanie lub robienie zdjęć jest dopuszczalne.

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Honorowy Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Kolombo
Sri Lanka, Kolombo, Phoenix Ventures Ltd., 2nd Floor, 409 Galle Road, Kolombo 3
Tel. (00 94) 11 2565612
Faks (00 94) 11 4727060
CherylD@brandix.com

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Indii
Indie, New Delhi, 50-M Shantipath, Chanakyapuri, 110 021
Tel. +91 11 41496900
Tel. Dyżurny – z polskich numerów: +91 9910999477
Faks: +91 11 26871914
newdelhi.polemb.info@msz.gov.pl
www.newdelhi.msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Konfedracja Szwajcarska

STOLICA – Berno

JĘZYK URZĘDOWY – niemiecki (dialekt alemański oraz dialekt bawarski w kantonie Gryzonia i gminie Samnaun), francuski, włoski, romansz (inaczej  retoromański, używany w kantonie Gryzonia). Do swobodnego podróżowania po kraju wystarczy znajomość angielskiego. Przy czym najłatwiej porozumieć się w tym języku w części niemieckojęzycznej, a zdecydowanie najtrudniej we włoskojęzycznym kantonie Ticino.

WALUTA – frank szwajcarski (CHF). 1 frank = 100 centymów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce

POGODA – Szwajcaria mimo małej powierzchni podzielona jest na różne strefy klimatyczne. Zasadniczym podziałem jest pasmo Alp na południu kraju, wyznaczające granicę między klimatem kontynentalnym a śródziemnomorskim. Zachód pozostaje pod wpływem frontów atmosferycznych znad Oceanu Atlantyckiego, które powodują znaczną wilgotność i opady, występujące częściej niż na wschodzie. Powodują to chmury znad Oceanu. Wschód ma niższe temperatury i mniejsze opady. Na południu kanton Ticino pozostaje pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego, dzięki czemu występują wyższe temperatury, ale też spore opady. Dla przykładu Lugano ma opady rocznie sięgające 175 cm. Temperatury spadają we wrześniu i październiku. Zima jest zwykle mroźna i sucha. Bywają jednak opady śniegu przekraczające normy. Gdy silny wiatr pcha chmury z południa w kierunku Alp, wówczas powstaje zjawisko zwane w Szwajcarii Foehn – chmury są zatrzymywane przez Alpy, powstają opady, którym towarzyszy silny wiatr. Osoby wrażliwe na pogodę odczuwają wówczas często bóle głowy. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Dokumentem podróży uprawniającym do wjazdu i pobytu turystycznego do 90 dni jest ważny paszport lub dowód osobisty. Szwajcaria jest stroną Układu z Schengen.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń ilościowych przy wwożeniu i wymianie pieniędzy (jedynie w przypadku przelewów bankowych na kwotę przekraczającą 100.000 CHF instytucje finansowe mogą żądać udokumentowania źródeł pochodzenia pieniędzy). Na pytanie celnika należy zgłosić gotówkę lub papiery wartościowe przekraczające równowartość 10.000 CHF. Nie ma też restrykcji celnych odbiegających od powszechnie przyjętych standardów. Należy przestrzegać zakazu wwożenia broni ostrej i gazowej, miotaczy gazu, paralizatorów, noży, zwłaszcza otwieranych jedną ręką (sprężynowe, motylkowe), a także bagnetów, pałek itp. Osoby łamiące ten zakaz karane są grzywną w wysokości

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Nie są wymagane szczepienia. Opieka medyczna jest na wysokim poziomie. Przeciętna cena pobytu dobowego w szpitalu wynosi ok. 800 CHF. Wizyta lekarska kosztuje przeciętnie od 100 do 300 CHF. Osoby cierpiące na schorzenia wymagające leczenia lekami psychotropowymi lub pochodnymi środków odurzających powinny mieć przy sobie stosowne zaświadczenie lekarskie.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Szwajcaria to kraj gór, czekolady, sera, zegarków, banków oraz złota. Kraj nieodkryty przez Polaków. Na pytanie czy lubią Polaków, Szwajcarzy odpowiadają, że po prostu nas nie znają.  Szwajcaria często jest postrzegana jako mniejszy brat Niemiec, a to nieprawdziwa opinia. W Szwajcarii wszystko jest inne – nawet pozornie ten sam niemiecki.

ZAKUPY
Szwajcaria kojarzy się przede wszystkim z serami i czekoladą. Ale to tylko pozory. Można tu kupić wiele ciekawych i mało znanych w Polsce produktów jak na przykład rivella. To delikatnie gazowany napój powstający z serwatki pozostałej z produkcji serów. Napój jest popularniejszy niż jakikolwiek inny i rocznie produkuje się go w ilości 100 milionów litrów. Kanton Graubunden znany jest z pysznej suszonej wołowiny. Mięso marynuje się w solance z białym winem i ziołami, a następnie suszy się przez wiele tygodni na mroźnym powietrzu. Jest to absolutnie ekologiczny produkt który praktycznie nia ma terminu „przydatności do spożycia”. Miłośnicy serów mogą liczyć na ser belper knolle z krowiego mleka w kształcie kuli obtoczonej czosnkiem, pieprzem i solą himalajską, znakomity jako dodatek do pieczonego mięsa, sałaty, makaronów oraz ser raclette o wyjątkowym smaku i zapachu. Prawdziwe szwajcarskie fondue można przygotować z sera vacherin, do którego dodajemy również sera gruyere.
Ze szwajcarskich słodyczy chyba najbardziej znane jest toblerone, trójkątna czekoladka z wizerunkiem Matterhorn na opakowaniu o boskim smaku. Co do trunków to warto zapoznać się z bitter des diablerets z kantonu Valais, serwowany jako aperitif lub digestif, który produkowany jest od 1876 roku, kiedy zaczęto destylować alkohol z alpejskich ziół. W kantonie Jura najbardziej znany jest damascino. Uprawia się tutaj śliwki damasceńskie, a wymieniony wcześniej nabój to po prostu śliwkowa brandy, znakomita do deserów. Osobny rozdział szwajcarskich smaków to wino z Valais, gdzie winorośle rosną na kamiennych wykutych w skale schodach, a winiarze wzmacniają je każdego roku. Wytwarza sie tu jedno z najlepszych owocowych białych win o bogatym aromacie petit arvine. Szwajcarskie wina trudno jest kupić poza Szwajcarią, dlatego warto znaleźć czas, by zapoznać się z ich bogatą ofertą podczas wyprawy. Na zakończenie czereśniowa słynna szwajcarska brandy kirsch, o której pierwsze wzmianki pochodzą z XIII wieku.

KUCHNIA
Szwajcaria jest krajem bogatym zarówno w kontekście gospodarki, jak i krajobrazu czy kultury, a dokładnym odzwierciedleniem tego bogactwa bywa również szwajcarska kuchnia. Podstawą jest ser, który wykorzystuje się tu do dziesiątek różnych potraw zarówno wytrawnych, jak i słodkich, a także posiadająca sporą sławę szwajcarska czekolada. Najbardziej znaną na świecie szwajcarską potrawą jest fondue. Na fondue składają się cztery konkretne gatunki sera: sbrinz, emmentaler, appenzeller i freiburger vacherin, a także wino, kirsz, mąka kukurydziana i przyprawy. Do rozpuszczonej potrawy podaje się specjalne długie szpikulce, na które nadziewa się warzywa lub chleb i macza w płynnym gorącym serze. Z kolei raclette, to potrawa wykonana ze specjalnego sera usmażonego na malutkiej patelni, specjalnie do tego celu przeznaczonej. Ser posypuje się przyprawami i podaje z ziemniakami lub chlebem.
Szwajcaria posiada tradycje rolnicze, a więc dużo uwagi w kuchni poświęca się też warzywom, a przede wszystkim ziemniakom. Poza tradycyjnymi, podawanymi z wody z dodatkiem przypraw czy topionego sera z ziemniaków przygotowuje się specjalne szwajcarskie placki ziemniaczane rosti z grubo startych, ugotowanych lub surowych ziemniaków, podawane ze stopionym serem, kiełbasą lub jajkiem.
Poza tradycyjnym szwajcarskim serem amatorzy podróżujący po tym kraju mogą spróbować różnych kuchni regionalnych. Zależnie od kantonu są to głównie potrawy nawiązujące do kuchni francuskiej, śródziemnomorskiej lub niemieckiej. Popularne w niektórych regionach są ryby, z których często jada się sandacze, pstrągi i szczupaki. Potrawy ziemniaczane są urozmaicane zależnie od regionu. W Vaud popularnym daniem jest papet vaudois, czyli rodzaj dania jednogarnkowego z ziemniaków, porów i kiełbasy, z sosem winno-śmietanowym. Inną regionalną potrawą jest rodzaj placka góralskiego o intrygującej nazwie cholera. Przypomina on nieco tartę, jednak wypełnioną farszem z gotowanych ziemniaków, porów, sera raclette i jabłek. Specjałem biedniejszych regionów od zawsze była potrawa o nazwie capuns. W każdym domu przyrządza się ją w inny sposób, ale podstawą są zawsze blanszowane liście botwiny oraz masa z mąki, jajek i mleka lub specjalny serek quark o gładkiej konsystencji. Dodaje się też mięso suszone. Farsz jest zawijany w liście na podobieństwo naszych gołąbków, a następnie gotowany w bulionie i podawany z sosem śmietanowym.
Szwajcaria nie może się też obyć bez słodkich deserów. Najbardziej znane i popularne są torty, których można tu znaleźć niezliczone ilości rodzajów, w wielu odmianach ciasta i nadzienia. Powszechne są orzechy, dodatki owocowe i czekolada. Flagowymi wyrobami są orzechowy tort z Engadin, orzechowa beza ze specjalnym maślanym kremem i kawałkami biszkoptów i wiśniami pochodzący z Zug oraz składający się z tartej marchwi, orzechów laskowych, jajek, cynamonu i cukru Rueblitorte z Aargau. Poza tortami w Szwajcarii można tez spróbować fantastycznych kremów gotowanych z mleka i żółtek z cukrem, różne ciasteczka i zapożyczony z bawarskiej kuchni strudel jabłkowy. Powszechnie znana jest szwajcarska czekolada lindt, spruengli, tobler, nestle czy suchard.
Z napojów najpopularniejsze i chyba najbardziej znane są szwajcarskie wody mineralne, których w tym kraju nie brakuje, ale na dobre trawienie można też zafundować sobie coś alkoholowego. Zuger kirschwasser to miejscowa wiśniówka, minimum 12-letnia, pruneau to wódka ze śliwek, le bon père william powstaje na bazie gruszek, a tradycyjna czysta wódka z jabłek to gravenstein. Bardzo popularna jest również kafi fertig lub kafi lutz – gorąca słaba kawa z dużą ilością cukru i nie mniejszym dodatkiem którejś z owocowych lub ziołowych wódek. Nie można także zapomnieć o bogatej gamie szwajcarskich win i piw.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy lraju +41. Zasięg jest praktycznie wszędzie poza szczytami górskimi. Warto kupić lokalna kartę SIM.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie ma większego zagrożenia przestępczością, jednak zdarzają się kradzieże pieniędzy i dokumentów (zwłaszcza w dużych miastach, jak Zurych czy Genewa, na lotniskach i na dworcach kolejowych).

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie
Elfenstrasse 20a, Postfach 151, 3000 Bern 15, Szwajcaria
Tel. +41 31 358 02 02
Faks +41 31 358 02 16
berno.amb.sekretariat@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Królestwo Tajlandii

STOLICA – Bangkok

JĘZYK URZĘDOWY – tajski. Inne języki: angielski (głównie w dużych miastach i ośrodkach turystycznych)

WALUTA – baht (THB), 1 THB = 100 satangów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
W kantorach wymiany walut przyjmowane są jedynie banknoty USD najnowszych edycji. Starsze edycje można wymienić w lokalnych bankach. Walutą Tajlandii są bahty. 100 THB = ok. 10 zł. Polecamy bardziej wymianę pieniędzy w oddziałach banków (we wszystkich bankach ten sam kurs) niż w kantorach. Bankomaty są niemal wszędzie, nawet w maleńkich miejscowościach.
Uwaga! W 2009, banki w Tajlandii przestraszyły się kryzysu i wprowadziły opłaty w wysokości 150 THB za każdorazowego pobranie gotówki z ATM przez właścicieli zagranicznych kart.

CZAS – GMT +7h / w stosunku do polskiego czasu +6h.

POGODA – Przyjazny klimat Tajlandii sprawia, że średnie miesięczne temperatury powietrza oscylują w granicach od 20 do 35 stopni Celsjusza – chłodniej jest w północnej Tajlandii, cieplej zaś na Półwyspie Malajskim. Typową cechą klimatu Tajlandii są występujące stosunkowo często ulewne deszcze. W kraju tym roczna suma opadów kształtuje się różnie w zależności od regionu. Dowietrzne stoki oraz południe Tajlandii mają zdecydowanie największe roczne sumy opadów, które wynoszą 5000 mm. Znacznie mniejsze opady charakteryzują równinę Korat (800 – 1000mm) oraz dowietrzne stoki Gór Północno -Syjamskich (1000 mm). W marcu należy spodziewać się średniej temperatury powietrza w ciągu dnia ok. 29 st. C, nie powinno padać. To pora gorąca i sucha. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Od 11 sierpnia 2011 roku obywatele polscy zwolnieni są z obowiązku wizowego przy wjeździe do Tajlandii na pobyt turystyczny nie dłuższy niż okres 30 dni w przypadku wjazdu lotniczym przejściem granicznym lub 15 dni w przypadku wjazdu przejściem lądowym (z Kambodży, Laosu, Malezji). Ruch bezwizowy dotyczy jedynie wizyt o charakterze turystycznym, w przypadku wizyt o innym charakterze lub wizyt turystycznych przekraczających 30 dni konieczne jest ubieganie się o wizę w przedstawicielstwie dyplomatycznym Królestwa Tajlandii.
Przy wjeździe w ruchu bezwizowym wymagany i bezwzględnie przestrzegany jest wymóg co najmniej 6-miesięcznego okresu ważności paszportu (liczony od daty wjazdu na terytorium Tajlandii), posiadanie biletu powrotnego oraz środków finansowych (10.000 THB na osobę tj. ok. 306 USD).

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu pieniędzy. Limit bezcłowego wwozu rzeczy zakupionych za granicą wynosi 10.000 THB (ok. 1.000PLN) dla osób wjeżdżających do Tajlandii przejściami lotniczymi.
Restrykcje celne odbiegające od powszechnie obowiązujących standardów dotyczą zakazu wywozu statuetek i wizerunków Buddy. Wywóz tych przedmiotów wymaga uzyskania uprzedniej zgody Ministerstwa Sztuki. Zakaz nie dotyczy jednak wyrobów rzemieślniczych o małej wartości artystycznej sprzedawanych na ulicznych straganach i bazarach.
Zakup niektórych towarów w Tajlandii podlega procedurze zwrotu podatku VAT przy wylocie z kraju. Warunkiem tego jest wcześniejsze uzyskanie odpowiedniego zaświadczenia w miejscu zakupu towaru. Nie wolno wwozić narkotyków, broni palnej, materiałów pornograficznych oraz niektórych gatunków roślin i zwierząt.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 30 kg (całkowite wymiary nieprzekraczające 406 cm) oraz 7 kg na bagaż podręczny (maksymalne dozwolone wymiary bagażu podręcznego to 50x37x25cm). Wszelkie informacje odnośnie bagażu: http://www.qatarairways.com/polish_poland/baggage.page
Limit wagi na przelocie wewnętrznym wynosi 20kg oraz 5kg na bagaż podręczny o wymiarze: 56 cm x 45 cm x 25 cm( z rączką, oraz kółkami).

PODRÓŻ POCIĄGIEM
Pociąg nocny z Ayutthya do Chiang Mai, wagony sypialne w klasie II. Obsługa pociągu po godz. 19. rozkłada fotele na łóżka, jest pościel ale lepiej mieć pod ręką bluzę lub sweter na wypadek gdyby klimatyzacja była mocno nastawiona na chłodzenie (brak indywidualnego ustawiania). Najlepiej mieć przy sobie bagaż podręczny z potrzebnymi rzeczami na podróż pociągiem, ponieważ bagaże będą jechały w osobnym wagonie i może być do nich utrudniony dostęp.

ZDROWIE – Obecnie w Tajlandii nie występują szczególne zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne. Nie są zatem wymagane specjalne szczepienia. Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Należy jednak w sposób bardziej rygorystyczny przestrzegać zasad higieny, co jest niezbędne w krajach tropikalnych. Woda z sieci wodociągowej jest niezdatna do picia. Ogólnie dostępna jest w sprzedaży butelkowana woda filtrowana lub mineralna.
W Tajlandii lekarstwa są tanie i łatwo dostępne. Możemy kupić większość lekarstw (również antybiotyki) bez recepty w jednej z wielu małych aptek, w szpitalach i klinikach, a podstawowe medykamenty także w sklepach 7/11, Family Mart i innych. Zabrać ze sobą do Tajlandii warto: coś na biegunkę i inne problemy żołądkowe; silny przeciw-opalacz, a także krem na zbytnio opaloną skórę; leki przeciw-alergiczne jeśli jesteśmy uczuleni; płyn do dezynfekcji skaleczeń i plastry.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się lekka i przewiewna odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. . O ile pokazywanie nóg na ulicy nie jest źle widziane, głęboki dekolt jest już problemem. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem. W świątyniach buddyjskich oraz na terenie Pałacu Królewskiego ramiona, dekolt i kolana muszą być zakryte (luźna spódnica, lub spodnie – nie legginsy – góra również nie powinna być zbyt obcisła). Pod stroje do sesji fotograficznej najlepiej koszulka na ramiączkach oraz szorty.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty do chodzenia oraz na lekcje tańca, a także letnie sandały i klapki. Do świątyń wchodzimy boso, wygodniej wiec będzie mieć klapki lub sandały, które się szybko zdejmuje i zakłada. Do świątyń również wolno wchodzić w skarpetkach.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie, albo trudno dostępne.

Obowiązkowo: Najlepiej mieć przy sobie przez cały czas – krem z filtrem UV, nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne, małą butelkę z wodą.

OBYCZAJE
Nie należy pod żadnym względem krytykować króla czy rodziny królewskiej. Odradzałabym wszelkie tematy polityczne, które przedstawiają króla w nie najlepszym świetle. Książka pod tytułem „King never smiles” oraz film „Anna i król” są tutaj ocenzurowane. Wielbią swojego króla do tego stopnia, że należy również traktować z szacunkiem banknoty pieniężne czy znaczki pocztowe z wizerunkiem króla. Usłyszysz też wszędzie krótki hymn poświęcony królewskiej rodzinie, więc nie zdziw się, gdy puszczą go przed seansem filmowym w kinie czy nawet w supermarkecie lub na targu o godzinie 08.00 i 18:00. Zwyczaj nakazuje wstać (zatrzymać się) i zachować ciszę podczas grania hymnu. Tajowie podchodzą do tego raczej poważnie i wszelka obraza króla może skończyć się nieprzyjemnie.
Na powitanie nie podaje się ręki, tylko wykonuje gest wai – złożonymi jak do modlitwy dłońmi dotykasz czoła, pochylając jednocześnie lekko głowę. Jeśli będziesz witać w ten sposób każdego napotkanego, będzie to śmieszne, więc z wyczuciem.
Czy dobrze jest, czy źle, Tajom towarzyszy nieustanny uśmiech. Według tajskiej kultury złość, grymasy czy zniecierpliwienie są oznaką złych manier. Nie należy obwiniać nikogo za błędy i nawet gdy jest jakiś problem, nie mówi się o nim głośno. Uśmiech więc jest nie tylko oznaką sympatii, ale również przykrywką dla złego humoru.
Okazywanie „mocnych” uczuć, takich jak złość, pasja czy rozczarowanie, nie jest mile widziane. Jesteś gościem w Tajlandii, więc nawet gdy nie wszystko idzie po twojej myśli, radzę wziąć głęboki oddech i ugryźć się w język, bo krzykiem w tym kraju dużo nie osiągniesz.
Obowiązują zasady etykiety buddyjskiej – nie można dotykać niczyjej głowy(nawet małych dzieci), dotykać niczego stopami lub zwracać ich w kierunku posągów Buddy. Przed wejściem do świątyni, czyjegoś domu zdejmuje się buty. W świątyniach należy nosić skromne ubrania. Kobiety nie mogą dotykać mnichów ani nic im podawać.
Korzystając z taksówki, należy prosić o włączenie licznika lub wcześniej ustalić cenę za przejazd.
Muay Thai – odmiana boksu, która w Tajlandii jest wręcz religią. Polecamy udział w Gali Boksu Muay Thai na stadionie w Bangkoku.

ZAKUPY
Generalnie w Tajlandii każdy znajdzie coś dla siebie, a wszystko w dobrych cenach: wyroby z drewna, przyprawy i biżuteria. Na targach sprzedawcy często stosują manewr „fixed price”, czyli „cena nie do negocjacji”. To oczywiście tylko chwyt taktyczny. Na wszystkich bazarach wszystkie ceny są umowne i targować się trzeba ostro. Jednocześnie należy pamiętać, że to nie arabskie bazary, gdzie od ceny wywoławczej schodzi się o 98%. Sprzedawcy w Tajlandii zawyżają ceny zazwyczaj o 30-40% i o tyle można zejść.

KUCHNIA
Tajlandia to doskonałe miejsce dla kogoś, kto chce rozpocząć swoją przygodę z Azją i chce spróbować egzotycznego jedzenia. Jest tu ono bardzo tanie oraz bezpieczne, zatem wrażliwe europejskie żołądki nie muszą się niczego obawiać.
Jeżeli chodzi o obiad czy kolacje to króluje tom yum (ostra zupka z kurczakiem, krewetkami lub wołowiną), tom kha gai (zupka z mleczkiem kokosowym), żółte, zielone i czerwone curry, owoce morza w różnych postaciach i krewetki podawane na słodko kwaśno lub z czosnkiem i czarnym pieprzem. Na deser banany w cieście kokosowym oraz naleśniki z bananami lub mango – pychotka. Z ulubionych smakołyków polecam czerwoną curry z ziemniakami oraz mango z ryżem w mleku kokosowym na deser.
Ryż we wszystkich możliwych formach jest podstawą tajskiej kuchni. Tajski zwyczaj nakazuje, że w restauracji każda osoba zamawia jedno danie, które później wszyscy będą dzielić. Porcja ryżu dla każdego jest obowiązkowa. Tradycja ta nie jest powszechnie kultywowana przez turystów i prawie zanikła ona w popularnych miejscach turystycznych, więc nikt się nie obrazi jeśli zamówisz jednoporcjowe danie dla siebie.
Bardzo dobre są też makarony i rożnego rodzaju curry. Przekąski takie jak koniki polne, smażone robale bambusowe oraz żaby można kupić na ulicznych straganach – smakują jak normalne smażone mięso.
Je się łyżką i widelcem. Widelcem rozdrabnia się pożywienie i nakłada na łyżkę, a łyżką wkłada jedzenie do ust.
Uwaga! Kuchnia tajska jest bardzo pikantna!

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220 V; 50 Hz. Nasze polskie wtyczki bez problemu pasują do gniazdek zainstalowanych w Tajlandii. Oznacza to, że w 99% przypadków nie potrzebujemy żadnych przejściówek, żeby podłączyć sprzęt elektryczny z Polski. 1% stanowią stare budynki, w których znaleźć można jeszcze gniazdka z płaskimi otworami, do których nie można podłączyć naszych wtyczek z „okrągłymi” bolcami. Nawet w takich przypadkach nic straconego, gdyż wszędzie można za 10-20B kupić małą przejściówkę którą rozwiąże problem.

TELEFONY
Numer kierunkowy: 0066/+66. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu do Tajlandii, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Roaming działa bez najmniejszych problemów, jednak ceny odstraszają, aby aktywnie korzystać z połączeń telefonicznych do Polski. Na miejscu można kupić pre-paidy jeżeli ktoś potrzebuje dzwonić w obrębie państwa lub skorzystać z mobilnego Internetu. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zakupienie lokalnej karty SIM. SMS-y do Polski są stosunkowo tanie, a operatorzy telefoniczni oferują liczne promocje na tanie rozmowy międzynarodowe. Można też zakupić w sklepach sieci 7/11 karty pre-paid na połączenia międzynarodowe.

INTERNET
WiFi jest powszechnie dostępny w większości knajpek, guesthousów i hoteli za darmo, lecz czasami zdarza się, że należy wykupić taką usługę za dodatkową opłatę.

NAPIWKI
W Tajlandii mile widziane są napiwki, ale nie są one nigdzie obowiązkowe. Możemy dać ok. 20 THB w hotelu za przyniesienie bagażu; 5-10% wartości rachunku w dobrych restauracjach; kilka bahtów dla taksówkarza, 50 – 100 THB ekstra za masaż

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Królestwie Tajlandii
Tajlandia, Bangkok, 100/81-82. 25th floor. Vongvanij Building B, Rama 9 Road, Huaykwang, 10310
Tel. +66 2645 0367- 9
Tel. dyżurny: +66 819 364 618
Faks +6626450365
http://www.bangkok.msz.gov.pl/pl/

OFICJALNA NAZWA – Zjednoczona Republika Tanzanii

STOLICA – Dodoma

JĘZYK URZĘDOWY – suahili, angielski.

WALUTA – szyling tanzański (TZS). 1 TZS = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Dolary amerykańskie i euro można bez ograniczeń wymieniać na szylingi tanzańskie w bankach i w zalegalizowanych kantorach w dużych miastach. Niektóre kantory wymieniają też czeki podróżne. Bankomatów jest niewiele i tylko w dużych miastach. W wielu hotelach, restauracjach, biurach turystycznych, sklepach pamiątkarskich można płacić kartą (pobierane jest 20% prowizji!). Należy pamiętać, aby zaopatrzyć się w odpowiednią ilość waluty lokalnej przed wyjazdem na safari. Należy mieć ze sobą banknoty dolarowe wydane po 2005 roku! Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one być zniszczone ani lekko uszkodzone.

CZAS – UTC +3 godziny w stosunku do czasu polskiego.

POGODA – Tanzania położona jest w strefie klimatu podrównikowego. Na wybrzeżu i w górach jest to klimat wilgotny, natomiast w głębi kraju, na płaskowyżu, suchy. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Okres ważności paszportu nie może być krótszy niż 6 miesięcy od daty planowanego powrotu. Prosimy zwrócić uwagę, czy w paszporcie są minimum dwie strony wolne do wbicia pieczątek granicznych i wiz. Oprócz wniosku wizowego w Tanzanii mogą być wymagane 2 zdjęcia paszportowe. Wizy uzyskają Państwo na lotnisku, przy wjeździe do Tanzanii. W Tanzanii wiza jest ważna na całym terytorium państwa. Cudzoziemców obowiązuje jednak lokalna kontrola paszportowa i celna przy wjeździe i przy opuszczaniu wysp Zanzibaru.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń co do wwozu obcej waluty ani wymogu jej deklarowania przy wjeździe. Nie wolno wwozić ani wywozić waluty tanzańskiej. W deklaracji celnej należy wyliczyć wartościowsze przedmioty (np. kamerę wideo, aparat fotograficzny, odbiornik radiowy etc.).
Osoby podróżujące zobowiązane są do przestrzegania przepisów celnych:
1) nie wolno wwozić narkotyków, broni, amunicji i materiałów wybuchowych.
2) nie wolno wywozić wyrobów z kości słoniowej, muszli, małży (które podlegają ochronie ze względu na właściwości tworzenia piasku), korali, wyrobów ze skóry, złota, diamentów, trofeów zwierzęcych niewiadomego pochodzenia, innych ręcznie wyrabianych towarów unikatowych, dzieł sztuki.
3) można wwieźć: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach, 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich i 5 litrów piwa, ½ l perfum.
4) można wywozić typowe pamiątki (maski, figurki).
5) wwóz i wywóz broni myśliwskiej oraz trofeów myśliwskich wymaga specjalnych zezwoleń.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny. Na przelotach wewnętrznych obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Od osób przybywających z Europy władze tanzańskie (także na Zanzibarze) wymagają  szczepienia przeciwko żółtej febrze i skrupulatnie to kontrolują. Do tej pory szczepienie to było tylko zalecane, obecnie jest WYMAGANE. Posiadanie aktualnej książeczki szczepień jest więc konieczne.
Inne szczepienia zalecane, ale nie wymagane to: żółtaczka A i B, błonica, dur brzuszny, tężec.
Zaleca się przyjmowanie tabletek antymalarycznych, takich jak Malarone – pierwszą tabletkę należy przyjąć najpóźniej na dzień przed podróżą, potem przyjmować po jednej tabletce każdego dnia podróży, a po zakończeniu podróży jeszcze przez okres tygodnia codziennie (szczegóły w opisie leku na ulotce). W większych miastach usługi medyczne oraz lekarstwa są ogólnie dostępne i odpłatne. Podane wiadomości mają jedynie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Dla Państwa komfortu zalecamy przed wyjazdem wizytę u lekarza specjalisty od medycyny tropikalnej, który udzieli informacji na temat profilaktyki antymalarycznej i ewentualnych zaleceń szczepiennych w tym rejonie. Aktualne informacje na temat szczepień posiadają Stacje Sanepidu. Lista szczepień OBOWIĄZKOWYCH i zalecanych w Tanzanii.
Zalecane jest używanie wody przegotowanej, także do mycia zębów. Napoje należy kupować wyłącznie butelkowane lub w puszkach. Ne należy jeść surowych, nie umytych owoców.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: W ciepłym i wilgotnym klimacie najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem.

Obuwie: Niezbędne będą: wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe z antypoślizgową podeszwą, a także letnie sandały lub klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyprawy bardzo przyda się niewielka miękka torba lub plecak – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas wypraw safari! Twarde walizki nie sprawdzają się podczas jazdy jeepem przez wyboiste bezdroża.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z wysokim filtrem oraz środek przeciw komarom, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępy w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny: Polecamy aparaty z długim obiektywem, dla upamiętnienia wrażeń z safari. Ponieważ nie mamy po drodze supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

UWAGI DODATKOWE
Polecamy zabrać z Polski nie noszone już Tshirty, czapki bejsbolówki (zwłaszcza w logo Nike, Adidas, NY, etc…. długopisy, breloczki czy też inne gadżety – bardzo często można wymienić je na przepiękne lokalne pamiątki lub pozostawić ubogim i potrzebującym tubylcom. Dla dzieci można zabrać kredki, ołówki, notesiki, małe maskotki, odradzamy słodycze, gdyż afrykańskie dzieci nie stosują higieny jamy ustnej jak europejskie i możemy narazić je na próchnicę.

OBYCZAJE
W parkach narodowych zawsze trzeba przestrzegać przepisów. Nie wolno zbierać lub kupować jakichkolwiek kości, skóry, rogów, kłów zwierząt. Wieczorami w lodge’ach obowiązuje tzw. strefa ciszy w celu ochrony naturalnego środowiska dzikich zwierząt. Zakłócanie ciszy w lodge’ach na terenie parków narodowych grozi grzywną. Na wybrzeżu nie poleca się zbierać korali i rozgwiazd ani kupować dużych muszli, bo też może pojawić się problem z ich wywiezieniem z kraju.
W rejonach zamieszkałych przez muzułmanów cudzoziemcy powinni przestrzegać określonych norm, szczególnie podczas zwiedzania miejsc kultu religijnego. Nie ma szczególnych rygorów obyczajowych, należy jednak zwracać uwagę na ubiór: noszenie krótkich spódnic, strojów plażowych poza miejscami turystycznymi jest uznawane za niestosowne. Opalanie się topless nawet na plażach hotelowych jest niedozwolone.

KUCHNIA
Tradycyjne śniadanie to zwykle tzw. kaimati, podobne do naszych pączków, tylko bez lukru na wierzchu. Obiad to maharagwe (gotowana brązowa fasola) lub githeri (fasola z kukurydzą).
Ugali – jest to gęste danie z płatków kukurydzianych podawanych z gulaszem lub sosem warzywnym.
Nyama choma – pieczeń, zwykle z kozy, przygotowana na otwartym ogniu.
Matoke – w konsystencji przypomina tłuczone ziemniaki, w rzeczywistości są to zielone banany odpowiednio przerobione.
Mokimo – wygląda podobnie jak matoke, ale jest zielonawe. Jest to mix słodkich ziemniaków, grochu, kukurydzy i zielonych bananów.
Mięso – najbardziej popularna jest wołowina i baranina podawana pod postacią gulaszu lub kurczak. Narodowym napitkiem jest słodka herbata z mlekiem.
Kuchnia Tanzańska charakteryzuje się dużymi wpływami krajów sąsiadujących, przede wszystkim kuchni Kenijskiej. Herbata w Tanzanii serwowana jest z dużą ilością mleka – zamawiając herbatę bez mleka trzeba wyraźnie to zaznaczyć. Piwo dostępne jest tylko w lokalach, najpopularniejsze gatunki to Kilimanjaro i Safari, zaraz za nimi są mocno reklamowane Ndovu i Serengeti. Pozostałe dostępne w Tanzanii piwa to Bia Bingwa, Castle, Pilsner, Tusker i Stella Artois.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Gniazdka w ścianach są takie jak w Anglii, trzybolcowe. W sklepie elektrycznym możemy kupić tzw. „przejściówki” i używać naszych kabli. Napięcie w gniazdku to 220V/240V.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Tanzanii i na Zanzibar: z komórki: +255 z tel. stacjonarnego: 00 255. Połączenia telefoniczne wewnątrz kraju i międzynarodowe można realizować z pokojów hotelowych, recepcji, a w większych miastach istnieją prywatne centra telekomunikacyjne.
Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. W Tanzanii jest czterech operatorów telefonii komórkowej: Vodacom, Zain (Celtel), Tigo (Mobitel), Zantel.

FOTOGRAFOWANIE
Nie można robić zdjęć ani filmować ludności miejscowej bez wyraźnego zezwolenia. O pozwolenie na filmowanie należy zapytać muzułmańskie kobiety oraz Masajów. Obowiązuje zakaz fotografowania prezydenta kraju, jego rezydencji, flagi narodowej, wojska, policji, więzień oraz lotnisk.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą i stosowaną zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę. Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Dar es Salaam
63, Aly Khan Road, Dar es Salaam, Tanzania
tel.: (00-255 22) 211 52 71
fax: (00-255 22) 211 58 12
e-mail: polamb@wingrouptz.com; pol@intafrica.com

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce (lub najbliższe)
Ambasada Zjednoczonej Republiki Tanzanii
Theaterplatz 26, D-53177 Bonn
tel.: (0-0 49 228) 35 80 51-54
fax: (0-0 49 228) 35 82 26
tzbonn.habari@t-online.de
www.tanzania-gov.de

OFICJALNA NAZWA – Republika Turcji

STOLICA – Ankara

JĘZYK URZĘDOWY – turecki. Inne języki; angielski, niemiecki, rosyjski.

WALUTA – lira turecka (TRY, TL), 1 lira = 100 kuruszy. Monety – 1, 5, 10, 25, 50 kuruszy, 1 lira, oraz banknoty – 5, 10, 20, 50, 100, 200 lir. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Można wymieniać USD i EUR. Najlepiej operować walutą lokalną. Wymiana waluty najbardziej opłacalna w kantorach (bez prowizji). Można też wymieniać w bankach, na poczcie i w hotelach, ale kurs może być mniej korzystny. Można pieniądze wypłacać z bankomatów oraz dokonywać płatności kartą kredytowa w niektórych miejscach.

CZAS – czas polski +1 godz.

POGODA – Turcja leży w strefie klimatów podzwrotnikowych. Na wybrzeżu występuje klimat śródziemnomorski z średnią temperaturą w styczniu od 5 do 10°C i lipca od 25 do 30°C. W środkowej i wschodniej Turcji panuje klimat kontynentalny suchy. Zimy są tu mroźne ze średnią temperaturą -10°C, natomiast lata są upalne ze średnią temperaturą 30°C. Turcję najlepiej jest zwiedzać w miesiącach od kwietnia do czerwca i od września do października. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Wjazd obywateli polskich do Turcji jest możliwy wyłącznie na podstawie ważnego paszportu oraz wizy. Paszport powinien spełniać następujące warunki, aby została wydana wiza turecka: – okres ważności wynosi co najmniej 6 miesięcy od planowanej daty wjazdu. Od 1 stycznia 2015 r. wymagana ważność paszportu przy wjeździe będzie wynosiła 60 dni od daty wygaśnięcia wizy. – dokument posiada co najmniej jedną wolną stronę, w celu umieszczenia na niej wizy. Brak wolnej strony w paszporcie powoduje automatyczną odmowę wjazdu do Turcji. Jak uzyskać wizę turystyczną? – przed wyjazdem do Turcji – za pośrednictwem platformy internetowej: https://www.evisa.gov.tr/pl/. Po otwarciu strony należy postępować według instrukcji: zarejestrować się, wypełnić formularz i dokonać za pomocą karty kredytowej opłaty w wysokości 20 USD. Po zakończeniu tej procedury na adres e-mail podany przez wnioskodawcę zostanie przesłane drogą elektroniczną potwierdzenie wydania wizy. Zaleca się wydrukowanie potwierdzenia i zabranie ze sobą w celu przedłożenia podczas kontroli granicznej. – po przyjeździe do Turcji – w punktach sprzedaży na przejściach granicznych – tylko do końca letniego sezonu turystycznego 2014 r. Opłatę w wysokości 30 USD, 25 EUR lub 20 GBP uiszcza się gotówką. Strona turecka nie uściśliła, kiedy dokładnie zakończy się możliwość nabywania wiz tą drogą. Przy zakupie wizy na lotnisku, najlepiej mieć odliczoną gotówkę!

PRZEPISY CELNE – Brak ograniczeń w przywozie środków płatniczych, przy czym większe sumy (ponad 5.000 USD) należy zgłosić przy wjeździe, by – jeśli nie zostaną wydane – nie było problemu z ich wywozem. Ilość przywożonych artykułów (ubrania, żywność, sprzęt turystyczny, itp.) nie może wskazywać na ich inne przeznaczenie, niż do celów osobistych. Nie wolno wywozić z Turcji przedmiotów o charakterze zabytkowym, historycznym – nawet najmniejszych kawałków starych rzeźb, płaskorzeźb itp.

BAGAŻ – Bagaż główny nie powinien przekroczyć limitu 23 kg/os. Limit na bagaż podręczny to 8 kg/os. Linia lotnicza obsługująca przelot to LOT. Pasażer może przewozić tylko małe ilości płynów w swoim bagażu podręcznym. Płyny te muszą być przechowywane w osobnych pojemnikach, z których każdy może mieć pojemność nie większą niż 100 ml. Woda oraz inne napoje, syropy, kremy, balsamy, olejki, perfumy, spraye, żele, także do włosów, czy pod prysznic, płyny w pojemnikach ciśnieniowych takie jak pianki do golenia, inne pianki i dezodoranty, pasty do zębów, inne pasty, mieszanki półpłynne, mascara, błyszczyk do ust, wszystkie inne przedmioty o konsystencji płynnej i półpłynnej.
Bagaż podręczny 55x40x23 cm. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny pasażer może zabrać z sobą: torebkę damską lub torbę męską, laptop.

ZDROWIE – Służba zdrowia jest w znacznym stopniu prywatna. Wizyta u lekarza (bez zabiegów) może kosztować od 100 USD wzwyż, dzień pobytu w szpitalu – od 500 USD. Zabiegi są bardzo drogie. Aby uniknąć problemów z płatnościami za leczenie szpitalne należy posiadać odpowiednie ubezpieczenia lub możliwość płatności kartą kredytową. Większe szpitale mają podpisane umowy z ubezpieczycielami i honorują polisy ubezpieczeniowe. W mniejszych miejscowościach należy liczyć się z koniecznością dokonania opłaty gotówką (trzeba wówczas wziąć fakturę za usługę i wystąpić o zwrot kosztów do ubezpieczyciela). Wyposażenie szpitali jest na dobrym poziomie.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, kostium kąpielowy potrzebny na wizytę w hammamie, klapki pod prysznic, krem z filtrem, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, płyn do dezynfekcji rąk. Zapas potrzebnych lekarstw w szczególności na chorobę lokomocyjną przydatne przy rejsie cieśniną Bosfor, podstawowe lekarstwa są powszechnie dostępne •Lekkie, bawełniane ubrania, ale nie zapomnijmy o stroju na powitalną kolację, wygodne obuwie niezbędne przy spacerach po mieście, przynajmniej jeden ciepły sweter i kurtkę przeciwdeszczową na wszelki wypadek. Zaleca się również zabrać ze sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy. Aparat/kamerę.

OBYCZAJE
Turcja jest krajem muzułmańskim, co wymaga od cudzoziemców przestrzegania określonych zachowań, szczególnie przy zwiedzaniu miejsc kultu religijnego (w meczetach należy przed wejściem zdjąć obuwie, kobiety nie mogą wchodzić z odkrytymi głowami i ramionami, w szortach). Mieszkańcy Turcji są bardzo życzliwi, choć czasem mogą wydawać się zbyt nachalni (szczególnie w miejscach turystycznych). Wizyta w niemal każdym sklepie kończy się zaproszeniem na herbatę. Z zaproszenia tego można oczywiście skorzystać – do niczego to nie zobowiązuje.

ZAKUPY
Liczne bazary, sklepiki oraz pasaże handlowe, zachęcają do kupna dywanów, złota, kamieni szlachetnych oraz wyrobów skórzanych, po bardzo atrakcyjnych cenach.

KUCHNIA
Kuchnia turecka jest typową kuchnią śródziemnomorską, do przyrządzania potraw używane są świeże produkty, których jest niezliczona ilość na tureckich targach. Dania charakteryzują się harmonią smaku, a przyprawy i zioła są w kuchni tureckiej wykorzystywane z wielką umiejętnością i umiarem. Czosnek odgrywa podrzędną rolę. Prawdziwie turecki posiłek rozpoczyna się od raki – wódki pijanej jako aperitif. Przejrzysta jak woda raki powstaje z winogron i miesza się ją z anyżem. Cechą charakterystyczną kuchni tureckiej jest bogactwo dań, widoczne przede wszystkim w przystawkach, zwanych tutaj mezeler. Są one bardzo urozmaicone i trafiają na stół w takich ilościach, że trzeba pilnować się, by nie zjeść za wiele. Mezeler to najczęściej warzywa na zimno lub klopsiki z mięsa siekanego w sosie, najróżniejsze sałatki lub marynowana ryba. Często można zobaczyć fasolę – białą lub zieloną – w sosie pomidorowym. Albo siekane mięso, posypane serem. Do smakołyków zalicza się także puree z bakłażana w smacznym, lekko słonym sosie jogurtowym. Innym, godnym polecenia daniem jest imambayildi (w dosłownym tłumaczeniu: imam stracił przytomność). Tajemniczym daniem, które doprowadziło do omdlenia imama, są duszone bakłażany z czosnkiem, cebulą i pomidorami. Warto spróbować również kabak kizartmasi – smażonych krążków cukinii, podawanych na zimno z sosem jogurtowym. Dania ciepłe odgrywają w kuchni tureckiej rolę podrzędną. Zwykle podawane jest mięso jagnięce lub wołowe. Nie spotkają tu Państwo wieprzowiny, którą muzułmanie uważają za mięso nieczyste. Popularność poza granicami Turcji zyskał sobie kebab – baranina grillowana z pomidorami i papryką. Döner kebab znany jest smakoszom kuchni greckiej. Odpowiada on greckiemu gyros. Na pionowym rożnie, nad otwartym ogniem grilluje się sztuki baraniego mięsa. Następnie ścina zewnętrzną, opieczoną warstwę mięsa i serwuje. Kuchnia turecka słynie także z dobrze przyrządzonego mięsa siekanego. Köfteler to smażone klopsiki, najlepsze ze zmieszanego mięsa cielęcego i jagnięcego. Przyprawy i pietruszka nadają im typowy smak. Pirzola – to kotlety jagnięce, doprawione solą, pieprzem i majerankiem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230 V. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce (najlepiej mieć jednak mieć przełączniki ze sobą. Przełączniki – wtyczki można kupić w kraju w sklepach elektronicznych, na lotniskach).

TELEFONY
Numer kierunkowy: 0090/+90. Zasięg telefonii komórkowej jest b. dobry praktycznie wszędzie. Koszty roamingu zależą od polskiego operatora, osoby chcące znać koszt takich usług powinny kontaktować się ze swoim operatorem jeszcze przed wylotem.

FOTOGRAFOWANIE
Fotografowanie ludzi – często bez problemu, spotyka się z życzliwością, ale zakrytych kobiet – tylko za ich zgodą.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Turcji
Turcja, Ankara, Atatürk Bulvari 241, 06650 Kavaklidere
Tel. +90 312 457 20 48, +90 312 457 20 00, +90 312 4572000
Tel. dyżurny: +90 312 457 2009
Faks: konsulat +90 312 4688301
Faks: +90 312 4678963
ankara.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Stambule
Turcja, Stambuł, GIZ 2000 PLAZA, Ayazağa Köyü Yolu No:7, Kat:5, 34 398 Maslak – Istanbul
Tel. +90212 2906631, +90212 2906630
Tel. dyżurny +90 5304691881
Faks: +90212 2906632
stambul.kg.konsulat@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Turcji

STOLICA – Ankara

JĘZYK URZĘDOWY – turecki. Inne języki; angielski, niemiecki, rosyjski.

WALUTA – lira turecka (TRY, TL), 1 lira = 100 kuruszy. Monety – 1, 5, 10, 25, 50 kuruszy, 1 lira, oraz banknoty – 5, 10, 20, 50, 100, 200 lir. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Można wymieniać USD i EUR. Najlepiej operować walutą lokalną. Wymiana waluty najbardziej opłacalna w kantorach (bez prowizji). Można też wymieniać w bankach, na poczcie i w hotelach, ale kurs może być mniej korzystny. Można pieniądze wypłacać z bankomatów oraz dokonywać płatności kartą kredytowa w niektórych miejscach.

CZAS – czas polski +1 godz.

POGODA – Turcja leży w strefie klimatów podzwrotnikowych. Na wybrzeżu występuje klimat śródziemnomorski z średnią temperaturą w styczniu od 5 do 10°C i lipca od 25 do 30°C. W środkowej i wschodniej Turcji panuje klimat kontynentalny suchy. Zimy są tu mroźne ze średnią temperaturą -10°C, natomiast lata są upalne ze średnią temperaturą 30°C. Turcję najlepiej jest zwiedzać w miesiącach od kwietnia do czerwca i od września do października. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Wjazd obywateli polskich do Turcji jest możliwy wyłącznie na podstawie ważnego paszportu oraz wizy. Paszport powinien spełniać następujące warunki, aby została wydana wiza turecka: – okres ważności wynosi co najmniej 6 miesięcy od planowanej daty wjazdu. Od 1 stycznia 2015 r. wymagana ważność paszportu przy wjeździe będzie wynosiła 60 dni od daty wygaśnięcia wizy. – dokument posiada co najmniej jedną wolną stronę, w celu umieszczenia na niej wizy. Brak wolnej strony w paszporcie powoduje automatyczną odmowę wjazdu do Turcji. Jak uzyskać wizę turystyczną? – przed wyjazdem do Turcji – za pośrednictwem platformy internetowej: https://www.evisa.gov.tr/pl/. Po otwarciu strony należy postępować według instrukcji: zarejestrować się, wypełnić formularz i dokonać za pomocą karty kredytowej opłaty w wysokości 20 USD. Po zakończeniu tej procedury na adres e-mail podany przez wnioskodawcę zostanie przesłane drogą elektroniczną potwierdzenie wydania wizy. Zaleca się wydrukowanie potwierdzenia i zabranie ze sobą w celu przedłożenia podczas kontroli granicznej. – po przyjeździe do Turcji – w punktach sprzedaży na przejściach granicznych – tylko do końca letniego sezonu turystycznego 2014 r. Opłatę w wysokości 30 USD, 25 EUR lub 20 GBP uiszcza się gotówką. Strona turecka nie uściśliła, kiedy dokładnie zakończy się możliwość nabywania wiz tą drogą. Przy zakupie wizy na lotnisku, najlepiej mieć odliczoną gotówkę!

PRZEPISY CELNE – Brak ograniczeń w przywozie środków płatniczych, przy czym większe sumy (ponad 5.000 USD) należy zgłosić przy wjeździe, by – jeśli nie zostaną wydane – nie było problemu z ich wywozem. Ilość przywożonych artykułów (ubrania, żywność, sprzęt turystyczny, itp.) nie może wskazywać na ich inne przeznaczenie, niż do celów osobistych. Nie wolno wywozić z Turcji przedmiotów o charakterze zabytkowym, historycznym – nawet najmniejszych kawałków starych rzeźb, płaskorzeźb itp.

BAGAŻ – Bagaż główny nie powinien przekroczyć limitu 23 kg/os. Limit na bagaż podręczny to 8 kg/os. Linia lotnicza obsługująca przelot to LOT. Pasażer może przewozić tylko małe ilości płynów w swoim bagażu podręcznym. Płyny te muszą być przechowywane w osobnych pojemnikach, z których każdy może mieć pojemność nie większą niż 100 ml. Woda oraz inne napoje, syropy, kremy, balsamy, olejki, perfumy, spraye, żele, także do włosów, czy pod prysznic, płyny w pojemnikach ciśnieniowych takie jak pianki do golenia, inne pianki i dezodoranty, pasty do zębów, inne pasty, mieszanki półpłynne, mascara, błyszczyk do ust, wszystkie inne przedmioty o konsystencji płynnej i półpłynnej.
Bagaż podręczny 55x40x23 cm. Dodatkowo, w ramach ceny biletu, jako bagaż podręczny pasażer może zabrać z sobą: torebkę damską lub torbę męską, laptop.

ZDROWIE – Służba zdrowia jest w znacznym stopniu prywatna. Wizyta u lekarza (bez zabiegów) może kosztować od 100 USD wzwyż, dzień pobytu w szpitalu – od 500 USD. Zabiegi są bardzo drogie. Aby uniknąć problemów z płatnościami za leczenie szpitalne należy posiadać odpowiednie ubezpieczenia lub możliwość płatności kartą kredytową. Większe szpitale mają podpisane umowy z ubezpieczycielami i honorują polisy ubezpieczeniowe. W mniejszych miejscowościach należy liczyć się z koniecznością dokonania opłaty gotówką (trzeba wówczas wziąć fakturę za usługę i wystąpić o zwrot kosztów do ubezpieczyciela). Wyposażenie szpitali jest na dobrym poziomie.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, kostium kąpielowy potrzebny na wizytę w hammamie, klapki pod prysznic, krem z filtrem, nakrycie głowy, szminkę wazelinową do ust, płyn do dezynfekcji rąk. Zapas potrzebnych lekarstw w szczególności na chorobę lokomocyjną przydatne przy rejsie cieśniną Bosfor, podstawowe lekarstwa są powszechnie dostępne •Lekkie, bawełniane ubrania, ale nie zapomnijmy o stroju na powitalną kolację, wygodne obuwie niezbędne przy spacerach po mieście, przynajmniej jeden ciepły sweter i kurtkę przeciwdeszczową na wszelki wypadek. Zaleca się również zabrać ze sobą niewielką torbę lub plecak, którą będziemy mogli mieć przy sobie w czasie trwania całej wyprawy i do której zabierzemy najpotrzebniejsze rzeczy. Aparat/kamerę.

OBYCZAJE
Turcja jest krajem muzułmańskim, co wymaga od cudzoziemców przestrzegania określonych zachowań, szczególnie przy zwiedzaniu miejsc kultu religijnego (w meczetach należy przed wejściem zdjąć obuwie, kobiety nie mogą wchodzić z odkrytymi głowami i ramionami, w szortach). Mieszkańcy Turcji są bardzo życzliwi, choć czasem mogą wydawać się zbyt nachalni (szczególnie w miejscach turystycznych). Wizyta w niemal każdym sklepie kończy się zaproszeniem na herbatę. Z zaproszenia tego można oczywiście skorzystać – do niczego to nie zobowiązuje.

ZAKUPY
Liczne bazary, sklepiki oraz pasaże handlowe, zachęcają do kupna dywanów, złota, kamieni szlachetnych oraz wyrobów skórzanych, po bardzo atrakcyjnych cenach.

KUCHNIA
Kuchnia turecka jest typową kuchnią śródziemnomorską, do przyrządzania potraw używane są świeże produkty, których jest niezliczona ilość na tureckich targach. Dania charakteryzują się harmonią smaku, a przyprawy i zioła są w kuchni tureckiej wykorzystywane z wielką umiejętnością i umiarem. Czosnek odgrywa podrzędną rolę. Prawdziwie turecki posiłek rozpoczyna się od raki – wódki pijanej jako aperitif. Przejrzysta jak woda raki powstaje z winogron i miesza się ją z anyżem. Cechą charakterystyczną kuchni tureckiej jest bogactwo dań, widoczne przede wszystkim w przystawkach, zwanych tutaj mezeler. Są one bardzo urozmaicone i trafiają na stół w takich ilościach, że trzeba pilnować się, by nie zjeść za wiele. Mezeler to najczęściej warzywa na zimno lub klopsiki z mięsa siekanego w sosie, najróżniejsze sałatki lub marynowana ryba. Często można zobaczyć fasolę – białą lub zieloną – w sosie pomidorowym. Albo siekane mięso, posypane serem. Do smakołyków zalicza się także puree z bakłażana w smacznym, lekko słonym sosie jogurtowym. Innym, godnym polecenia daniem jest imambayildi (w dosłownym tłumaczeniu: imam stracił przytomność). Tajemniczym daniem, które doprowadziło do omdlenia imama, są duszone bakłażany z czosnkiem, cebulą i pomidorami. Warto spróbować również kabak kizartmasi – smażonych krążków cukinii, podawanych na zimno z sosem jogurtowym. Dania ciepłe odgrywają w kuchni tureckiej rolę podrzędną. Zwykle podawane jest mięso jagnięce lub wołowe. Nie spotkają tu Państwo wieprzowiny, którą muzułmanie uważają za mięso nieczyste. Popularność poza granicami Turcji zyskał sobie kebab – baranina grillowana z pomidorami i papryką. Döner kebab znany jest smakoszom kuchni greckiej. Odpowiada on greckiemu gyros. Na pionowym rożnie, nad otwartym ogniem grilluje się sztuki baraniego mięsa. Następnie ścina zewnętrzną, opieczoną warstwę mięsa i serwuje. Kuchnia turecka słynie także z dobrze przyrządzonego mięsa siekanego. Köfteler to smażone klopsiki, najlepsze ze zmieszanego mięsa cielęcego i jagnięcego. Przyprawy i pietruszka nadają im typowy smak. Pirzola – to kotlety jagnięce, doprawione solą, pieprzem i majerankiem.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 230 V. Wtyczki elektryczne takie jak w Polsce (najlepiej mieć jednak mieć przełączniki ze sobą. Przełączniki – wtyczki można kupić w kraju w sklepach elektronicznych, na lotniskach).

TELEFONY
Numer kierunkowy: 0090/+90. Zasięg telefonii komórkowej jest b. dobry praktycznie wszędzie. Koszty roamingu zależą od polskiego operatora, osoby chcące znać koszt takich usług powinny kontaktować się ze swoim operatorem jeszcze przed wylotem.

FOTOGRAFOWANIE
Fotografowanie ludzi – często bez problemu, spotyka się z życzliwością, ale zakrytych kobiet – tylko za ich zgodą.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Turcji
Turcja, Ankara, Atatürk Bulvari 241, 06650 Kavaklidere
Tel. +90 312 457 20 48, +90 312 457 20 00, +90 312 4572000
Tel. dyżurny: +90 312 457 2009
Faks: konsulat +90 312 4688301
Faks: +90 312 4678963
ankara.amb.sekretariat@msz.gov.pl

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Stambule
Turcja, Stambuł, GIZ 2000 PLAZA, Ayazağa Köyü Yolu No:7, Kat:5, 34 398 Maslak – Istanbul
Tel. +90212 2906631, +90212 2906630
Tel. dyżurny +90 5304691881
Faks: +90212 2906632
stambul.kg.konsulat@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Wschodnia Republika Urugwaju

STOLICA – Montevideo

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański. Znajomość angielskiego jest dość dobra w stolicy oraz popularnych regionach turystycznych, natomiast w północnych regionach kraju, graniczących z Brazylią, miejscowa ludność używa portuñol lub brazilero (odmiana hiszpańsko-portugalska). Znajomość języka angielskiego jest tu słaba.

WALUTA – peso urugwajskie (UYU), 1 peso = 100 centésimos. Oficjalną walutą jest peso urugwajskie; w obiegu są banknoty 50, 100, 500, 1000 peso oraz monety: 1, 2, 5 i 10 peso. Centralny Bank Urugwaju ostrzega o pojawianiu się w obiegu fałszywych banknotów, głównie o nominale 500 i 1000 peso. W wielu hotelach, restauracjach, dużych sklepach (głównie w super- i hipermarketach) można płacić dolarami USA i euro lub kartami American Express, VISA, MasterCard czy Diners Club. Honorowane są również czeki podróżne. W regionach turystycznych powszechnie akceptowane są także peso argentyńskie, reale brazylijskie i euro. Walutę można wymieniać w bankach i oficjalnych kantorach (np. w dużych supermarketach): kursy walut są dość zbliżone. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC -3. W stosunku do czasu polskiego –5 godzin.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Nie ma obowiązku wizowego dla obywateli polskich przyjeżdżających do Urugwaju na okres do 90 dni. Do przekroczenia granicy niezbędny jest ważny paszport. Przy przekraczaniu granicy zalecane jest posiadanie biletu powrotnego oraz dysponowanie określoną kwotą dewiz. Turyści podróżujący samolotem powinni pamiętać, że przy wylocie z Montevideo muszą wnieść opłatę lotniskową w wysokości 40 USD (loty międzynarodowe, wysokość opłaty ulega zmianie).

PRZEPISY CELNE – Obowiązuje bezwzględny zakaz wwozu nasion, wędlin, konserw mięsnych, świeżych artykułów spożywczych, w tym owoców. Osoby przybywające do Urugwaju otrzymują pisemną informację o artykułach objętych zakazem wwozu oraz formularz deklaracji celnej, którą odbiera funkcjonariusz dokonujący odprawy. Bezwzględny zakaz wwozu obejmuje również narkotyki i inne środki psychotropowe. Nielegalny handel tymi substancjami lub ich przemyt jest zagrożony karą wieloletniego więzienia, bez możliwości zawieszania wykonania kary.

ZDROWIE – W Urugwaju od wielu lat nie występują zagrożenia epidemiologiczne i nie ma obowiązkowych szczepień. Ośrodki publicznej służby zdrowia w Urugwaju są dostępne dla osób wymagających nagłej pomocy lekarskiej, jednakże w systemie leczenia ambulatoryjnego uzgadnianie terminów wizyt lekarskich może trwać kilka tygodni. W lecznictwie prywatnym dostęp do lekarza jest łatwiejszy, ale wizyta kosztuje minimum 80-100 USD. Szpitale prywatne w Urugwaju świadczą usługi medyczne na dobrym poziomie. Jeśli pacjent nie ma wykupionego ubezpieczenia, szpital może żądać wpłacenia zaliczki w wysokości ok. 2.000 USD. Po zakończeniu pobytu w szpitalu i odliczeniu wszelkich kosztów leczenia pozostała część zaliczki jest rozliczana z pacjentem.

LUDNOŚĆ
Urugwaj zamieszkiwali niegdyś Indianie z grupy językowej tupi-guarani, dzisiaj niemal całkowicie zamieszkuje go ludność pochodzenia europejskiego. Nie bez przyczyny mówi się o Urugwaju jako europejskim państwie Ameryki Południowej. Nazwę – Urugwaj – tłumaczy się jako „rzeka, gdzie mieszka ptak”, lub „rzeka kolorowych ptaków”; pochodzenie nazwy do końca nie zostało rozstrzygnięte.

OBYCZAJE
Urugwajczycy mają w zwyczaju całowanie w policzek na powitanie lub w kościele przy przekazywaniu sobie znaku pokoju, nawet obce osoby; jest to dla nich bardziej higieniczne niż całowanie w rękę. Są bardzo niepunktualni i niezbyt przestrzegają zasad ruchu drogowego. Kiedy pytają kogoś o przedstawienie się, jest to równoznaczne ze zgodą na mówienie sobie o imieniu. Napojem narodowym Urugwaju jest mate, którą praktycznie pije się wszędzie. Krążą opinie, że gdy raz się jej zasmakuje, to już nigdy się z nią nie rozstanie. Co ciekawe, na jednego mieszkańca Urugwaju przypada rocznie aż 8 kg mate, a każdego roku sprzedaje się tam 52 tys. termosów.
Urugwaj jest państwem świeckim gwarantującym wolność wyznania. Ok. 47 % społeczeństwa wyznaje religię katolicką.

KUCHNIA
Urugwajska kuchnia związana jest z historią i kulturą Urugwaju. Jest mieszanką, na którą składają się zarówno kulinarne tradycje południowoamerykańskich pasterzy bydła – gauchos, jak i kolonizatorów czy emigrantów, którzy osiedlali się tu w różnych epokach.
W urugwajskiej kuchni ważne jest mięso. Na stole dominuje wołowina przyrządzana na wiele sposobów i w naprawdę ogromnych ilościach. Popularny jest także churrasco, czyli krwisty stek wołowy serwowany z kolorową sałatą, do której oprócz ziół dodaje się również oliwy z oliwek i octu balsamico. Buseca to prosta i smaczna zupa z ogonów wołowych, z groszkiem i fasolą, przyrządzona na ostro. Bardziej delikatne są medaliony z polędwicy wołowej w sosie z czerwonego wina. Równie interesujące są urugwajskie słodkości, np. pyszna chajá, czyli ciasto ze śmietaną i konfiturami. Oprócz wina Urugwajczycy piją również piwo i clerico – mieszankę wina z sokami owocowymi, a także wódki gronowe.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci 120 V; 60 Hz. Typ wtyczek A i B.

TELEFONY
Numer kierunkowy w połączeniach telefonicznych: 00598 – Urugwaj, 00598 2 – Montevideo.

BEZPIECZEŃSTWO
W okresie letnim (grudzień-luty) w stolicy i w nadmorskich kurortach silnie wzrasta liczba drobnych przestępstw (kradzieże kieszonkowe, kradzieże w hotelach, wyłudzenia, oszustwa, napady), których ofiarą padają głównie zagraniczni turyści. Stąd też w tym okresie wiele atrakcyjnych miejsc i regionów turystycznych (np. plaże) jest patrolowanych przez specjalną policję (Policia Turistica). Nie zaleca się zwiedzania w godzinach wieczornych i nocnych dzielnicy portowej w Montevideo. Również poruszanie się po zachodzie słońca w starym centrum miasta (Ciudad Vieja) i po głównej ulicy stolicy (18 de Julio) wymaga ostrożności i raczej nie jest wskazane.

NAPIWKI
Powszechne jest dawanie napiwków w restauracjach (5-10%). Niewielkie napiwki są dawane również portierom, bagażowym i taksówkarzom.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Polska nie posiada swojej ambasady w Urugwaju.
Państwo podlega pod kompetencje Ambasady RP w Buenos Aires w Argentynie.

Ambasada RP w Republice Argentyńskiej
Alejandro Maria de Aguado 2870, C 1425 CEB, Buenos Aires, Argentyna
Tel. + 54 11 4808 1700
Faks +5411 4808 1701

Polski Konsulat Honorowy w Montevideo
Montevideo, Bvar Espana 2811., C.P.11.300
Tel. +598 2707 66 96
info@consulpol.com.uy

OFICJALNA NAZWA – Stany Zjednoczone

STOLICA – Waszyngton

JĘZYK URZĘDOWY – angielski

WALUTA – dolar amerykański (USD), 1 dolar = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Powszechnym środkiem płatniczym w Stanach Zjednoczonych są karty kredytowe. Ze względów bezpieczeństwa, jak również wygody (rezerwacja hotelu, biletu lotniczego itp.) zalecane jest wyrobienie takiej karty przed wyjazdem za granicę w jednym z polskich banków. Bardzo trudno wynająć samochód nie mając karty kredytowej. Najbardziej popularne i szeroko akceptowane są karty: VISA, MasterCard, American Express i Discover. W razie zgubienia karty należy ją natychmiast zablokować, dzwoniąc pod numer podany przez bank wydający kartę. Gotówkę z karty można pobrać w szeroko dostępnej sieci bankomatów, choć należy pamiętać o każdorazowych, wysokich opłatach za takie transakcje.

CZAS –   UTC –5 do –11 – zima, UTC –4 do –10 – lato. W stosunku do czasu polskiego różnica wynosi odpowiednio NY -7 i -6 godzin, LA – -10 i -9 godzin.

POGODA – Dolar amerykański (USD), 1 dolar = 100 centów. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy muszą mieć wizę wydaną przez konsula Stanów Zjednoczonych; nie ma możliwości uzyskania wizy na granicy. Obowiązek wizowy nie dotyczy posiadaczy prawa stałego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Posiadanie wizy nie gwarantuje wjazdu do Stanów Zjednoczonych; ostateczną decyzję podejmuje urzędnik kontroli granicznej (Customs and Border Protection) i zdarza się, że obywatele polscy nie są wpuszczani do Stanów Zjednoczonych mimo ważnej wizy. Najczęstszym powodem nie udzielenia prawa wjazdu jest naruszenie przepisów imigracyjnych podczas poprzednich pobytów lub uznanie, że rzeczywisty cel wjazdu jest sprzeczny z celem deklarowanym podczas ubiegania się o wizę (np. osoba posiadająca wizę turystyczną wjeżdża z zamiarem osiedlenia się w Stanach Zjednoczonych lub podjęcia pracy). Podanie oficerowi imigracyjnemu informacji sprzecznych z deklarowanymi w formularzu wjazdowym spowodować może podobne konsekwencje. Więcej informacji o przepisach wizowych w USA.

PRZEPISY CELNE – Podróżni przyjeżdżający do Stanów Zjednoczonych są obowiązani wypełnić deklarację celną. Przepisy amerykańskie zezwalają na przewożenie przez granicę do 10 tys. USD (lub równowartości tej sumy) bez obowiązku ich zgłoszenia. Jeżeli kwota przewożona przekracza tę sumę, należy zgłosić ją w deklaracji celnej oraz urzędnikowi celnemu. Dotyczy to nie tylko gotówki, ale również innych środków płatniczych. Brak odpowiedniej deklaracji grozi poważnymi konsekwencjami. Zakazane jest wwożenie na terytorium USA żywności, roślin oraz nasion. Bezwzględnie zabronione jest posiadanie najmniejszej choćby ilości narkotyków (więcej informacji na stronie www.cbp.gov).

ZDROWIE – Od osób przyjeżdżających do Stanów Zjednoczonych z Polski nie są wymagane szczepienia. Opieka medyczna jest wszędzie dostępna i na wysokim poziomie, lecz jej koszty są bardzo wysokie. Wizyta u lekarza ogólnego kosztuje zwykle ponad 100 USD, doba w szpitalu – od 500 do kilku tysięcy USD, nie licząc badań i zabiegów. Terytoria zamorskie Stanów Zjednoczonych stosują te same zasady. Konieczne jest więc posiadanie ubezpieczenia turystycznego, pokrywającego koszty leczenia w związku z nagłym zachorowaniem lub nieszczęśliwym wypadkiem.

INFORMACJE DODATKOWE
W USA obowiązują inne jednostki miar, takie jak mile, stopy, jardy, cale, funty i galony.
W wielu stanach w miejscach publicznych nie można pić alkoholu ani nawet mieć przy sobie nieopakowanych butelek czy puszek. Nie można także przewozić otwartych pojemników z alkoholem w samochodzie. Spożywanie i zakup alkoholu dozwolone są w większości stanów dla osób powyżej 21 roku życia; sprzedawca może poprosić o okazanie dowodu tożsamości.
W miejscach publicznych palenie jest zabronione i zakaz ten jest ściśle przestrzegany.
W razie konieczności wezwania pomocy w całych Stanach Zjednoczonych działa bezpłatny numer 911.

OBYCZAJE
Podczas podróży zagranicznych należy przestrzegać praw i zwyczajów kraju pobytu, pamiętając przy tym, że gospodarze mają prawo wymagać stosownego zachowania od turystów odwiedzających ich kraj, w tym w odniesieniu do zakresu swobód przysługujących różnym grupom społecznym oraz światopoglądowym. Przed wyjazdem zapoznaj się z wszelkimi dostępnymi informacjami o kraju, do którego się udajesz, a które mogą być przydatne w podróży.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w gniazdkach elektrycznych wynosi 120 V, wtyczki polskich urządzeń elektrycznych nie pasują do gniazdek amerykańskich. Ten problem można jednak rozwiązać, zabierając ze sobą przejściówkę do kontaktu. Jej kupno jest o wiele trudniejsze już na terenie Stanów.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +1 z telefonów komórkowych i 001 z telefonów stacjonarnych.

BEZPIECZEŃSTWO
W związku z zagrożeniem zamachami terrorystycznymi w wielu miejscach publicznych nadal obowiązują zaostrzone środki bezpieczeństwa, polegające przede wszystkim na wprowadzeniu kontroli bagażu oraz kontroli osobistej mieszkańców i turystów. Dotyczy to głównie lotnisk (krajowych i międzynarodowych) oraz innych miejsc publicznych, takich jak urzędy, stadiony, hale wystawowe, wejścia do wysokich budynków. Wszystkie linie lotnicze, zarówno krajowe jak i zagraniczne wymagają przybycia na lotnisko od 2 do 3 godzin przed odlotem samolotu. Wprowadzono także ograniczenia dotyczące przewożonego bagażu. Większość linii lotniczych zezwala obecnie na posiadanie 1 sztuki bagażu głównego i 1 sztuki bagażu podręcznego. Zaleca się, by przed podróżą zasięgnąć aktualnych informacji u przedstawiciela danych linii. W większości wielkich miast amerykańskich istnieje duże zagrożenie przestępczością. Dotyczy to zwłaszcza biednych dzielnic, a czasami także centrów miast wyludniających się zwykle wieczorem.

NAPIWKI
Zwyczajowo napiwki w restauracjach są o wiele wyższe niż w Europie. Do rachunku dolicza się 18-20 % jego wysokości. W wypadku grup 6-osobowych lub większych napiwek doliczany jest automatycznie. Zwyczajowo przyjęte jest także wręczanie napiwku boyom hotelowym za pomoc w noszeniu bagaży, w wysokości 1-2 dolarów.
W miejscach publicznych często oferowana jest usługa „Valet Parking”. Polega ona na przejęciu i zaparkowaniu naszego samochodu przez specjalnie do tego celu wyznaczonych pracowników. Korzystając z tej usługi, zwyczajowo przyjęte jest wręczenie napiwku parkującym również w wysokości 1-2 dolarów.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Waszyngtonie
2640 16th St NW, Washington, DC 20009
Telefon 001 (202) 499 1700
Faks 001 (202) 328-6271
Informacja: 001 (202) 499 1700
http://www.waszyngton.msz.gov.pl/pl/

Wydział Konsularny w Waszyngtonie
2224 Wyoming Avenue N.W., Washington, D.C. 20008-3992
tel. 001 (202) 499-1700
fax 001 (202) 328-2152
washington.consular@msz.gov.pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Uzbekistanu

STOLICA – Taszkent

JĘZYK URZĘDOWY – uzbecki. Inne języki: rosyjski.

WALUTA – sum (UZS), 1 sum = 100 tiyin. Słowo „sum” znaczy w języku uzbeckim (oraz w wielu innych językach tureckich Azji Środkowej) „czysty”. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Wymiana waluty poza bankami i kantorami jest nielegalna. Praktycznie nie ma możliwości korzystania z kart kredytowych (poza największymi hotelami) i czeków podróżnych. Jako walutę, którą planujemy wymienić, polecamy przywieźć USD (najbardziej popularna) lub EUR.

CZAS – UTC +5. + 3 godziny w czasie letnim, + 4 godziny w czasie zimowym w stosunku do czasu polskiego.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – W związku ze wzmocnioną kontrolą ruchu osobowego wewnątrz kraju, cudzoziemcy powinni zawsze mieć przy sobie paszport z wizą i aktualnym zameldowaniem tzw. propiską.
Obywatele polscy objęci są obowiązkiem wizowym. Wizę można uzyskać w Wydziale Konsularnym Ambasady Uzbekistanu w Warszawie (www.uzbekistan.pl) na podstawie zaproszenia od osoby prawnej akredytowanej w Uzbekistanie lub od obywatela Uzbekistanu, a także na podstawie vouchera uzbeckiego biura turystycznego. Okres oczekiwania na wizę wynosi ok. dwóch tygodni. Na miejscu można ją przedłużyć. Szczegółowe przepisy wizowe Uzbekistanu.

PRZEPISY CELNE – Wywóz waluty jest dopuszczalny do kwoty zadeklarowanej w deklaracji celnej wwozowej.
Poza normalnymi zasadami ostrożności (nie przyjmować niczego na przewóz od osób nieznajomych), należy pamiętać o zakazie wwozu jakichkolwiek substancji narkotycznych i narkotykopodobnych do Uzbekistanu. Przemyt narkotyków jest w Uzbekistanie surowo karany i nie istnieje rozróżnienie na miękkie i twarde narkotyki.
Wszelakie leki i medykamenty, które musimy posiadać ze sobą na pobyt powinny pozostać w oryginalnych opakowaniach. Należy posiadać recepty na przyjmowanie przewożonych lekarstw, szczególnie jeśli wwozimy ilość większą niż kilka tabletek. Warto również pamiętać, że przewożenie dużej ilości lekarstw jest w Uzbekistanie traktowane podobnie jak przemyt narkotyków. Zwyczajowo około 10 fiolek i/lub 30 tabletek na osobę jest tolerowane.
Zakazane jest również wwożenie jakichkolwiek materiałów pisanych, które służba celna mogłaby potraktować jako niepożądane i nie chodzi tylko o pornografię. Przy wywozie pamiątek nie mających wartości historycznej, a wobec których mogą wyniknąć wątpliwości u celników uzbeckich, lepiej zaopatrzyć się w specjalne poświadczenia wydawane m.in. przez niektóre sklepy z pamiątkami.

PRZEPISY PRAWNE
Homoseksualizm jest nielegalny. Akty seksualne między mężczyznami są zagrożone karami pozbawienia wolności.
Bardzo surowo karane są przestępstwa związane z posiadaniem narkotyków i handlem nimi.

ZDROWIE – waga: zaleca się zaszczepienie się od żółtaczki pokarmowej typu A i żółtaczki wszczepiennej typu B oraz tężca. Warto zasięgnąć porady, jakie są aktualnie zalecane szczepienia przed wyjazdem na obszar Azji Środkowej. W Polsce takich informacji mogą udzielić Regionalne Instytuty Medycyny Tropikalnej. Szczepienia zalecane w Uzbekistanie.
Z powodu odmiennej flory bakteryjnej w pierwszych dniach po przybyciu mogą pojawić się kłopoty żołądkowe. Koszt wizyty u lekarza wynosi od 30 USD, doby w szpitalu – od ok. 100 USD w zależności od poziomu placówki. Ryzyko zarażenia żółtaczką wszczepienną jest duże. Odnotowano przypadki malarii; planując podróż do Doliny Fergańskiej, terenów graniczących z Afganistanem oraz do Karakałpakstanu, należy profilaktycznie zażywać leki antymalaryczne. Należy unikać spożywania posiłków w barach (tzw. czajchanach), przy bazarach, drogach i w małych miejscowościach. W miarę możliwości, turyści powinni wybierać restauracje i bary, w których jada stosunkowo duża liczba osób, co zazwyczaj gwarantuje świeżość potraw. Z uwagi na zagrożenie żółtaczką i innymi chorobami przewodu pokarmowego produkty przeznaczone do spożycia na surowo powinny być dokładnie myte pod bieżącą wodą. Należy często myć ręce i ogólnie dbać o higienę osobistą, szczególnie przed spożywaniem posiłku. Należy unikać miejscowych lodów (np. z automatu) i wyrobów cukierniczych (kremy) niewiadomego pochodzenia. Przy zakupie żywności trzeba zwrócić uwagę na termin przydatności do spożycia. Woda w kranach jest zdatna do picia po przegotowaniu. Pić wodę butelkowaną.
Radzimy unikać dłuższego pobytu w szpitalu i ograniczyć zabiegi medyczne wykonywane w Uzbekistanie do niezbędnego minimum. Obowiązkowo w ubezpieczeniu turystycznym winien być zapis o pokryciu kosztów przez biuro ubezpieczeniowe transportu chorego samolotem do kraju.
W sytuacji problemów ze zdrowiem kontaktować się z: Tashkent International Clinic, Taszkent, ul. Talimardjon, tel.:+ 998 71 291 01 42 (usługi płatne, język rosyjski i angielski).

INFORMACJE DODATKOWE
Urzędy pracują z reguły od 9.00 do 18.00 z przerwą na obiad (13.00-14.00); wiele urzędów pracuje również w soboty. Sklepy otwarte są w tych samych godzinach, niektóre spożywcze pracują od 7.00 do 21.00.
LUDNOŚĆ
Kontakty z mieszkańcami. Mieszkańcy Uzbekistanu są pozytywnie ustosunkowani do obcokrajowców, są bardzo uczynni, gościnni i życzliwi. Trzeba mieć na względzie, że przeważająca większość mieszkańców tego kraju są muzułmanami, mającymi odmienne od Europejczyków poglądy nt. m.in. roli kobiet w życiu społecznym. Istnieją trudności w porozumieniu się w języku rosyjskim poza najważniejszymi ośrodkami miejskimi. Większość napisów na sklepach oraz napisów informacyjnych jest w języku uzbeckim. Należy unikać kontaktów z osobami próbującymi wciągać w dyskusje o tematyce politycznej, religijnej czy sytuacji wewnętrznej w Uzbekistanie. Należy zachować ostrożność podczas prowadzenia rozmów w taksówkach. Zbyt wylewna lub otwarta postawa może spowodować próby oszustw lub prowokacji.

OBYCZAJE
Zwiedzając obiekty sakralne (meczety, cerkwie, synagogi), należy bezwarunkowo podporządkować się miejscowym zwyczajom. Niektóre meczety są niedostępne dla niemuzułmanów. Poza dużymi miastami (Taszkent, Samarkanda, Buchara, Nukus) kobiety powinny unikać odzieży podkreślającej sylwetkę, odsłaniającej łokcie i kolana.
Konstytucyjnie Uzbekistan jest państwem świeckim, jednakże kultura islamu jest obecna w społeczeństwie uzbeckim. Z zasady prowincja oraz cała Dolina Fergańska są bardziej muzułmańskie aniżeli duże miasta reszty kraju. Oznacza to, że samotnie podróżujące kobiety spotkają się tam z zainteresowaniem ze strony uzbeckich mężczyzn. Mężczyźni nie powinni próbować otwarcie nawiązywać relacji z uzbeckimi kobietami w ww. częściach kraju i w miarę możliwości zwracać się w rozmowie do towarzyszącego kobiecie mężczyzny. Lewa ręka tradycyjnie uważana jest za nieczystą.
Pomimo stosunkowo liberalnego podejścia do ubioru w Uzbekistanie, podczas wizyt w meczetach zalecamy skromne ubranie, szczególnie w przypadku kobiet. Wyjeżdżając do Doliny Fergańskiej lub na prowincję kobiety również powinny wybierać skromne ubranie zakrywające ramiona i nogi.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220 V; 50 H, typ wtyczki C, I.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +998 . Sieć telefoniczna wewnątrz kraju jest w miarę dobra (odbiega jednak od norm europejskich), Nierzadko występują problemy z łącznością komórkową.

INTERNET
W miastach można znaleźć wiele kawiarenek internetowych, które podlegają jednak monitorowaniu przez providerów.

BEZPIECZEŃSTWO
Uzbekistan jest krajem ogólnie bezpiecznym. Pewne zagrożenie stanowią kradzieże kieszonkowe (głównie na bazarach, dworcach, itp.). Nie zaleca się samotnym osobom, głównie kobietom przechodzenie przez osiedla mieszkaniowe w porze wieczorowej. W ostatnim czasie kobiety coraz częściej są ofiarami brutalnych napadów na tle rabunkowym.

FOTOGRAFOWANIE
Obowiązuje zakaz wykonywania zdjęć mostów, obiektów przemysłowych i wojskowych oraz fotografowania w metrze, na dworcach kolejowych i lotniskach.
Istnieje zaostrzony reżim w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego. Przed robieniem zdjęć, lepiej sprawdzić, czy w polu widzenia nie znajduje się obiekt o charakterze milicyjnym lub wojskowym.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Taszkencie
Uzbekistan, Taszkent, Firdavsiy 66, 100084
Sekretariat (+998 71) 120 86 50
Faks (+998 71) 120 86 51
http://www.taszkent.msz.gov.pl/pl/

Referat Konsularny (+998 71) 120 86 52

OFICJALNA NAZWA – Węgry

STOLICA – Budapeszt

JĘZYK URZĘDOWY – węgierski. Inne języki: angielski, niemiecki.

WALUTA – forint (HUF). Dostępne są w obiegu monety o nominałach  5, 10, 20, 50, 100, 200 forintów i banknoty o nominałach 500, 1000, 2000, 5000, 10 000, 20 000 forintów. Walutę można wymienić w bankach oraz kantorach. Na terenie Węgier działają punkty, które umożliwiają błyskawiczne przekazanie pieniędzy z Polski (np. Western Union). Można również pobrać pieniądze z ogólnie dostępnych bankomatów. Na Węgrzech w większości sklepów i restauracji można regulować rachunki kartami płatniczymi. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce.

POGODA – Węgry leżą w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego. Na większości obszaru Węgier klimat ma cechy kontynentalne, na zachodzie zaznacza się wpływ mas powietrza oceanicznego, a na południowym zachodzie – mas powietrza śródziemnomorskiego. Generalnie Węgry są krajem ciepłym, gdzie klimat umiarkowany cechuje się dość wysokimi wartościami termicznymi, jednak zimy choć krótkie, nie są zbyt łagodne. Temperatury zimowe wynoszą od −1 °C do −3, −4 °C na wschodzie; najzimniejszym miesiącem jest styczeń. Na wschodzie notuje się wyższe amplitudy termiczne, przez co w nocy występują duże spadki temperatur. Lata są długie i ciepłe, wręcz upalne. Średnia dobowa wynosi w lipcu od 20 °C na zachodzie do 25 °C na południu. W górach ze względu na niewielkie wysokości wartości termiczne osiągają 17–18°. Średnia roczna suma opadów wynosi od 800–900 mm w górach na zachodzie do 500–600 mm na nizinach. W środkowej części Wielkiej Niziny Węgierskiej opady są niskie i wynoszą poniżej 500 mm. Aura cechuje się przewagą opadów letnich, a na nizinach występują częste i długotrwałe susze. Węgry są nawiedzane przez opady śniegu, ale pokrywa śnieżna utrzymuje się długo tylko w najwyższych częściach Pogórza Północnego. Turystów poza Budapesztem nie jest zbyt wielu. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Węgier do 90 dni jest ważny paszport lub dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości. Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie w przypadkach zagrażających polityce bezpieczeństwa państwa i zdrowiu publicznemu.
Na Węgrzech pobyt powyżej trzech miesięcy wymaga legalizacji – obywatel UE powinien zarejestrować się. W przypadku planowanych długotrwałych pobytów w celu wykonywania pracy, podjęcia studiów, wykonywania pracy na czas określony, poszukiwania pracy itp. należy uzyskać zezwolenie na pobyt (kartę pobytu). Organem wydającym karty pobytu są regionalne biura Urzędu do Spraw Imigracji i Obywatelstwa.

PRZEPISY CELNE – Zgodne z normami unijnymi. Przy wywozie przedmiotów o wartości kulturowej potrzebne jest potwierdzenie właściwych instytucji.

ZDROWIE – Nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych, nie są wymagane specjalne szczepienia. W razie wypadków i nagłych zachorowań udziela się bezpłatnie pierwszej pomocy lekarskiej. Wymagana jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), którą wraz z paszportem lub dowodem osobistym przekazuje się lekarzowi prowadzącemu. EKUZ uprawnia tylko do korzystania z podstawowych usług medycznych, dlatego wyjeżdżającym za granicę zaleca się wykupienie dodatkowych ubezpieczeń prywatnych, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, jak również koszty opieki medycznej w prywatnych szpitalach i klinikach, czy też transportu medycznego (np. z powodu nieszczęśliwych wypadków, kosztów leczenia poza EKUZ). Świadczenia zapewnione przez EKUZ nie obejmują tych przypadków.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Węgry to sympatyczny kraj, w którym Polacy uważani są za braci i który czeka na odkrycie. Madziarzy są bardzo przyjaźnie nastawieni do Polaków. Na pewno zdarzy się wam zostać zaproszonym na coś mocniejszego i długie przyjaciół rozmowy. Jest to także kraj o wyjątkowo bogatym dziedzictwie ludowym. Kultura ludowa jest nie tylko zachowana w muzeach czy skansenach, ale też niektóre tradycje są wciąż żywe na wielu węgierskich wsiach i nadal pielęgnowane przez miejscowe społeczności, a nawet współczesnych mieszkańców.

ZAKUPY
Warto na pewno kupić wino. Dobre gatunki kosztują nieco więcej niż 1000 HUF. Ogromny wybór win znajdziemy w węgierskich marketach. Popularny w Polsce egri bikaver niestety na Węgrzech uznawany jest za wino kategorii podrzędnej. Do wyboru mamy ogromną liczbę papryk jak: czerwona papryka (paprika) – słodka (édes, édesnemes) i ostra (csipős, erős), są papryki kaloczańska (kalocsai) i segedyńskąa (szegedi), sproszkowana (darált), w postaci pasty lub zasuszona na nitce.
Wart uwagi jest słonawy i niezwykle aromatyczny ser pálpusztai sajt, który niestety wydaje niezbyt miły zapach, ale smakosze uznają go za równy podobnym serom francuskim o wyraźnym charakterze. Ze słodyczy można polecić węgierskie marcepany, szczególnie firmy Szamos, w postaci bombonier, batoników lub przeróżnych figurek lub  tradycyjny mézeskalács – lukrowany, czerwony piernik w kształcie serca z lusterkiem jako symbolem duszy i czystości uczuć. Do twego oczywiście, wina, wódki owocowe, likiery, a poza stołem wspaniale węgierskie rękodzieło. W całym kraju na straganach sprzedawane są haftowane obrusy i elementy tradycyjnego stroju ludowego: ozdobne bluzki, kubraczki i kożuchy, wielkim powodzeniem cieszą się też wyroby z wikliny oraz ceramika. Ta ostatnia może nawiązywać do ludowych lub pochodzić z tak znamienitych fabryk porcelany, jak Zsolnay czy Herend, ceny tych ostatnich mogą jednak znaleźć się poza zasięgiem kieszeni turysty. Można też skłonić się w stronę pamiątek niematerialnych i zaserwować bliskim muzykę Liszta, Bartóka, Kálmána i Lehara, nagrania kapel i zespołów cygańskich lub ogniste czardasze.

KUCHNIA
Kuchnia Węgier należy do kuchni środkowoeuropejskich, wyróżnia się jednak pośród nich charakterystycznymi cechami. Tradycyjna kuchnia bazuje na mięsie, warzywach sezonowych, owocach i świeżym chlebie. Najbardziej znaną z tych cech jest używanie jako przyprawy czerwonej papryki w proszku, współcześnie głównie słodkiej. W tradycyjnej formie to potrawy podawane w czardach przy cygańskiej muzyce. Do spróbowania są gulyásleves, czyli bogracz, gęsta zupa gulaszowa z kawałkami mięsa wołowego, przyprawiona papryką i przygotowywana w żeliwnym kociołku, następnie pörkölt – gulasz węgierski, lángos – langosz, charakterystyczny, pieczony na oleju placek, stanowiący bardzo popularną węgierską przekąskę oraz halászlé – zupa rybna, narodowa potrawa Węgier. Węgierska kuchnia jest nieco zbliżona do Polskiej. Ze specjałów można polecić salami,  to najbardziej uznane uchodzi to firmy Pick z Szegedu, i genialną znaną w Polsce od dawna pastę paprykową w tubkach, lub Eros Pista w słoiczkach , która znakomicie nadaje się do kanapek lub potraw. interesujący smak ma czerwona kiełbasa Gyulai Kolbasz, do której doskonale pasują małe niebotycznie ostre marynowane papryczki.
Z węgierskich win najbardziej znany jest tokaj – białe wino wytwarzane w północno-wschodnim rejonie winiarskim o nazwie Tokaj, warta uwagi jest też pálinka, owocowy destylat ze śliwek (szilva pálinka, pl. śliwowica), czereśni (cseresznye pálinka), gruszek (korte pálinka) czy brzoskwiń (barack pálinka), następnie törley – węgierskie wino musujące i likier ziołowy – unicum.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci i wtyczki elektryczne takie same jak w Polsce.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +36.  Węgierskie karty telefoniczne mają wysokie ceny i nie opłaca się ich kupować, rozmowy i smsy są droższe niż w Polsce.

NAPIWKI
W większości restauracji napiwki nie są wliczone do rachunku i zwyczajowo stanowią one 10% wartości rachunku. Odmiennie niż w innych krajach na Węgrzech nie ma zwyczaju zostawiania napiwków na stole, dodaje się go przy płatności rachunku kelnerowi. W przypadku płatności kartą i chęci przekazania napiwku kartą, należy zgłosić to kelnerowi. Zalecamy niespuszczanie karty z oczu – należy poprosić o terminal przenośny lub udać się z kelnerem do terminalu stacjonarnego.

BEZPIECZEŃSTWO
Nie ma szczególnego zagrożenia przestępczością, niemniej jednak częste są kradzieże kieszonkowe na trasach uczęszczanych przez turystów. Najwięcej kradzieży zdarza się w centrach handlowych, w środkach komunikacji miejskiej, w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Często spotyka się przypadki wystawiania zawyżonych rachunków w restauracjach, pensjonatach czy kwaterach prywatnych. Każdą kradzież należy zgłosić miejscowej policji (telefon w jęz. angielskim/niemieckim: +36 443 55 00). Policja sporządza protokół (w razie nieporozumienia między sobą i zależnie od wagi sprawy z udziałem tłumacza). Zaświadczenie od policji o zgłoszeniu kradzieży będzie potrzebne przy ubieganiu się o odszkodowanie lub wypłatę ubezpieczenia, stanowi także podstawę do wydania nowych dokumentów. Wg przepisów węgierskich, cudzoziemiec ma obowiązek zgłosić policji kradzież dokumentów, jednak w przypadku ich zgubienia nie jest to obowiązkowe.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Budapeszcie
1068 Budapest, Városligeti fasor 16
Tel. (+36 1) 413-8200
Faks (+36 1) 351-1722

OFICJALNA NAZWA –Boliwariańska Republika Wenezueli

STOLICA – Caracas

JĘZYK URZĘDOWY – hiszpański

WALUTA – boliwar fuerte (VEF). 1 boliwar (VEB) = 100 centimos. 1 stycznia 2008 w Wenezueli nastąpiła denominacja. Dotychczasowy bolivar (VEB) został zastąpiony w stosunku 1:1000 przez bolivar fuerte (VEF). Wymiany walut obcych (np. USD, EUR) można dokonywać wyłącznie w bankach lub w firmie Italcambio, uprawnionej do dokonywania tego typu transakcji – jej biura znajdują się na lotnisku i w większych miastach (kantory wymiany walut zostały zlikwidowane). Dokonywanie wymiany walut w innych miejscach niż banki i Italcambio grozi konfiskatą waluty i (zależnie od ich wartości) grzywną pieniężną lub karą pozbawienia wolności. Bankomaty znajdują się tylko w większych miastach (Caracas, Ciudad Bolivar, Merida). W mniejszych miastach jest z tym problem. Najlepiej więc mieć przy sobie zapas gotówki. Niektóre bankomaty nie obsługują kart debetowych tylko kredytowe. Najlepiej wymieniać USD, euro są mało popularne więc ich kurs w porównaniu do dolara amerykańskiego jest niższy. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – w stosunku do czasu polskiego -7 godz. (lato) i -6 godz. (zima).

POGODA – Wenezuela leży w strefie klimatów równikowych z wyraźnie zaznaczającą się porą deszczową, która trwa tu od maja do października. Na Wyżynie Gujańskiej wilgotny klimat równikowy, przechodzący na północnym wschodzie w podrównikowy wilgotny. Na pozostałym obszarze przeważnie podrównikowy suchy, wysoko w górach występują strefowe górskie odmiany klimatu. Suma roczna opadów od 200–300 mm na północnym wschodzie, 800–1400 mm na Nizinie Orinoko do 2000 mm na Wyżynie Gujańskiej i 3000 mm na wschodnich stokach Cordillera de Mérida. Wahania temperatur pomiędzy najcieplejszym i najzimniejszym miesiącem roku są niewielkie. Ciepły Prąd Karaibski podnosi temperaturę na wybrzeżu do ok. 27 °C. Podobna temperatura charakteryzuje obszary pozostałej części kraju, średnie miesięczne temperatury powietrza wynoszą 24-28 °C. Jedynie w górach temperatura jest wyraźnie niższa. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju Caracas wynoszą: w styczniu 19 °C i 22 mm, w lipcu 21 °C i 97 mm.  Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy nie są objęci obowiązkiem wizowym. Na granicy wypełniają tzw. kartę migracyjną, w której należy wpisać cel pobytu w Wenezueli. Cel turystyczny upoważnia obywateli polskich do pobytu w tym kraju bez wizy do 90 dni. Wymagany okres ważności paszportu w chwili wjazdu wynosi sześć miesięcy. Na żądanie służb granicznych należy okazać bilet powrotny. W przypadku pobytu w Wenezueli w celu innym niż turystyczny (praca, nauka, biznes) należy mieć wizę wydaną przez Ambasadę Boliwariańskiej Republiki Wenezueli w Warszawie. Przepisy nie określają obowiązkowej minimalnej kwoty pieniędzy na okres pobytu. Turystów obowiązek meldunkowy nie dotyczy. Na granicy w karcie migracyjnej należy jednak wskazać miejsce pobytu w Wenezueli (adres hotelu).

PRZEPISY CELNE – Na lotnisku i innych przejściach granicznych obowiązuje kontrola sanitarna. Zabrania się wwożenia żywności. Służbie celnej należy obowiązkowo zgłosić wwożone i wywożone dewizy przekraczające kwotę 10 tys. USD. Nie ma możliwości odzyskania podatku VAT za zakupione w Wenezueli towary. Wwóz rzeczy wartościowych (kamery wideo, aparaty fotograficzne, komputery itp.) należy zgłaszać w otrzymywanym w samolocie formularzu: deklaracja celna, który odbierają służby celne podczas przekraczania granicy.

PRZEPISY PRAWNE
Obowiązuje całkowity zakaz posiadania lub przewożenia narkotyków i substancji odurzających. Za jego złamanie kodeks karny przewiduje kary do 15 lat bezwzględnego pozbawienia wolności. Pozostałe przepisy prawne nie odbiegają od standardowych.
Zabronione jest wywożenie chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz przedmiotów z nich wykonanych, które umieszczone są na liście Konwencji Waszyngtońskiej CITES.

ZDROWIE – Przy wjeździe na teren Wenezueli nie są wymagane szczepienia. Jeśli turysta podróżuje na południe kraju, wskazane jest zaszczepienie się przeciw żółtej febrze oraz zabezpieczenie przeciw malarii i dengue (odstraszacze komarów). Szczepienia zalecane w Wenezueli. Ze względu na dość niski poziom higieny, zaleca się szczepienie przeciw żółtaczce. Pomoc medyczną można uzyskać jedynie w prywatnych szpitalach i ambulatoriach. Wizyta w klinice kosztuje od 40 do 150 USD, dzień pobytu w szpitalu prywatnym – 400-550 USD. Wszystkie pozostałe usługi medyczne płatne są dodatkowo.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Najpopularniejszym słowem, słyszanym niemalże w każdej rozmowie miedzy przyjaciółmi, w sklepie, na ulicy czy w domu jest chévere – które oznacza po prostu „super”. Warto się tego prostego słowa nauczyć i jeśli coś załatwiacie i pójdzie to po waszej myśli, od razu go używać. Miejscowi będą na pewno zaskoczeni, ale też uradowani, gdy podziękujecie mówiąc „gracias, chévere”.
Bohaterem narodowym nr 1 jest wyzwoliciel Simon Bolivar. Jego popiersia i place ku pamięci znajdziecie nie tylko w dużych miastach, ale także na małych opuszczonych wioskach. Nie wypada wyrażać się źle o bohaterze, bo jest on dla Wenezuelczyków świętością, a już na pewno nie lekceważcie pomników i placów, siadając np. z nogami na ławkach.
Wenezuelczycy to głównie mestizos (mieszńacy), o pogodnym usposobieniu, uśmiechnięci, otwarci, towarzyscy. Szybko nawiązują kontakty, chętnie zagadują przybyszów, wydają się nie przejmować codziennymi problemami. Społeczeństwo jest dość zróżnicowane. W Caracas nowoczesna zamerykanizowana młodzież zwrócona zachwyconymi oczami w kierunku USA, w jeansach i T-shirtach z angielskimi napisami. Na llanos możecie spotkać kowboja na koniu zapędzającego bydło, w okolicach parku Canaima – Indian Pemon, żyjących w tradycyjnych chatkach, przy jeziorze Maracaibo energicznego menedżera pracującego w przemyśle naftowym, a w dorzeczu Amazonii – odizolowanych od reszty kraju Indian Yanomami.
W Wenezueli obowiązuje kult pięknych kobiet, o czym świadczy niezmierzona ilość konkursów piękności i gabinetów, w których panie ochoczo poddają się operacjom plastycznym. Już małym dziewczynkom w ramach prezentów urodzinowych funduje się zabiegi poprawiające wygląd nosa czy uszu, a powiększanie piersi jest powszechne.
Wenezuelczycy kręcą również wiele telenowel, bo bez nich nie potrafią żyć. TV jest w każdym domu, kobiety spotykają się w sklepie i dyskutują o ostatnim odcinku „Esmeraldy” czy innej „opery mydlanej. Seriale wenezuelskie zresztą niejednokrotnie podbijały Europę. Wenezuelczycy kochają więc kobiety piękne i zgrabne, nie mogąc się oprzeć ich wdziękom niezależnie od swego stanu cywilnego, dlatego też rozwody i nieślubne dzieci są normą. Biała skóra i blond włosy zawsze robią wrażenie, choć może nie tak wielkie jak w krajach południowych, gdzie więcej jest Indian i mestizos.

ZAKUPY
Na pamiątkę z Wenezueli warto przywieźć naszyjniki i bransolety robione przez Indian Pemon oraz hamaki. Mimo licznych pamiątek indiańskich, nie ma szczególnych przedmiotów, które mogłyby stanowić typową pamiątkę z Wenezueli.

KUCHNIA
Na wycieczkach do dżungli z wykupionym wyżywieniem przeważać będą potrawy z ryżem i kurczakiem. Czasami dodawane są świeże warzywa, a na deser owoce: melony, arbuzy, mango, papaje, ananasy i inne. Na śniadanie dostaniecie arepa – miejscowy rodzaj chleba z mąki kukurydzianej w formie spłaszczonej kulki z dżemem albo jajecznicą. Często przygotowywane są z nadzieniem: sałatką z kurczaka, wołowiny czy tuńczyka z dodatkiem awokado czy pomidorami. Innym rodzajem chleba jest casabe – okrągły wysmażony i chrupki placek z korzenia juki.  Za potrawę narodową uznaje się w Wenezueli pabellon criollo – smażoną wołowinę pociętą w paski z dodatkiem cebuli, pomidorów, papryki i przypraw jak czosnek czy kolendra, która nadaje potrawie charakterystyczny smak. Zazwyczaj uzupełnieniem potrawy jest gotowany ryż, czarna fasola (jak w Meksyku) i smażone banany. Na porządku dziennym są soki ze świeżo wyciskanych owoców. Dla ekstrawaganckich tutystów proponujemy smażone termity dobrze przyprawione papryką.
Najczęściej pitym w Wenezueli alkoholem jest piwo – dominują polar i solera (wersja light nie smakuje jak piwo). Piwo należy brać prosto z lodówki i pić od razu, ponieważ szybko ogrzewa się przy wysokich temperaturach. Wenezuelski rum jest za to najlepszym lekarstwem na miejscowe niestrawności, warto zapobiegać zatruciom już od pierwszego dnia.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci 120 V, 60 Hz. Typ wtyczek A i B. Najlepiej zaopatrzyć się w konwerter.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +58.

INTERNET
Kafejki internetowe są ogólnie dostępne w większych i mniejszych miastach oraz przy niezbyt drogich hotelach. Na wycieczkach do delty Orinoko czy wodospadu o internecie można tylko pomarzyć. Wi-fi spotykane jest bardzo rzadko.

BEZPIECZEŃSTWO
W Wenezueli występuje duże zagrożenie przestępczością pospolitą i zorganizowaną (napady rabunkowe, porwania dla okupu, etc.). We wszystkich miejscach publicznych należy zwracać szczególną uwagę na bezpieczeństwo osobiste. Stolica kraju, Caracas, jest uznawana za jedno z najniebezpieczniejszych miast Ameryki Łacińskiej. Zagrożenie przestępczością rośnie również w popularnych miejscowościach turystycznych (np. wyspa Margarita).
Należy unikać poruszania się po mieście po zmroku. Osobom korzystającym z połączeń lotniczych z Caracas (MAIQUETIA) we wczesnych godzinach porannych lub późnym wieczorem zaleca się nocleg w hotelu w pobliżu lotniska. Należy unikać eksponowania przedmiotów takich jak np. aparaty fotograficzne, kamery, biżuteria, telefony komórkowe, itp. Większość napastników jest uzbrojona, dlatego zaleca się mieć przy sobie drobną sumę pieniędzy (np. w drugim portfelu), którą można szybko oddać w przypadku zagrożenia.
Ze względu na liczne rabunki dokonywane na pasażerach korzystających z przygodnych okazji (samochodów prywatnych, nielicencjonowanych taksówek), należy zachować szczególną ostrożność przy wynajmowaniu taksówki z lotniska do Caracas. Zaleca się korzystanie z taksówek zrzeszonych w organizacji Anfitriones de Venezuela, do której należą następujące korporacje taksówkarskie: Taxitour, Taxi Astrala oraz Taxi Utac. Mają one wyłączną zgodę władz lotniska na świadczenie usług transportowych. Są to przeważnie samochody marki Ford Explorer, koloru czarnego, z umieszczonym na bocznych drzwiach żółtym owalnym logo z nazwą korporacji pośrodku. Zaleca się korzystanie tylko z wypróbowanych i rekomendowanych agencji turystycznych.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Caracas
Avenida Nicolás Copérnico, Quinta Ámbar, Sector Valle Arriba, Urbanización Las Mercedes, Caracas 1060
Tel. Ambasady +58 212 991 61 67
Tel. Wydziału Konsularnego +58 212 991 14 61
Tel. Alarmowy +58 412 262 21 65
Fax +58 212 992 21 64

OFICJALNA NAZWA – Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

STOLICA – Londyn

JĘZYK URZĘDOWY – angielski

WALUTA – 1 funt szterling = 100 pensów (£, GBP). Na terenie Irlandii Północnej obowiązuje funt szterling. Pieniądze są emitowane przez poszczególne banki, co powoduje czasami problem z ich wymianą w Anglii lub poza granicami Wielkiej Brytanii. Wartość północnoirlandzkiego funta jest taka sama jak funta angielskiego lub szkockiego.
W Polsce funty północnoirlandzkie mogą być skupowane są tylko przez niektóre banki i czasami po zaniżonym kursie. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – UTC 0 – zima, UTC+1 – lato. W stosunku do czasu polskiego -1 godz.

POGODA – W Anglii temperatura rzadko spada poniżej zera. Najłagodniejszy klimat – dzięki przepływającemu Golfstromowi – ma południowo-zachodnia część kraju, a zwłaszcza Kornwalia (angielska Riwiera). Pogoda w Szkocji jest w zasadzie zawsze umiarkowana a klimat wilgotny. Szkocka zima to 0-5 stopni w południowej części kraju i nieco poniżej zera na północy. Szkockie lato to 15-20 stopni, z maksymalnie dwoma tygodniami temperatury sięgającej 25 stopni. W Szkocji jednak zawsze trzeba być przygotowanym na deszcz. W Walii bardzo rzadko można spodziewać się śniegu, nawet przez kilka lat (z wyjątkiem najwyższych partii Snowdonii). Dość często występuje mgła lub opady deszczu. Lato w Irlandii Północnej nie jest tak gorące jak w Polsce, a zima jest przeważnie deszczowa i wietrzna. Śnieg zdarza się okazjonalnie i szybko topnieje. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej. Dokumentem podróży uprawniającym do wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Wielkiej Brytanii jest ważny paszport lub dowód osobisty. Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i czy pozwala na stwierdzenie tożsamości (szczególną uwagę należy zwrócić na aktualność zdjęcia). Odnotowuje się sytuacje, w których obywatelom RP posługującym się dowodami osobistymi zgłoszonymi wcześniej jako utracone, na przejściu granicznym w Wielkiej Brytanii dokumenty zostają zatrzymane. W związku z tym przypominamy, że dowód osobisty lub paszport raz zgłoszony jako utracony zostaje w systemie anulowany i odnaleziony po pewnym czasie nie umożliwia dalszego wykorzystania przy przekraczaniu granicy.
Nie ma obowiązku meldunkowego.

PRZEPISY CELNE – Posiadanie przy wjeździe do Wielkiej Brytanii większej kwoty pieniędzy (powyżej równowartości 10 tys. EUR) musi być odpowiednio udokumentowane, np. wyciągiem z banku. Jednakże również w przypadku mniejszych kwot warto mieć ze sobą potwierdzenie, że pochodzą one z legalnego źródła. Należy mieć bowiem na uwadze, że prawo miejscowe pozwala policji na zatrzymanie gotówki powyżej 1000 GBP, jeśli istnieje podejrzenie, iż pochodzi ona z przestępstwa. W przypadku wwożenia lub wywożenia z Wielkiej Brytanii środków pieniężnych o wartości przekraczającej 10 tys. EURO do kraju spoza Unii Europejskiej należy złożyć odpowiednią deklarację.
Alkohol i papierosy mogą być wwożone do Wielkiej Brytanii z terytorium państwa członkowskiego UE tylko do użytku osobistego. Jakkolwiek nie ma ściśle określonych limitów, to za ilości przeznaczone do użytku osobistego uznaje się: do 800 sztuk papierosów, do 1 kg tytoniu, do 110 litrów piwa, do 90 litrów wina oraz do 10 litrów mocnego alkoholu.

PRZEPISY PRAWNE
Zabronione jest wwożenie m.in. narkotyków, materiałów o tematyce pornograficznej, podrobionych markowych wyrobów, pirackich nagrań audiowizualnych. Obowiązuje bezwzględny zakaz przywożenia narzędzi niebezpiecznych (noże składane, kordziki, kastety, sprzęt do wschodnich sztuk walki itp.), których posiadanie w miejscu publicznym jest niedozwolone. W Wielkiej Brytanii, w odróżnieniu od innych krajów, nie wydaje się typowych zaświadczeń o niekaralności na wniosek zainteresowanego. Osoba, która obowiązana jest przedstawić ten dokument w urzędzie, powinna skontaktować się z brytyjskim posterunkiem policji właściwym dla miejsca zamieszkania lub bezpośrednio z New Scotland Yard.

ZDROWIE – W Wielkiej Brytanii nie ma zagrożenia sanitarno – epidemiologicznego. Odnotowuje się w ostatnich latach rosnącą zachorowalność na choroby przenoszone drogą płciową. Rocznie odnotowuje się ok. 6 tys. nowych przypadków zarażenia wirusem HIV.

Opieka lekarska w Wielkiej Brytanii jest bezpłatna, trzeba jednak zarejestrować się w rejonowej przychodni i wybrać lekarza rodzinnego (General Practitioner). Osoby nie płacące ubezpieczenia w Wielkiej Brytanii (National Insurance) muszą mieć Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Jest ona wydawana przez oddziały NFZ w Polsce (szczegółowe informacje pod adresem internetowym: www.nfz.gov.pl). EKUZ uprawnia tylko do korzystania z podstawowych usług medycznych, dlatego wyjeżdżającym za granicę zaleca się wykupienie dodatkowych ubezpieczeń, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, jak również koszty opieki medycznej w prywatnych szpitalach i klinikach. Wskazane jest wykupienie indywidualnego pakietu ubezpieczeniowego, szczególnie od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia (poza EKUZ).
Aby uzyskać opiekę zdrowotną, można korzystać ze świadczeń placówek National Health Service – NHS (Narodowej Służby Zdrowia): lekarzy rodzinnych (GP), przychodni (NHS Walk-in Centres) i szpitali NHS. Należy przedstawić lekarzowi EKUZ oraz dowód tożsamości. Do leczenia specjalistycznego i szpitalnego potrzebne jest skierowanie, lecz w nagłych przypadkach można zgłaszać się bezpośrednio na oddział ratunkowy szpitala (Accident and Emergency Department). Więcej informacji.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Brytyjczycy są niezwykle przywiązani do formy: uśmiechu i zwrotów grzecznościowych. Z uwagi na wieloetniczność kraju lepiej unikać słów określających mieszkańców jako Anglików, lepiej jest używać terminu Brytyjczycy. Z kolei mieszkańcy Szkocji mogą okazać się niezadowoleni, jeśli nie spłeni się kilku podstawowych warunków współistnienia. Szkoci cenią uprzejmość, wielokrotne zadawanie pytania o samopoczucie i wysoką kulturę osobista. Generalnie Szkoci są bardzo pomocni, przyjaźni i naprawdę zainteresowani tym, co obcokrajowcy o nich myślą. Warto też zwrócić uwagę na zrelaksowany tryb życia, jaki prowadzi się w Szkocji. Na północy i na wyspach oraz na terenach umiarkowanie zamieszkanych wiodą życie powolne i bardzo spokojne. Większość mieszkańców Irlandii Północnej uważa się za Irlandczyków, z tym że nie oznacza to, że chcieliby być częścią Republiki Irlandzkiej. Nie ma szczególnych norm prawnych lub zwyczajowych, których nieprzestrzeganie mogłoby powodować sytuacje konfliktowe. Irlandczycy w kontaktach towarzyskich są bardzo otwarci i przyjacielscy, jednak w rozmowach z przypadkowo poznanymi osobami (w pociągu, pubie itp.) należy unikać sporów lub kategorycznych opinii na temat konfliktu w Irlandii Północnej, języka i religii.

ZAKUPY
Zakupy w Londynie zaczynają się na słynnej Oxford Street, gdzie znajdują się liczne domy towarowe jak Selfridges, Marks&Spencer, John Lewis, Debenhams oraz sklepy znanych i lubianych sieci odzieżowych – Top Shop, New Look, Zara, Mango. Na Oxford Street znajdują się również dwa największe w Londynie sklepy sieci Primark. Na około 3-kilometrowej trasie znajdziemy tu około 300 sklepów, a także restauracji, barów oraz kawiarni. W sąsiedztwie Oxford Street znajduje się Regent Street ze sławnym domem towarowym z zabawkami, Hamleys. W odchodzącej od Regent Street bocznej uliczne Carnaby Street znajdziemy niewielkie butiki oferujące oryginalną i niepowtarzalną odzież. Najbardziej ekskluzywne sklepy znajdują się w Londynie na New Bond Street, gdzie można kupić najnowsze modele z kolekcji Miu Miu, Donny Karan, Prady czy Chanel. Będąc w Londynie nie można pominąć słynnego domu towarowego Harrods w dzielnicy Knightsbridge oraz o Harvey Nichols. Miłośnikom mody vintage możemy polecić małe sklepiki w okolicach Portobello Road w dzielnicy Notting Hill, natomiast osoby poszukujące alternatywnej i nowoczesnej mody będą zachwycone wizytą na Camden Lock Market. Warto zajrzeć także do jednego ze sklepów na Covent Garden, które oferują wyroby artystyczne, rękodzieło i niepowtarzalną odzież.

KUCHNIA
Brytyjska kuchnia nie cieszy się sławą, ale warto zwrócić uwagę na lokalne sery, potrawy z wołowiny  oraz piwa i cydry (napoje alkoholowe z jabłek lub gruszek). Klasyczne angielskie (walijskie, irlandzkie, szkockie) śniadanie składa się z kiełbasek, jajek (najczęściej w formie jajecznicy), bekonu, pieczarek i placków ziemniaczanych. Wczesnym popołudniem jada się lunch, a około 17 podwieczorek (słowo „tea” oznacza zarówno ten posiłek, jak i herbatę). Obiad podaje się dość późno, mniej więcej w porze polskiej kolacji.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 240 volt. Standardowe wtyczki dla Wielkiej Brytanii i Irlandii, trzybolcowe.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +44. Karty SIM w systemie „pay as you go” do kupienia u wszystkich operatorów. Kartę SIM można kupić na abonament lub pre paid. Tak samo jak w Polsce, wykupując abonament dostaje się określoną ilość darmowych rozmów lub smsów. Niektórzy operatorzy oferują tanie połączenia międzynarodowe (np. O2 lub Vodafone).

BEZPIECZEŃSTWO
Zagrożenie przestępczością jest podobne jak w innych państwach Europy Zachodniej. Ofiary przestępstw mają prawo starać się o odszkodowanie; instytucją powołaną do pomocy w tych sprawach jest Criminal Injuries Compensation Authority (CICA). Dodatkowe informacje można uzyskać na stronie internetowej.
Przestępczość w Londynie nie odbiega od standardów innych metropolii. Tak jak w każdym dużym mieście, należy zachować środki ostrożności. Odpowiednie wskazówki można znaleźć m. in. na stronach internetowych londyńskiej policji.
Najczęściej popełniane przestępstwa to zakłócanie porządku publicznego, przemoc, kradzieże, włamania, rozboje. Policja brytyjska ma obowiązek przyjmowania zawiadomień o kradzieży dokumentów i mienia. Jednak ze względu na dużą ilość tych zgłoszeń, policja często odmawia wydawania odpowiedniego zaświadczenia.
Picie alkoholu w miejscach publicznych jest dozwolone chyba że lokalne przepisy stanowią inaczej. W niektórych miejscach spożywanie alkoholu może być czasowo zabronione (Designated Public Places Orders). Niezgodne z prawem jest spożywanie alkoholu w środkach komunikacji miejskiej.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Londynie
47 Portland Place, Londyn W1B 1JH
Tel. + 44 (0) 207 2913 520

Konsulat RP w Londynie (paszporty, wizy, sprawy prawne)
10 Bouverie Street, London, EC4Y 8AX
Tel. + 44 (0) 207 8228 900
Stacje: Blackfriars, Temple lub City Thameslink

OFICJALNA NAZWA – Socjalistyczna Republika Wietnamu

STOLICA – Hanoi

JĘZYK URZĘDOWY – wietnamski. Inne języki: angielski, chiński (yue), francuski, rosyjski.

WALUTA – dong wietnamski (VND), 1 dong = 10 hào = 100 xu. Banknoty wietnamskie drukowane są na folii plastikowej, fragmentami przezroczystej. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Walutę można wymienić na lotniskach (gdzie dostępne są również bankomaty), w bankach oraz w wielu hotelach. Większość banków oferuje ten sam – powszechnie stosowany – kurs wymiany, jednakże niektóre banki mogą pobierać niewielkie opłaty od transakcji wymiany. Banki są zazwyczaj otwarte w godzinach 8:00-11:30 oraz 13:00-16:00. Kurs wymiany w hotelach z reguły jest stosunkowo korzystny. Ponadto walutę (euro, dolary) można wymienić w niemal każdym sklepie z wyrobami jubilerskimi. Polecamy zabrać USD. Przy wymianie walut w banku czy hotelu konieczny będzie paszport. Godziny pracy urzędów państwowych: od 08:00 do 17:00, z godzinną przerwą w przedziale czasowym od 11:00 do 14:00.
Karty kredytowe są coraz szerzej stosowane w Wietnamie i są obecnie akceptowane w wielu hotelach i restauracjach, jak również w niektórych większych sklepach. Swoje bankomaty w Wietnamie posiadają m.in. takie banki jak Citibank, HSBC i Standard Chartered.
W Wietnamie można płacić dolarami, ale sugeruje się używanie lokalnej waluty. Dolarami płaci się w wielu sklepach z atrakcjami turystycznymi, gdzie ceny są w USD, ale zazwyczaj cena jest wyższa. Wyjeżdżając z Wietnamu pozostałą walutę wietnamską można wymienić na lotnisku.

CZAS – UTC +7.  W stosunku do czasu obowiązującego w Polsce +5 godzin – czas letni.

POGODA – Wietnam położony jest w strefie klimatu zwrotnikowego monsunowego na północy i monsunowego równikowego na południu. Roczna suma opadów atmosferycznych waha się od 1000 mm na stokach zawietrznych, do 3000 mm na stokach dowietrznych Gór Annamskich. Większość opadów notowana jest w okresie od maja do września w czasie monsunu letniego wiejącego z południa i południowego – zachodu. Średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi 15°C na północy i 26°C na południu. Latem średnia temperatura dochodzi do 29°C.
Wietnam Południowy (dwie pory roku). Pora Sucha – od pocz. listopada do pocz. maja. Gorąco, ale relatywnie sucho (ok. 50% wilgotności). Bardzo mało opadów. Pora deszczowa – od końca maja do końca października. Sezony turystyczne to przede wszystkim nasz okres jesienno-wiosenny. Najlepszy okres to zdecydowanie marzec-maj oraz październik-grudzień. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy zamierzający odwiedzić Wietnam obowiązani są mieć ważny dokument podróży oraz wizę uprawniającą do wjazdu na terytorium tego kraju. W zależności od celu wjazdu wydawane są wizy jednokrotne lub wielokrotne z okresem ważności do 12 miesięcy. O wizę do Wietnamu można ubiegać się w urzędach konsularnych tego kraju. Możliwe jest otrzymanie jej na granicy państwa po uprzednim uzyskaniu promesy, którą oferują biura podróży i agencje turystyczne. Możliwe to jest również w wyjątkowych losowych przypadkach (choroba, śmierć członka rodziny). Pozwolenie na pobyt wystawia Urząd Kontroli Ruchu Granicznego na przejściu granicznym. Może ono zostać cofnięte lub jego termin ważności może zostać skrócony w razie naruszenia prawa lub niezgodności faktycznego celu pobytu z deklarowanym.
Z obowiązku wizowego zwolnieni są posiadacze polskich paszportów dyplomatycznych. Paszporty służbowe wymagają wizowania.
Szczegółowe informacje w języku angielskim, dotyczące wietnamskich przepisów wizowych oraz wnioski online dostępne są pod adresem: http://visa.mofa.gov.vn/Homepage.aspx.
Organem wydającym wietnamskie wizy na terenie Polski jest Ambasada Socjalistycznej Republiki Wietnamu w Warszawie: ul. Resorowa 36, 02-956 Warszawa, Tel. (22) 651 6098 – wewn. 13, Faks (22) 651 6095.

PRZEPISY CELNE – Ograniczenia celne nie odbiegają specjalnie od norm ogólnie przyjętych w innych krajach – nie podlegają ocleniu rzeczy przeznaczone do użytku osobistego w ilościach nie wskazujących na przeznaczenie handlowe. Przedmioty o większej wartości, a także gotówkę powyżej 3000 USD należy zgłosić w deklaracji celnej. Niekiedy służby graniczne kontrolują przywożone i wywożone nośniki danych np. płyty CD, a także książki i czasopisma. Nie wywołane w Wietnamie filmy (klisze fotograficzne) mogą być zakwestionowane przy wyjeździe. Przy przekraczaniu granicy Wietnamu trzeba wypełnić druk deklaracji celnej, którego kopię należy okazać podczas wyjazdu.

PRZEPISY PRAWNE – Kary za złamanie prawa są bardzo surowe. Za posiadanie czy rozprowadzanie narkotyków grozi nawet kara śmierci. (Dla przykładu za posiadanie  heroiny w ilościach : do  0,1 g  kara wieloletniego więzienia , 300 – 600 g kara dożywotniego więzienia, ponad 600 g kara śmierci). Obowiązuje zakaz wywozu różnych dóbr kultury czy przedmiotów antycznych (ponad 100-letnich), należy więc przed zakupem upewnić się, czy dana rzecz nie znajduje się na liście towarów objętych takim zakazem.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych (przelot Warszawa-Saigon-Hanoi-Warszawa) wynosi 30 kg oraz 7 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: do 115 cm). Na przelotach wewnętrznych w Wietnamie obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 7 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Obecnie nie ma informacji o występowaniu jakiejkolwiek epidemii. WHO zaleca szczepienia przeciw żółtaczce typu A i B, durowi brzusznemu, boreliozie (encefalitis) i tężcowi. Osoby przybywające z krajów zagrożonych epidemiologicznie mają obowiązek poddania się kontroli oraz muszą wypełnić formularze zdrowotne na przejściu granicznym. W Wietnamie spotyka się zachorowania na dengę oraz malarię. Ponadto dzieci powyżej 1 roku przybywa­jące z terenów zagrożonych żółtaczką oraz osoby przybywające z terenów zagrożonych epidemiami muszą przedstawić świadectwa szczepień. Generalnie poziom opieki medycznej w Wietnamie zdecydowanie odbiega od standardów europejskich. W dużych miastach (Ho Chi Minh, Hanoi) czynne są prywatne kliniki medyczne, w których poziom usług jest na zdecydowanie wyższym poziomie, lecz koszt pobytu w nich jest bardzo wysoki. Za konsultację medyczną trzeba zapłacić od 50-90 USD. W związku z tym zaleca się wykupienie ubezpieczenia, które pokryje koszty usług medycznych.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: W ciepłym i wilgotnym klimacie najlepiej sprawdza się odzież bawełniana lub nowoczesna odzież termiczna. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne (na północy), warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub bluzę (1 ciepła rzecz nam wystarczy). Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem, choć przy Ha Long można nabyć „stożek”. Na nogi sugerujemy stopki gdybyśmy wstępowali do buddyjskich świątyń.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub wygodne półbuty, a także letnie sandały i klapki, łatwe do wysuszenia w przypadku przelotnego deszczu.

Torby i plecaki: Podczas wyjazdu bardzo przyda się niewielka torebka lub plecak – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas zwiedzania.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z wysokim filtrem oraz środek przeciw komarom, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępy w drogeriach i aptekach, szminkę wazelinową, środek grzybobójczy do stóp (czasem wchodzimy do świątyń bez obuwia).

Aparat fotograficzny: Ponieważ po drodze może nie być supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

INFORMACJE DODATKOWE
Proszę zrobić kopię paszportu i nosić ją w innym miejscu aniżeli paszport, warto mieć też dwa zdjęcia do paszportu (na wszelki wypadek), zalecamy noszenie identyfikatora z adresami i telefonami do hoteli. Inne dodatkowe informacje dla podróżujących do Wietnamu znajdą państwo tutaj.

OBYCZAJE
Każdy region Wietnamu posiada swoje własne obyczaje i tradycję. Istnieją jednak pewne aspekty życia codziennego, które pozostają niezmienne i są właściwe wietnamskiej mentalności. Rodzina pozostaje wciąż centralnym punktem w życiu przeciętnego Wietnamczyka. W strukturze wielopokoleniowej rodziny, każdy jej członek ma swoje ściśle wyznaczone miejsce. W niepisanym kodeksie moralnym liczy się przede wszystkim szacunek dla starszych i ciężka praca. Ludzie są weseli i gościnni. Odkąd Wietnam zaczął rozwijać się ekonomicznie i postawił na rozwój turystyki, wiele się zmieniło. Turyści z Europy nie stanowią już takiej atrakcji jak kiedyś, chociaż na prowincji nadal można spotkać się z żywym zainteresowaniem. Będąc w Wietnamie trzeba przygotować się na gościnność, która czasami potrafi być namolna. Większość Wietnamczyków to Buddyści–Konfucjaniści. Połączenie oryginalne, ale typowe dla regionu. Łączy się to ze stylem bycia. Z jednej strony poszanowanie dla władzy, rodziców, nauczycieli, szefów w firmie oraz mężczyzn. Z drugiej strony luz, niespodziewana nonszalancja i kompletnie nieliniowe pojęcie czasu. W Wietnamie widoczny jest duży szacunek, którym cieszą się dzieci, którymi wszyscy chcą się opiekować.
Aby uniknąć nieporozumień związanych z różnicami kulturowymi, należy zdejmować buty, gdy wchodzi się do miejsc kultu religijnego lub do domów prywatnych. Podczas zwiedzania obiektów religijnych nogi i ramiona powinny być zakryte.
Wietnam to również kraj, gdzie cena wielu usług i towarów jest negocjowalna. Warto pamiętać o tym i poznać lokalne ceny i zawsze być gotowym na targowanie się.
Kultura Azji nie jest kulturą, w której dobrze widziany byłby kontakt bezpośredni, poklepywanie się, uściski. Należy zachować dystans podczas rozmowy.

ZAKUPY
Godne uwagi pamiątki to bez wątpienia drewniane figurki Miss Sajgon w Sajgonie, pałeczki często eleganckie, inkrustowane, rzeźbione fajki do opium, wyroby z laki (biżuteria i wyroby sztuki użytkowej), jedwabie (chusty, torebki, szlafroki), posągi buddy, kapelusze „stożki” pamiątki militarne z wojny wietnamskiej (na południu), lampiony, dla Pań piękne long dresy (spodnium ao dai). Najlepiej w hali targowej w Sajgonie lub w Hanoi na Silk Road. W Hoi An można w ciągu doby zamówić sukienkę czy spodnie.

KUCHNIA
Kuchnia to podstawa kultury i duma narodowa Wietnamczyków. Dzieli się na trzy duże regiony, ze stolicami w Hanoi, Hue i Sajgonie. Jej podstawą są ryż, makaron (fasolowy, ryżowy, sojowy i maniokowy) oraz sałatki i surówki z świeżych lub kiszonych warzyw, podawane do każdego posiłku. Głównie używa się ogórki, marchewkę, kalarepę oraz seler. Wietnamczycy lubią dania duszone i gotowane na parze i raczej rzadko używają sosu sojowego, zastępując go rybnym.
Kuchnia wietnamska charakteryzuje się niezwykłym wyrafinowaniem smaku i estetyką podania, co ma swoje źródła w tzw. kuchni cesarskiej, w której liczyły się przede wszystkim różnorodność i dekoracyjność serwowanych potraw. Tradycja ta jest wciąż żywa podczas świąt, wesel i ważnych rocznic, kiedy to podaje się jak największą ilość małych, pysznych dań. Najpopularniejszymi zupami są bambusowa oraz pho, z makaronem ryżowym. Natomiast na deser podaje się często suszone owoce lotosu ugotowane z cukrem, miąższ młodego kokosu, gotowaną fasolkę pachnącą jaśminem oraz pomelo. Zgodnie z zasadami kuchni wietnamskiej także słynne sajgonki (czyli nem) nie są zbyt podobne do tych, które sprzedaje się w Polsce. Te prawdziwe są bowiem wielkości małego palca.
Pomimo różnorodnych wpływów kulturowych, Wietnam zachował swoją odrębność kulinarną, a jedynymi wspólnymi elementami w kuchni chińskiej i wietnamskiej są właściwie wok i pałeczki. Lekka i kolorowa kuchnia wietnamska stanowi więc o oryginalności i wyjątkowości swojego narodu, rozsianego często po całym świecie.

PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Cudzoziemcy mogą swobodnie poruszać się po terytorium całego kraju z wyjątkiem stref zamkniętych, wojskowych oraz obszarów górskich, na których obowiązują ograniczenia ruchu turystycznego. W Wietnamie turysta może zamieszkać w hotelu lub pensjonacie – cena za nocleg w Hanoi zaczyna się od 10 USD. Standard hoteli jest bardzo zróżnicowany i w dużej mierze zależny od ceny. Podróżować można drogą lotniczą (rozbudowana siatka połączeń krajowych), koleją (podróż z Hanoi do Ho Chi Minh City zajmuje ok. 30 godzin) lub komunikacją drogową (minibusy, autobusy).

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie w sieci wynosi 220 V. W Wietnamie spotkać można różne rodzaje wtyczek (typu A, C, D) z reguły stosuje się typy z dwoma okrągłymi bolcami, czyli takie same jak w Polsce (proszę zabrać sprzęt z wtyczkami na cienkie bolce, bez uziemienia, tak jakie najczęściej występują w tel. kom). W sklepach elektrycznych lub na lotnisku można nabyć kostkę – zmiennik napięcia, posiadająca wielorakie końcówki wysuwane – doskonała na każdą podróż. Polecamy!

TELEFONY
Numer kierunkowy do Wietnamu: z komórki: +84 ; z tel. stacjonarnego: 00 84. Przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. Najpopularniejsze to Vinaphone, Mobiphone oraz Viettel.
W Wietnamie sieć telefonii komórkowej jest bardzo dobrze rozwinięta i kilku polskich operatorów komórkowych podpisało już umowy roamingowe z tym krajem. Alternatywą może się okazać kupno w Wietnamie taniego telefonu komórkowego na kartę (Mobicard lub Vinacard) bądź przywiezienie z Polski telefonu bez simlocka (karta lokalnego operatora na lotnisku do takiej komórki kosztuje ok. 20 USD).

INTERNET
Kafejki internetowe są w dużych miastach bardzo powszechne.

BEZPIECZEŃSTWO
Wietnam jest krajem stosunkowo bezpiecznym. Nie odnotowuje się tu ataków terrorystycznych czy zbrojnych napaści. Przestępstwa pospolite takie jak rozboje, pobicia czy włamania należą do rzadkości. Wyjątkiem są kradzieże kieszonko­we oraz na tzw. „wyrwę”, które są plagą dużych skupisk ludzkich. Coraz powszechniejsze są również kradzieże zuchwałe, dokonywane przez młodych ludzi poruszających się na motorach.

FOTOGRAFOWANIE
Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie!

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi. Przeważnie nie bywają wliczane do rachunku, należy dodać kwotę przy płaceniu.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Hanoi
3 Chua Mot Cot, Hanoi
Tel. (0084 4) 384 520 27
Faks (0084 4) 382 369 14
hanoi.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.hanoi.msz.gov.pl/pl

OFICJALNA NAZWA – Republika Włoska

STOLICA – Rzym

JĘZYK URZĘDOWY – włoski

WALUTA – 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €). Ze znalezieniem bankomatu nie ma we Włoszech żadnego problemu. Nie ma też problemów z płatnościami kartą, lecz warto mieć przy sobie zawsze trochę drobnych. Przydadzą się więc banknoty 5, 10 czy 20 euro na drobne wydatki. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.

CZAS – taki sam jak w Polsce.

POGODA – Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Włoskiej do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty. Prawo swobodnego przemieszczania się i pobytu otrzymuje też członek rodziny obywatela UE, niezależnie od jego przynależności państwowej. Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie w przypadku zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa i/lub zdrowia publicznego. W przypadku pobytu przekraczającego 90 dni należy wystąpić do właściwego terytorialnie urzędu gminy (Comune) z wnioskiem o zameldowanie; należy przy tym spełnić odpowiedni warunki finansowe, mieszkaniowe oraz w zakresie ubezpieczenia.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń przy wwozie i wywozie pieniędzy, jednakże zgodnie z przepisami unijnymi, podróżni wjeżdżający lub wyjeżdżający z terytorium Włoch są zobowiązani do zgłaszania organom celnym posiadanej przy sobie gotówki w kwocie równej lub wyższej niż 10.000 EUR (także jej ekwiwalentu w innych walutach lub łatwo zbywalnych aktywach, np. akcjach, obligacjach, czekach podróżnych, itp.).
Zwierzęta domowe towarzyszące właścicielom w podróży do państw Unii Europejskiej muszą mieć paszporty, co jest wymogiem prawa unijnego. Do wyrobienia paszportu z emblematami UE potrzebne są dokumenty zawierające dane właściciela oraz informacje na temat zwierzęcia. Niezbędne jest także przedstawienie zaświadczenia o szczepieniach zwierzęcia i przebytych chorobach. Zwierzę musi mieć identyfikator w postaci elektronicznego chipu, którego numer i miejsce umieszczenia będą odnotowane w paszporcie. Paszporty wydają lecznice weterynaryjne, których spis znajduje się na stronie internetowej Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Identyczne zasady obowiązują w podróżach z psami i kotami do sąsiednich państw nie należących do UE, ale mających te same standardy ochrony przed wścieklizną, tzn. do Watykanu i San Marino.

PRZEPISY PRAWNE
Przestępstwa narkotykowe zagrożone są we Włoszech karą pozbawienia wolności w wymiarze od roku do 22 lat oraz karą pieniężną. Nielegalny wwóz na terytorium Włoch papierosów produkcji zagranicznej jest zagrożony grzywną oraz karą pozbawienia wolności w wymiarze od dwóch do pięciu lat. Karane jest kupowanie sprzedawanych na ulicach podrabianych artykułów znanych marek światowych (nawet do 3000 euro).

ZDROWIE – We Włoszech nie ma zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Nie są wymagane szczepienia. Osoby płacące składki na NFZ mają prawo do opieki medycznej w ramach ubezpieczenia. Udając się do lekarza, należy przedstawić dokument potwierdzający ubezpieczenie, tzn. Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). EKUZ uprawnia do korzystania z rzeczowych świadczeń zdrowotnych, niezbędnych z medycznego punktu widzenia, z uwzględnieniem stanu zdrowia pacjenta oraz przewidywanego okresu pobytu na terenie państwa członkowskiego UE lub EFTA. Należy jednak pamiętać, że leczenie w innym państwie członkowskim odbywać się będzie według tych samych reguł, które obowiązują osoby ubezpieczone w tym państwie. Oznacza to, że polski świadczeniobiorca będzie mógł nieodpłatnie skorzystać tyko z tych rzeczowych świadczeń zdrowotnych, które należą się nieodpłatnie osobom ubezpieczonym w państwie pobytu; będzie natomiast zobowiązany ponieść wszystkie koszty świadczeń , które częściowo na zasadzie współpłacenia ponosi osoba ubezpieczona w państwie pobytu. Z tych powodów wyjeżdżającym za granicę zaleca się wykupienie dodatkowych ubezpieczeń prywatnych, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, jak również koszty opieki medycznej w prywatnych szpitalach i klinikach; dotyczy to w szczególności osób nieubezpieczonych w Polsce. Jeśli lekarz zleci badania specjalistyczne, pobierana jest zryczałtowana opłata, ustalana przez władze każdego regionu. W nagłych przypadkach i w dni wolne od pracy można zgłaszać się do przyszpitalnych ambulatoriów. W niektórych miejscowościach znajdują się specjalne ośrodki zdrowia dla turystów (Servizio di guardia turistica, Servizio di guardia medica estiva). Za poradę lub badanie lekarskie pobierana jest opłata.. Leczenie szpitalne jest bezpłatne, chyba że pacjent wybierze salę o podwyższonym standardzie.

UWAGI DODATKOWE
W razie wypadku lub innego zdarzenia wymagającego interwencji należy zadzwonić na numer alarmowy 112. Kradzież należy bezzwłocznie zgłosić w najbliższym komisariacie policji lub karabinierów. Protokół będzie potrzebny do uzyskania odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego. Jak najszybciej należy zastrzec zgubione lub skradzione karty płatnicze i kredytowe. W razie utraty paszportu lub innego dokumentu należy zgłosić to policji i jak najszybciej skontaktować się z polską placówką.

LUDNOŚĆ I OBYCZAJE
Włosi są średnio przyjaźni i dosyć impulsywni. W większych miastach jak Rzym czy Mediolan bywają nawet dość snobistyczni. Bywa, że mężczyźni zaczepiają na ulicy kobiety, bądź wykrzykują pod ich adresem coś w rodzaju: „ciao bella” (cześć, piękna!), co dosyć często bywa odbierane jako napastliwe. We Włoszech w złym guście jest prowadzenie samochodu i wchodzenie do lokali czy barów bez koszulki podczas upałów. Kobiety zaś powinny być ubrane skromnie, zwłaszcza podczas zwiedzania obiektów sakralnych.

ZAKUPY
We Włoszech koniecznie należy zakupić wino, oliwę z oliwek, ocet balsamiczny, sery. Jeżeli ktoś interesuje się modą, może przywieźć z Mediolanu czy Rzymu ubrania od największych projektantów, kupione za połowę ceny w outletach po obniżonej cenie.

KUCHNIA
Kuchnia włoska jest naprawdę wyśmienita. Wszelkie pizze w dziesiątkach gatunków, pasty (makaron), panini (kanapki) z prosciutto czy mozzarellą to uczta dla podniebienia. Oprócz tego przepyszne desery jak np. tiramisu, panacotta (rodzaj puddingu), lody (wspaniałe i we wszystkich smakach), salami chiocolato (czekoladowe salami) sprawiają, że można poczuć się jak w niebie. Dobrze i dużo można zjeść za niewielkie pieniądze w zwykłej tratorii, w restauracji dopłacamy za nakrycie stołu.

ELEKTRYCZNOŚĆ
We Włoszech są trzy rodzaje wtyczek – C- takie jak w Polsce, F – wtyczka „schuko” stosowana np. w Niemczech, oraz typ L wtyczka trzybolcowa włoska. Aby uniknąć problemów z ładowaniem sprzętu warto zaopatrzyć się w konwerter.

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +39. Zasięg we Włoszech jest wszędzie, i to bardzo dobry. Telefonów publicznych prawie nie ma na ulicach. Roaming kosztuje średnio 3 zł za wykonane połączenie do Polski i 4 zł za połączenie odebrane. Smsy przychodzące są zwykle darmowe, natomiast wysłanie smsa kosztuje około 70 gr, jednak cena zależy od danego operatora. Ponieważ roaming jest dość drogi, opłaca się kupić kartę z numerem „Wind Internazional”, z której połączenie do Polski kosztuje 10 eurocentów za minutę, a smsy są darmowe. Telefon komórkowy może stracić zasięg w niektórych górzystych częściach kraju.

BEZPIECZEŃSTWO
Turyści narażeni są we Włoszech przede wszystkim na kradzieże (dokumenty, pieniądze) oraz włamania i kradzieże samochodów. Bardzo częste są kradzieże kieszonkowe. Wzmożoną ostrożność należy zachować w środkach transportu publicznego, szczególnie w trakcie wsiadania i wysiadania. W Rzymie miejscami w których dochodzi do szczególnie dużej liczby kradzieży są: Dworzec Termini (kasy biletowe, stacja metra), rzymskie metro, okolice Koloseum, Plac św. Piotra, wejście do Muzeów Watykańskich, inne ważne zabytki na terenie miasta. Każdy przypadek kradzieży należy zgłosić na posterunku włoskiej policji lub karabinierów. W przypadku utraty dokumentów podróży prosimy o kontakt z Wydziałem Konsularnym Ambasady RP w Rzymie. Zalecamy podróżowanie zarówno z dowodem osobistym, jak i z paszportem, i pozostawianie jednego z nich w hotelowym sejfie lub recepcji.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem:
http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Rzymie
Via P.P. Rubens, 20 00197 Rzym
Tel. +39 06 36204200
Faks +39 06 3217895
Email ambaroma@msz.gov.pl

Wydział Konsularny
Tel. +39 06 36 204 300

OFICJALNA NAZWA – Zanzibar / Jest autonomiczną częścią republiki Tanzanii. Ma 130 km długości oraz 50 km szerokości i leży kilkadziesiąt kilometrów od wybrzeży wschodniej Afryki, na Oceanie Indyjskim. To archipelag składający się z dwóch dużych wysp i kilku mniejszych wysepek. Te większe to Unguja, zwana potocznie Zanzibarem i Pemba, położona 55 km na północ od Unguji. W Unguji znajdują się stolica wyspy – Stone Town oraz lotnisko międzynarodowe. Natomiast Pemba jest wyspą dziką, trudniej dostępną, porośniętą gęstą dżunglą. Przez stulecia Zanzibar żył z handlu. Przyjeżdżali tu kupcy z Bliskiego Wschodu, Indii, Afryki, czy także z Europy. Do lat 60-tych XX wieku był niezależnym sułtanatem. Większość Zanzibarczyków wyznaje islam – w bardzo łagodnej i przyjaznej formie. Językiem urzędowym jest suahili. Dzisiaj Zanzibar znany jest głównie z uprawy goździków i innych przypraw.

STOLICA – Zanzibar

JĘZYK URZĘDOWY – suahili, angielski.

WALUTA – szyling tanzański (TZS). 1 TZS = 100 centów. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Dolary amerykańskie i euro można bez ograniczeń wymieniać na szylingi tanzańskie w bankach i w zalegalizowanych kantorach w dużych miastach. Niektóre kantory wymieniają też czeki podróżne. Bankomatów jest niewiele i tylko w dużych miastach. W wielu hotelach, restauracjach, biurach turystycznych, sklepach pamiątkarskich można płacić kartą (pobierane jest 20% prowizji!). Należy pamiętać, aby zaopatrzyć się w odpowiednią ilość waluty lokalnej przed wyjazdem na safari. Należy mieć ze sobą banknoty dolarowe wydane po 2005 roku! Trzeba też sprawdzić banknoty, które zabieramy – nie mogą one być zniszczone ani lekko uszkodzone.

CZAS – UTC +3 godziny w stosunku do czasu polskiego.

POGODA – Tanzania położona jest w strefie klimatu podrównikowego. Na wybrzeżu i w górach jest to klimat wilgotny, natomiast w głębi kraju, na płaskowyżu, suchy. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Okres ważności paszportu nie może być krótszy niż 6 miesięcy od daty planowanego powrotu. Prosimy zwrócić uwagę, czy w paszporcie są minimum dwie strony wolne do wbicia pieczątek granicznych i wiz. Oprócz wniosku wizowego w Tanzanii mogą być wymagane 2 zdjęcia paszportowe. Wizy uzyskają Państwo na lotnisku, przy wjeździe do Tanzanii. W Tanzanii wiza jest ważna na całym terytorium państwa. Cudzoziemców obowiązuje jednak lokalna kontrola paszportowa i celna przy wjeździe i przy opuszczaniu wysp Zanzibaru.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń co do wwozu obcej waluty ani wymogu jej deklarowania przy wjeździe. Nie wolno wwozić ani wywozić waluty tanzańskiej. W deklaracji celnej należy wyliczyć wartościowsze przedmioty (np. kamerę wideo, aparat fotograficzny, odbiornik radiowy etc.).
Osoby podróżujące zobowiązane są do przestrzegania przepisów celnych:
1) nie wolno wwozić narkotyków, broni, amunicji i materiałów wybuchowych.
2) nie wolno wywozić wyrobów z kości słoniowej, muszli, małży (które podlegają ochronie ze względu na właściwości tworzenia piasku), korali, wyrobów ze skóry, złota, diamentów, trofeów zwierzęcych niewiadomego pochodzenia, innych ręcznie wyrabianych towarów unikatowych, dzieł sztuki.
3) można wwieźć: 250 papierosów lub 50 cygar, lub 250 g tytoniu, lub każdy z tych towarów w odpowiednich proporcjach, 1 litr wysoko procentowego alkoholu powyżej 22% obj. lub 2 litry wyrobów winiarskich i 5 litrów piwa, ½ l perfum.
4) można wywozić typowe pamiątki (maski, figurki).
5) wwóz i wywóz broni myśliwskiej oraz trofeów myśliwskich wymaga specjalnych zezwoleń.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych wynosi 23 kg oraz 12 kg na bagaż podręczny. Na przelotach wewnętrznych obowiązuje limit bagażu 20 kg oraz 5 kg na bagaż podręczny.

ZDROWIE – Od osób przybywających z Europy władze tanzańskie (także na Zanzibarze) wymagają  szczepienia przeciwko żółtej febrze i skrupulatnie to kontrolują. Do tej pory szczepienie to było tylko zalecane, obecnie jest WYMAGANE. Posiadanie aktualnej książeczki szczepień jest więc konieczne.
Inne szczepienia zalecane, ale nie wymagane to: żółtaczka A i B, błonica, dur brzuszny, tężec.
Zaleca się przyjmowanie tabletek antymalarycznych, takich jak Malarone – pierwszą tabletkę należy przyjąć najpóźniej na dzień przed podróżą, potem przyjmować po jednej tabletce każdego dnia podróży, a po zakończeniu podróży jeszcze przez okres tygodnia codziennie (szczegóły w opisie leku na ulotce). W większych miastach usługi medyczne oraz lekarstwa są ogólnie dostępne i odpłatne. Podane wiadomości mają jedynie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Dla Państwa komfortu zalecamy przed wyjazdem wizytę u lekarza specjalisty od medycyny tropikalnej, który udzieli informacji na temat profilaktyki antymalarycznej i ewentualnych zaleceń szczepiennych w tym rejonie. Aktualne informacje na temat szczepień posiadają Stacje Sanepidu. Lista szczepień OBOWIĄZKOWYCH i zalecanych w Tanzanii.
Zalecane jest używanie wody przegotowanej, także do mycia zębów. Napoje należy kupować wyłącznie butelkowane lub w puszkach. Ne należy jeść surowych, nie umytych owoców.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: W ciepłym i wilgotnym klimacie najlepiej sprawdza się odzież bawełniana. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne, warto też zabrać ze sobą ciepły sweter, polar lub kurtkę. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym/kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem.

Obuwie: Niezbędne będą: wygodne buty sportowe typu adidasy lub obuwie trekkingowe z antypoślizgową podeszwą, a także letnie sandały lub klapki.

Torby i plecaki: Podczas wyprawy bardzo przyda się niewielka miękka torba lub plecak – jest to najbardziej komfortowe i praktyczne rozwiązanie podczas wypraw safari! Twarde walizki nie sprawdzają się podczas jazdy jeepem przez wyboiste bezdroża.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z wysokim filtrem oraz środek przeciw komarom, a także preparat do dezynfekcji rąk – jest on dostępy w drogeriach i aptekach.

Aparat fotograficzny: Polecamy aparaty z długim obiektywem, dla upamiętnienia wrażeń z safari. Ponieważ nie mamy po drodze supermarketów, radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie.

UWAGI DODATKOWE
Polecamy zabrać z Polski nie noszone już Tshirty, czapki bejsbolówki (zwłaszcza w logo Nike, Adidas, NY, etc…. długopisy, breloczki czy też inne gadżety – bardzo często można wymienić je na przepiękne lokalne pamiątki lub pozostawić ubogim i potrzebującym tubylcom. Dla dzieci można zabrać kredki, ołówki, notesiki, małe maskotki, odradzamy słodycze, gdyż afrykańskie dzieci nie stosują higieny jamy ustnej jak europejskie i możemy narazić je na próchnicę.

OBYCZAJE
W parkach narodowych zawsze trzeba przestrzegać przepisów. Nie wolno zbierać lub kupować jakichkolwiek kości, skóry, rogów, kłów zwierząt. Wieczorami w lodge’ach obowiązuje tzw. strefa ciszy w celu ochrony naturalnego środowiska dzikich zwierząt. Zakłócanie ciszy w lodge’ach na terenie parków narodowych grozi grzywną. Na wybrzeżu nie poleca się zbierać korali i rozgwiazd ani kupować dużych muszli, bo też może pojawić się problem z ich wywiezieniem z kraju.
W rejonach zamieszkałych przez muzułmanów cudzoziemcy powinni przestrzegać określonych norm, szczególnie podczas zwiedzania miejsc kultu religijnego. Nie ma szczególnych rygorów obyczajowych, należy jednak zwracać uwagę na ubiór: noszenie krótkich spódnic, strojów plażowych poza miejscami turystycznymi jest uznawane za niestosowne. Opalanie się topless nawet na plażach hotelowych jest niedozwolone.

KUCHNIA
Tradycyjne śniadanie to zwykle tzw. kaimati, podobne do naszych pączków, tylko bez lukru na wierzchu. Obiad to maharagwe (gotowana brązowa fasola) lub githeri (fasola z kukurydzą).
Ugali – jest to gęste danie z płatków kukurydzianych podawanych z gulaszem lub sosem warzywnym.
Nyama choma – pieczeń, zwykle z kozy, przygotowana na otwartym ogniu.
Matoke – w konsystencji przypomina tłuczone ziemniaki, w rzeczywistości są to zielone banany odpowiednio przerobione.
Mokimo – wygląda podobnie jak matoke, ale jest zielonawe. Jest to mix słodkich ziemniaków, grochu, kukurydzy i zielonych bananów.
Mięso – najbardziej popularna jest wołowina i baranina podawana pod postacią gulaszu lub kurczak. Narodowym napitkiem jest słodka herbata z mlekiem.
Kuchnia Tanzańska charakteryzuje się dużymi wpływami krajów sąsiadujących, przede wszystkim kuchni Kenijskiej. Herbata w Tanzanii serwowana jest z dużą ilością mleka – zamawiając herbatę bez mleka trzeba wyraźnie to zaznaczyć. Piwo dostępne jest tylko w lokalach, najpopularniejsze gatunki to Kilimanjaro i Safari, zaraz za nimi są mocno reklamowane Ndovu i Serengeti. Pozostałe dostępne w Tanzanii piwa to Bia Bingwa, Castle, Pilsner, Tusker i Stella Artois.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Gniazdka w ścianach są takie jak w Anglii, trzybolcowe. W sklepie elektrycznym możemy kupić tzw. „przejściówki” i używać naszych kabli. Napięcie w gniazdku to 220V/240V.

TELEFONY
Numer kierunkowy do Tanzanii i na Zanzibar: z komórki: +255 z tel. stacjonarnego: 00 255. Połączenia telefoniczne wewnątrz kraju i międzynarodowe można realizować z pokojów hotelowych, recepcji, a w większych miastach istnieją prywatne centra telekomunikacyjne.
Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce. W Tanzanii jest czterech operatorów telefonii komórkowej: Vodacom, Zain (Celtel), Tigo (Mobitel), Zantel.

FOTOGRAFOWANIE
Nie można robić zdjęć ani filmować ludności miejscowej bez wyraźnego zezwolenia. O pozwolenie na filmowanie należy zapytać muzułmańskie kobiety oraz Masajów. Obowiązuje zakaz fotografowania prezydenta kraju, jego rezydencji, flagi narodowej, wojska, policji, więzień oraz lotnisk.

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą i stosowaną zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę. Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Sumy te stanowią 10% wartości usługi.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada RP w Dar es Salaam
63, Aly Khan Road, Dar es Salaam, Tanzania
tel.: (00-255 22) 211 52 71
fax: (00-255 22) 211 58 12
e-mail: polamb@wingrouptz.com; pol@intafrica.com

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce (lub najbliższe)
Ambasada Zjednoczonej Republiki Tanzanii
Theaterplatz 26, D-53177 Bonn
tel.: (0-0 49 228) 35 80 51-54
fax: (0-0 49 228) 35 82 26
tzbonn.habari@t-online.de
www.tanzania-gov.de

OFICJALNA NAZWA – Republika Zimbabwe

STOLICA – Harare

JĘZYK URZĘDOWY – angielski

WALUTA – dolar amerykański. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Na wyjazd najlepiej zabrać dolary. W przypadku dolarów wymagane są nowe (emitowane po 2006 r., z dużymi portretami). W Zimbabwe środkiem płatniczym jest dolar amerykański. Zamiany waluty można również dokonywać, ale wyłącznie w bankach, w innych miejscach jest to nielegalne. Turyści są obowiązani do opłaty w walutach wymienialnych lub miejscowej po okazaniu pokwitowania z wymiany w banku. Nie można dokonać ponownej wymiany waluty miejscowej na waluty wymienialną. Wskazane jest posiadanie drobnych nominałów waluty wymienianej.

CZAS – UTC +2.

POGODA – Zimbabwe prawie w całości położone jest w strefie klimatu podrównikowego suchego. Średnie miesięczne temperatury powietrza wahają się od 20 do 30°C. Roczna suma opadów wynosi 500 – 800 mm. Pora sucha – zima – przypada na okres maj – październik. Rzeka Zambezi przybiera wówczas na sile i znacznie zwiększa się poziom wody. Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – Wizy pobytowe i tranzytowe obywatele polscy uzyskują w placówkach dyplomatycznych i konsularnych Zimbabwe za granicą lub w głównych granicznych punktach kontroli. Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi 6 miesięcy. Należy okazać bilet powrotny (lub środki na jego zakup) oraz udokumentowane środki na pokrycie kosztów pobytu (minimalna kwota na 1 dzień pobytu nie jest określona). Decyzję o okresie ważności wizy podejmuje urzędnik imigracyjny na granicy.

PRZEPISY CELNE – Nie ma limitów dotyczących kwoty waluty obcej, którą można wwieźć do Zimbabwe, przepisy nie zezwalają jednak na wywóz środków płatniczych w walutach obcych w kwotach większych niż równowartość 5.000 USD. Zasadniczo wartość środków podlegających wywozowi nie może przekraczać wartości środków wwiezionych, po uwzględnieniu kosztów utrzymania. Turyści powinni zadeklarować wartość środków pieniężnych, które zamierzają wwieźć do Zimbabwe. Posiadanie i wwóz wszelkich narkotyków jest karalne.

BAGAŻ – Limit wagi na bagaż główny na lotach międzynarodowych linią SOUTH AFRICAN AIRWAYS (przelot Warszawa – Monachium –  Johannesburg – Victoria Falls, Windhoek – Johannesburg – Monachium – Warszawa) wynosi 23 kg (suma wymiarów nie może przekroczyć 158 cm) oraz 8 kg na bagaż podręczny (wymiar bagażu: 56 cm (l) x 36 cm (w) x 23 cm (h)).
Na przelotach wewnętrznych (Kasane – Okavango Delta – Maun) obowiązuje łączny limit bagażu 20 kg w miękkiej torbie.  Wynajęcia samolotu, który mógłby przewieźć dodatkowy bagaż uczestników z Kasane bezpośrednio do Maun to koszt 1780 USD/samolot.

ZDROWIE – Od osób przyjeżdżających z krajów, w których odnotowano przypadki żółtej febry lub w których choroba ta jest endemiczna, wymagane jest szczepienie przeciw żółtej febrze („żółta książeczka”). Na niżej położonych terenach (Victoria Falls) występuje zagrożenie malarią i należy stosować środki przeciwmalaryczne. Bardzo duża jest zachorowalność na AIDS. Brak opieki medycznej o standardzie europejskim. W nielicznych szpitalach w Harare możliwa jest jedynie opieka o charakterze  interwencyjnym. Cena wizyty prywatnej wynosi 50-120 USD, a doba w prywatnym szpitalu ok. 150-300 USD. Stawki ulegają znacznym fluktuacjom. Szczepienia: wymagane – brak.
Zalecane szczepienia podczas wyjazdu: WZW A i B, BTP, dur brzuszny. Szczepienia zalecane w Zimbabwe. 

CO ZABRAĆ Z SOBĄ
Okulary przeciwsłoneczne, filtr ochronny, kapelusz do ochrony przed słońcem, czapka z daszkiem , lekkie ubranie na dzień i cieplejsze, z długimi nogawkami i rękawami na wieczór, kurtka polarowa, ubranie przeciwdeszczowe, przeciwwiatrowe jeśli planujemy zwiedzać Wodospad Wiktorii, zapas potrzebnych lekarstw, obuwie: trekkingowe, sportowe, sandały/klapki pod prysznic, lornetka na safari. Oprócz tego należy zabrać z sobą mały, miękki plecak.

UWAGI DODATKOWE
Zakazane jest noszenie ubiorów podobnych do mundurów wojskowych i policyjnych.

LUDNOŚĆ
W Zimbabwe mieszka obecnie ok. 13 mln ludzi. Ponad 98% ludności stanowią ludy Bantu (w tym Szona 84%, Matabele ok. 14%); ponadto ludność pochodzenia azjat. (Indusi); liczba białej ludności, gł. pochodzenia bryt., znacznie zmniejszyła się po 2000, kiedy rozpoczęto wywłaszczanie białych rolników.

OBYCZAJE
Mieszkańcy są pogodni i przyjaźnie nastawieni do turystów. Cudzoziemcy powinni unikać okazywania zdenerwowania podnosząc głos albo wymachując rękami, bo reakcją tubylców jest tylko śmiech i drwiny. Preferują, gdy sprawy (np. ostre targowanie się) toczą się spokojnie i grzecznie. Przyjezdni o białej skórze mogą się spodziewać złego traktowania, jeśli już na lotnisku zaczynają się denerwować. Z drugiej strony – zamierzając załatwić jakąś sprawę, należy być stanowczym. Mieszkańcy krzyczą do siebie, zamiast mówić cichym głosem – szeptanie jest brane za złą monetę. Na prowincji należy unikać patrzenia ludziom w oczy – jest to uważane za niegrzeczne. Przedmioty (np. banknoty) podaje się obiema rękami. Nie używać nigdy do tego celu (ani do odbierania czegoś) wyłącznie lewej ręki. Wdzięczność i uprzejmość jest często wyrażana klaskaniem.

ZAKUPY
W ośrodkach turystycznych są sklepy lub stragany z pamiątkami. Wiele z tych produktów jest jednak niskiej jakości. Sprzedawcy oferują ogromne ilości drewnianych lub kamiennych figurek  „soap stone” i rzeźb (twarze, zwierzęta). Bardziej wartościowe produkty rękodzieła można dostać w sklepach i galeriach. Atrakcyjną pamiątką są kamienie szlachetne (malachit, szmaragd); niektóre, mniej cenne, są szlifowane w kształcie jajek. Oryginalne są wyroby robione na szydełku: obrusy, narzuty na łóżko. W całym kraju można kupić koszyki różnej wielkości i kształtu. Na sprzedaż są również przedmioty z kości słoniowej; trzeba żądać od sprzedawcy specjalnego certyfikatu, że towar jest wykonany z odpadków kości; okazuje się go na granicy. Nie poleca się jednak kupowania tego rodzaju pamiątek, bo ich przywóz do Polski jest zakazany. Ceny produktów importowanych zbliżone są do cen polskich lub wyższe.

KUCHNIA
Zimbabwe to była kolonia brytyjska – kuchnia kraju łączy afrykańskie i europejskie tradycje kulinarne. Bardzo popularne są dania na bazie dziczyzny. Warto spróbować steków z antylop Kudu i Oryx oraz zebry, mięsa ze strusia, krokodyla czy guźca. Sadza – danie z mąki kukurydzianej, to składnik każdego z miejscowych dań. Kraj jest dużym eksporterem wołowiny. Smaczny jest bitong – solone mięso. Z ryb, najczęściej podaje się troć i miejscową rybę o nazwie kapenta.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Napięcie 220-240V/50 Hz, dwa rodzaje gniazdek: D i G (brytyjskie)

TELEFONY
Numer kierunkowy kraju +263. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – należy zwrócić się z takim zapytaniem do operatora w Polsce.

BEZPIECZEŃSTWO
Aby czuć się w pełni bezpiecznie: nie należy nosić przy sobie dużych ilości pieniędzy, dobrze jest rozłożyć  pieniądze w kilka różnych miejsc (kieszenie). Torbę lub plecak trzeba mieć na piersiach a nie na plecach. Nie obnosić się z drogim aparatem fotograficznym na szyi (lepiej trzymać go w torbie i wyjmować tylko do zrobienia zdjęć). Nie zakładać zwracającej uwagę, drogiej biżuterii na spacery po ulicach. Nie spacerować pustymi ulicami w nocy samotnie. Na lotnisku nie zostawiać toreb i walizek bez opieki. Ważne dokumenty można zdeponować w sejfach hotelowych.

FOTOGRAFOWANIE
Należy unikać fotografowania niektórych obiektów (budynki rządowe oraz miejsca o znaczeniu strategicznych dla bezpieczeństwa i obronności państwa) oraz skupisk ludności (wiece). Na profesjonalną działalność fotograficzną należy mieć zezwolenie Ministerstwa Informacji (zgoda jest wydawana na podstawie złożonego wniosku i po wniesieniu stosownej opłaty).

NAPIWKI
Ogólnie przyjętą zasadą w krajach afrykańskich jest zwyczaj dawania napiwków za wykonaną usługę.

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Republiki Zimbabwe
Kommandantenstraβe 80, D-10117 Berlin
tel. (0-0 49 30) 206 22 63
fax (0-0 49 30) 204 55 062

OFICJALNA NAZWA – Zjednoczone Emiraty Arabskie

STOLICA – Abu Dhabi (Abu Zabi)

JĘZYK URZĘDOWY – arabski

WALUTA – dirham (AED), 1 dirham = 100 filsów. Nominały monet: 1 dirham oraz 25 i 50 filsów. (monety 1,5,10 filsów nie są w powszechnym obiegu). Nominały banknotów: 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 i 1000 (nominał 200 dirhamów nie jest już dodrukowywany).
W sierpniu 2006 opublikowano informację, że moneta 1 dirham ma rozmiary identyczne, jak mająca dwanaście razy mniejszą wartość moneta 1 peso filipińskiego; fakt ten przyczynia się do pewnych strat właścicieli automatów przyjmujących monety w Emiratach. Aktualne kursy średnie dostępne są pod adresem.
Gotówka jest nadal preferowaną metodą płatności w ZEA, choć karty kredytowe i debetowe są także akceptowane. Waluty obce można wymieniać w autoryzowanych kantorach, bankach i hotelach, wymagany jest paszport. Jeśli robisz zakupy na targowisku (rynku) lub w mniejszych sklepach, gotówka jest najlepszym i często jedynym rozwiązaniem.
Przy większości banków działają bankomaty, które akceptują szereg kart. Większość bankomatów, choć związanych z konkretnym bankiem, są częścią centralnej sieci, dzięki czemu można dokonywać transakcji przy użyciu karty bankowej za symboliczną opłatą. W Abu Dhabi przyjmowane są m.in. karty American Express, Cirrus, MasterCard , VISA. Bankomaty można znaleźć we wszystkich centrach handlowych, dużych supermarketach, na większości stacji benzynowych i lotniskach.
Kantory można znaleźć w całym Abu Dhabi i kursy są często lepsze niż w ofercie banków. Kantory można znaleźć we wszystkich głównych centrach handlowych i popularnych dzielnicach handlowych. Zazwyczaj są one otwarte od soboty do czwartku 8:00 – 13:00 oraz 16:30 – 20:30 oraz w piątkowe wieczory. Wiele hoteli również prowadzi wymianę waluty.

CZAS – + 3h od czasu polskiego (GMT+4).

POGODA –   Sprawdź szczegółową prognozę pogody.

WIZY – W dniu 6 maja 2015 roku w Brukseli podpisano porozumienie o zniesieniu obowiązku wizowego między Unią Europejską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Nowe regulacje umożliwiają bezwizowy pobyt obywatela polskiego na terytorium ZEA do 90 dni w okresie 180 dni w celach: turystycznych, kulturalnych, naukowych, wizyt u rodziny i znajomych, czy też biznesowych. Ruch bezwizowy dotyczy posiadaczy następujących ważnych dokumentów podróży: paszportu, paszportu dyplomatycznego, paszportu służbowego i paszportu specjalnego. Wymogiem niezbędnym jest posiadanie paszportu ważnego co najmniej 6 miesięcy od daty wjazdu. Wyżej wymienione uregulowania dotyczące wjazdu nie obejmują pobytów w celu podjęcia pracy zarobkowej w ZEA.
Władze ZEA nie stawiają przeszkód przy wjeździe osób z paszportami zawierającymi wizy wjazdowe Izraela lub inne ślady pobytu w tym kraju.

PRZEPISY CELNE – Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy. W przypadku przywozu kwoty przekraczającej 40 tys. AED (ok. 43 283 PLN) lub równowartość tej sumy w walutach obcych lub czekach podróżnych wymagane jest wypełnienie stosownej deklaracji. Osoby w wieku do lat 18 mają prawo wwieźć kwotę nie większą niż 40 tys. AED lub jej równowartość w walutach obcych lub czekach podróżnych. Przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Do ZEA nie można wwozić: materiałów zawierających treści obsceniczne i godzących w obyczajowość muzułmańską, narkotyków i środków odurzających (pod groźbą kary wieloletniego więzienia nawet za najmniejszą ilość), leków psychotropowych (należy mieć na nie indywidualne recepty – także na najbardziej rozpowszechnione leki uspokajające czy rozkurczowe), nagrań zawierających treści sprzeczne z obyczajowością lub nakazami islamu. Przywóz napojów alkoholowych (do 2 l o zawartości powyżej 22% alkoholu i 2 l wina) uwarunkowany jest posiadaniem odpowiedniego zezwolenia, wydawanego przez policję osobom w wieku powyżej 18 lat (niemuzułmanom).

BAGAŻ – Bagaż główny nie może przekroczyć 30 kg. Bagaż podręczny: do 7 kg. W bagażu podręcznym nie mogą być przewożone płyny w opakowaniach większych aniżeli 100ml do maksymalnej objętości 1l łącznie.

ZDROWIE – Obecnie nie ma szczepień obowiązkowych dla osób udających się do ZEA, jak również nie ma informacji o występowaniu jakiejkolwiek epidemii. Sugerujemy kontakt z lekarzem bądź poradnią epidemiologiczną w kwestii profilaktyki oraz ewentualnych zalecanych szczepień. Obszar ZEA jest wolny od szczególnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Woda ze wszystkich wodociągów miejskich pochodzi z odsalanej i uzdatnianej do picia wody morskiej. Zalecane jest spożywanie wody przegotowanej bądź mineralnej. Ze względu na przypadki występowania zachorowań wywołanych wirusem MERS-Cov, zaleca się, aby osoby, które powracają z krajów Półwyspu Arabskiego i u których wystąpiły objawy choroby układu oddechowego z gorączką i kaszlem, zgłaszały się do lekarza udzielając informacji na temat historii podróży na Półwysep Arabski, z prośbą o rozważenie diagnostyki w tym kierunku. Szczegółowe informacje dostępne na stronie WHO. W ZEA działa wiele gabinetów lekarskich oraz szpitali prywatnych. Opieka lekarska jest na dobrym, a często wysokim poziomie. Koszt standardowej wizyty u lekarza ogólnego wynosi ok. 300 AED, u specjalisty, w tym u stomatologa, od 250 do 500 AED ( ok. 270PLN do 541PLN). Doba w szpitalu kosztuje ok. 1.000-1.500 AED (ok. 1082PLN – 1623PLN); opłata jest uzależniona od rodzaju badań, które w tym kraju są dość kosztowne.

CO ZABRAĆ Z SOBĄ

Odzież: Najlepiej sprawdza się odzież bawełniana lub termiczna na gorące klimaty. Należy unikać materiałów syntetycznych. Ponieważ wieczory mogą być chłodne (będą Państwo na pustyni), warto też zabrać ze sobą sweter lub polar. Dobrym pomysłem będzie zabranie cienkiej koszuli czy bluzy z długim rękawem chroniącej przed słońcem. Koniecznie należy pamiętać o okularach przeciwsłonecznych i kostiumie kąpielowym czy kąpielówkach. Bardzo ważnym elementem ubrania jest też kapelusz przeciwsłoneczny lub czapka z daszkiem dla osłony przed słońcem.

Obuwie: Niezbędne będą wygodne buty sportowe typu adidasy lub wygodne półbuty, a także letnie sandały i klapki.

Kosmetyki ochronne: Należy zabrać ze sobą krem do opalania z filtrem, a także preparat do dezynfekcji rąk np. Carex – jest on dostępny w drogeriach i aptekach, wilgotne chusteczki, pomadkę do ust wazelinową. Prosimy o zabranie środka przeciw komarom.

Aparat fotograficzny: Radzimy zabrać filmy do aparatu fotograficznego lub kartę pamięci do aparatu cyfrowego i dodatkowe baterie, gdyż w miejscach turystycznych mogą być bardzo drogie lub trudniej dostęne.

DODATKOWE INFORMACJE
Oficjalnie dniami wolnymi od pracy są piątek i sobota. W praktyce dotyczy to przede wszystkim sektora publicznego, gdyż sektor prywatny pracuje 6 dni w tygodniu, a częściowo nawet w piątek. Czas pracy: urzędów państwowych – od niedzieli do czwartku włącznie w godz. 9.00-13.00; banków – w tych samych dniach w godz. 8.00-13.00; sklepów – przez cały tydzień w godz. 9.00-13.00 i 17.00-22.00; centrów handlowych – od soboty do czwartku włącznie w godz. 10.00-23.00, w piątki – 14.00-23.00.

OBYCZAJE
Chociaż stosunek do ubioru jest dość liberalny przez mieszkańców Emiratów, powinno się uszanować ich zwyczaje i nie nosić obcisłych ani zbyt krótkich ubrań. Centra handlowe, kluby zdrowia i resorty  łatwiej przyjmują swobodny ubiór. Wieczorem w restauracji i klubach można zazwyczaj zastać mieszaninę stylów – zachodniego, arabskiego i azjatyckiego. Ponownie zaleca się, aby wziąć ze sobą sweter czy bluzę z powodu klimatyzacji.
W przypadku wizycie w meczecie wymagane jest zakrycie ciała, długie spodnie, koszulki  z długimi rękawami i w przypadku kobiet zakrycie głowy szalem.
Wyznawcom innych religii zabrania się wchodzenia do meczetów podczas modlitw; także w innym czasie nie jest to raczej zalecane. W kwestiach ubioru widoczna jest pewna liberalizacja. Nie jest wymagane nakrycie głowy u kobiet. W takich metropoliach jak Dubaj czy Abu Zabi akceptowane są stroje takie same jak w Europie. Jedynie na prowincji, a przede wszystkim w emiratach północnych, zaleca się, szczególnie kobietom, unikanie odzieży nadmiernie odkrywającej ciało.
ZEA są krajem muzułmańskim, w którym źródłem prawa jest szariat, religijne prawo muzułmańskie. Za posiadanie i zażywanie narkotyków oraz handel nimi grozi wieloletnie więzienie lub kara śmierci. Na zakup, konsumpcję oraz przewóz alkoholu wymagane jest ww. zezwolenie policyjne. Napoje alkoholowe sprzedawane są w nielicznych wydzielonych sklepach. Wymóg posiadania zezwolenia obowiązuje również w hotelach i klubach o ograniczonym dostępie, gdzie często serwowany jest alkohol. Picie alkoholu w miejscach publicznych (z wyjątkiem wymienionych), a tym bardziej przebywanie w takich miejscach w stanie nietrzeźwym zagrożone jest karą aresztu i grzywny.

ZAKUPY
Warto przywieźć sobie szklane miniaturki hotelu Burj Al Arab czy Burj Dubai. Na targu można kupić przepiękne szale, przyprawy, kawę, złoto, biżuteriĘ. Warto przywieźć perfumy, które są zniewalające i zupełnie inne niż w Europie. Można też kupić kadzidło (bukhoor), dzięki któremu przywieziecie do domu zapach orientu. Dubajski  Złoty Suk (Dubai Gold Souk), to nic innego, jak gwarny arabski targ kuszący błyszczącą biżuterią, kunsztownymi rękodziełami i wspaniałymi antykami. Wśród wąskich uliczek, jeden przy drugim, skupiają się setki sklepów jubilerskich. Nazwa wzięła się stąd, że sklepowe witryny suku już z daleka mienią się złotem. Natomiast Dubai Mall jest największym centrum handlowym świata, jeśli wziąć pod uwagę wielkość zajmowanej powierzchni (1 124 000 m2), na której znajduje sie 1200 sklepów. Centrum handlowe zapewnia także rozrywkę np. w kinie Cineplex, parku rozrywki dla dzieci, lodowisku czy… podwodnym zoo.

KUCHNIA
Mandi. Ogromna porcja pysznego kurczaka z ryżem. Shawarme. Serwowana jest we wszystkich restauracjach lub kafeteriach od godziny siedemnastej – jest to danie wieczorne. Falafel. Jarskie kotleciki smażone w mące z soczewicy. Arayes . Pita z mięsem baranim w środku. Liście winogron z farszem z kaszki kuskus – smak podobny do polskich gołąbków. Obowiązkowo przepyszna herbata z mlekiem („sada chai”), która serwowana jest w prawie każdej kafeterii za około jednego dirhama.

ELEKTRYCZNOŚĆ
Elektryczność: 220 V; 50 Hz. Wtyczki elektryczne typu C, D, G.

TELEFONY
Numer kierunkowy ZEA: 0097. Żeby móc korzystać ze swojego telefonu w ZEA, trzeba przed wyjazdem uaktywnić tzw. roaming (u swojego operatora). Należy przełączyć się na ręczny wybór sieci, a następnie wybrać z listy operatora, który ma być pośrednikiem między nami a naszym polskim operatorem. Warunkiem jest, aby dany operator miał podpisaną umowę z naszym polskim operatorem – można się tego bez problemu dowiedzieć w Polsce.  Z zasięgiem telefonów komórkowych w miastach nie ma problemu.

FOTOGRAFOWANIE
Przed fotografowaniem osób należy zapytać o pozwolenie!

NAPIWKI
Kwoty, jakie zazwyczaj się daje, nie są wysokie i zależą od rodzaju wykonanej usługi. Nie ma standardowej kwoty, sugerowane jest USD 2 od osoby dla przewodnika i kierowcy za dzień (natomiast zależy to z zadowolenia z wykonanej usługi).

UBEZPIECZENIE
Wszyscy uczestnicy posiadają na okres podróży polisę ubezpieczeniową Signal Iduna pokrywającą koszty leczenia do kwoty 30 000 EUR, polisę od następstw nieszczęśliwych wypadków na kwotę 15 000 PLN, jak również ubezpieczenie bagażu na kwotę 2000 PLN.
Szczegółowe warunki ubezpieczenia dostępne pod linkiem: http://www.signal-iduna.pl/signaliduna/files/download/owu_bp4.pdf

AMBASADA
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Zjednoczonych Emiratach Arabskich
Zjednoczone Emiraty Arabskie, Abu Dhabi, budynek nr 3, róg ulic Delma i Karamah (13-tej i 14-tej), PO BOX 2334
Tel. +971 2 446 5200
Tel. +971 2 446 5215
Tel. +971 50 6626151
abudhabi.amb.sekretariat@msz.gov.pl
http://www.abuzabi.msz.gov.pl